Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Ülkesel Fizik Planı. Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler (Tasarı)

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ülkesel Fizik Planı Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler (Tasarı) Şehir Planlama Dairesi İçişleri Bakanlığı Lefkoşa - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 2014

İçindekiler 1. Giriş... 4 1.0 Bölümün Amacı ve Kapsamı... 4 1.1 KKTC nin Konumu, Bölgesel Bağlantıları ve Özellikleri... 4 2. Ekonomik Gelişme... 6 2.0 Giriş... 6 2.1 Mevcut Durum ile İlgili Saptama ve Değerlendirmeler... 7 2.2 Ülkesel Fizik Plan Gelişme Senaryoları ve Ekonomik Öngörüler... 9 3. Nüfus ve Sosyal Gelişme... 11 3.0 Nüfus Tahminlerinin Planlamadaki Önemi ve ÜFP içindeki Yeri ve Rolü... 11 3.1 Mevcut Nüfus ve Eğilimler... 12 3.2 2011 2031 Yıllarını Kapsayan Plan Dönemindeki Nüfus Tahminleri Yöntem - Metodolojik Yaklaşım 28 3.3 Mevcut Durumun Devamı Halinde Gelecekteki Nüfus Değişimleri ve Tahminleri... 32 4. Yapılaşma Deseni... 42 5. Mevcut Durumun Devamı Eğilimlerinin Sosyo-Ekonomik, Çevresel ve Mekansal Etkileri... 44 5.1 Sosyo-Ekonomik Eğilimler... 44 5.2 Çevresel Eğilimler... 44 6. Ana Planlama Konuları ve Sorunları... 48 6.0 Giriş... 48 6.1 Ekonomik Gelişme Konuları... 49 6.2 Sosyal Gelişme ve Yaşam Kalitesi Konuları... 49 6.3 Çevresel Konular: Risk Altındaki Çevresel Kaynaklar ve Etkisi Olan İnsan Faaliyetleri... 50 6.4 Mekansal Gelişme Konuları... 51 Haritalar Harita 1: Kıbrıs ın Dünya Üzeindeki Konumu...4 Harita 2: K.K.T.C. nin ülke içindeki yeri...4 Harita 3: Kıbrıs ın Bölge içindeki Konumu...5 Harita 4: K.K.T.C nin Yakın Çevresiyle İlişkisi...5 Harita 5: Yapılaşma Deseni... 43 Harita 6: Mevcut Durumun Devamı... 53 Tablolar Tablo 1: Gelecek 5-10 Yıllık Dönemde Tahmin Ve Öngörüler... 10 Tablo 2: Sayım Yıllarına Göre Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin Toplam Nüfusu ve OrtalamaYıllık Değişimi... 13 Tablo 3: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yıl Ortası Nüfusunun ve Artış Hızlarının Yıllara Göre Dağılımı... 15 Tablo 4 : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı... 16 1

Tablo 5: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Toplam ve İlçelere Göre Nüfusunun Sayım Dönemlerine Göre Ortalama Yıllık Artış Hızları... 17 Tablo 6: KKTC Kentsel ve Kırsal Nüfusunun 1996, 2006 ve 2011 Yıllarında İlçelere Göre Dağılımı... 20 Tablo 7: 1996-2011 yıllarında nüfus sayımına göre kentsel ve kırsal nüfusun dağılımı... 22 Tablo 8: 1996-2006 Yıllarında Nüfus Sayımına Göre Kentsel Ve Kırsal Nüfusun Dağılım... 22 Tablo 9: 1996-2011 Yıllarında Nüfus Sayımına Göre Kentsel Ve Kırsal Nüfusun Dağılımı Ve Nüfus Artış Hızları Değişim... 23 Tablo 10: Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda, Plan Dönemi Sonuna Kadar 2031 KKTC Kentsel Nüfusunun Kentsel Yerleşimlere Göre Dağılımı... 23 Tablo 11: 1996-2011 yıllarında nüfus sayımına göre kentsel ve kırsal nüfusun dağılımı ve nüfus artış hızları değişimi... 24 Tablo 12: Mecvut durumun devam etme halinde 2031 yılana kadar nüfus değişim tahmini... 24 Tablo 13: Yerleşimlerin Nüfus Büyüklüklerine Göre Sınıflanması... 25 Tablo 14: Yerleşimlerin Nüfus Büyüklüklerine Göre Sınıflanması... 25 Tablo 15: Yerleşimlerin Nüfus Büyüklüklerine Göre Sınıflanması... 26 Tablo 16: Kabul edilen öğrenci sayısı ve yüzdelik değişimleri... 28 Tablo 17: 1996 2011 Döneminde Gerçeleşen Net Göç ve Eğilimler ile ÜFP 2 inci Plan Dönemi sonu 2031 Yılına Kadar Tahmini Göç Miktarı ( Üniversite öğrencisi Hariç )... 29 Tablo 18: İlçelere Göre Ortalama Nüfus Artış Hızları... 30 Tablo 19: İlçelere Göre Ortalama Hane Halkı Dağılımı (2011 verilerine göre)... 30 Tablo 20: 2016-2031 Yılları Arasında Nüfus Değişim Tahmini... 31 Tablo 21: 2016-2031 Yılları Arasında Kentsel Bölgelerin Nüfus Değişim Tahmini... 31 Tablo 22: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahmini (Senaryo 1)... 33 Tablo 23: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının Aynen Devam Etmesi Halindeki 20 Yıllık Nüfus Tahmin... 33 Tablo 24: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahminleri... 33 Tablo 25: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011 den Sonra Düşük Oranda Azalmasına Bağlı 20 Yıllık Nüfus Tahminive Nüfus Artış Hızları... 34 Tablo 26: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011 den Sonra Orta Oranda Azalmasına Bağlı 20 Yıllık Nüfus Tahminive Nüfus Artış Hızları... 34 Tablo 27: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011 den Sonra Yüksek Oranda Azalmasına Bağlı 20 Yıllık Nüfus Tahminive Nüfus Artış Hızları... 35 Tablo 28: Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda, Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Ülke Nüfusunun İlçelere, Belediyelere Dağılımı... 36 Tablo 29: Mevcut Durumun Devam Etmesı Durumunda, Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Kentsel ve Kırsal Nüfusun Planlama Bölgelerine Dağılımı39 Tablo 30: Mevcut Durumun Devam Etmesı Durumunda, Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Kentsel ve Kırsal Nüfusun Planlama Bölgelerine yüzdelik Dağılımı... 41 Tablo 31: Planlama Bölgelerine Göre Yapılaşmış Alanların Dağılımı... 42 Tablo 32: Sektörlere göre su tüketimi... 46 2

Tablo 33: Karpaz Sahillerindeki Kaplumbağa Yuva Sayıları (1999-2006)... 47 Grafikler Grafik 1: 1978-2011 Dönemi De-Jure Nüfus... 13 Grafik 2: 2006-2011 Dönemi De-Facto Nüfus... 13 Grafik 3: 1996-2010 döneminde nüfus ve doğal artış hızları değişimi ile eğilimler... 14 Grafik 4: K.K.T.C Nüfusunun 1996-2011 Yılları Arasındaki Eğilimi... 15 Grafik 5: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı... 16 Grafik 6: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı... 17 Grafik 7: İlçelerin artış hızlarının karşılaştırması... 18 Grafik 8: Girne ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi... 18 Grafik 9: Lefkoşa ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi... 18 Grafik 10: Mağusa ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi... 19 Grafik 11: İskele ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi... 19 Grafik 12: Güzelyurt ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi... 19 Grafik 13: KKTC Kırsal Ve Kentsel Nüfuslarının Değişimi... 21 Grafik 14: İlçelerin Kırsal ve Kentsel Nüfusalarının Değişimi... 21 Grafik 15: 2011 verilerine göre İlçelerin Kentsel Ve Kırsal Nüfuslarının Dağılımı... 22 Grafik 16: 1996-2011 arası 5 er yıllık dönemlerde 1000 kişşiye düşen tahmini ortalama net göç... 26 Grafik 17: 1996-2011 yılları arasında göç eğilimleri... 26 Grafik 18: Net Göçün Değişimi... 27 Grafik 19: 1996-2001 döneminde yabancı üniversite sayısında değişim... 27 Grafik 20: 1996-2011 yılları arasında üniversite öğrenci sayısı değişimi... 27 Grafik 21: 1996-2031 5 er Yıllık Dönemlerde Tahmini Net Göç Eğilimi... 29 Grafik 22: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011 den Sonra Yüksek, Orta Ve Düşük Oranlarda Azalmasına Bağlı Değişen, Nüfus Artış Hızlarının Karşılaştırması... 34 Grafik 23: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahminlerinin Karşılaştırılması... 35 Grafik 24: Karpaz Sahillerindeki Kaplumbağa Yumurtlama Alanları ve Sayıları... 47 3

1. Giriş 1.0 Bölümün Amacı ve Kapsamı 1.0.1 Gelişmenin ana etmenleri, nüfus artışı ve ekonomidir. Nüfusun büyüklüğü, dağılımı ve bileşiminde meydana gelen değişiklikler, ekonomik faaliyetlerin oluşumunda ihtiyaç duyulan alanlar için uygun yer seçim kararları verilirken önemli bir etkiye sahiptir. 1.0.2 Bu rapor, Ülkesel Fizik Plan ın dayanağını oluşturan KKTC nin nüfus yapısının, sosyo-ekonomik ve çevresel özelliklerinin mevcut durumu ve gelecekteki eğilimler ile ilgili özet bilgileri içermektedir. 1.0.3 Ülkesel Fizik Plan ın güvenilir, öngörülen veya öngörülemeyen değişimlere cevap verebilir olabilmesi için farklı gelişme senaryoları öngörülmüş ve bu senaryolara göre nüfusun, ekonomik durumun ve bölgesel gelişmelerin nasıl olabileceği tartışılmıştır. 1.0.4 Mevcut durumun aynı şekilde devam etmesi halinde sosyo-ekonomik, çevresel ve mekansal boyuttaki eğilimler ve buna bağlı olarak ortaya çıkabilecek planlama konuları belirtilmiştir. Ülkesel fizik plan raporunun sonraki bölümlerinde ise bu konu/sorunları çözmek için vizyon, stratejik hedef ve politikalar ortaya konmuştur. 1.1 KKTC nin Konumu, Bölgesel Bağlantıları ve Özellikleri 1.1.1 Küresel ve AB içindeki yeri Harita 1: Kıbrıs ın Dünya Üzeindeki Konumu 1.1.1.2 Kıbrıs yüzyıllar boyu politik, ticari ve askeri egemenlik mücadelesine sahne olmuş, yakın çağlarda da modern donanmalara ev sahipliği yapan jeopolitik alan olmuştur. Özellikle Doğu Akdeniz ve Kıbrıs, dünya ticari ve sanayi mal akışının olduğu stratejik bir konuma sahiptir. Dolayısıyla bu bölge, son birkaç yüzyıldır Rusya, İngiltere, Fransa, İtalya, Amerika ile Osmanlı dönemi dahil Türkiye nin çok yönlü egemenlik mücadelesi verdiği bir bölge olma özelliğine de sahiptir. Bölgenin, dünya deniz ulaşımının kalbi olması özelliği sebebiyle geliştirilen Politik- Askeri stratejiler açısından da Kıbrıs, Akdeniz stratejisinin önemli kilit noktalarından biridir. 1.1.1.1 Kıbrıs; Avrupa, Asya ve Afrika ya hemen eşit uzaklıkta olması açısından dünya ana kıtası içinde merkezi bir konuma sahiptir. Akdeniz de Sicilya ve Sardunya dan sonra üçüncü büyük adadır. Kıbrıs Yunanistan a 600 deniz mili, Suriye ye 70, Suudi Arabistan a 240 ve Türkiye ye 40 deniz mili uzaklıktadır. Girit ile birlikte su geçiş yollarının da kesiştiği bir hat üzerindedir. Asya ve Avrupa yı ayıran Boğazlar ile Asya ve Afrika yı ayıran Süveyş Kanalı arasında yer alan Kıbrıs aynı zamanda Avrasya-Afrika bağlantısının en önemli su havzaları olan Körfez ve Hazar havzaları ile Aden ve Hürmüz su yollarının nabzını tutacak sabit bir üs konumundadır. Kısaca Kıbrıs adası; Avrupa, Asya ve Afrika yı birbiri ile bütünleştiren jeostratejik bir konumdadır. Harita 2: K.K.T.C. nin ülke içindeki yeri 4

1.1.1.3 Kıbrıs ın Avrupa Birliği ile ilişkileri ise 4 Temmuz 1990 tarihinde Kıbrıs Rum Yönetiminin, bütün Kıbrıs adına Topluluğa tam üyelik için başvuruda bulunması ile baslamıştır. Kıbrıs Türk tarafı, yapılan başvurunun hukuka uygun olmadığı yönünde yoğun itiraz ve eleştiriler getirmiş ve başvurunun reddedilmesi gerektiğini savunmuş olmasına rağmen, Avrupa Birliği Komisyonu, Haziran-1993 tarihinde Konsey e vermiş olduğu görüşte başvuruyu uygun bulmuştur. Böylece, 1 Mayıs 2004 tarihi itibarı ile de adanın tamamı AB tarafından tek taraflı olarak üyelik kapsamına alınmış ve KKTC nin hükümran olduğu kuzey toprakları AB müktesebatının geçerli olmadığı bölge olarak ilan edilmiştir. 1.1.2 Bölge içindeki yeri 1.1.2.1 Kıbrıs, Doğu Akdeniz in ortasında 34.33-35.42 enlem ve 32.17-34.35 boylamında yer alan, Akdeniz'in Sicilya ve Sardunya'dan sonra en büyük üçüncü adasıdır. Kıbrıs ın yakın komşularıyla uzaklıklarına bakıldığında; Türkiye sahillerinden 85, Suriye'den 100, Mısır'dan 420, Rodos'tan 400 ve Yunanistan sahillerinden 945 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Girintili çıkıntılı bir özelliğe sahip olan 782 km. uzunluğundaki sahilleriyle kendine has bir şekle sahiptir. Derinliği birkaç yüz metrelik bir denizaltı platformu ile Anadolu'ya bağlı olan adanın temeli, batıda ve güneyde 2.000 metreden daha derin denizaltı çukurları tarafından çevrilmiştir. 1.1.2.2 KKTC nin tanımamış olması nedeniyle Türkiye haricinde, uluslararası camia ve bölge ile etkileşim ve işbirliğinden uzaktır. Tüm hava ve deniz yolu ulaşımı Türkiye üzerinden yapılmaktadır. Hava yolu ulaşımı Türk Hava Yolları ve özel havayolu şirketlerinin tarifeli ve tarifesiz seferleri ile,deniz yolu ulaşımı feribotla ve deniz otobüsleri ile Mersin - Gazimağusa Limanları ile Taşucu-Girne Limanları arasında belirli günlerde yapılmaktadır.ayrıca Antalya ve Alanya limanlarına da seferler düzenlenmektedir. 1.1.3 Kıbrıs Adası içindeki Yeri Harita 3: Kıbrıs ın Bölge içindeki Konumu Harita 4: K.K.T.C nin Yakın Çevresiyle İlişkisi 1.1.3.1 Kıbrıs; kuzeyinde Kormakiti Yarımadası'ndan başlayarak Karpas Yarımadası'na doğru uzanan ve en yüksek zirveleri 1.000 metreyi nadiren aşan Girne-Karpas Dağları, güneyinde Trodos Dağları ve bunların arasında 100 km. uzunluğunda, 10-15 km. genişliğinde bir alçak sahadan meydana gelir. Adanın doğuda ve batıda uç noktalarını teşkil eden Andreas ve Drepena burunları arası 227 km. ve güney ve kuzey istikametindeki uç noktalar olan Gata ve Kormakiti burunları arası ise 97 km.'dir. 1.1.3.2 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kıbrıs Adasının kuzeyınde yer almaktadır. Adanının güneyi, Avrupa Birliği ülkeleri, Akdenizdeki ve ortadoğudaki ülkeler ve özellikle Türkiye ile ticari bağlantıları vardır. 1.1.3.3 Bölgesinde ve 2 tane de Doğu Mesarya bölgelerinde olmak üzere toplam 7 adet kara kapısı bulunmaktadır. Bu kapılardan sadece Ledra Palas (sadece yaya ve diplomatik plakalı araçlar geçebilmektedi) ve Lokmacı sınır kapısından yaya geçişi yapılmakta diğer tüm kapılardan ise hem araç hem de yaya geçişi yapılabilmektedir. 5

1.1.3.4 KKTC toprakları ile Kıbrıs Rum kesimi arasında mal, hizmet ve kişilerin dolaşımı konusunu düzenleyen Yeşil Hat Tüzüğü 29 Nisan 2004 tarihinde kabul etmiştir. Yeşil Hat Tüzüğü uyarınca Kuzey Kıbrıs ta üretilen ürünlerin Güney Kıbrıs a satışı sınırlıda olsa gerçekleşebilmektedir. 1.1.4 Kıbrıs Adası nın Özellikleri 1.4.1.1 Yüzey Şekilleri: Adanın kuzey kesimini oluşturan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Alp kıvrım kuşağı içerisindedir. Kuzeydoğuda Karpaz yarımadası, güneydoğuda Gazi Mağusa Körfezi ve batıda Güzelyurt Körfezi yer alır. Kuzeyde adanın kıyılarına paralel olarak uzanan kireç taşlarından oluşmuş Beşparmak dağları bulunur. Bu dağın en yüksek zirvesi 1000 m yi aşar. Bu dağ kuşağının güneyinde batıda Güzelyurt tan başlayarak doğuda Gazi Mağusa ya kadar devam eden geniş bir ova yer alır. Buraya İç Ova denir. 1.4.1.2 İklimi ve Bitki Örtüsü: Adada, Akdeniz iklimi hüküm sürer. Beşparmak dağlarının kuzeye bakan yamaçları fazla yağış alır. Burada yıllık ortalama yağış 500 mm civarındadır. Az yağış alan İç Ova, adanın en sıcak ve kurak kesimidir. Bu ovaya düşen yıllık ortalama yağış miktarı 300 mm nin biraz üzerindedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin önemli akarsulan kaynağını Karlıdağ dan alır. Akımı düşük olan bu akarsular yazın kurur. Batıda Güzelyurt civarında akarsular üzerine küçük göletler yapılmıştır. Beşparmak dağlarının, özellikle kuzeye bakan yüksek kesimlerinde kızılcam ormanları ve eteklerinde maki toplulukları yaygındır. 1.4.1.3 Yerleşmeleri ve Nüfusu: Eski bir yerleşme sahası olan Kıbrıs ta zengin tarihi ve arkeolojik eserlere rastlanır. Kıbrıs adını, Tunç Çağı ndan beri işletilen zengin bakır yataklarından almıştır. Önemli bir ticaret yolu üzerinde bulunan ve zengin doğal kaynaklara (orman, maden ve bazı Akdeniz iklimi ürünleri) sahip olan Kıbrıs a çevredeki ülkelerden sürekli göçler olmuştur. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde çoğunlukla Türkler yaşar. Karpaz yarımadasında çok az sayıda Rum ve diğer azınlıklar bulunur. Nüfusun büyük bölümü kentlerde toplanmıştır. Önemli kentlerinden başkent Lefkoşa da, çeşitli dönemlere ait sanat eserleri ve özellikle Osmanlı Dönemi nde yapılmış cami, han, hamam, türbe ve medreseler bulunur. Batıda Güzelyurt, önemli bir alışveriş merkezidir. Beşparmak dağlarının eteğine kurulmuş Girne, turizm etkinliklerinin yoğun olduğu bir kentdir. Çok sayıda tarihi eserin yer aldığı Girne, aynı zamanda bir liman kentidir. Doğuda aynı adlı körfezin kıyısında kurulmuş olan Gazi Mağusa yer alır. Mısırlılar tarafından kurulmuş olan bu liman kenti, aynı zamanda bir kültür ve turizm merkezidir. 2. Ekonomik Gelişme 2.0 Giriş 2.0.1 KKTC de gelecekteki gelişmelere yön veren Beş Yıllık Kalkınma Planları 2000 yılları başından bu yana hazırlanmamıştır. İmar Yasası uyarınca Ülkesel Fizik Planın ekonomik dayanağını oluşturacak Beş Yıllık Kalkınma Planının olmayışı, Turizm, Tarım ve Kırsal Kalkınma gibi sadece sınırlı sayıda olmakla birlikte düzenli uygulanmayan sektörel politikalarının olması, planın kısıtlayıcılarının başında gelmektedir. 2.0.2 Ülkenin gelecekte nasıl şekilleneceğine ilişkin birçok olasılık bulunmaktadır. Ülkenin yer aldığı coğrafyaya bağlı küresel ve bölgesel siyasi ve ekonomik değişmeler, Kıbrıs ile ilgili olası siyasi çözüme bağlı olarak KKTC nin küresel ve bölgesel ekonomilerle ilişkisi, mevcut ekonomik siyasi sınırlayıcıların durumundaki değişmeler, ülke içindeki ekonomik, siyasi gelişmeler, gelecekle ilgili mekânsal ve ekonomik kararlar, ülkenin gelecekteki gelişmesini buna bağlı olarak da yatırımların, istihdamın niteliğini, yapısını, dağılımını ve sonuç olarak mekanın gelişmesini etkileyecektir. 2.0.3 Planın ekonomik dayanağını ve aklını oluşturabilmek amacı ile özel ve kamu sektöründeki çalışanlara ilave olarak akademik düzeyde ekonomi alanında söz sahibi olan ekonomistlerin katılımı ile bir dizi Odak Grubu ( focus Group ) toplantıları yapılmış ve bu toplantılarda gelecek ile ilgili olası gelişme senaryoları tartışılmış, tahmin ve öngörüler geliştirilmiştir. 6

2.0.4 Bu çalışmalarda, mevcut ekonomik göstergeler ile eğilimler tartışılmış ve gelecekte hangi sektörlerin gelişme gösterebileceğine, büyüme eğilimlerinin, konumlarının ne olabileceği, ne gibi sosyal ve çevresel sonuçlara yol açabileceğine ilişkin tahminlerle ilgili bilgi edilmesi sağlanmıştır. 2.0.5 KKTC nin gelecekteki gelişmeleri aşağıda belirtilen önemli dış ve iç faktörlerdeki değişmelere bağlı olacağı öngörülmektedir. (1) İç Faktörler Ekonominin büyüme hızı Temel belirleyici/öncü sektörler, turizm, eğitim, tarım, inşaat sektöründeki değişimler Göç düzeyi ve niteliği Ülke içi karar verici politik ortam (2) Dış Faktörler Küresel ve bölgesel düzeydeki politik gelişmeler Küresel ve bölgesel ekonomik gelişmeler Bölgede,petrol ve doğal gaz bulunması Türkiye deki ekonomik, siyasi gelişmeler Türkiyeden 75 milyon metre küp su gelmesi Kıbrıs Sorunu ile ilgili gelişmeler ve AB ile ilişkilerin yapısı olası bir siyasi çözüm ve niteliği 2.1 Mevcut Durum ile İlgili Saptama ve Değerlendirmeler 2.1.1 1974 yılından sonra, herhangi bir sanayi veya turizm tecrübesi olunmadan,işletilmeyi bekleyen fabrika ve turistik tesislere işletilmeye sokulmuştu. Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti nin dışa açık olmayan ekonomik rejiminin sunduğu bir fırsattan yararlanılarak bavul ticareti denilen bir ticaret türü piyasayı hareketlendiren ekonomik faaliyet olmuştu. Bu fırsat, Türkiye'de serbest piyasa ekonomisinin uygulanmasının ve üretim sektörünün gelişmesi ile tükenmiştir. 80 li yılların sonundan itibaren KKTC'de üniversite sektörü gelişmeye başlamıştır 1. Yüksek Öğrenim sektöründen elde edilen gelirler artmakta olup 2009 yılında 400 milyon $ la Gayrı Safi Yurtiçi Hasılanın %12 sine ulaşmıştır. 2 2.1.2 2004 yılından itibaren ekonomiye ivme kazandırmaya başlayan inşaat sektörü 2005 yılında %18.9, 2006 yılında %68.1 oranında reel olarak büyümüştür. Kıbrıs Rum Kesimi nin 2004 yılı Mayıs ayında Avrupa Birliği ne üye olması ve KKTC nin geleceğine ilişkin olumlu beklentilerin yerini alan belirsizlik talepte azalmaya yol açarak sektörde arz fazlasına neden olmuştur. 2007 yılında inşaat sektörü %4.2 oranında büyürken 2008 yılında %0.7 oranında küçülmüştür. 2.1.3 Turizm sektörünün diğer sektörlere olan bağımlılığı nedeniyle bu sektördeki hizmet sunumu ekonomik faaliyetlerin tüm alanlarını kapsamaktadır. Turizm hizmetleri sunumunun göstergeleri olarak konaklama tesisleri, seyahat acenteleri ve diğer turistik yan tesislerdeki gelişme ile deniz limanları, havaalanları ve karayollarındaki hizmet durumları sayılabilir. Turizm sektöründe, konaklama tesisleri, turistik yan tesisler, seyahat acenteleri ve kumarhane gibi tesisler gözönüne alındığında, 2007 yılında toplam tesis sayısının 866 ve toplam istihdam edilen personel sayısının 8,208 olduğu görülmektedir. 2.1.4 KKTC de özellikle Bafra Bölgesi nde turzimi geliştirmek üzere Türkiye Cumhuriyeti tarafından teşvik programları uygulanmaktadır. Turizm alanında yatırım yapmak isteyen ülkemiz işadamları için imkanlar mevcuttur. 2.1.5 Ülkesel düzeyde fiziki gelişme planlarının, turizm yatırım stratejisinin ve kapasite artırıcı yatırım kararlarında bölgesel düzeyde fiziki, sosyal ve ekonomik taşıma kapasitelerinin belirlenmemiş olması, sektörün gelişmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Kıyı yönetim planının olmayışı da kıyısal alanlarda yatırımların plansız gelişmesine neden olmaktadır. 1 Mart Mayıs 2011 Tarihlerinde Ekonomistlerin katılımı ile gerçekleştirilen Ekonomik Odak Toplantısında katılımcıların Değelendirme ve görüşlerinden elde edilmiştir. ( bknz ÜFP Ekonomik Odak Grup Toplantıstı Raporu 2011 ) 2 http://www.investinnorthcyprus.org/tr/inv_opportunities 7

2.1.6 Doğal ve tarihi çevrenin korunmaması, turistik tesis ve yan tesisler ile eklentilerinin doğal çevreye ve özgün mimariye uyumlu bir biçimde gerçekleştirilmemesi ve, çevre kirliliği, özel koruma bölgeleri ve milli parklar gibi konularda etkin politikaların henüz istenilen ölçüde geliştirilememesi, turizm sektörünü olumsuz yönde etkilemektedir. 2.1.7 2007 yılında toplam döviz gelirleri 1,288.8 milyon $, ihracat gelirleri 83.7 milyon $ ve net turizm gelirleri 381.0 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. Net turizm gelirlerinin toplam döviz gelirleri içindeki payı %29.6, ihracat gelirlerine oranı ise %455.2 olarak gerçekleşmiştir. 2006 yılında ise net turizm gelirlerinin toplam döviz gelirleri içindeki payının %25.9, ihracat gelirlerine oranı ise %445.2 olarak gerçekleşmiştir. 2.1.8 Ülkede üretim yapan tesisler KOBİ niteliğinde olup genelde aile işletmeleri olarak faaliyet göstermektedir. Ülkenin sanayi faaliyetleri, fazla kuruluş sermayesine gereksinim duymayan, daha çok tüketime yönelik ve ilk yatırımın geri dönüşümü kısa sürede olan özellikle de gıda ve tekstil sektörlerinde gelişmiştir. Ancak, ABAD Kararları sonrasında tekstil fabrikaları da üretimden çekilmiş, mevcut makinaların ülkemize kullanılmış makina olarak ithalatı yapılmıştır. Ülkede üretim yapan tesisler KOBİ niteliğinde olup genelde aile işletmeleri olarak faaliyet göstermektedir. Ülkenin sanayi faaliyetleri, fazla kuruluş sermayesine gereksinim duymayan, daha çok tüketime yönelik ve ilk yatırımın geri dönüşümü kısa sürede olan özellikle de gıda ve tekstil sektörlerinde gelişmiştir. Ancak, ABAD Kararları sonrasında tekstil fabrikaları da üretimden çekilmiş, mevcut makinaların ülkemize kullanılmış makina olarak ithalatı yapılmıştır. 2.1.9 KKTC ihracatının ağırlıklı yapısını narenciye ve süt ürünleri (hellim), ithalatını ise taşıt araçları, yakıt, inşaat malzemeleri,makina, konfeksiyon ve diğer tüketim maddeleri oluşturmaktadır. Dünya Bankası nın 2006 KKTC Raporu nda küçük ada ekonomilerinde mal ihracatının GSYİH nın %20-25 ine tekabül ettiğine dikkat çekilerek, bahse konu oranın KKTC için 2004 yılında %4 olduğu belirtilmiştir. 2008 yılında mal ihracatının GSYİH ya oranı % 0.2 olarak gerçekleşmiştir. 2.1.10 Toptan ve perakende ticaret sektörü, yarattığı katma değer, istihdam ve diğer sektörlerle olan ilişkilerinde, KKTC ekonomisinin oluşturduğu şartlar gereği önemli bir yer tutmaktadır. KKTC nin jeolojik yapısı nedeniyle doğal yeraltı kaynaklarına sahip olmayışının bir sonucu olarak, üretim, yatırım ve kaynak yaratılması açısından yüksek bir ithalatın yaratılması gereği doğmaktadır. Bu nedenle, ekonominin gelişmesinde ticaret sektörü önemli bir yere sahiptir. ticaret sektörü 2002-2006 yılları arasında ortalama %18.5 oranında büyümüş, 2007 yılında ise %4.2, 2008 yılında ise %7.6 oranında küçülmüştür. Ekonomideki üretimin göstergesi olan imalat sanayi ise 2002-2006 yılları arasında ortalama % 10 oranında büyümüş, 2007 yılında %2.9, 2008 yılında %8.4 oranında küçülmüştür. 2.1.11 Gelir dağılımı gittikçe kötüleşmektedir. KKTC de bölgeler arasında dağılımdaki farklılık büyük olmamakla birlikte göçmen nüfusla yerli nüfus arasında gelir dağılımında farklılıklar vardır. 2.1.12 İş yaratma (istihdam) kapasitesine bakıldığında, KKTC de işgücünün, ekonominin ihtiyacına göre gelişip yönlendirilmediği görülmektedir. Ancak yukarıda belirtilen gelişmeler, yatırım beklentileri ışığında gelecekteki gelişmeler ile ilgili bazı tahminler yapılabilmektedir. Son dönemlerde kamu sektöründe bazı düzenlemeler yapılmıştır. 2.1.13 KKTC'nin yazılı ve resmi ekonomik vizyonu bulunmaması, 5-10 yıllık Kalkınma Planlarının olmaması, bir çok sektörde politikaların belirlenmiş olmaması en önemli sorunlar ve dezavantajlardır. 2.1.14 Ülkenin, birçok alanda mukayeseli avantajları bulunmaktadır. Kıbrıs sorununa çözümsüzlük şartlarında bile, bulunulan coğrafya, insan kaynakları ve sermaye birikimi hangi yöne gidilmesi gerektiğini göstermektedir. Ancak bu avantajlar değerlendirilmemiş, işlenmemiştir. Turizm ve yüksek öğrenim niş üretim sektörleridir. Tarımda erken hasattan dolayı büyük bir avantaj vardır. İklimin sağladığı, pazara erken girebilme en önemli avantajlardandır. Türkiye Cumhuriyeti nin yardımları, altyapı yatırımları anlamında sağladığı avantaj önemlidir. 2.1.15 Gelinen aşamada KKTC'de bir değişime gerek vardır. Ülkesel Fizik Planın güvenilir, öngörülen veya öngörülemeyen değişimlere cevap verebilir olabilmesi ve etkili olabilmesi için, yukarda belirtilen faktölere bağlı olası değişiklikler ile ilgili, güçlü alternatifler, kabuller, gerçekleşebilir senaryolar geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu senaryolar, belirsizlik ortamında ÜFP nin geleceği şekilendirecek alternatif politikaların temelini ve dayanağını oluşturacaktır. 8

2.2 Ülkesel Fizik Plan Gelişme Senaryoları ve Ekonomik Öngörüler 3 2.2.1 "Mevcut Durumun Devam Etmesi varsayımına dayalı gelecek ile ilgili iki farklı ana senaryo belirlenmiştir. Her iki senaryoda da Kıbrıs Sorununun halen çözülmemiş olduğu varsayılmıştır. I- Birinci Senaryo: Kötümser Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo : Buna göre, önümüzdeki 5 10 yıllık bir dönemde mevcut durum aynı şekilde devam etmektedir. Mevcut koşullar ve eğilimler aynen sürmektedir. Kıbrıs sorunu ile ilgili müzakereler sonuçlanmamış, zamana yayılmıştır. Bu ortamı olumlu yönde değiştirici, müdahale edici politika ve girişimler, etkili bir şekilde uygulanamamakta olup eğilimler doğal seyrinde devam etmektedir. Bu itibarla, gelecekte kötümser tahmin ve öngörülere dayalı gelişmeler beklenmektedir. II- İkinci Senaryo: En İyimser Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo : Buna göre önümüzdeki 5-10 yıllık bir dönemde mevcut durum devam etmektedir. Bunun yanında gelecekte eğilimlere olumlu açıdan yön verici, değiştirici ve müdahale edici planlama kararları ve bunları destekleyici tamamlayıcı politika ve stratejiler uygulanmaktadır. Bu itibarla, gelecekte iyimser tahmin ve öngörülere dayalı gelişmeler beklenmektedir. III- Üçüncü Senaryo : Gerçekçi Tahmin ve Öngörüler Senaryosu : Üçüncü Senaryo Kıbrıs sorununda çözüm olsa da, olmasa da geçerli olacak gerçekci tahmin ve öngörülere dayalı Mümkün Olabilecek, Gerçekleşebilir En İyi Senaryodur. Ülkesel Fİzik Planın strateji ve politikaları bu senaryoya dayalı olarak geliştirilmiştir. 2.2.2 Kötümser Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo : Buna göre, önümüzdeki 5 10 yılda içinde bulunulan durum, mevcut koşullar ve eğilimler aynen devam etmektedir. Kıbrıs sorunu ile ilgili müzakereler sonuçlanmamıştır. Olumlu anlamada, eğilim değiştirici, müdahale edici politika ve girişimler, etkili bir şekilde uygulanamamakta ve eğilimler doğal seyrinde devam etmekte olduğu varsayımlarına dayandırılmıştır. Bu varsayımlar altında, gelecekte kötümser tahmin ve öngörülere dayalı gelişmeler beklenebilir. Mevcut durumun devam etmesi halinde gelecek 5-10 yıllık dönemde, öncü sektör turizm görünmektedir. Turizm yanısıra, yüksek öğrenim, bilişim ve diğer hizmet sektörlerinin ve ayrıca bazı niş üretimler dışında büyük ölçüde turizm sektörü bağlantılı olmak üzere sanayi, tarım ve tarıma dayalı sanayinin tamamlayıcı sektörler olması yüksek bir olasılıktır. Enerji sektörü de izlenmesi gereken bir sektördür. 2.2.3 En İyimser Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo: Bu senaryoya göre, Kıbrısta Siyasi çözüme ulaşılamamıştır, Kıbrıs ın kuzeyi AB tarafından meşrulaştırılmıştır. AB açılımlar getirmiş, doğrudan uçuşlar, tüm ülkelerden charter uçuş imkanlarına olanak sağlanmıştır. Yeşil Hat Tüzüğünün uygulanmasında iyileşmeler sağlanmıştır.mülkiyet sorun olmaktan çıkmıştır. Gelecekteki eğilimlere olumlu açıdan yön verici değiştirici ve müdahale edici planlama kararları ve bunları destekleyici tamamlayıcı politika ve stratejiler uygulanmaktadır. 75 milyon metre küp su için altyapı tamamlanmış ve su gelmiş ve suyun tarımdan kullanımına başlanmıştır. Bu itibarla, gelecekte iyimser tahmin ve öngörülere dayalı gelişmeler beklenmektedir. Turizm de alternatif turizm türleri ve alternatif ürünler gelişecek, eğitim sektörü daha da gelişecek ve KKTC nin konumunun daha meşrulaşmasıyla, gerekli desteklerin sağlanması ile yüksek öğrenimde çeşitlenme ve pazar çeşitliliği olacaktır. Sanayide de üretim gelişecek. Tarımsal sanayi, turizm ve eğitime ürün sunacaktır. 2.2.4 Gerçekçi Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo: Bu senaryoda da, Kıbrıs sorununda çözüm olsa da, olmasa da geçerli olacak gerçekci tahmin ve öngörülere dayalı mümkün olabilecek, gerçekleşebilir en iyi senaryodur. Bu senaryoya göre iki olasılık bulunmaktadır: Kıbrıs Sorununun Çözümü; Türkiye Cumhuriyetinin Yaklaşımı (KKTC-TC Ekonomik İstikrar Programı ve Altyapı Yatırımları). Buna göre, Büyüme oranı negatifden pozitife çıkacak ve 4,5% lük büyüme olacaktır. Turizm ve hizmetler büyüyecektir. Lokomotif olarak Turizm Sektörü ve bu sektörün direkt veya indirekt olarak etkilediği sektörler gelişecektir. Hizmet sektörü de olumlu olarak etkilenecektir. Eğitim: Türkiye deki üniversitelerden farklı olacak şekilde bir eğitim sistemi. olmalıdır. Tarım ve sanayi de içerik ve nitelik olarak büyüyecektir. Tarım ve tarıma dayalı sanayi gelişecektir. 3 Mart Mayıs 2011 Tarihlerinde Ekonomistlerin katılımı ile gerçekleştirilen Ekonomik Odak Toplantısında katılımcıların Değelendirme ve görüşlerinden elde edilmiştir. ( bknz ÜFP Ekonomik Odak Grup Toplantıstı Raporu 2011 ) 9

Senaryolar Tanımı Gelecek 5-10 Yıllık Dönemde Tahmin Ve Öngörüleri Senaryo 1 : Kötümser Senaryo Senaryo 2 : En İyimser Senaryo Gerçekleşebilir Senaryo Mevcut durum aynı şekilde devam edecek Kıbrıs sorunu ile ilgili müzakereler sonuçlanmamış, zamana yayılmış olacak Müdahale edici politika ve girişimler olmayacak Gelecekteki eğilimleri olumlu açıdan yön verici, değiştirici ve müdahale edici planlama kararları ve bunları destekleyici tamamlayıcı politika ve stratejiler uygulanacak Siyasi çözüme ulaşılamamış ancak Kıbrıs ın kuzeyi AB tarafından meşrulaşmış olacak Mülkiyet sorun olmaktan çıkacak Tüm ülkelerden charter uçuşlar sağlanacak Yeşil Hat tüzüğünün uygulanmasında iyileşmeler sağlanacak Ekonominin Genel Durumu Ekonomik büyüme olacak, fakat ekonomik kalkınma olmayacak Gayri menkul yatırımı gelişecek Turizm gelişecek, turist sayısı artacak ancak çevre tahrip olacağı için turizm gelirleri beklenen düzeyde artmayacak Sermaye el değiştirecek ve yabancı şirketlere kayacak Yapısal sorunların çözümü için girişimler başlayacak Özel Sektör Stratejisi, Kırsal Kalkınma Stratejisi çerçevesinde özel sektörün iş yapabilme ortamında hissedilir iyileşmeler sağlanacak Yatırım iklimi gelişecek, yatırımlar ve ihracat artacak Öncü Sektörler Turizm, yüksek öğrenim, bilişim ve diğer hizmet sektörleri gelişecek Turizm eğitim sektörleri gelişecek ve Fiziki Altyapı Türkiye den su gelecek ve tarımda kullanılacak Güzelyurt Mağusa Girne Lefke atık su, yağmur suyu drenaj alltyapısı ve arıtma tesisleri tamamlanacak Güngör Katı Atık Depolama alanı tamamlanacak Elektrikte, güneş, rüzgar kaynaklı yatırımlar yapılacak Yolların standartları ve toplu taşıma sistemleri geliştirilecek Gemikonağı nda serbest liman oluşturulacak İşgücü ve İş Yaratma Yerel girişimci ve kalifiye eleman artacak Nüfus Ve Göç Gelir Dağılımı Bölgeler Düzeyinde Gelişmeler Nitelikli gençler Kıbrıs dışına göç edecek Dıştan işgücü göçü alınan önlemler ve iş olanaklarının daralması nedeniyle yavaşlayacak İç göçe bakıldığı zaman, kırsal alanlardan kentsel alanlara göç devam edecek İskele ve Karpaz bölgelerinde yeni yatırımların olması nedeniyle nüfus artışı yaşanacak ülke dışına göç olmayacak Ülke içinde bölgeler arası göç olmayacak Bölgeler düzeyinde gelir dağılımında bozulma yaşanacak Girne de ve Mağusa da özellikle şehirler içinde yerli ve yabancı arasındaki gelir dağılımı arasındakı fark artacak Girne ve İskele nin genelinde yatırımlar dolayısıyla gelir dağılımında bir artış yaşanacak Lefkoşa Girne Mağusa Iskele Güzelyurt Lefke Karpaz Mesarya Lefkoşa da ticaret, hafif sanayi ve hizmetler sektörü gelişecektir. Hizmetler sektöründe gelişmeler beklenebilir. Pansiyonculuğun Lefkoşa Surlar içi bölgesinde gelişmesi beklenmektedir. Sınıra yakın bölgelerde ticaret alanında gelişmeler olacaktır. Yeşilhat Tüzüğü daha da ileriye gidecektir. Surlar içinde butik oteller oluşturulacak Sanayi bölgeleri geliştirilecek Girne, mass turizm Kalecik de akaryakıt merkezi olarak gelişecek konulu yatırımlar ve yaygın bir ikinci ev gündeme gelecek ve yatırım yeri olmaya enerji yatırımları devam edecek Kongre turizmi gelişecek gelişecek Mağusa ve İskele de özel Bu gelişmeler kentin ilgi turizmi, ikinci ev ve dokusunda önemli emekli turizminde önemli tahribatlar yaratacak ve bir gelişme olacak bu durum uzun vadede Sanayi ve ticaretin daha Girne de turizmin üst düzeye çıkacak azalmasına sebep olacak Doğal ve tarihi kültür ile uyumlu turizm gelişecek Bu bölge diğer bölgelere oranla en az gelişen bölge olacak Gaziveren de sörf ve eko turizm gelişecek Gemikonağı serbest limanının açılması halinde bölgede hareketlenme olacak Uzmanlaşmış tarım ve endüstriyel tarımda gelişme olacak Lefkoşa - Güzelyurt arasında küçük organize sanayi bölgeleri Tarıma dayalı sanayi Karpaz Bölgesi, diğer bölgelere oranla daha fazla gelişecek Erenköy de marina, üniversite ve otel yatırımlarının yaratacağı önemli bir hareketlenme olacak Bölgede ekoturizm, ikinci ev ve emekli turizminde önemli gelişme olacak bir Karpaz bölgesi nde özel ilgi turizmi gelişecek Bafra bölgesinde mass turizm gelişecek Gelecekteki eğilimleri olumlu açıdan yön verici, değiştirici ve müdahale edici planlama kararları ve bunları destekleyici tamamlayıcı politika ve stratejiler uygulanacak Siyasi çözüme ulaşılamamış ancak Kıbrıs ın kuzeyi AB tarafından meşrulaşmış olacak Mülkiyet sorun olmaktan çıkacak Tüm ülkelerden charter uçuşlar sağlanacak Yeşil Hat tüzüğünün uygulanmasında iyileşmeler sağlanacak Senaryo 3 : Mümkün Olabilecek 1) Kıbrıs sorunu çözülmüş veya 2)Türkiye Cumhuriyeti ile daha da yaklaşılmıştır. (KKTC-TC Ekonomik İstikrar Programı ve Altyapı Yatırımları) Ekonomik büyüme gerçekleşecek Kamu küçülecek Turizm ve hizmetler büyüyecek Yaşlılar evi, rehabilitasyon merkezleri yürüyüş yolları, eko/agro turizm, yöresel evler, turistik pansiyonlar geliştirilecek Tarım ve sanayi büyüyecek Tarım sektöründe de artış olup modern teknikler öne çıkacak Girişimcilik artacak Ücretler artacak Sanayi bölgesi geliştirilecek Tablo 1: Gelecek 5-10 Yıllık Dönemde Tahmin Ve Öngörüler Turizm gelişecek Girne den, Tatlısu ya kongre turizmi gelişecek Esentepe de özel ilgi turizmi gelişecek Mağusa-İskele arasında küçük ölçekli oteller yapılacak Mağusa Surlar içinde butik otel ve diğer turizm aktiviteleri gelişecek Eko-turizm, inanç turizmi, sörf turizmi gelişecek Yaşlılık ve rehabilitasyon merkezleri kurulacak Narenciyenin üretimi azaltılarak nar,hurma ve enginar üretimine geçilecek Lefke bölgesinde liman hizmetleri ve işletmeciliği gelişecek Sadrazamköy-Koruçam bölgesinde kuru tarım gelişecek Akdeniz de Küçükbaş hayvancılık gelişecek Bafra da mass turizm gelişecek Karpaz da eko-turizm gelişecek Fazla su istemeyen tarımsal ürünler üretilecek Eko-turizm gelişecek Uçuş okulları açılacak 10

3. Nüfus ve Sosyal Gelişme 3.0 Nüfus Tahminlerinin Planlamadaki Önemi ve ÜFP içindeki Yeri ve Rolü 3.0.1 Nüfus, belirli bir yerde yaşayan insan sayısını ifade eder. Nüfus artışı, doğum oranı ile ölüm oranı arasındaki fark nüfus artışını gösterir. Bir ülkede doğum oranı fazla, ölüm oranı az ise nüfus artışı meydana gelir. Ölüm oranı doğum oranından fazla olursa, nüfusta azalma meydana gelir. Genellikle az gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı fazla, gelişmiş ülkelerde ise nüfus artış hızı azdır.nüfus artışını belirleyen bir diğer faktör de göçtür. Bir ülkeden göç edenler bu ülkeye göç edenlerden fazla ise nüfusta azalma meyda gelmekte, ülkeye göç edenler ülkeden dışa göç edenleren fazla ise nüfusta artış meydana gelir. Sonuçta nüfus artışını belirleyen doğum ve ölümlerin farkını gösteren doğal nüfus artışı ile dış ve iç göçlerin farklı gösteren net göç düzeyidir. 3.0.2 Nüfus artış hızı ile kalkınma hızı arasında bir ilişki bulunmaktadır. Buna göre; Nüfus artış hızı kalkınma hızından yüksek ise, ülkenin gelişimi yavaşlar veya geriler. Nüfus artış hızı kalkınma hızından düşük ise, ülkenin gelişimi artar. 3.0.3 Nüfus artışının olumlu sonuçları olduğu gibi, olumsuz sonuçları da olabilmektedir. (1) Nüfus artışının olumlu sonuçları (a) Üretim artar. (b) Vergi gelirleri artar. (c) Mal ve hizmetlere talep artar. (d) Yeni endüstri dalları doğar. (e) İşçi ücretleri ucuzlar. (f) İhracatta rekabet kolaylaşır. (2) Nüfus artışının olumsuz sonuçları (a) İşsizlik artar. (b) Kalkınma hızı düşer. (c) Kişi başına düşen milli gelir azalır. (d) Tasarruflar azalır. (e) Tüketim artar. (f) İç ve dış göçler artar. (g) İnsanların temel ihtiyaçlarının karşılanması zorlaşır. (h) İhracat azalır. (i) Demoğrafik (nüfusa bağlı) yatırımlar artar. (j) Çevre kirlenmesi artar. (k) Belediye hizmetleri zorlaşır. 11

3.0.4 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nüfus analizi ve tahminleri, bölgedeki değişmeler, ekonomik gelişme olsasılıklıklarına bağlı farklı gelecek seneryoları ile Ülkesel Fizik Planın bu senaryolara bağlı olarak gelecekteki olası gelişmelere cevap verebilecek ve esnek olarak belirlenmiş politika ve stratejilerine göre dikkatli ve hassas bir çalışmayı gerektirmektedir. Ülkesel Fizik Planın, gelecekteki gelişmeleri sağlıklı bir biçimde yönetebilecek, yön verebilecek etkili bir planlama çerçevesi olabilmesi için, planın kendisinin üzerine kurugulandığı ve planlama sürecinde dikkate alınmış olan makro düzeydeki değişkenlere karşı hassas olması zorulunluğu vardır. 3.0.5 Nüfus, makro düzeydeki en önemli değişkenlerdir. Analizler, geleceğe ilişkin tahminler ve sektoler ile ilgili projeksyonları öngörüler belli bir metodolojik yöntemle hesaplanması planlamanın en önemli görevidir. 3.0.6 Nüfus dinamiklerinin ve demokrafik yapının özelliklerinin doğru anlaşılması, planlama sistematiği ve tekniğinin omurgasının şekillendirilmesi için ön koşuldur. Bu nedenle de, nüfus çalışmaları, gelecekle ilgili beklenen veya beklenmeyen etkilerin, ve değişimlere cevp verebilecek bir planın oluşturulabilmesi için özel öneme sahiptir. 3.0.7 Planın gelecekteki gelişmeler için, beklenen veya beklenmeyen faktörlere bağlı olarak gelecekteki olası gelişmelere ihtiyac ve taleplerine cevap verebilir, uyarlanabilir esnek, kabul edilebilir, güvenilir ve etkili bir yönlendirici planlama çerçevesi oluşturulabilmesi için, Toplam Nüfusdaki Değişimler ( Doğal Artış, Net Göç, Öğrenci, Turist Sayısındaki Değişim ) Yerleşimler ve Bölgelerin Nüfus Değişimi ( Kentleşme Düzeyindeki Değişim ) Nüfusun Bölgeler ve Yerleşimler Arası Dağılımında Değişimler ( Kentsel / Kırsal Dağılımı) ile ilgili, makul, açıklanabilir, gerçekci tahminlerde bulunmak gerekmektedir. 3.0.8 Planın hazırlanması sırasında, nüfus projeksıyonlarının sağlıklı olarak yapılabilmesi ve bunlara bağlı olarak, konut, eğıtım, saglık gibi sosyal altyapı ihtiyaçları ile yol su, enerji, atık ve benzeri teknik altyapı tahminlerinin sağlıklı olarak hesaplanabilmesi için mevcut nüfus göstergeleri ve eğilimler dikkate alınmıştır. Plan dönemi içinde planın gözden geçirilme aşamalarında bu gösterge ve eğilimlerin sağlıklı hale getirilmeleri için gözden gecirilecek ve güncellenecektir. Gösterge ve eğilimler gözden geçirilip güncellendikce projeksiyonlarda gözden geçirilerek güncellenecektir. 3.1 Mevcut Nüfus ve Eğilimler 3.1.1 KKTC DE Nüfus Sayımları ve Sonuçları: Nüfusla ilgili bilgiler, genellikle nüfus sayımı sonuçlarından elde edilir. Bu sayımlarla nüfusun sayısı, meslek grupları, yaş durumu, eğitim, ailedeki nüfus sayısı, kadın - erkek nüfusu, nüfus artış hızı gibi bilgiler elde edilebilir. KKTC de ilk resmi nüfus sayımı 1996 yılında, en son nüfus sayımı ise, 5 Aralık 2011 tarihinde yapılmıştır. 1996 önce ise 1978 yılında tarım sayımı yapılmış ve bu sayımda da nüfus ile ilgili göstergeler elde edilmişti. 3.1.2 1978 yılında nüfus 146 740 olarak belirlenmişti.1996 yılında 200 587 olan nüfus, 2006 yılında 256 644 e yükselmiş, Aralık 2011 tarihde yapılan son nüfus sayımı sonuçlarına göre 286 257 civarında olmuştur. 3.1.3 Nüfus artış hızı, 1978-1996 yılları arasında, ortalama % 1,40, 1996 2006 yılları arasında % 3,08 ve 2006-2011 yılları arasında ise ortalama % 2,18 olarak gerçekleşmiştir 12

Toplam Nüfus 1978 1996 2006 2011 De- Jure 4 De-Jure De-Jure Sayım Günü 7 Yıl Ortası De- Facto 5 Sayım Günü 8 Yıl Ortası De- Facto De-Jure 146 265 740 188 662 9 183.290 10 200 587 256 644 257,513 11 100 286 257 De- Facto 6 294 906 Yıllık Ortalama Artış Hızı - %1.40 - % 3.08 - - - %2.18 % 2.13 Tablo 2: Sayım Yıllarına Göre Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin Toplam Nüfusu ve OrtalamaYıllık Değişimi 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 1978-2011 Dönemi De-Jure Nüfus Tarım Sayımı De-Jure 1996 Nüfus Sayımı De-Jure 2006 Nüfus Sayımı De-Jure 2011 Nüfus Sayımı De-Jure Nüfuslar Üstel Artışa Göre Nüfus Değişimi Grafik 1: 1978-2011 Dönemi De-Jure Nüfus 1996-2011 Dönemi De-Facto Nüfus 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 1996 De-Facto 2006 De-Facto 2011 De-Facto Grafik 2: 2006-2011 Dönemi De-Facto Nüfus Nüfuslar Üstel Artışa Göre Değişim 4 De- Jure Nüfus Daimi İkametgahı KKTC olan nüfusu anlatır 5 De Facto Nüfus Sayım günü tesbit edilen tüm nüfusu anlatır. 6 Nüfus Sayımı 5 Aralık 2011 kesin olmayan sonuç. 7 Nüfus Sayımı 15 Aralık 1996 yapılmıştır. 8 Nüfus Sayımı 30 Nisan 2006 yapılmıştır. 9 Çevre, Fizik Planlama ve İskan Özel İhtisas Komisyonu Raporu 2000-2004 Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı çalışmaları - Fiziki Planlama Bölümü syf 80-85, KKTC Devlet Planlama Örgütü ve 15 Aralık 1996 Genel Nüfus Sayımı Nüfus Sayımı Raporu syf 23 10 1996 Aralık sayımından önceki yıl ortası tahmini. KKTC Devlet Planlama Örgütü 2012. http://devplan.org/frame-tr.html 11 30 Nisan 2006 yılında gerçekleştirilen Nüfus Sayımı sonuçlarına göre hesaplanan yıl ortası nüfustur 13

3.1.4 1996-2010 döneminde nüfus artış hızı ortalama olarak %1.0- %1.6 düzeylerinde seyrettiği 2006 yılından itibaren 2009 kadar % 1.6, %4.1, %2.4 ve % 3.4 olarak seyrettiği, doğal artış (doğumlar ve ölümler arasında farkın değişimi) hızının ise %0.7-%0.9 düzeylerinde seyrettiği görülmektedir. Nüfus artış eğrisi arasındaki fark ülkenin göç aldığını Grafik 3: 1996-2010 döneminde nüfus ve doğal artış hızları değişimi ile eğilimler göstermektedir. Bu farkın 2005-2007 arasındaki dönem de en yüksek düzeye ulaştığı grafikten de görülmektedir. Son olarak 2011 nüfus sayımının sonuçlarına bakıldığında da, 1996-2006 dönemi % 2.46 (avaraj %2.80 ) olan nüfus artış hızının 2006-2011 döneminde %2.18 ( avaraj %2.30) olarak gerçekleştiği görülmektedir. 3.1.5 Göçle ilgili göstergeler ve buna bağlı tahminler de bu öngörüyü destekler niteliktedir. Göçün 2001 2006 döneminde en üst düzeye ulaştığı görülmektedir.bu dönem 2004 sonrası inşaat patlaması yaşanan dönemdir. 2006 da inşaat sektörünün duraklamaya girmesi ve ardından çöküşü girmesi, ekonomideki daralma, kayıtsız işgücünün kayıt altına alınmasına önlemlerin aldığı 2007 yılını da içinde alan 2006 2010 döneminde göç azalma eğilimine girmiştir. YILLAR NÜFUS NÜFUS ARTIŞ HIZI % DOĞAL NÜFUS ARTIŞ HIZI % 1977 t 145 000-1,0 1978 Tarım Sayımı 146 740 1,2 1,0 1979t 148 501 1,2 1,1 1980t 149 610 0,7 1.0 1981t 151 233 1,1 1,0 1982t 153 239 1.3 1,2 1983t 155 521 1.5 1,2 1984t 157 984 1.6 1,1 1985t 160 287 1.5 1,2 1986t 162 676 1.5 1,1 1987t 165 035 1.5 1,3 1988t 167 256 1.3 1,2 1989t 169 272 1.2 1,1 1990t 171 469 1,3 1,3 1991t 173 756 1.3 1,2 1992t 175 118 0,8 1,1 1993t 177 120 1,1 1,1 1994t 179 208 1,2 1,0 1995t 181 363 1,2 1,0 1996 Nüfus sayımı 12 200 587 10,1 0,9 1997t 201 914 1,2 0,7 12 15 Aralık 1996 Tarihinde yapılan nüfus sayımı soncuna göre kesin De-facto Nüfus 200 587 kesin De-Jure ise 188 662 olarak açıklanmıştır ( Bknz DPÖ 15 Aralık 1996 Genel Nüfus Sayımı Raporu syf 1-6 ve syf 22-23). 1996 yıl için yıl ortası nüfusu DPÖ tarafından 183 290 olarak hesaplanmıştır. (Bknz: DPÖ 1977-2010 Ekonomik ve Sosyal Göstergeleri - http://www.devplan.org/ Kaynak : KKTC Başbakanlığı Devlet Planlama Örgütü 2012 ve Atasoy Ahmet, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Nüfus Coğrafyası Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitütüsü Dergisi Yıl 2011, Cilt 8, Sayı 15 Syf 29-62 14

1998t 204 225 1,1 0,7 1999t 206 562 1,1 0,7 2000t 208 886 1,1 0,8 2001t 211 191 1,1 0,7 2002t 213 491 1,1 0,7 2003t 215 790 1,1 0,7 2004t 218 066 1,1 0,8 2005t 220 289 1,0 0,9 2006 Nüfus Sayımı 13 256 644 15,3 0,8 2007t 268 011 4,1 0,9 2008t 274 436 2,4 0,9 2009t 283 736 3,4 0,9 2010t 287 368 1,1 0,8 Tablo 3: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yıl Ortası Nüfusunun ve Artış Hızlarının Yıllara Göre Dağılımı 3.1.6 1977 2011 Yılları arasında nüfus sayımı ve bunlara dayanarak ara yıllar için yapılan tahminlere gore ülke nüfusunun seyrine bakıldığında, belirli dönemler dışında nüfusun belli bir artış eğilimi içinde olduğu görülmektedir. 600000 1996-2011 Dönemi Nüfusu, Eğilimi ve Eğilimlere Göre 20 Yıl Sonraki Nüfus Tahmini 500000 400000 300000 y = 180104e 0,0552x y = 13171x + 173693 200000 100000 0 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Nüfus Linear artışa göre 20 yıl sonra nüfus tahmini Üstel artışa göre 20 yıl sonra nüfus tahmini Grafik 4: K.K.T.C Nüfusunun 1996-2011 Yılları Arasındaki Eğilimi 3.1.7 2007 ve 2011 yıllarında alınan önlemler, gayrimenkül geliştirme (inşaat) sektörünün çöküşü ve genel olarak ekonomik daralma dikkate alındığında, nüfus artış ve doğal artışdaki değişim eğilimlerinin devam etmesi halinde gelecekte nüfus artış hızının düşmeye devam edeceği % 2 düzeyinde olacağı, doğal artış hızının ise aynı düzeyde seyretmeye devam edeceği öngörülmektedir. 13 30 Nisan 2006 tarihinde yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre kesin de-facto nüfus 260100, kesin de- jure nüfus ise 256644 olarak açıklanmıştır. ( Bknz DPÖ web sitesi 2006 Nüfus ve Konut Sayımı Ana Sayfası http://nufussayimi.devplan.org/. 2006 yılı için yıl ortası de- jure nüfus DPÖ tarafından 257 513 olarak hesaplanmıştır. 15

2011 Nüfus Sayımı Sonucuna göre De-jure Nüfusun İlçelere Dağılımı Lefkoşa Mağusa Girne Güzelyurt İskele 10% 24% 8% 24% 34% Grafik 5: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı 3.1.8 2006 yılı nüfusu sayımı sonuçlarına gore 256,644 olan KKTC nüfusunun % 33 ü Lefkoşa İlçesinde, %24.8 ı Gazi Mağusa İlçesinde, %22.6 sı Girne ilçesinde, % 11.4 ü Güzelyurt İlçesinde ve %8.2 si İskele İlçesinde yaşamaktadır. 3.1.9 Grafik 5 de görülebileceği gibi, 2011 yılı nüfusu sayımı sonuçlarına göre 286,207 olan KKTC nüfusunun % 33.13 ü Lefkoşa İlçesinde, %24.35 i Gazi Mağusa İlçesinde, %24.17 si Girne ilçesinde, % 10.49 u Güzelyurt İlçesinde ve %7.86 sı İskele İlçesinde yaşamaktadır. KKTC Toplam 1978 1996 2006 2011 De-Jure De-Facto De- Jure De- Facto 146.740-188. 662 200.587 De-Jure De- Facto De-Jure De-Facto 256.644 265.100 286. 257 294.906 Lefkoşa İlçesi - - 58. 836 62.295 84.776 85.579 94.824 98.739 Mağusa İlçesi - - 48. 326 52.875 63.603 64.269 69.741 69.273 Girne İlçesi - - 35.943 38.715 57.902 62.158 69.163 72.284 Güzelyurt İlçesi - - 26.454 27.523 29.264 31.116 30. 037 31.254 İskele İlçesi - - 19.103 19.179 21.099 21.978 22.492 23.356 Tablo 4 : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı 14 14 Kaynak : Devlet Planlama Örgütü: http://www.devplan.org/2011 Sayım Sonuçları.pdf - 2012 16

450.000 1996-2011 Döneminde Sayım Sayım Sonuçlarına Göre İlçelerin Nüfus Eğilim 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 y = 47160x + 159212 R² = 0,9568 KKTC Toplam Lefkoşa İlçesi Mağusa İlçesi Girne İlçesi 150.000 100.000 50.000 0 De-Facto 1996 De-Facto 2006 y = 18222x + 45760 y = 16785x + 24150 R² = 0,9749 R² = 0,9502 y = 8199x + 45741 R² = 0,9518 y = 1865,5x + 26233 y = 2088,5x + 17327 R² = 0,7777 R² = 0,9629 De-Facto 2011 Grafik 6: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı Güzelyurt İlçesi İskele İlçesi Linear (KKTC Toplam ) Linear (Lefkoşa İlçesi) Linear (Mağusa İlçesi) Ortalama Nüfus Artış Hızları KKTC Toplamı Lefkoşa İlçesi Mağusa İlçesi Girne İlçesi Güzelyur t İlçesi İskele İlçesi Başlangı ç 1978-1996 (De-jure) 1996-2006 (De-jure) 1996-2006 (De-facto) 2006-2011 (De-facto) 2006-2011 (De-jure) Biti ş Ortalam a Başlangı ç Biti ş Ortalam a Başlangı ç Biti ş Ortalam a Başlangı ç Biti ş Ortalam a Başlangı ç 1,59 1,23 1,40 3,60 2,65 3,08 3,22 2,43 2,79 2,25 2,02 2,13 2,37 2,12 2,24 4,41 3,06 3,65 3,74 2,72 3,18 3,08 2,67 2,86 1,93 1,76 1,84 3,16 2,40 2,75 2,15 1,77 1,95 1,56 1,44 1,50 3,89 3,26 3,55 6,11 3,79 4,77 6,06 3,77 4,73 3,26 2,80 3,02 0,53 0,51 0,52 1,06 0,96 1,01 1,31 1,15 1,23 0,09 0,09 0,09 1,32 1,24 1,28 1,04 0,95 0,99 1,46 1,27 1,36 1,25 1,18 1,22 2,31 2,07 2,18 Tablo 5: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Toplam ve İlçelere Göre Nüfusunun Sayım Dönemlerine Göre Ortalama Yıllık Artış Hızları 15 3.1.10 1978 2006 döneminde ilçelerin nüfus artış hızları artarken, Aralık 2011 de yapılan sayımın sonuçlarına göre düşme eğilimine girdiği görülmektedir. 1996 2011 döneminde, iskele dışındaki ilçelerin nüfus artış hızlarının düştüğü görülmektedir. Bu dönemde, KKTC toplam nüfusunun artış hızı üzerinde artış gösteren Lefkoşa ve Girne ilçelerinin artış hızlarının düşmesine rağmen hala KKTC artış hızın üzerinde olduğu görülmektedir. Güzelyurt ilçesinin, ülke doğal artış hızı 0.9 un altında olan artış hızının azalmaya devam ettiği, bundan da ilçenin ciddi nüfus kaybı yaşadığı anlaşılmaktadır. Ülke ve dört ilçenin artış hızları düşerken, İskele ilçesinin ortalama doğal artış hızının üzerinde, ancak KKTC artış hızının altında olan, nüfus artış hızı artış eğlimindedir. Biti ş Ortalam a 15 Kaynak : DPÖ 1996, 2006 ve 2011 nüfus sayımı verileri kullanılarak ÜFP çalışmaları çerçevesinde hesaplanmıştır. 17

Grafik 7: İlçelerin artış hızlarının karşılaştırması Grafik 8: Girne ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi Grafik 9: Lefkoşa ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi 18

Grafik 10: Mağusa ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi Grafik 11: İskele ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi Grafik 12: Güzelyurt ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi 19

KKTC Ülkesel Fizik Plan - Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler 2031 3.1.11 2006 Nüfus sayımı sonuçlarına göre KKTC nüfusunun % 68 i kentsel yerleşmelerde, % 32 i ise kırsal yerleşmelerde yaşamaktadır. 2011 Nüfus sayım sonucuna göre ise bu oran %69 kentsel yerleşim, %31 kırsal yerleşim olarak değişmiştir. KENTSEL TOPLAM KIRSAL TOPLAM İLÇESI TOPLAM 1996 2006 2011 De-Jure Payı De-Facto Payı De-Jure Payı De-Facto Payı De-jure Payı De-Facto 1.LEFKOŞA İLÇESİ 48621 82,64 51234 82,24 71078 83,84 70 607 82,50 81 432 85,88 10215 17,36 11061 17,76 13698 16,16 14 972 17,50 13 392 14,12 58 836 100.00 62 295 100.00 84 776 100.00 85 579 100.00 94 824 100 98 739 2.MAĞUSA İLÇESİ KENTSEL 23295 48,20 27637 52,27 35381 56,26 35453 55,16 40920 58,67 KIRSAL 25031 51,80 25238 47,73 28222 43,74 28 816 44,84 28821 41,33 ILÇE TOPLAM KENTSEL TOPLAM KIRSAL TOPLAM İLÇE TOPLAM KENTSEL TOPLAM KIRSAL TOPLAM ILÇE TOPLAM KENTSEL TOPLAM KIRSAL TOPLAM ILÇE TOPLAM 48 326 100.00 52 875 100.00 63 603 100.00 64269 100.00 69 741 100 69 273 3.GIRNE İLÇESİ 24316 67,65 26136 67,50 43651 76,04 47927 77,10 52 058 75,27 11627 32,45 12579 33,50 14251 23,96 14231 22,90 17 105 24,73 35943 100.00 38 715 100.00 57902 100.00 62 158 100.00 69 163 100 72 284 4. GÜZELYURT İLÇESİ 18406 69,58 19355 70,32 19817 67,71 21188 68,09 19 771 65,82 8048 31,42 8168 29,68 9447 32,29 9928 31,91 10 266 34,18 26 454 100.00 27 523 100.00 29 264 100.00 31116 100.00 30 037 100 31 254 5.ISKELE İLÇESİ 2729 14,29 2814 14,67 3657 17,33 3977 18,09 3 962 17,62 16374 85,71 16365 85,33 17442 82,67 18001 81,91 18 530 82,38 19103 100.00 19179 100.00 21099 100.00 21978 100.00 22 492 100 23 356 KENTSEL 117367 62,21 127176 63,40 173584 67,63 179152 67,57 197484 68,99 KIRSAL 71295 37,79 73411 36,60 83060 32,37 85948 32,43 88773 31,01 TOPLAM 188 662 100.00 200 587 100.00 256 644 100.00 265 100 100.00 286257 100,00 294 906 Tablo 6: KKTC Kentsel 16 ve Kırsal Nüfusunun 1996, 2006 ve 2011 Yıllarında İlçelere Göre Dağılımı 16 Lefkoşa İlçesinde Kentsel Nüfus olarak, Lefkoşa İmar Planı Alanı içinde yer alan Lefkoşa, Gönyeli, Hamitköy, Haspolat, Alayköy ve Kanlıköy, Mağusa İlçesinde Kentsel Nüfus olarak, Mağusa Belediye Sınırları Nüfusu, Girne İlçesinde Kentsel Nüfus olarak, Girne, Lapta, Alsancak, Çatalköy, Beylerbeyi, Ozanköy, Karmi ve Karşıyaka, Nüfusları, Güzelyurt İlçesinde Kentsel Nüfus olarak Güzelyurt ve Lefke Nüfusları, ve İskele İlçesinde İskelenin nüfusu alınmıştır. 20

3.1.12 Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti'nde toplam 166 yerlesim yeri bulunmaktadır. Bu yerlesmelerden 148 adedi kirsal, 18 adedi ise kentsel nüfusun yaşadığı yerlesmedir. Lefkoşa, (Hamitköy, Haspolat, Gönyeli, Alayköy Kanlıköy dahil) Mağusa, Girne, Lapta, Alsancak, Çatalköy, Beylerbeyi, Ozanköy, Karmi (Karaman), Karşıyaka, Güzelyurt, Lefke ve İskele, kentsel nüfusun yaşadığı yerleşmeler olarak kabul edilebilir. 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 199620062011 KKTC Kırsal Nüfus KKTC Kentsel Nüfus KKTC Toplam Nüfus Linear (KKTC Kırsal Nüfus) Linear (KKTC Kentsel Nüfus) Linear (KKTC Toplam Nüfus) Grafik 13: KKTC Kırsal Ve Kentsel Nüfuslarının Değişimi 3.1.13 2011 verilerine göre, toplam 166 adet yerlesimin, nüfusu 250 ve altında olan kucuk yerlesimlerde toplam ulke nufusunun %2,7 si yaşamaktadır. Toplam ülke nüfusunun %4,9'u ise nüfusu 250-500 arasında olan yerlesimlerde yaşamaktadır. Ülke nüfusunun % 63,9 unu oluşturan 182 842 kişi Lefkoşa, Gönyeli, Mağusa, Girne, Lapta, Alsancak, Çatalköy, Beylerbeyi, Ozanköy, Karaman, Güzelyurt, Lefke, İskele olmak üzere toplam 13 büyük ve orta büyüklükteki yerlesimlerde yaşamaktadir. 3.1.14 2011 verilerine göre, Lefkoşa ilçesinde kentsel nüfus, İlçe toplamının % 85,88 ini oluştururken, Girne de kentsel nüfus % 75,27, Mağusa İlçesinde ise bu oran % 58,67 dir. Güzelyurt ve İskele İlçelerine bakıldığında, Güzelyurt İlçesinde sadece Güzelyurt, Bostancı ve Yayladan oluşan alandaki nüfus ilçenin %65,82 isini oluşturması ile ilgi çekmektedir. Bölge tarıma dayalı ekonomisi olmasına karşın nüfusun ilçe merkezinde yoğunlaştığı köylerin ise nüfus kaybettiği anlaşılmaktadır. Kentsel işlevlerin bulunduğu ancak narenciye ve benzeri sulu tarım faaliyetlerinin yürütülüdüğü bu yerleşim tipik bir agro kent özelliğini taşımaktadır. İskele İlçesinde ise kentsel nüfus ilçenin sadece %17,62 sini oluşturmaktadır. 100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 1996 2006 2011 Grafik 14: İlçelerin Kırsal ve Kentsel Nüfusalarının Değişimi 21

350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 Kentsel Nüfus Kırsal Nüfus Toplam Nüfus Linear (Kentsel Nüfus) Linear (Kırsal Nüfus) LEFKOŞA ALT BÖLGESİ KENTSEL TOPLAM 17 De-Jure Grafik 15: 2011 verilerine göre İlçelerin Kentsel Ve Kırsal Nüfuslarının Dağılımı Ülke Nüfusuna Göre 1996 2006 2011 De- Facto Ülke Nüfusuna Göre De-Jure Ülke Nüfusuna Göre De- Facto Ülke Nüfusuna Göre De-Jure Ülke Nüfusuna Göre 48621 25,77 51234 25,54 71078 27,69 70607 26,63 81432 28,45 MAĞUSA 23295 12,35 27637 13,78 35381 13,79 35453 13,37 40513 14,15 MERKEZ 18 GİRNE ALT BÖLGESİ KENTSEL TOPLAM 19 24316 13,02 26136 13,16 43651 17,24 47927 18,18 51806 18,10 GÜZELYURT 20 18406 9,76 19355 9,65 19817 7,76 21188 7,99 19771 6,91 İSKELE 2729 1,44 2814 1,40 3657 1,42 3977 1,50 3962 1,38 KKTC KENTSEL NÜFUS TOPLAMI KKTC KIRSAL NÜFUS TOPLAMI KKTC NÜFUS TOPLAM 117367 62,21 127176 63,40 173584 67,63 179152 67,67 197484 68,99 71295 37,79 73411 36,60 83060 32,37 85948 32,43 88773 31,01 188 662 100.00 200 587 100.00 256 644 100.00 265 100 100.00 286 257 100.00 Tablo 7: 1996-2011 yıllarında nüfus sayımına göre kentsel ve kırsal nüfusun dağılımı De-Jure Nüfusa Oranı % 1996 2006 2011 De- Facto Nüfusa Oranı % De-Jure Nüfusa Oranı % De- Facto Nüfusa Oranı % De-Jure Nüfusa Oranı % 3 BUYUK KENTIN TOPLAMI 21 86874 46,05 95296 47,51 133901 52,17 136006 51,30 155207 54,23 KKTC DİĞER KENTSEL NÜFUS 30493 16,16 31880 15,89 39683 15,46 43146 16,37 TOPLAMI 22 39724 13,88 KKTC KENTSEL NÜFUS TOPLAMI 117367 62,21 127176 63,40 173584 67,63 179152 67,67 197484 69,00 KKTC KIRSAL NÜFUS TOPLAMI 71295 37,79 73411 36,60 83060 32,37 85948 32,43 88773 31,02 KKTC GENEL NÜFUS TOPLAM 188 662 100.00 200 587 100.00 256 644 100.00 265 100 100.00 286257 100,00 Tablo 8: 1996-2006 Yıllarında Nüfus Sayımına Göre Kentsel Ve Kırsal Nüfusun Dağılım 17 Lefkoşa İmar Planı Alanı Lefkoşa, Gönyeli, Hamitköy, Haspolat, Alayköy ve Kanlıköy dahil 18 Sadece Mağusa Kenti alınmıştır. 19 Girne - Beylerbeyi, Ozanköy, Karmi; Çatalköy; Lapta Karşıyaka; ve Alsancak ı kapsamaktadır 20 Güzelyurt ve Lefke dahil 21 Lefkoşa (İmar Planı Alanı Lefkoşa, Gönyeli, Hamitköy, Haspolat, Alayköy ve Kanlıköy), Mağusa ve Girne - Beylerbeyi, Ozanköy, Karmi yi kapsamaktadır 22 Lapta Karşıyaka, Alsancak, Çatalköy, Güzelyurt, Lefke ve İskele yi kapsamaktadır. 22

NO YERLEŞİM BİRİMİ 1996 2006 2011 1996-2011 Dönemi Nüfus Artış HIzı Başlangıç Yılına Göre % Bitiş Yılına Göre % Ortalama % 1 Lefkoşa Kenti 51234 71078 81432 3,93 2,47 3,09 2 Mağusa Kenti 27637 35381 40513 3,11 2,12 2,55 3 Girne Kenti 16425 27442 33262 6,83 3,37 4,70 3 BUYUK KENT TOPLAM 95296 133901 155207 4,19 2,57 3,25 1 Girne Diğer Kentsel Yerleşimler 9711 16209 18544 6,06 3,18 4,31 2 Güzelyurt 19355 19817 19771 0,14 0,14 0,14 3 İskele 2814 3657 3962 2,72 1,93 2,28 DIĞER KENTSEL YERLEŞIMLER TOPLAM 31880 39683 42277 2,17 1,64 1,88 KKTC TOPLAM KENTSEL 127176 173584 197484 3,69 2,37 2,93 KKTC KIRSAL NÜFUS TOPLAMI 73411 83060 88773 1,40 1,15 1,27 KKTC GENEL TOPLAM NÜFUS 200587 256644 286257 2,85 2,00 2,37 Tablo 9: 1996-2011 Yıllarında Nüfus Sayımına Göre Kentsel Ve Kırsal Nüfusun Dağılımı Ve Nüfus Artış Hızları Değişim NO YERLEŞİM BİRİMİ 1996 NÜFUSU 2006 NÜFUSU 2011 NÜFUSU 1996-2011 yılları arası Nüfus Artışı Kişi Ortalama Artış Hızı % PROJEKSİYON / TAHMİNİNÜFUS 2016 2021 2026 2031 1 Lefkoşa Kenti 51234 71078 81432 30198 3,09 96073 113609 134023 156618 2 Mağusa Kenti 27637 35381 40513 12876 2,55 45646 51104 56731 62264 3 Girne Kenti 16425 27442 33262 16837 4,70 41462 51130 62115 73919 3 Buyuk Kent Toplam 95296 133901 155207 59911 3,25 183181 215843 252869 292801 1 Girne diğer kentsel Yerleşimler 9711 16209 18544 8833 4,31 22843 27938 33774 40105 1,1 Lapta Karşıyaka Toplam 4900 7768 7839 2939 3,13 9098 10490 11981 13502 1,2 Alsancak 2850 4638 5595 2745 4,50 6892 8397 10082 11866 1,3 Çatalköy 1961 3803 5110 3149 6,38 6853 9051 11711 14737 2 Batı Kuzey batı Kentsel 19355 19817 19771 416 0,14 19954 20146 20334 20498 2,1 Güzelyurt 12865 12391 11923-942 -0,51 11624 11332 11048 10771 2,2 Lefke 6490 7426 7848 1358 1,27 8330 8814 9286 9727 3 İskele 2814 3657 3962 1148 2,28 4409 4878 5356 5822 Diğer Kentsel Yerleşimler Toplam 31880 39683 42277 10397 1,88 47206 52962 59464 66425 KKTC Toplam Kentsel 127176 173584 197484 70308 2,93 230388 268806 312333 359226 KKTC Kırsal Nüfus Toplamı 73411 83060 88773 15362 1,27 96043 104683 114712 125877 KKTC Genel Toplam Nüfus 200587 256644 286257 85670 2,37 326431 373490 427044 485103 Tablo 10: Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda, Plan Dönemi Sonuna Kadar 2031 KKTC Kentsel Nüfusunun Kentsel Yerleşimlere Göre Dağılımı 23 23 Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda, 1996 2011 Dönemindeki Ortalama Nüfus Artışı esas alınarak, Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre hesaplanmıştır 23

YERLEŞİM BİRİMİ 1996 NÜFUSU 2006 NÜFUSU 2011 NÜFUSU 1996-2011 Yılları Arası Nüfus Artış Hızı Başlangıç Yılına Göre % Bitiş Yılına Göre % Ortalama % 1 Lefkoşa Girne Bölgesi Kentsel Toplam 77370 114729 134240 4,90 2,82 3,67 1,1 Lefkoşa Bölgesi Kentsel Toplam 51234 71078 81432 3,93 2,47 3,09 1,2 Girne Alt Bölgesi Kentsel Toplam 26136 43651 52808 6,80 3,37 4,69 1.2.1 Girne Kenti 16425 27442 33262 6,83 3,37 4,70 1.2.2 Girne Diğer Kentseller 9711 16209 19546 6,75 3,35 4,66 2 Mağusa İskele Bölgesi Toplam 30451 39038 40920 2,29 1,71 1,97 3 Batı Kuzey Batı Bölgesi Kentsel Toplam 19355 19817 19771 0,14 0,14 0,14 KKTC Kentsel Nüfus Toplamı 127176 173584 194931 3,55 2,32 2,85 KKTC Kırsal Nüfus Toplamı 73411 83060 91326 1,63 1,31 1,46 KKTC Genel Toplam Nüfus 200587 256644 286257 2,85 2,00 2,37 Tablo 11: 1996-2011 yıllarında nüfus sayımına göre kentsel ve kırsal nüfusun dağılımı ve nüfus artış hızları değişimi YERLEŞİM BİRİMİ SAYIM SONUÇLARINA GÖRE NÜFUS 1996-2011 Yılları Arası Nüfus Artış Hızı 1996 2006 2011 Kişi Ortalam a % PROJEKSİYON / TAHMİNİNÜFUS 2016 2021 2026 2031 1 Lefkoşa Girne Bölgesi Kentsel Toplam 77370 114729 134240 56870 3,67 161827 194794 232975 274954 1,1 Lefkoşa Bölgesi Kentsel Toplam 51234 71078 81432 30198 3,09 96073 113609 134023 156618 1,2 Girne Alt Bölgesi Kentsel Toplam 26136 43651 52808 26672 4,69 65754 81185 98952 118336 1.2.1 Girne Kenti 16425 27442 33262 16837 4,70 41462 51130 62115 73919 1.2.2 Girne Diğer Kentseller 9711 16209 19546 9835 4,66 24292 30055 36837 44417 2 Mağusa İskele Bölgesi Toplam 30451 39038 40920 10469 1,97 50055 55982 62087 68086 3 Batı Kuzey Batı Bölgesi Kentsel Toplam 19355 19817 19771 416 0,14 19954 20146 20334 20498 KKTC Kentsel Nüfus Toplamı 127176 173584 194931 67755 2,85 231836 270922 315396 363538 KKTC Kırsal Nüfus Toplamı 73411 83060 91326 17915 1,46 94595 102568 111649 121565 KKTC Genel Toplam Nüfus 200587 256644 286257 85670 2,37 326431 373490 427045 485103 Tablo 12: Mecvut durumun devam etme halinde 2031 yılana kadar nüfus değişim tahmini 24

YERLEŞIM ADEDI NÜFUS DE- JURE TOPLAM NÜFUSA ORANI YERLEŞIM BÜYÜKLÜĞÜ 1996 2006 2011 1996 2006 2011 1996 2006 2011 65000 üstü - - - - - - - - - 55000-65000 - - 1 - - 51836 - - 18,11 45000-55000 - 1 - - 49868 - - 19,43-35000- 45000 1 1 1 39176 35381 40513 19,53 13,79 14,16 20000-35000 1 1 1 27637 23839 29219 13,78 9,29 10,2 10000-20000 2 2 2 27070 24577 28968 13,5 9,58 10,12 5000-10000 2 2 5 13107 13084 29639 6,53 5,1 10,35 2000-5000 4 13 12 19767 39795 35730 9,85 15,5 12,5 1000-2000 23 19 17 25618 24655 22814 12,77 9,6 7,96 500-1000 36 32 36 25219 22738 25829 12,57 8,86 9 250-500 40 40 37 15205 14972 13969 7,58 5,84 4,88 250-100 39 33 37 6518 6088 6613 3,25 2,37 2,32 100 ve altı 18 22 17 1270 1647 1127 0,64 0,64 0,4 TOPLAM 166 166 166 200587 256644 286 257 100 100 100 Tablo 13: Yerleşimlerin Nüfus Büyüklüklerine Göre Sınıflanması 3.1.15 2011 verilerine göre, belediye olma koşulunu sağlayacak 2000 nüfus eşiğinin altında olan 144 adet yerleşim bulunmakta ve ülkenin toplam nüfusunun %24,57 sini oluşturmaktadır. Belediye yasasına göre belediye olma zorunluluğu bulunan 5000 üzeri nüfusa sahip 10 yerleşim bulunmaktadır. Bu 10 yerleşimin nüfusları toplamı, ülke nüfusunun %62,95 ini oluşturmaktadır. Bu iki nüfus eşiği aralığında ise toplam 12 yerleşim bulunmaktadır ve ülke nüfusunun % 12,48 ini kapsamaktadır. YERLEŞIM BÜYÜKLÜĞÜ YERLEŞIM ADEDI NÜFUS DE- JURE 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 65000 üstü - - - - - 1 2 - - - - - 66376 136279 55000-65000 45000-55000 20000-45000 5000 20000 - - 1 1 1 1 1 - - 51836 56582 61476 56731 62264-1 - 1 2 1 1-49868 - 45646 96179 54792 48549 2 2 2 2 1 1-66813 59220 69732 59285 29990 38684-4 4 7 7 8 12 12 40177 37661 58607 53676 68967 105156 124302 2000-5000 4 13 12 12 14 13 16 19767 39795 35730 38287 45012 35291 45903 2000 altı 156 146 144 143 140 137 134 73830 70100 70352 72955 71867 70015 67807 TOPLAM 166 166 166 166 166 166 166 200587 256644 286257 326431 373490 427045 485103 Tablo 14: Yerleşimlerin Nüfus Büyüklüklerine Göre Sınıflanması 25

YERLEŞIM BÜYÜKLÜĞÜ NÜFUS DE- JURE TOPLAM NÜFUSA ORANI 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 65000 üstü - - - - - 66376 136279 - - - - - 15,6 28,1 55000-65000 - - 51836 56582 61476 56731 62264 - - 18,11 17,34 16,46 13,3 12,8 45000-55000 - 49868-45646 96179 54792 48549-19,43-13,99 25,76 12,8 10 20000-45000 66813 59220 69732 59285 29990 38684-33,31 23,08 24,36 18,16 8,03 9,1-5000 20000 40177 37661 58607 53676 68967 105156 124302 20,03 14,68 20,48 16,45 18,47 24,6 25,7 2000-5000 19767 39795 35730 38287 45012 35291 45903 9,85 15,5 12,48 11,73 12,04 8 9,4 2000 altı 73830 70100 70352 72955 71867 70015 67807 36,81 27,31 24,57 22,33 19,24 16,4 14 TOPLAM 200587 256644 286257 326431 373490 427045 485103 100 100 100 100 100 100 100 Tablo 15: Yerleşimlerin Nüfus Büyüklüklerine Göre Sınıflanması 3.1.16 Yapılan nüfus projeksiyonlarında mevcut durumun devamı halinde, 2021 yılına kadar nüfusu 65000 ve üzeri yerleşim bulunmazken, 2021 yılından sonra Lefkoşa nın bu nüfusun üzerine çıkabileceği görülmektedir. Bu durumda Lefkoşa nın tek başına 2021 yılında toplam ülke nüfusuna oranı %18 civarında olacağı tahmin edilmektedir. 3.1.17 Mevcut durumun devamı senaryosuna dayalı projeksiyonun çizdiği yerleşim kademelenmesi tablosuna bakılacak olursa, 2031 yılına gelindiğinde 20000 ve üzeri sadece 4 yerleşim bulunurken toplam nüfusa oranının yaklaşık %52 olduğu göze çarpmaktadır. Bu tahmine göre, ülkenin birkaç yerleşiminde yığılma olabileceği ve bu durumun birçok sorun oluşturabileceği görülmektedir. 3.1.18 1996-2031 yılları arasındaki projeksiyon tahminlerinde de görüldüğü üzere, 5000 nüfusun altında olan yerleşimlerin yüzdelik oranını giderek azalırken, 5000 ile 20000 nüfus aralığındaki yüzdelik giderek artmaktadır. Bu eğilim, kırsal yerleşimlerden kentsel yerleşimlere olan göçe dikkat çekerek, kentsel yerleşimlerdeki yığılmayı vurgulamaktadır. Grafik 16: 1996-2011 arası 5 er yıllık dönemlerde 1000 kişşiye düşen tahmini ortalama net göç Grafik 17: 1996-2011 yılları arasında göç eğilimleri 26

3.1.19 Nüfun belirleyici faktörlerden birisi de göç göstergeleridir: Kuzey Kıbrıs Türk Cunhuriyeti net Göç göstergeleri ve eğilimlerine bakıldığında ( bknz tablo), 1996-2006 döneminde net göçün 2001-2006 yılları arasında en üst düzeye ulaştığı ve ülkede yaşayan her 1000 kişiye 17.1 kişi göç aldığı görülmektedir. Bu oran 2009 verilerine göre Avrupa Birliği üyesi Grafik 18: Net Göçün Değişimi 27 ülkenin ortalaması olan 1000 kişiye 6.1 kişi göç Güney Kıbrıs için 1000 kişiye 15 kişi göç değerinin, Malta için 1000 kişiye 17 kişi göç değerinde bir değerdir. 24 2006 yılından sonra inşaat sektöründe yaşanan çökme ve genel olarak ekonomideki daralma, küresel ekonomik krizin etkileri, Türkiye ekonomisindeki gelişmelerin, 2007 ve 2011 yılında kayıtsız işgücünü kayıt altına almaya yönelik izlenen politikalar ve alınan önlemlerin etkili olacağı, bu nedenlede ülkeye gelen göçün azalacağı, böylece net göçün düşeceği varsayılmıştır. Bu nedenle de 2002-2006 döneminde net göçün en yüksek düzeye ulaştığı 1996 2006 döneminde eğilimin sürmeyeceği, 2007 yılından itibaren nüfus artış hızının belli oranda düşeceği varsayılmıştır. 2006 sayımının de-facto sonuçları ile 2011 sayımının kesin olmayan de-facto sonuçları karşılaştırıldığında, 1996 2006 döneminde de-facto nüfusun yıllık ortalama artış hızı %2.52 iyken, 2006-2011 döneminde de-facto nüfustaki değişim % 2.13 olarak gerçekleştiği, buna göre de 1996 2011 dönemindeki de-facto nüfusun yıllık ortalama artış hızının %2,8 oranında düştüğü görülmekte, bu da ülke nüfus artış hızın düşmekte olduğu varsayımını doğrulamaktadır. 3.1.20 Kuzey Kıbrısta taki üniversitelerde okuyan, Türkiye Cumhuriyeti ve üçüncü ülke uyruklu üniversite öğrencileri de ülke nüfusunda önemli bir payı vardır. 1996-2011 Düneminde Üniversitelere Kabul Edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Üçüncü Ülke Uyruklu Öğrenci Sayısı Değişimi bakldığında Yıllar içinde bu öğrencii sayılarında istikrarsızlık görülmektedir. Kabul edilen öğrenci sayı artmasına karşın, değişim hızında düşüşler izlenmektedir. Gelecekteki nüfusun tahmin edilmesinde, açılması planlanan yeni üniversite kampusler, mevcut üniversitelerde olası değişikliklere bağlı olarak öğrenci sayıları ile ilgili artacağı, azalacağı veya orta düzeyde yakın değerlerde olmayı sürdüreceği olmak üzere varsayımlar geliştirilmiştir. Grafik 19: 1996-2001 döneminde yabancı üniversite sayısında değişim Grafik 20: 1996-2011 yılları arasında üniversite öğrenci sayısı değişimi 24 http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/migration_and_migrant_population_statistics 27

Yıllar Kabul Edilen Öğrenci Sayısı Değişim (%) 1996 97 6507-1997 98 7704 18,40 1998 99 7407-3,86 1999 00 8773 18,44 2000 01 9531 8,64 2001 02 9207-3,40 2002 03 13152 42,85 2003 04 11987-8,86 2004 05 13889 15,87 2005 06 17526 26,19 2006 07 18871 7,67 2007 08 25934 37,43 2008 09 28800 11,05 2009 10 34500 19,79 2010 11 34090-1,19 2011 12 32763-3,89 Tablo 16: Kabul edilen öğrenci sayısı ve yüzdelik değişimleri 25 3.2 2011 2031 Yıllarını Kapsayan Plan Dönemindeki Nüfus Tahminleri Yöntem - Metodolojik Yaklaşım 3.2.1 Nüfus Değişimini Belirleyici Faktörler: İç ve dış siyasal, ekonomik ve sosyal değişimlere bağlı olarak, öngörülen veya öngörülemeyen değişimlere cevap verebilir olabilmesi ve etkili olabilmesi için alternatifler, kabuller, gerçekleşebilir senaryolar geliştirilmiştir. 3.2.2 Bu senaryolara bağlı olarak doğal artış,net göç değişimi, üniversite öğrenci sayısındaki değişim dikkate alınarak, Yüksek,Orta, Düşük nüfus artışı tahminlerine dayalı olarak, 5, 10, 15 ve 20 yıllık dönemler için nüfus tahminleri yapılmıştır. 3.2.3 Gelecekteki 5, 10, 15 ve 20 yıllık dönemdeki tahmini nüfuslar, 1996 ve 2011 yılları de-jure yıl ortası nüfus değerleri esas alınarak, matematiksel yöntem olarak bileşik faiz 26 ve üstel fonksiyon 27 yöntemleri kullanılarak hesaplanmıştır. İki yöntemin de verdiği sonuçlar aynı olup birbirlerini matematiksel olarak sağlamaktadır. 3.2.4 Nüfus tahminleri iki farklı planlama yaklaşımına dayanmaktadır. Birincisi mevcut durumun ve eğilimlerin önümüzdeki 5, 10 ve yıllık dönemde de devam edeceği varsayıma dayanmaktadır, ikincisi ise ÜFP nin planlama stratejisine göre eğilimlerin plan stratejisi çerçevesinde yönlendirilmesine dayanmaktadır. 3.2.5 Mevcut Durumun ve Eğilimlerin Devam Edeceği Varsayımına Dayalı Tahmin Yaklaşım ve Yöntemleri: Mevcut durumun ve eğilimlerin devamı için iki temel senaryo kabul edilmiştir. 3.2.5.1 İlk senaryo, 1996 2011 dönemindeki doğal nüfus artışı, net göç eğilimleri, KKTC üniversitelerinde yüksek öğrenim gören Türkiye Cumhuriyeti ve diğer yabancı ülke uyruklu üniversite öğrencileri ve benzeri belirleyici nüfus unsurları ile ilgili eğilimleri belirleyici dış ve iş 25 Kaynak : DPÖ Mart 12 ve Milli Eğitim Bakanlığı 26 Bileşik faiz yöntemi: P t = P o *(1+r) t P t = Dönem sonundaki nüfus P o = Dönem başındaki nüfus r = Artış hızı t = Yıl sayısı 27 Üstel Fonksiyon yöntemi: P t = P o *e rt P t = Dönem sonundaki nüfus P o = Dönem başındaki nüfus r = Artış hızı t = Yıl sayısı 28

faktörlerin aynen devam edeceği veya benzer koşulların olabileceği, 1996-2011 yılları arasındaki nüfus artış hızının 2031 e kadar aynı olacağı varsayımına dayanmaktadır. 3.2.5.2 İkinci senaryo ise, net göç eğilimleri ve tahminlerine dayanmaktadır. Göç göstergeler ve tahminler ışığında, ülke, ilçeler ve yerleşim birimlerinin tahmini nüfuslarının hesaplanmasında üç farklı varsayım geliştirilmiştir. Bu senaryoda, net göçün azalma eğilimleri ve geleceğe yönelik tahminler dikkate alınarak, net göçün düşük, orta ve yüksek oranda azalma kabullerine göre, nüfus artış hızının net göçteki değişime pararlel olarak giderek azalacağı, bu bağlı olarak da ülke nüfusunun, önümüzdeki 10 20 yıllık dönemde yüksek, orta ve düşük oranlarda azalacağı varsayılmaktadır. Bu varsayıma dayanarak, yüksek, orta ve düşük olarak üç farklı nüfus tahmini yapılmıştır. 5 YILLIK 1 YILLIK KAPSADIĞI DÖNEM TOPLAM ERKEK KADIN TOPLAM ERKEK KADIN GERÇEKLEŞEN TAHMİN 1996-2001 11450 6616 4834 2290 1323 967 2001-2006 22900 13232 9668 4580 2646 1934 ÖNGÖRÜ TAHMİN 2006-2011 10000 5778 4222 2000 1156 844 2011-2016 6000 3467 2533 1200 693 507 2016-2021 4000 2311 1689 800 462 338 2021-2026 2000 1156 844 400 231 169 2026-2031 1000 578 422 200 116 84 Tablo 17: 1996 2011 Döneminde Gerçeleşen Net Göç ve Eğilimler ile ÜFP 2 inci Plan Dönemi sonu 2031 Yılına Kadar Tahmini Göç Miktarı ( Üniversite öğrencisi Hariç ) 28 25000 20000 15000 10000 5000 5 Yıllık Toplam 5 Yıllık Erkek 5 Yıllık Kadın Üstel (5 Yıllık Toplam) 0 y = 34809e -0,468x Grafik 21: 1996-2031 5 er Yıllık Dönemlerde Tahmini Net Göç Eğilimi 3.2.5.3 Mevcut durumun devamına dayalı olan bu ilk stratejiye göre, ülkenin tahmini nüfusuna bağlı olarak, kentlerin ve bölgelerin nüfuslarının da benzer eğilimde artmaya devam edeceği varsayılarak nüfusları hesaplamıştır 28 Kaynak : ÜFP çalışamaları çerçevesinde, DPÖ ile işbirliği içinde geliştirilmiştir. (30.03.2012) 29

3.2.6 Plan Stratejisine Dayalı Nüfus Dağılım Stratejisinin Hesaplanma Yaklaşımı ve Yöntemi 29 : Planın stratejisine çerçevesindeki tahmin edilen ülke ve ilçe toplam nüfuslarının, planda öngörülen Ana Gelişme Merkezi Olan ve Yeni Roller Belirlenmiş Yerleşimlerine ( Bknz Bölüm IV Mekânsal Stratejiler, Yerleşimler Syf 18) dağıtmaya dayanmaktadır. Buna göre kentsel kırsal dağılımının dengelenmesine yönelik yaklaşım ve varsayımlar geliştirilmiştir. 3.2.6.1 Mevcut durumun aynı şekilde devam etme stratejisi olan ilk stratejiye göre, kentlerin, bölgelerin aynı büyüme oranı ile devam edeceği varsayılarak nüfusları hesaplamıştır. 3.2.6.2 Planın stratejisine dayalı olan İkinci stratejide ise, tüm ülke nüfusunun aynı oranda büyüyeceğini varsayılmaktadır. Öte yandan; gelişme ve değişim için belirlenmiş merkezler planlama ile kontrol edeceği için, ek konutların dağılımı dolayısı ile nüfusun bölgelere kentlere dağılımı farklı olacaktır. 3.2.6.3 Yeni gelişme stratejisinin amacı; Lefkoşa ve Girne nin nüfus büyüme oranlarını 10 yıl içerisinde yarıya çekebilmek ve ülke düzeyinde bölgeler arasında ekonomik gelişmeyi dengelemek için bu iki büyük kentsel alanda yeni gelişmelerin sınırlandırması ve kontrol edilmesidir. 3.2.6.4 Bu ikinci strateji uyarınca, gelişmenin sınırlaması ve kontrol altına alınması sonucunda, Lefkoşa veya Girne de yaşamayı isteyecek olan ancak fakat burada yaşama alanı bulamayacak olan fazla nüfusun, yeni iş ve istihdam alanları çekim merkezleri yaratarak ve teşvik ederek Gazimağusa ve iç bölgelerine yönlendirmesi ana politika belirlenmiştir. (bknz Bölüm IV Mekânsal Stratejiler Ana Kentsel Hizmet Merkezleri syf 18 ve Büyüme Kenti syf 20). 3.2.6.5 Bu strateji gereği olarak, Gazimağusa bölgesinde, is ve istihdam alanları, okul, klinik, rekreasyon ve benzeri sosyal altyapılar için alanlar, maliyeti karşılanabilir konutlar dahil yeni konut gelişmeleri ve yatırımları için alanların ayrılacak ve bölgelendirilmeler yapılacaktır. 3.2.6.6 Yeni Kentsel Büyüme Bölgesi olarak belirlenen Gazimağusa İskele ye doğru yönlendirilecek nüfus artış büyüklüğü hesaplamasında izlenen yaklaşım ve yöntemde iki adımdan oluşmaktadır. (1) KKTC toplam nüfusu artış hızları, 5, 10, 15 ve 20 yıllık dönem için, aşağıdaki 4.3 maddesi altında belirtilen, nüfüs tahminleri ve KKTC ve ilçeler bazında ortalama hanehalkı büyüklüğü kullanılmıştır. Ortalama Nüfus Artış Hızları 1996 Nüfus 2006 Nüfus 2011 Nüfus 1996-2011 (De-jure) Başlangıç Bitiş Ortalama KKTC Toplamı 200587 256644 286257 2,85 2,00 2,37 Lefkoşa İlçesi 62295 84776 94824 3,48 2,29 2,80 Mağusa İlçesi 52875 63603 69741 2,13 1,61 1,85 Girne İlçesi 38715 57902 69163 5,24 2,93 3,87 Güzelyurt İlçesi 27523 29264 30037 0,61 0,56 0,58 İskele İlçesi 19179 21099 22492 1,15 0,98 1,06 Tablo 18: İlçelere Göre Ortalama Nüfus Artış Hızları İLÇELER ORTALAMA HANE HALKI DAĞILIMI LEFKOŞA 2.97 GAZİ MAĞUSA 2.93 GİRNE 2.85 GÜZELYURT 2.96 İSKELE 3.29 KKTC 2.95 Tablo 19: İlçelere Göre Ortalama Hane Halkı Dağılımı (2011 verilerine göre) 29 Plan Stratejisine Göre Yapılmış nüfus Projeksiyonları için bknz Bölüm IV Mekansal Strateji 30

(2) İlk adımda, Lefkoşa ve Girne nin mevcut nüfusu ve artış hızları dikkate alınarak, mevcut durumun aynı şekilde devam etmesi halide, Lefkoşa nın (Gönyeli, Hamitköy, Haspolat, Kanlı köy dahil) nüfusunun 1996-2011 yılları arasında % 2,80 olan yıllık ortalama artış hızına göre artacağı varsayıldığında 2011yılında 94 824 olan ve ülke nüfusunun yaklaşık % 34 ünün yaşadığı Lefkoşa nın nüfusu, 2016 yılında yaklaşık 111 000, 2021 yılında ise yaklaşık 133 000 olarak tahmin edilmiştir. 20 yıllık dönemin sonu 2031 ise Lefkoşa nüfusu 197 000 olarak hesaplanmıştır. 1996 2006 2011 1996-2011 DÖNEMİ NÜFUS DEĞİŞİMİ PROJEKSİYON / TAHMİNİNÜFUS KİŞİ ORTALAMA ARTIŞ % 2016 2021 2026 2031 1 Lefkoşa 30 51234 71078 81432 30198 3,09 96073 113609 134023 156618 2 Girne 16425 27442 33262 16837 4,70 41462 51130 62115 73919 Lefkoşa Girne Toplam 67659 98520 114694 47035 3,52 137535 164739 196138 230537 3 Mağusa 31 27637 35381 40513 12876 2,55 45646 51104 56731 62264 3 Büyük Kent Genel Toplam 95296 133901 155207 59911 3,25 183181 215843 252869 292801 KKTC Diğer Kentsel Yerleşımler Toplam 32292 40198 39724 7432 1,38 48655 55079 62527 70737 KKTC Toplam Kentsel Nüfus 127176 173584 197484 70308 2,93 230388 268806 312333 359226 KKTC Toplam Kırsal Nüfus 73411 83060 88773 15362 1,27 96043 104684 114712 125877 KKTC TOPLAMI 200587 254644 286257 85670 2,37 326431 373490 427045 485103 YERLEŞİM BİRİMİ Tablo 20: 2016-2031 Yılları Arasında Nüfus Değişim Tahmini 1996 NÜFUSU 2006 NÜFUSU 2011 NÜFUSU PROJEKSİYON / TAHMİNİNÜFUS 2016 2021 2026 2031 Lefkoşa Bölgesi Kentsel Toplam 51234 71078 81432 96073 113609 134023 156618 1 Girne Kenti 16425 27442 33262 41462 51130 62115 73919 2 Girne Diğer Kentseller 9711 16209 19546 24292 30055 36837 44417 Girne Alt Bölgesi Kentsel Toplam 26136 43651 52808 65754 81185 98952 118336 Lefkoşa Girne Kentsel Toplam 77370 114729 134240 161827 194794 232975 274954 Mağusa İskele Bölgesi Kentsel Toplam 30451 39038 40920 50055 55982 62087 68086 Batı Kuzey Batı Bölgesi Kentsel Toplam 19355 19817 19771 19954 20146 20334 20498 KKTC Kentsel Nüfus Toplamı 127176 173584 194931 231836 270922 315396 363538 KKTC Kırsal Nüfus Toplamı 73411 83060 91326 94595 102568 111649 121565 KKTC Genel Toplam Nüfus 200587 256644 286257 326431 373490 427045 485103 Tablo 21: 2016-2031 Yılları Arasında Kentsel Bölgelerin Nüfus Değişim Tahmini (3) Plan Stratejisine göre nüfus tahminleri hesaplanırken ise, Lefkoşa ve Girne nüfusu için 2006 ve 2011 yılındaki aynı başlangıç rakamı kullanılmış ve artış hızlarında azalma öngörülerine dayalı olarak düşen ortalama yıllık nüfuş artışı oranı ile nüfus tahmininde bulunulmuştur. 3.2.6.7 Yukarda belirtilen yaklaşımlarla toplam 5-10 ve 20 yıllık dönem için tahmini ülke nüfusun ve hanenin Ana Gelişme Merkezi Olan ve Yeni Roller Belirlenmiş Yerleşimlerine (Bknz Bölüm IV Mekânsal Stratejiler, Yerleşimler Syf 18) dağılımı için üç senaryo ve hesaplama yöntemi kullanılmıştır. (1) Planlama Stratejisine dayalı nüfus tahminlerinin yapıldığı ikinci adımda aşağıdaki üç farklı senaryo öngörülmüştür. (a) Birinci senaryoya göre : nüfus tahmin (projeksiyon) döneminin her yılı için, 10 uncu yıla ulaşıncaya kadar, ortalama yıllık nüfus artış oranının bir önceki yılın nüfus artış hızı oranının %-5 i (eksi %5) olacağı ve böylece 10 yıl içinde, bu iki büyük baskın kentin nüfus artış hızları oranının şimdikinin oranın yarısına düşeceği varsayılmıştır. (10x %-5 = %-50). 30 Lefkoşa olarak Lefkoşa İmar Planının kapsadığı, Lefkoşa - Hamitköy, Haspolat, Gönyeli Kanlıköy ve Alayköy kabul edlmiştir. 31 Gazimağusa kentsel nüfusuna, Belediye Sınırları içinde olan ve tamamen kırsal niteliklere sahip Mutluyaka dahil edilmemiştir. 31

(b) İkinci ve üçüncü senaryolarda ise: İki büyük kentin yıllık nüfus artış hızlarının, 10 yılda, sırasıyla %40 ve %30 azalacağı varsayılmıştır. (c) mevcut durum aynı şekilde devam etmesi senaryosuna göre yapılan projeksiyonu ile hesaplanan nüfustan, ikinci adımda hesaplanan projeksiyonda elde edilen 2 kentin nüfusunu çıkarılmıştır. Elde edilen bu rakam, ülkenin diğer bölgelerine yönlendirmesi gereken nüfusu vermektedir. (Gazimağusa). Aynı şekilde mevcut durum aynı şekilde devam etmesi projeksiyonunda kullanılan, hanehalkı büyüklüğünü kullanarak, elde edilen bu nüfus hanelere bölünerek, Gazimağusa bölgesinde ihtiyaç duyulacak konut haneleri rakamı elde edilmiştir. (2) Diğer yerlerdeki nüfus artışı ya da düşüşündeki durum ile ilgili olarak, öncelikle, tüm ülkenin nüfus artışına bakılarak ve konut ihtiyacına sahip olan nüfusu hesaplamak için, Girne ve Lefkoşa için mevcut durum aynı şekilde devam etmesi durumu için hesaplanan nüfustan çıkarılmıştır. Bu kalan nüfus ülkenin başka bölgelerine yönlendirilmesi gereken nüfustur. Bu nüfus miktarının diğer İLÇELERE ve PLANLAMA BÖLGELERİNE bölüştürülmüştür. (Bknz Bölüm IV Mekânsal Stratejiler, Ana Mekansal Gelişme Stratejisi, Tablo 3, syf. 10) (3) Bu hesaplama sırasında, kentlerin nüfus artış hızları/büyüme oranlarını gösteren tablo kullanılmıştır. Bu yöntemle böylece artan nüfusun nereye gidebileceği görülebilmektedir. (4) Gelecekteki yeni konut haneleri, sağlanacak ekonomik teşvikler de dikkate alınarak, geçmişteki göç eğilimlerine bağlı olarak büyüme eğiliminin olduğu veya olacağı, planda Ana Gelişme Merkezi Olan ve Yeni Roller Belirlenmiş Yerleşimler olarak öngörülen yerlere bölüştürülmüştur. (Bknz Bölüm IV Mekânsal Stratejiler, Ana Mekansal Gelişme Stratejisi, Tablo 4, syf. 11) (5) Konut hanelerinin yüksek dereceli tarım arazilerine sahip veya akifer üstünde olan veya kıyı, dik yamaçlarda ve benzeri hassas alanlarda olan kentlere dağıtılmaması ilkesi bensimsenmiştir. (6) Yeni turizm kentinde çalışanlar için konut ihtiyaçı ve çoğunlukla da turistlerin konaklama dikkate alınmıştır. Geçiş kasabasında, az miktarda bir büyüme olması öngörülmektedir. Geliştirilmiş altyapıya sahip olacaklarından, ilçe merkezlerine fazladan konut hanesi önerilmiştir. Ancak bu yapılırken tarım arazisi ve akifer nedeniyle Güzelyurt te hassas ve dikkatli davranılmıştır. 3.3 Mevcut Durumun Devamı Halinde Gelecekteki Nüfus Değişimleri ve Tahminleri 3.3.1 Birinci Senaryo: 1996-2011 yılları arasında 166 yerleşim biriminin yıllık ortalama nüfus artış hızlarının aynen devam etmesi varsayımına dayanmaktadır. 3.3.1.1 Bu durumda, Ülke nüfusu 10 yıl sonra 2021 de yaklaşık 382 700 e 20 yıl sonra 2031 de ise 539 000 e ulaşacağı tahmin edilmiştir. 1978, 2006 yılları arasındaki yaklaşık 28 yıllık dönemde KKTC nüfusun 1.75 katına ulaştığı ( 1996 : 146 740; 2006 : 256644) dikkate alınırsa, 2034 yılında nüfusun 450 000 civarında olacağı varsayımı ile görüldüğü gibi 539 000 in gerçekci bir sonuç olmadığı anlaşılmaktadır. 3.3.1.2 KKTC nüfusunun 1996-2011 dönemindeki yıllık ortalama artış hızının %2,37 olurken, başta kentsel yerleşimler olmak üzere, yerleşimlerin artış hızları, KKTC ortalamasının üzerinde olan, KKTC ortalaması seviyesinde olan, KKTC ortalamasının altında olan ve nüfusu azalan yerleşmeler olmak üzere farklı artış hızları ile nüfusu artan veya azalan yerleşimler vardır. 3.3.1.3 KKTC nin yıllık ortalama artış hızının aynen devam edeceği varsayımı ile yapılan hesaplama sonucunda KKTC nüfusunun 2031 yılında ortalama artış hızı 3,56 olarak hesaplanırken, yerleşimlerin her birinin 1996-2011 dönemindeki artış hızları ile nüfuslarının değişeceği varsayılarak hesaplama sonucunda ise KKTC nüfusu 538920 olarak hesaplanmıştır. Iç göç ve dış 32

Senaryo 1 Ülkesel Fizik Plan - Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler 2031 göçün ülke içi dağılımı ile ilgili veri bulunmaktadır. Kentleşme eğilimleri ile ilgili veriler yetersizdir. Bu nedenle de sağlıklı tahmin yapılamamaktadır Senaryo 1996-2006 Dönemi aynen devam edecek Nüfus Artış Hızı Doğal Artış Sayım YILLARA GÖRE TAHMİNİ KKTC TOPLAM NÜFUSU 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 0,9 200.587 256.644 286.200 328.936 382.683 451.051 538.920 - - - 2,37 2,78 3,03 3,29 3,56 Tablo 22: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahmini (Senaryo 1) İlçeler Sayım De-jure Toplam Nüfus Artış Hızı 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 Lefkoşa 62295 84776 94824 2,80 111424 132739 160447 196878 Mağusa 52875 63603 69741 1,84 77017 85405 95126 106470 Girne 38715 57902 69163 3,87 84877 104882 130461 163333 Güzelyurt 27523 29264 30037 0,58 31559 33674 36628 40785 İskele 19179 21099 22492 1,06 24058 25983 28389 31454 KKTC Toplam 200587 256644 286257 2,37 328936 382683 451051 538920 Tablo 23: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının Aynen Devam Etmesi Halindeki 20 Yıllık Nüfus Tahmin 3.3.2 İkinci Senaryo : 3.3.2.1 Bu ikinci senaryoda ise, net göçün azalma eğilimleri ve geleceğe yönelik tahminler dikkate alınarak hesaplama yapılmıştır. Buna göre, 2011 yılına kadar değişen nüfus artış hızlarının değişim tablosunu göz önünde bulundurularak geliştirilen diğer bir senaryoda 2011 den sonra doğal artış sabit kalırken dış göçün azalacağı ve buna bağlı olarak nüfus artış hızının belli oranlarda azalacağı varsayılmıştır. Ülkenin 20 yıl içinde bulunabileceği farklı durumlara göre bu azalma yüzdesi yüksek, orta ve düşük olarak üç farklı oranda belirlenmiştir. Buna göre nüfus artış hızı düşük oranda azalabilecekse KKTC nüfusu en yüksek 495.000 civarında olacaktır. Nüfus artış hızı orta düzeyde azalacaksa, nüfus yaklaşık 485.000 ve yüksek oranda azalacaksa da yaklaşık 466.000 kişi olabileceği tahmin edilmektedir. Yüksek Nüfus (Senaryo 2) Orta Nüfus (Senaryo 3) Düşük Nüfus (Senaryo 4) Yıllar Sayım Sonuçları Tahminler 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 Artış Hızları Yıl Aralığı 1996-2011 2011-2016 2016-2021 2021-2026 2026-2031 Artış Hızları Düşüş Oranı - - 4,49% 4,39% 5,62% 7,50% Ortalama Artış Hızı - 2,37 2,65 2,75 2,80 2,77 KKTC Toplam Nüfus 200587 256644 286257 326793 374898 431141 495227 Artış Hızları Düşüş Oranları - - 5,31% 5,37% 7,59% 11,02% Ortalama Artış Hızı - 2,37 2,63 2,69 2,68 2,55 KKTC Toplam Nüfus 200587 256644 286257 326431 373490 427044 485103 Artış Hızlarının Düşüş Oranları - - 9,03% 7,44% 10,67% 10,59% Ortalama Artış Hızı - 2,37 2,52 2,52 2,41 2,30 KKTC Toplam Nüfus 200587 256644 286257 324694 368293 415554 466117 Tablo 24: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahminleri 33

KKTC Nüfus Artış Hızları 2,8 2,6 2,4 2,2 Yüksek Orta Düşük 2 1996-2011 2011-2016 2016-2021 2021-2026 2026-2031 Senaryo Yıllar Grafik 22: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011 den Sonra Yüksek, Orta Ve Düşük Oranlarda Azalmasına Bağlı Değişen, Nüfus Artış Hızlarının Karşılaştırması Sayım Sonucuna Göre Tahmini Nüfuslar 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 Yüksek Nüfus KKTC Toplam Nüfus 200587 256644 286257 326793 374898 431141 495227 Artış Hızı Düşme Oranı - - - 4,49% 4,39% 5,62% 7,50% Artış Hızı - - 2,37 2,65 2,75 2,80 2,77 Lefkoşa İlçesi 62295 84776 94824 110608 129682 152414 178806 Artış Hızı - - 2,80 3,08 3,18 3,23 3,19 Mağusa İlçesi 52875 63603 69741 76640 84187 92319 100885 Artış Hızı - - 1,85 1,89 1,88 1,84 1,77 Girne İçesi 38715 57902 69163 84097 102001 123037 147018 Artış Hızı - - 3,87 3,91 3,86 3,75 3,56 Güzelyurt İçesi 27523 29264 30037 31467 32394 33349 34332 Artış Hızı - - 0,58 0,93 0,58 0,58 0,58 İskele İçesi 19179 21099 22492 23980 25710 27703 29961 Artış Hızı - - 1,06 1,28 1,39 1,49 1,57 Tablo 25: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011 den Sonra Düşük Oranda Azalmasına Bağlı 20 Yıllık Nüfus Tahminive Nüfus Artış Hızları Senaryo Yıllar Sayım Sonucuna Göre Tahmini Nüfuslar 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 Orta Nüfus KKTC Toplam Nüfus 200587 256644 286257 326431 373490 427044 485103 Artış Hızı Düşme Oranı - - - 5,31% 5,37% 7,59% 11,02% Artış Hızı - - 2,37 2,63 2,69 2,68 2,55 Lefkoşa İlçesi 62295 84776 94824 110462 129110 150733 174587 Artış Hızı 2,80 3,05 3,12 3,10 2,94 Mağusa İlçesi 52875 63603 69741 76598 84012 91809 99674 Artış Hızı 1,85 1,88 1,85 1,78 1,64 Girne İçesi 38715 57902 69163 83957 101458 121478 143193 Artış Hızı 3,87 3,88 3,79 3,60 3,29 Güzelyurt İçesi 27523 29264 30037 31450 33252 35467 38039 Artış Hızı 0,58 0,92 1,11 1,29 1,40 İskele İçesi 19179 21099 22492 23964 25658 27557 29610 Artış Hızı 1,06 1,27 1,37 1,43 1,44 Tablo 26: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011 den Sonra Orta Oranda Azalmasına Bağlı 20 Yıllık Nüfus Tahminive Nüfus Artış Hızları 34

Senaryo Yıllar Sayım Sonucuna Göre Tahmini Nüfuslar 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 Düşük Nüfus KKTC Toplam Nüfus 200587 256644 286257 324694 368293 415554 466117 Artış Hızı Düşme Oranı - - - 9,03% 7,44% 10,67% 10,59% Artış Hızı - - 2,37 2,52 2,52 2,41 2,30 Lefkoşa İlçesi 62295 84776 94824 109793 127060 146092 166776 Artış Hızı 2,80 2,93 2,92 2,79 2,65 Mağusa İlçesi 52875 63603 69741 76303 83207 90183 97177 Artış Hızı 1,85 1,80 1,73 1,61 1,49 Girne İçesi 38715 57902 69163 83323 99540 117201 136111 Artış Hızı 3,87 3,73 3,56 3,27 2,99 Güzelyurt İçesi 27523 29264 30037 31374 33014 34923 37101 Artış Hızı 0,58 0,87 1,02 1,12 1,21 İskele İçesi 19179 21099 22492 23902 25472 27155 28953 Artış Hızı 1,06 1,22 1,27 1,28 1,28 Tablo 27: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011 den Sonra Yüksek Oranda Azalmasına Bağlı 20 Yıllık Nüfus Tahminive Nüfus Artış Hızları 3.3.2.2 DPÖ nün yaptığı bir başka projeksiyona gore 2021 yılında KKTC nüfusu 345 000, 2031 yılında ise 395 000 olarak tahmin edilmektedir. 3.3.2.3 Tüm hesaplamalar ve tahminler karşılaştırıldığında, KKTC nüfusunun artış içinde olduğu, bügun için gelecek ile ilgili öngörülebilir en iyimser ve en kötümser senaryolata bağlı olarak, ülkenin kendi doğal artışı dışında, iş, istihdam olanaklarının düzeyi çekiciliği, bölge ülkelerindeki ekonomik gelişme ve siyasi istikrara bağlı olarak ülkenin alacağı göç, öğrenci hareketleri, ve turist sayısı ile orantılı olarak artış göstereceği anlaşılmaktadır. 550000 525000 500000 475000 450000 425000 400000 375000 350000 325000 300000 2016 2021 2026 2031 Senaryo 1 Senaryo2 Senaryo 3 Senaryo 4 Grafik 23: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahminlerinin Karşılaştırılması 3.3.3 Tüm bu hesaplamalar sonucunda: 3.3.3.1 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin toplam nüfusunun 2021 yılına kadar olan önümüzdeki 7 yıllık dönem içinde, 345 000 ile 375 000 arasında, 2031 yılına kadar olan dönem sonunda ise 395 000 485 000 arasında olacağı, tahmin edilmektedir. Mevcut durumun devamı halinde, 2021 yılına kadar olan önümüzdeki dönem içinde nüfusun kırsal ve kentsel yerleşimler dağılımı KKTC genelinde %72,5 kentsel yerleşimler ve % 27,5 kırsal yerleşimler, 2031 yılında ise bu dağılım % 75 kentsel yerleşimler ve % 25 kırsal yerleşimler olarak tahmin edilmektedir. 3.3.3.2 Bu toplam nüfusun ülke içinde nasıl dağılacağı ÜFP Planın stratejisine etkin bir şekilde uygulanmasına bağlı olacaktır. (Plan Stratejisine göre, ülke nüfusun gelecekte ülke içinde dağılımı tahminleri için bknz Bölüm IV Mekansal Strateji ) 3.3.3.3 Sonuç olarak yapılan tüm projeksiyonlar 20 yıllık değişimleri gösteriyor olsa da, 10 yıldan sonra standart sapmanın yükselebileceği göz önünde bulundurularak, plan 5 inci yılda kontrol edilecek ve 10 uncu yılda gidişata göre gerekli ayarlamalar yapılacaktır. 35

Tablo 28: Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda, Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Ülke Nüfusunun İlçelere, Belediyelere Dağılımı 32 NO İLÇESİ BELEDİYESİ YERLEŞİM BİRİMİ 1. 2. 3. LEFKOŞA LEFKOŞA LEFKOŞA SAYIM SONUCUNA GÖRE NÜFUSLAR PROJEKSİYON/ TAHMİNİ NÜFUS 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 LEFKOŞA MERKEZ 39176 49868 51836 56582 61476 66376 71069 LEFKOŞA Bağlı Yerleşimler (Hamitköy Haspolat ) 3089 6278 9542 13459 18646 25222 33027 Lefkoşa Belediyesi Toplam 42265 56146 61378 70041 80122 91598 104096 GÖNYELİ MERKEZ 6617 12186 17045 22781 29990 38684 48549 GÖNYELİ Bağlı Yerleşimler ( Kanlıköy) 181 207 232 251 270 289 307 Gönyeli Belediyesi Toplam 6798 12393 17277 23032 30260 38973 48856 ALAYKÖY ALAYKÖY MERKEZ 2171 2539 2777 3000 3227 3452 3666 Bağlı Yerleşimler ( Yılmazköy, Türkeli ) 603 939 1107 1353 1642 1970 2324 Alayköy Belediyesi Toplam 2774 3478 3884 4352 4869 5422 5990 4. DEĞİRMENLİK 3317 4081 3389 3413 3438 3463 3487 Bağlı Yerleşimler ( Balıkesir, Minareliköy, Cihangir, Gaziköy, LEFKOŞA DEĞİRMENLİK Düzova, Dilekkaya, Meriç, Demirhan, Yeniceköy, Kırıkkale, Kırklar, Yiğitler, Kalavaç, Gökhan, Erdemli, 6628 8216 8506 9268 10097 10981 11888 Çukurova) Değirmenlik Belediyesi Toplam 9945 12297 11895 12681 13535 14444 15375 5. LEFKOŞA AKINCILAR AKINCILAR 513 462 390 356 324 296 270 LEFKOŞA İLÇESİ TOPLAM 62 295 84 776 94824 110462 129110 150733 174587 6. GAZİMAĞUSA MERKEZ 27637 35381 40513 45646 51104 56731 62264 GAZİMAĞUSA GAZİMAĞUSA Bağlı Yerleşim ( Mutluyaka) 287 404 407 438 470 501 530 Gazimağusa Belediyesi Toplam 27924 35785 40920 46084 51574 57232 62794 7. GAZİMAĞUSA AKDOĞAN AKDOĞAN 2378 2581 2471 2502 2534 2566 2599 8. BEYARMUDU MERKEZ 1482 1270 1196 1131 1069 1011 955 BEYARMUDU GAZİMAĞUSA Bağlı Yerleşimler ( Güvercinlik, Türkmenköy, Çayönü, İncirli) 2809 3020 2929 2974 3022 3074 3130 9. 10. GAZİMAĞUSA GAZİMAĞUSA Beyarmudu Belediyesi Toplam 4291 4290 4125 4105 4091 4085 4085 GEÇİTKALE GEÇİTKALE MERKEZ 1271 1269 1253 1255 1257 1259 1261 Bağlı Yerleşimler ( Sütlüce, Nergisli, Çınarlı, Mallıdağ, Çamlıca, Yamaçköy) 1313 1191 1127 1077 1035 999 967 Geçitkale Belediyesi Toplam 2584 2460 2380 2332 2292 2258 2228 İNÖNÜ İNÖNÜ MERKEZ 855 933 911 930 950 969 990 Bağlı Yerleşimler ( Döryol, Korkuteli, Pile, Pirhan) 1873 2422 2495 2745 3012 3288 3560 İnonü Belediyesi Toplam 2728 3355 3406 3675 3962 4257 4550 11. GAZİMAĞUSA PAŞAKÖY PAŞAKÖY MERKEZ 1644 1929 1883 1952 2023 2097 2174 32 Kaynak : 2001 2031 Dönemi Nüfus Tahminleri, 1996, 2006 ve 2011 Resmi Sayım Sonuçları, Net Göç Verileri ve Üniversite Öğrencileri verileri Kullanılarak, ÜFP çerçevesinde geliştirilen senaryolar göre hesaplanmıştır. 36

SAYIM SONUCUNA GÖRE NÜFUSLAR PROJEKSİYON/ TAHMİNİ NÜFUS NO İLÇESİ BELEDİYESİ YERLEŞİM BİRİMİ 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 Bağlı Yerleşimler ( Ulukışla, Aslanköy, Kurudere ) 1062 1371 1678 2010 2451 3017 3710 12. GAZİMAĞUSA Paşaköy Belediyesi Toplam 2706 3300 3561 3962 4474 5114 5884 SERDARLI SERDARLI MERKEZ 994 1041 1055 1072 1090 1107 1125 Bağlı Yerleşimler ( Görneç, Gönendere, Pınarlı, Tirmen, Ergenekon) 1338 1391 1356 1366 1380 1394 1411 Serdarlı Belediyesi Toplam 2332 2432 2411 2438 2470 2501 2536 13. GAZİMAĞUSA TATLISU TATLISU 1029 1160 1459 1636 1824 2017 2206 14. VADİLİ MERKEZ 1884 2117 2129 2217 2308 2403 2503 GAZİMAĞUSA VADİLİ Bağlı Yerleşim ( Turunçlu ) 226 245 261 273 285 298 311 15. GAZİMAĞUSA Vadili Belediyesi Toplam 2110 2362 2390 2490 2593 2701 2814 YENİBOĞAZİÇİ YENİBOĞAZİÇİ MERKEZ 1952 2802 3347 3957 4636 5369 6118 Bağlı Yerleşimler ( Mormenekşe, Alaniçi, Akova, Yıldırım Şehitler ) 2841 3076 3271 3417 3562 3709 3860 Yeniboğaziçi Belediyesi Toplam 4793 5878 6618 7374 8198 9078 9978 GAZİMAĞUSA İLÇESİ TOPLAM 52 875 63 603 69741 76598 84012 91809 99674 16. 17. 18. GİRNE GİRNE GİRNE ALSANCAK ALSANCAK MERKEZ 2850 4638 5595 6892 8397 10082 11866 Bağlı Yerleşimler 412 515 1002 1449 2117 3063 4312 Alsancak Belediyesi Toplam 3262 5153 6597 8341 10514 13145 16178 ÇATALKÖY MERKEZ 1961 3803 5110 6853 9051 11711 14737 ÇATALKÖY Bağlı Yerleşim (Arapköy) 268 380 542 673 826 999 1183 Çatalköy Belediyesi Toplam 2229 4183 5652 7526 9877 12710 15920 DİKMEN DİKMEN MERKEZ 2396 2605 3969 4642 5385 6177 6981 Bağlı Yerleşimler ( Boğazköy, Taşkent, Dağyolu, Pınarbaşı, Ağırdağ, Göçeri, Güngör, Kömürcü, Şİrinevler, Akçiçek ) 3806 4156 5151 5732 6370 7062 7772 Dikmen Belediyesi Toplam 6202 6761 9120 10374 11755 13239 14753 19. 20. 21. GİRNE GİRNE GİRNE ESENTEPE ESENTEPE MERKEZ 1153 1575 1754 1998 2261 2535 2806 Bağlı Yerleşimler ( Bahçeli, Karaağaç, Beşparmak) 542 699 660 704 747 792 836 Esentepe Belediyesi Toplam 1695 2274 2414 2702 3008 3327 3642 GİRNE GİRNE MERKEZ 14205 23839 29219 36504 45075 54792 65210 Bağlı Yerleşimler ( Ozanköy, Beylerbeyi, Karmi) 2220 3603 4043 4958 6055 7323 8709 Girne Belediyesi Toplam 16425 27442 33262 41462 51130 62115 73919 LAPTA MERKEZ 3841 5658 5748 6518 7341 8195 9039 LAPTA Bağlı Yerleşimler ( Karşıyaka, Çamlıbel, Tepebaşı, Akdeniz, Kozan, KIlıçaslan, Geçitköy, Koruçam, Hisarköy, Kayalar, Sadrazamköy, Karpaşa, Alemdağ, Özhan) 5061 6431 6370 7034 7833 8747 9742 Lapta Belediyesi Toplam 8902 12089 12118 13552 15174 16942 18781 37

NO İLÇESİ BELEDİYESİ YERLEŞİM BİRİMİ SAYIM SONUCUNA GÖRE NÜFUSLAR PROJEKSİYON/ TAHMİNİ NÜFUS 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 GİRNE İLÇESİ TOPLAM 38 715 57902 69163 83957 101458 121478 143193 22. GÜZELYURT MERKEZ 12865 12391 11923 11624 11332 11048 10771 GÜZELYURT GÜZELYURT Bağlı Yerleşimler ( Kalkanlı, Aydınköy,Akçay,zümrütköy,Serhatköy, Mevlevi, Gayretköy, Yuvacık, Şahinler) 5371 6171 7023 8077 9502 11343 13566 23. GÜZELYURT Güzelyurt Belediyesi Toplam 18236 18562 18946 19701 20834 22391 24337 LEFKE LEFKE MERKEZ 6490 7426 7848 8330 8814 9286 9727 Bağlı Yerleşimler ( Doğancı, Gaziveren, Yeşilırmak, Çamlıköy, Taşpınar ) 2797 3276 3243 3419 3604 3790 3975 Lefke Belediyesi Toplam 9287 10702 11091 11749 12418 13076 13702 GÜZELYURT İLÇESİ TOPLAM 27 523 29 264 30037 31450 33252 35467 38039 24. İSKELE BÜYÜKKONUK BÜYÜKKONUK MERKEZ 779 775 812 823 835 846 858 Bağlı Yerleşimler ( Yedikonuk, Kaplıca, Tuzluca, Kilitkaya, Mersinlik, Sazlıköy, Zeybekköy, Kantara ) 1916 2077 2069 2137 2212 2287 2361 25. 26. 27. İSKELE İSKELE İSKELE Büyükkkonuk Belediyesi Toplam 2695 2852 2881 2960 3047 3133 3219 DİPKARPAZ DİPKARPAZ MERKEZ 1753 1935 2016 2107 2201 2300 2403 Bağlı Yerleşim (Kaleburnu) 377 351 333 319 306 294 282 Dipkarpaz Belediyesi Toplam 2130 2286 2349 2426 2507 2594 2685 İSKELE İSKELE MERKEZ 2814 3657 3962 4409 4878 5356 5822 Bağlı Yerleşimler ( Ötüken, Aygün, Kuzucuk, Boğaziçi,Ardahan, Yarköy, Topcuköy, Altınova, Ergazi, Ağıllar, Sınırüstü, Turnalar, Kurtuluş, 3577 3565 3944 4096 4259 4431 4602 İskele Belediyesi Toplam 6391 7222 7906 8505 9137 9787 10424 MEHMETÇİK MEHMETÇİK MERKEZ 1054 1196 1249 1317 1386 1452 1513 Bağlı Yerleşimler ( Kumyalı, Bafra, Çayırova, Pamuklu, Balalan) 1687 1963 2480 2971 3632 4479 5497 Mehmetcik Belediyesi Toplam 2741 3159 3729 4288 5018 5931 7010 28. İSKELE YENİERENKÖY YENİERENKÖY MERKEZ 1378 1640 1774 1920 2069 2218 2359 Bağlı Yerleşimler 3844 3940 3853 3865 3880 3894 3913 Yenierenköy Belediyesi Toplam 5222 5580 5627 5785 5949 6112 6272 İSKELE İLÇESİ TOPLAM 19 179 21 099 22492 23964 25658 27557 29610 KKTC TOPLAM 200587 256644 286257 326431 373490 427045 485103 38

KIRSAL GELİŞME BÖLGELERİ BATI KUZEY BATI BÖLGESİ MAĞUSA İSKELE BÖLGESİ KENTSEL GELİŞME BÖLGELERİ LEFKOŞA GİRNE BÖLGESİ Ülkesel Fizik Plan - Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler 2031 Tablo 29: Mevcut Durumun Devam Etmesı Durumunda, Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Kentsel ve Kırsal Nüfusun Planlama Bölgelerine Dağılımı NO BÖLGELER VE YERLEŞİMLER SAYIM SONUCUNA GÖRE NÜFUSLAR PROJEKSİYON / TAHMİNİNÜFUS 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 Lefkoşa 33 42265 56146 61378 70041 80122 91598 104096 Gönyeli 34 6798 12393 17277 23032 30260 38973 48856 Alayköy 35 2171 2539 2777 3000 3227 3452 3666 Lefkoşa Alt Bölgesi Kentsel Nüfus Toplamı 51234 71078 81432 96073 113609 134023 156618 Lefkoşa Alt Bölgesi Kırsal Nüfus Toplamı 6442 7186 9780 11249 12889 14670 16509 Lefkoşa Alt Bölgesi 57676 78264 91212 107322 126498 148693 173127 Girne 36 16425 27442 33262 41462 51130 62115 73919 Lapta 37 4900 7768 7839 9098 10490 11981 13502 Alsancak 38 2850 4638 5595 6892 8397 10082 11866 Çatalköy 39 1961 3803 5110 6853 9051 11711 14737 Girne Alt Bölgesi Kentsel Nüfus Toplamı 26136 43651 51806 64306 79069 95889 114024 Girne Alt Bölgesi Kırsal Nüfus Toplamı77 2375 3169 3958 4823 5950 7389 9137 Girne Alt Bölgesi Toplamı 28511 46820 55764 69129 85019 103278 123161 LEFKOŞA GİRNE KENTSEL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM 86187 125084 146976 176451 211517 251971 296288 Gazimağusa Kentsel Nüfus Toplamı 27637 35381 40513 45646 51104 56731 62264 İskele Kentsel Nüfus Toplamı 2814 3657 3962 4409 4878 5356 5822 Gazimağusa- İskele Kentsel Nüfus Toplamı 30451 39038 44475 50055 55982 62087 68086 Gazimağusa Kırsal Nüfus Toplamı 4118 5178 6095 6914 7809 8765 9733 MAĞUSA İSKELE KENTSEL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM 34569 44216 50570 56969 63791 70852 77819 Güzelyurt Kentsel Nüfus Toplamı 12865 12391 11923 11624 11332 11048 10771 Lefke Kentsel Nüfus Toplamı 6490 7426 7848 8330 8814 9286 9727 Batı- Kuzeybatı Kentsel Nüfus Toplamı 19355 19817 19771 19954 20146 20334 20498 33 Lefkoşa, Hamitköy, Haspolat dahil 34 Gönyeli, Kanlıköy dahil 35 Sadece,Lefkoşa İmar Planı Alanı içinde olan Alayköy, bağlı köyleri Batı- Kuzeybatı Kırsal Gelişme Bölgesi politikaları kapsamındadır. 36 Ozanköy, Beylerbeyi, Karmı dahil Girne Belediye Sınırlarının tümü 37 Lapta ve Karşıyaka. Bağlı diğer köyler, Batı Kuzeybatı Kırsal Gelişme Bölgesi politikaları kapsamındadır 38 Malatya, Ilgaz ve Yeşiltepe haric Alsancak Beledyesi sınırlarının tümü 39 Kentsel nüfus kıstasında sadece Çatalköy dahil, bağlı köy Arapköy kırsal nüfus kapsamındadır. 39

MESARYA BÖLGESİ KARPAZ TATLISU BÖLGESİ Ülkesel Fizik Plan - Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler 2031 NO BÖLGELER VE YERLEŞİMLER SAYIM SONUCUNA GÖRE NÜFUSLAR PROJEKSİYON / TAHMİNİNÜFUS 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 Batı - Kuzey Batı Kırsal Nüfus Toplamı 12533 14282 14992 16427 18298 20633 23388 BATI KUZEY BATI KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM 31888 34099 34763 36381 38444 40967 43886 Tatlısu Belediyesi Toplamı 1029 1160 1459 1636 1824 2017 2206 Büyükkonuk Belediyesi Toplam 2695 2852 2881 2960 3047 3133 3219 Dipkarpaz Belediyesi 2130 2286 2349 2426 2507 2594 2685 İskele Belediyesi Toplam 2597 2516 2636 2656 2680 2704 2729 Mehmetcik Belediyesi Toplam 2741 3159 3729 4288 5018 5931 7010 Yenierenköy Belediyesi Toplam 5222 5580 5627 5785 5949 6112 6272 KARPAZ TATLISU KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM 40 16414 17553 18681 19751 21025 22491 24121 Değirmenlik Belediyesi Toplam 9945 12297 11895 12681 13535 14444 15375 Akıncılar Belediyesi Toplamı 513 462 390 356 324 296 270 Akdoğan Belediyesi Toplamı 2378 2581 2471 2502 2534 2566 2599 Beyarmudu Belediyesi Toplam 4291 4290 4125 4105 4091 4085 4085 Geçitkale Beledyesi Toplam 2584 2460 2380 2332 2292 2258 2228 İnönü Belediyesi Toplam 2728 3355 3406 3675 3962 4257 4550 Paşaköy Belediyesi Toplam 2706 3300 3561 3962 4474 5114 5884 Serdarlı Belediyesi 2332 2432 2411 2438 2470 2501 2536 Vadili Belediyesi Toplam 2110 2362 2390 2490 2593 2701 2814 Yeniboğaziçi Belediyesi Kırsal Toplam 1942 2153 2238 2338 2438 2541 2648 MESARYA KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM 41 31529 35692 35267 36879 38713 40763 42989 KKTC KENTSEL NÜFUSU 127176 173584 197484 231836 270922 315396 363538 KKTC KIRSAL NÜFUSU 73411 83060 88773 94595 102568 111649 121565 KKTC TOPLAM 200587 256644 286257 326431 373490 427045 485103 40 Tüm Karpaz Tatlısu Bölgesi kırsal nüfus kapsamındadır. 41 Tüm Mesarya Bölgesi kırsal nüfus kapsamındadır. 40

KIRSAL GELİŞME BÖLGELERİ BÖLGELERİ KENTSEL GELİŞME BÖLGELERİ Ülkesel Fizik Plan - Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler 2031 Tablo 30: Mevcut Durumun Devam Etmesı Durumunda, Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Kentsel ve Kırsal Nüfusun Planlama Bölgelerine yüzdelik Dağılımı NO SAYIM SONUCU NÜFUS PROJEKSİYON / TAHMİNİ NÜFUS BÖLGELER VE YERLEŞİMLER 1996 2006 2011 2016 2021 2026 2031 Kişi % Kişi % Kişi % Kişi % Kişi % Kişi % Kişi % Lefkoşa Alt Bölgesi Kentsel Nüfus Toplamı 51234 88,83 71078 90,82 81432 89,28 96073 89,52 113609 89,81 134023 90,13 156618 90,46 Lefkoşa Alt Bölgesi Kırsal Nüfus Toplamı 6442 11,17 7186 9,18 9780 10,72 11249 10,48 12889 10,19 14670 9,87 16509 9,54 Lefkoşa Alt Bölgesi 57676 100,00 78264 100,00 91212 100,00 107322 100,00 126498 100,00 148693 100,00 173127 100,00 Girne Alt Bölgesi Kentsel Nüfus Toplamı 26136 91,67 43651 93,23 51806 92,90 64306 93,02 79069 93,00 95889 92,85 114024 92,58 Girne Alt Bölgesi Kırsal Nüfus Toplamı 2375 8,33 3169 6,77 3958 7,10 4823 6,98 5950 7,00 7389 7,15 9137 7,42 Girne Alt Bölgesi Toplamı 28511 100,00 46820 100,00 55764 100,00 69129 100,00 85019 100,00 103278 100,00 123161 100,00 Lefkoşa Girne Bölgesi Kentsel Nüfus Toplamı Lefkoşa Girne Bölgesi Kırsal Nüfus Toplamı LEFKOŞA GİRNE KENTSEL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM Gazimağusa- İskele Kentsel Nüfus Toplamı 77370 89,77 114729 91,72 133238 90,65 160379 90,89 192678 91,09 229912 91,25 270642 91,34 8817 10,23 10355 8,28 13738 9,35 16072 9,11 18838 8,91 22060 8,75 25646 8,66 86187 100,00 125084 100,00 146976 100,00 176451 100,00 211517 100,00 251971 100,00 296288 100,00 30451 88,09 39038 88,47 44475 87,95 50055 87,86 55982 87,76 62087 87,63 68086 87,49 Gazimağusa Kırsal Nüfus Toplamı 4118 11,91 5178 11,73 6095 12,05 6914 12,14 7809 12,24 8765 12,37 9733 12,51 MAĞUSA İSKELE KENTSEL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM Batı- Kuzeybatı Kentsel Nüfus Toplamı 34569 100,00 44216 100,20 50570 100,00 56969 100,00 63791 100,00 70852 100,00 77819 100,00 19355 60,70 19817 58,12 19771 56,87 19954 54,85 20146 52,40 20334 49,64 20498 46,71 Batı - Kuzey Batı Kırsal Nüfus Toplamı 12533 39,30 14282 41,88 14992 43,13 16427 45,15 18298 47,60 20633 50,36 23388 53,29 BATI KUZEY BATI KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM 31888 100,00 34099 100,00 34763 100,00 36381 100,00 38444 100,00 40967 100,00 43886 100,00 KARPAZ TATLISU KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM 16414 100,00 17553 100,00 18681 100,00 19751 100,00 21025 100,00 22491 100,00 24121 100,00 MESARYA KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM 31529 100,00 35692 100,00 35267 100,00 36879 100,00 38713 100,00 40763 100,00 42989 100,00 KKTC KENTSEL NÜFUSU 127176 63,40 173584 67,64 197484 68,99 230388 70,59 268806 71,98 312333 73,15 359226 74,06 KKTC KIRSAL NÜFUSU 73411 36,60 83060 32,36 88773 31,01 96043 29,43 104683 28,03 114712 26,87 125877 25,95 KKTC TOPLAM 200587 100,00 256644 100,00 286257 100,00 326431 100,00 373490 100,00 427044 100,00 485103 100,00 41

4. Yapılaşma Deseni 42 4.0.1 KKTC nin 3242 km 2 olan toplam alanın yaklaşık %4,6 ini oluşturan yaklaşık 150 km 2 lik alanı yapılaşmış alanlardan oluşmaktadır. 4.0.2 Özellikle arazi değerlerinin düşük olduğu dış bölgelerde, zamanından önce açılan arsalar, planlama kontrolünde olmayan alanlarda yürürlükteki Fasıl 96 Yollar ve Binaları Düzenleme yasası uyarınca yolu ve suyu olan her parsele parselasyon ve inşaat izni verilmesi, sahile yakın olma isteği ve yeterli yol konusunda yasal mevzuatta belirlenen standartların dışına çıkılması gelişmelerin yaygın, parçalı, yollar ve kıyılar boyunca lineer bir şekilde oluşmasına yol açmıştır. 4.0.3 Kentleşme maliyetini artırıcı, doğal çevreyi tahrip eden, otomobil bağımlı, dağınık, parçacı, yaygın ve yollar boyu yapılaşma eğilimi tüm yerleşim birimlerinin özellikle de kentsel bölgelerin ana gelişme desenidir. 4.0.4 Arazi kullanım dağılımının yerleşim alanları dışında kalan inşaata yönelik tüm faaliyetlerini kapsayan yapılaşma desenin ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan sürdürülebilir olması için öncelikle yerleşim alanlarının planlanması ardından tüm arazi kullanım dağılımının yeniden gözden geçirilmesine ihtiyaç vardır. Ülkesel Fizik Plan bu konuda referans oluşturacaktır. Bölgeler Yüzölçümü (Km 2 ) (Km 2 ) Yapılaşmış Alan Ülke İçindeki Oranı % Bölge İçindeki Oranı % Erenköy 3 - - - 1. LEFKOŞA - GİRNE 595 67 44,67 11,26 1.1 Lefkoşa Alt Bölgesi 338 34 22,67 10.00 1.2 Girne Alt Bölgesi 257 33 22,00 12.85 2. MAĞUSA 204 27 18.00 13,24 Kentsel Bölgeler Toplam 799 94 62,67 11,76 3. GÜZELYURT 606 15 10,00 2,47 MESARYA 1010 23 15,33 2,28 KARPAZ 824 18 12.00 2,18 Kırsal Bölgeler Toplam 2440 56 37,33 2.30 KKTC 3242 150 100,00 4,63 Tablo 31: Planlama Bölgelerine Göre Yapılaşmış Alanların Dağılımı 42 Yapılaşma Deseni; yerleşimler ve bunların dışında kalan sanayi bölgeleri, üniversite kampüsleri gibi ekonomik ve sosyal altyapı ile, kanalizasyon arıtma tesisleri v.b teknik altyapıya yönelik tüm inşaat faaliyetlerinin ve parselasyonların tamamını içermektedir. Yerleşim : İnsanların yaşadığı, çalıştığı, hizmetlere eriştiği kısaca yaşamını sürdürdüğü mekanların bütününe yerleşim alanı adı verilir. 42

Ülkesel Fizik Plan - Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler Yapılaşma Deseni 2031 43 Harita 5: Yapılaşma Deseni 43

5. Mevcut Durumun Devamı Eğilimlerinin Sosyo-Ekonomik, Çevresel ve Mekansal Etkileri 5.1 Sosyo-Ekonomik Eğilimler 5.1.1 Mevcut durum aynı şekilde devam etmesi durumunda, ekonomik büyümenin olacağı ancak ekonomik kalkınmanın gerçekleşmeyeceği tahmin edilmektedir. Gelir dağılımının bozulacağı, orta sınıfta daralma yaşanacağı, zengin ve fakir arasındaki uçurumun artacağı düşünülmektedir. Bu durum, sosyal sorunların artmasına, bölgeler arası ekonomik, soyo-kültürel farklılıkların derinleşmesine neden olacaktır. 43 5.1.2 Eğitim sektörünün sanayi ve hizmetler sektörleri ile işbirliği içinde olmamasından dolayı işsizliğin daha da artacağı öngörülmektedir. İş bulma sıkıntısı yaşayacak nitelikli işgücünün bir kısmının Türkiye ye veya Avrupa ya göç etme ihtimali yüksektir. Kalifiye olmayan işgücüne ihtiyaç duyan sektörlerdeki (örneğin turizm ve inşaat) talebi karşılamak için Türkiye den göçün devam edeceği tahmin edilmektedir. İçe ve dışa göçün yeterince kontrol edilmemesi halinde sosyal sorunların artma olasılığı yüksektir. 5.1.3 Yapılan nüfus değişim çalışmaları kentsel alanlarda (Lefkoşa, Girne, Gazimağusa) yoğun bir nüfus artışı yaşanırken, bazı kırsal alanlarda (Yeni Erenköy, Dip Karpaz, Serdarlı) nüfus kaybı yaşandığını göstermektedir. Bölgeler arasında nüfus farklılıkları hem kentsel hem de kırsal alanlar açısından olumsuz sonuçlara neden olmaktadır. Kentsel alanlarda nüfus yoğunluğundan dolayı eğitim, sağlık hizmetleri ve fiziksel altyapı kapasitelerinin üzerinde kullanılırken, kırsal alanlarda nüfus kaybından dolayı bu hizmetler kapanma riski altındadır. Ayrıca kentsel alanlarda artan nüfusun konut ihtiyacını karşılamak için yeşil alanlar üzerinde yapılaşma baskısının artacağı tahmin edilmektedir. 5.2 Çevresel Eğilimler 5.2.1 Kıyıladaki Eğilimler 5.2.1.1 Kıyılar bir çok tehdit altındadır. KKTC de turizm sektörü büyük ölçüde kıyılarda yoğunlaşmıştır. Ayrıca özellikle Girne bölgesi sahillerinde, yoğun yapılaşma ve şerit gelişim sözkonusudur. Altyapı yetersizliği, kıyı bölgeleri ile verimli tarım topraklarının ve hassas alanların dağınık, düzensiz ve yoğun yapılaşma ve ikinci konut alanlarıyla betonlaşması gibi faktörler ekosistemdeki dengeleri bozmanın yanısıra görsel kirlilikte oluşturmakta, dolayısıyla turizm potansiyelini oluşturan değerlerin yavaş yavaş ortadan kalkmasına neden olmaktadır. Kentleşme ve turizm yatırımlarının kıyı ve ormalık alanlara kayması sonucu kuşların yaşam alanları daralmakta, erozyon ve çölleşme sonucu yiyecek ve su bulamayan kuş türleri tükenme tehlikesi altına girmektedir. 5.2.1.2 Kıyılardaki yapılaşma alanlarında kanalizasyon ve arıtma sistemlerinin bulunmaması, turistik tesislerde yeterince paket arıtma olmaması veya tam olarak çalışmaması da kıyı şeridinin ve denizlerin kirlenmesine neden olmaktadır. Faaliyetlerine 1974 yılında son veren Lefke deki Kıbrıs Maden Şirketi CMC nin geride bıraktığı maden alanlarındaki maden atıkları, birikintileri yağmur suları ile denize akarak kıyı şeridini ve denizi kirletirken, her yıl bu yolla denize akan maden atıkları tonlala ifade edilmektedir. Kuzey sahiller özellikle yabancı ülkelere ait gemilerden boşaltılan katı ve sıvı atıklardan kaynaklanan ve bunların buralarda birikmesinden kaynaklanan çevre kirliliği olduğu bilinmektedir. Plastik cisimler, petrol, motor yağları, deterjan ve tıbbi malzemeler bunlar arasındadır. 43 Ekonomik Focus Grup toplantı sonuçları 44

5.2.2 Dağlardaki Eğilimler 5.2.2.1 Taşocağı işletmeciliğinin yapıldığı yerlerde dağlar kazılarak tahrip edilmekte ve üzerindeki florafaunanın yok olmasına neden olmaktadır. Taşocakları hava, toprak, su, atık, görsel ve gürültü kirliliğine neden olmaktadır. Ruhsatlı olarak 68 taşocağı bulunmakta; bunlardan 54 ü faal olarak çalışır durumdadır. Özellikle birçoğu Lefkoşa dan da görünebilen ve dağları kemirmeye devam eden kırma kum-çakıl ocaklarının sayısı ise 18 dir. Bu da toplam ocakların %33 ünü oluşturmaktadır. Sözkonusu 18 ocaktaki kurulu kapasite 20-25 bin ton/gün olup, fiilen günde 2008 rakamıyla 12 bin ton (yaklaşık 400 kamyon) kırma kum çakıl üretildiği ifade edilmektedir. Bu sayının yıllar geçtikçe artacağı ve doğadaki tahribatın geri dönülmez bir şekilde büyüyeceğine dikkat çekilmektedir. 5.2.2.2 Taş ve alçı ocağı işletmeciliği yapıldığı zaman ortaya gürültü ve toz kirliliği çıkmakta, özellikle toz kirliliği çevredeki ağaçların üzerine birikmekte ve ağaçların fotosentezini önleyip ağaçları öldürmekte ve bunun ziraat için öldürücü tesiri olmaktadır. İnsan sağlığı açısından da büyük tehlike oluşturmaktadır. Gürültü de bütün yaban hayatını korkutup kaçırtmakta ve bölgede doğa hayatını sona erdirmektedir. Yanlış arazi kullanımı, aşırı hayvan otlatılması, bitki örtüsünün tahribi, topoğrafik ve jeolojik yapı ve iklim faktörü gibi sebeplerle oluşan erozyon çevreye ciddi zararlar vermektedir. 5.2.2.3 Ana kayası kalkerden oluşan Beşparmak dağlarının özellikle güney yamaçlarında toprak aşağılara taşınmış, kayalar tamamen açığa çıkmıştır. Kontrolsüz yapılaşma da dağlar için tehdit oluşturmaktadır. Yapılaşmaya açılması için dağların kazılarak doğal yapısının bozulması (traşlanması), hem üzerindeki flora-faunayı yok etmekte, hem de görsel kirlilik oluşturmaktadır. 44 5.2.3 Ormanlardaki Eğilimler 5.2.3.1 Koruma altındaki orman arazisi 65426 hektar olmakta ve buralarda inşaat ve ağaç kesimine izin verilmemektedir. 2003 yılından bugüne değin 148 hektarlık orman arazisi Bafra Turizm Alanı na, 1997 de 42 hektar, 2009 yılında 461 hektar ve 2010 yılında da 10,17 hektar orman arazisi üniversitelere kiralanmıştır. Toplamda 661.17 hektar (yaklaşık %1) orman arazisi Bakanlar Kurulu Kararı ile turizm alanı ve üniversite alanı olarak ayrılmış olup bu alanlar orman niteliğini ve yerel flora ve fauna için gerekli olan habitat ve iklim değişikliklerine karşı koymak için önemli bir unsur olma statüsünü kaybetmişlerdir. Bu alanlar orman arazisinin yaklaşık %1 I gibi az bir oranda olmasına karşın, orman alanlarının sahip olduğu değerlerden dolayı önemli olmaktadır. 5.2.3.2 Ayrıca kontrolsüz yapılaşma da ormanlar için tehdit oluşturmaktadır. Tüm bu olumsuz etkiler, küresel ısınmanın yavaşlatılmasına olanak sağlayarak iklimi etkilemesi açısından önemli bir rol oynayan ve yerel ve bölgesel yağışın düzenlenmesine yardımcı olar orman alanlarının giderek azalmasına neden olmaktadır. 5.2.4 Tarımsal arazilerde Gelişme Eğilimleri 5.2.4.1 Tarımsal kullanım açısından 1. 2. 3.ve 4. sınıf tarımsal araziler özellikle Annan planından sonra yapılaşmanın baskısı altında kalmıştır. Yapılaşma tarafından baskı altında kalan 1. sınıf tarımsal alanlar Lefkoşa ilçesinde; Kanlıköy, Girne ilçesinde; Karşıyaka, Lapta, Zeytinlik, Edremit, Alsancak, Doğanköy, Ozanköy, Esentepe, Mağusa ilçesinde Tatlısu ve Güzelyurt ilçesinde Güzelyurt ve Zümrütköy dür. Yapılaşma tarafından baskı altında kalan 2. sınıf tarımsal araziler ise Lefkoşa ilçesinde; Haspolat, Cihangir, Gönyeli, Girne ilçesinde; Aşağı Dikmen, Boğazköy, Dağyolu, Güzelyurt ilçesinde Gemikonağı, Lefke, Taşpınar ve İskele ilçesinde; İskele ve Boğaz dır. 44 DPÖ 2008 Yılı Makroekonomik ve Sektörel Gelişmeler Haziran 2010 www.ktcmo.org/ (Kıbrıs Ağaçlandırma, Erozyonla Mücadele ve Doğal Varlıkların Korunması Vakfı (KEMA) ÜFP ÇEVRE Sektörel Durum Raporu 45

5.2.5 Akiferdeki Eğilimler 5.2.5.1 Akiferlerdeki suyun tüketimi artmıştır, bu da beslenme boşalım dengesizliği oluşturmuştur ve bu nedenle Güzelyurt gibi denize yakın bölgelerdeki akiferlerde tuzlanma yaşanmaktadır. Bugün K.K.T.C. nin toplam su tüketiminin % 50 si Güzelyurt akiferinden sağlanmaktadır. Güzelyurt Akiferi Güzelyurt bölgesindeki tüm yerleşim yerleri, o bölgedeki tarım alanları, Lefkoşa ve Gazi Mağusa nın su ihtiyacınının büyük bir kısmını karşılamaktadır. Bu da Güzelyurt Akiferi üzerinde baskı yaratmakta ve aşırı su çekimi sonucunda tuzlanma ve akifer kapasitesinin azalmasına neden olmaktadır. 5.2.5.2 Akiferde meydana gelen bu değişiklikler sonucunda tarımsal üretim miktarı azalmakta (portakal üretimini ve diğer tahıl ürünleri) ve içme ve kullanma suyu kalitesi de bozulmaktadır. Günümüzde Güzelyurt akiferi Lefkoşa ve Gazimağusa kentlerinin içme ve kullanma suyunun büyük bir kısmını sağlamaktadır. 5.2.6 Su Tüketim Eğilmleri 5.2.6.1 Su tüketimi miktarının 2011 yılında 2010 yılı su tüketim miktarına göre yaklaşık ortalama % 2.2 oranında artış göstereceği tahmin edilmektedir. 2011 yılında, eldeki verilere göre evsel, kamu, üniversite, ticaret, inşaat ve sanayi sektörlerinde su tüketimi miktarında % 2 lik bir artış olacağı tahmin edilmektedir. Turizm sektöründe bu artışın %3 ve yurtdışından gelen öğrencilerin meydana getirdiği su tüketiminde de yaklaşık %10 oranında bir artış olacağı ve bu artışın devam edeceği tahmin edilmektedir. SEKTÖRLER Birim 2010 2011 Tahmini Artış Evsel M3/yıl 12 828 480 13 059 279 1,80% Yurt dışından gelen öğrenci M3/yıl 1 205 117 1 324 233 9,80% Turizm M3/yıl 1 476 060 1 520 342 3% Kamu + Üniversite M3/yıl 3 050 721 3 111 418 2% Ticari,İnşaat,Sanayi M3/yıl 3 050 721 3 111 418 2% Asker ve Geçici İşçiler M3/yıl 1 642 500 1 642 500 0% TOPLAM M3/yıl 23 253 599 23 769 190 % 2.2 Tablo 32: Sektörlere göre su tüketimi 5.2.7 Su Kalitesindeki Eğilimler 5.2.7.1 Mevcut içme ve kullanma suyu kalitesinin bozulmadan korunması yaşamsal faaliyetlerin devamlılığının sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Yeraltı su kaynaklarından kaynağın beslenme miktarının üzerinde yeraltı suyu çekimi yapılması, akiferlerin üzerinde yer alan yerleşim alanlarında atık su toplama ve arıtma sistemlerinin bulunmaması, sanayi ve turizm faaliyetleri sonucunda meydana gelen atık suyun ön arıtma yapılmadan doğal çevreye gelişigüzel boşaltılması, tarımda verimi artırmaya ve zararlılarla mücadeleye yönelik yapılan çalışmalarda kullanılan aşırı pestisit ile suni gübre kullanımı günümüzde su ihtiyacının tamamının karşılanmasında kullanılan akiferlerde ciddi kirlenme ve su kalitesinin bozulmasına yönelik sorunlar yaşanmasına neden olmaktadır. 5.2.7.2 Yeraltı suyunu beslemek amacıyle inşa edilen göletleride de toprak erezyonu sonucunda toprak dolması, zemininin zamanla geçirimsiz hale gelmesi ve iklim koşullarının da etkisi ile buharlaşma miktarındaki artışa da bağlı olarak göletlerde biriken ve kullanılamayan suda da tuzlanma meydana gelmekte ve suyun kalitesi bozulmaktadır. 5.2.8 Deniz Suyu Kalitesindeki Eğilimler 5.2.8.1 Deniz suyu kalitesi ölçümleri tüm denizlerimizi kapsayacak şekilde yapılmamaktadır. Belirlenen muhtemel kirlilik noktaları ve koliforum bakteri miktarı ile ilgili ölçümler yapılmaktadır. Diğer kirlilik çeşitleri ile ilgili değerler bilinmemektedir. 46

5.2.8.2 Genelde belirlenen kirlilik nedeni kanalizasyon sistemlerindeki sorunlardan dolayı sıvı atıkların denize boşaltılması sonucunda ortaya çıkmaktadır. 2008-2010 yıllarına ait değerlere bakıldığı zaman yıl içerisinde bu değerlerde artış ve azalmalar olduğu görülmektedir. Daha detaylı bilgi ilgili sektör raporundan alınabilir. 5.2.9 Hava Kalitesindeki Eğilimler 5.2.9.1 Hava kirliliği havanın içinde bulunan ve solunum yollarında rahatsızlıklara yol açabilecek etkiye sahip Parteküler madde (PM10) oluşturmaktadır. Ülkemizde yapılan ölçümlerde bazı ölçüm istasyonlarında söz konusu değerlerin AB normlarında kabul gören limit değerlerin (40 ug/m3) üzerinde olduğu belirlenmiştir. Ancak Lefkoşa daki trafik istasyonunda ölçülen 2007-2010 yılları arası ölçüm sonuçlarına bakıldığı zaman yıllar itibarıyle kirlilik miktarında azalma olduğu görülmektedir. 5.2.9.2 Hava Kirliliği Ölçüm çalışması sonuçlarına göre, PM10 değeri seviyesinin yalnızca %10 luk kısmının trafik araçları egzoslarından kaynaklandığı belirlenmiştir. Kirlilik miktarının büyük bir kısmının, yol tozu, inşaat tozu ve açıkta ateş yakılması gibi insan kaynaklı nedenlere bağlı olduğu tespit edilmiştir. 5.2.10 Özel Çevre Koruma Bölgelerindeki Eğilimler 5.2.10.1 Özel Çevre Koruma Bölgeleri belirlenip ilan edilmiştir. Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edilen ve Çevre Planı hazırlanan Alagadi Özel Çevre Koruma Bölgesi ve Potansiyel Natura 2000 alanı olarak tanımlanmayan Salamis Kocareis Tesisleri- Park Otel Özel Çevre Koruma Bölgesi hariç, diğer Özel Çevre Koruma Bölgeleri nde, gelişmeler Çevre Yasası uyarınca, 55 / 89 İmar Yasası altında, çevre planları hazırlanıncaya kadar, geçici olarak durdurulmuştur. Ancak Beşparmak Sıradağları Öneri Özel Çevre Koruma Bölgesi olduğu, henüz öneri olup ilan edilmediğinden bu bölgedeki gelişmeler durdurulmamıştır. Yabani hayatın izlenmesi ise hazırlanan taslak yönetim planları kılavuzluğunda, bu planların yasallaşmasıyla başlayacaktır. 5.2.10.2 1992 yılından itibaren Akdeniz, Karpaz, Alagadi ve Tatlısu sahillerinde Özel Çevre Koruma Bölgeleri nde bulunan kaplumbağa yumurtlama alanlarında kaplumbağaların korunması ve üremelerine yönelik olarak, çalışma ve gözlemler yapılmaktadır. Bu gözlemler sonucu genel olarak kaplumbağa nüfuslarında bir düşüş olmadığı ve bu alanların oldukça iyi korunabildiği görülmektedir. Ancak Kaplıca sahilindeki kaplumbağa yumurtlama alanı yakın çevresindeki gelişmelerden ışık faktöründen dolayı olumsuz etkilenmekte ve sayılarında belli bir düşüşe sebep olmaktadır. 45 YUMURTLAMA ALANLARI TOPLAM YUVA SAYISI 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Karpaz Güney Sahıllerı 29 57 30 74 50 93 25 92 Karpaz Kuzey Sahıllerı 97 208 54 140 87 245 32 245 Karpaz Sahıllerı 126 265 84 214 137 338 57 337 Tablo 33: Karpaz Sahillerindeki Kaplumbağa Yuva Sayıları (1999-2006) Grafik 24: Karpaz Sahillerindeki Kaplumbağa Yumurtlama Alanları ve Sayıları 45 Asst. Prof. Dr. Wayne J. Fuller, Faculty of Agricultural Sciences and Technologies, European University of Lefke, Hasibe Kusetoğulları (ÇKD) 47