İSVEÇ İŞ MAKİNELERİ AKSAM VE PARÇALARI YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Hazırlayanlar Pınar ÖZPAK KARATAŞ Banu BEKTAŞ Temmuz 2012 T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü
İÇİNDEKİLER 1. İSVEÇ GENEL EKONOMİK DURUM...4 2. İSVEÇ DIŞ TİCARETİ...5 3. İSVEÇ İŞ MAKİNELERİ, AKSAM VE PARÇALARI DIŞ TİCARETİ...8 3.1 İHRACAT...8 3.2 İTHALAT...10 4. TÜRKİYE İSVEÇ İŞ MAKİNELERİ, AKSAM VE PARÇALARI DIŞ TİCARETİ...13 5. ÜRETİM VE TÜKETİM...18 6. PAZAR DEĞERLENDİRME...18 7. PAZARA GİRİŞ...20 7.1 GÜMRÜK VERGİLERİ...20 7.2 STANDARTLAR VE YASAL DÜZENLEMELER...20 7.3 DAĞITIM KANALLARI...22 7.4 PAZARDA EĞİLİMLER VE PAZAR BÖLÜMLEMESİ...24 7.4.1 PAZAR BÖLÜMLEMESİ...25 7.4.2 ÇEVRE KOŞULLARI...25 7.4.3 ORJİNAL EKİPMAN PAZARININ SUNDUĞU FIRSAT VE TEHDİTLER...26 7.4.4 YAN SANAYİ EKİPMAN PAZARININ SUNDUĞU FIRSAT VE TEHDİTLER...26 7.5 FİYATLANDIRMA...27 7.6 TANITIM...27 7.7 NAKLİYE/LOJİSTİK:...30 7.8 ALICI TERCİHLERİ:...31 8. İSVEÇ TE İŞ KURMA MEVZUATI...31 8.1 İŞ KURMA MALİYETLERİ...33 8.2 OFİS KİRALARI...33 9. PAZARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN UNSURLAR...34 10. İSVEÇ İŞ KÜLTÜRÜ...35 11. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME...37 EK 1. YARARLI ADRESLER...41 EK 2. FİRMA ADRESLERİ...43 EK 3. KAYNAKLAR...54 2/54
Tablolar TABLO 1: Ekonomik Göstergeler... 5 TABLO 2: İsveç in İhracatındaki Başlıca Ürünler... 6 TABLO 3: İsveç in İhracatında Başlıca Ülkeler... 6 TABLO 4: İsveç in İthalatında Başlıca Ürünler... 7 TABLO 5: İsveç in İthalatında Başlıca Ülkeler... 7 TABLO 6: İsveç İş Makineleri İhracatı... 8 TABLO 7: İsveç İş Makineleri İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı... 9 TABLO 8: İsveç İş Makineleri Aksam Ve Parçaları İhracatı... 9 TABLO 9: İsveç İş Makineleri Aksam Ve Parçaları İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı... 10 TABLO 10: İsveç in İş Makineleri İthalatı... 11 TABLO 11: İsveç in İş Makineleri İthalatının Ülkelere Göre DağılımI... 11 TABLO 12: İş Makineleri Aksam Ve Parçaları İthalatı... 12 TABLO 13: İş Makineleri Aksam Ve Parçaları İthalatının Ülkelere Göre Dağılımı. 13 TABLO 14: Türkiye nin İsveç ten Ve Dünyadan İş Makineleri İthalatı... 13 TABLO 15: Türkiye nin İsveç e Ve Dünyaya İş Makineleri İhracat... 15 TABLO 16: Türkiye nin İsveç ten Ve Dünyadan İş Makineleri Aksam Ve Parçaları İthalatı... 16 TABLO 17: Türkiye nin İsveç e ve Dünyaya İş Makineleri İhracatı... 17 3/54
1. İSVEÇ GENEL EKONOMİK DURUM 450.000 km² lik yüzölçümü ile alan bakımından Avrupa nın en büyük ülkelerinden biri olan İsveç, 9 milyon civarındaki toplam nüfusu ile bu anlamda göreli olarak küçük kalmaktadır. IMF 2011 yılı verilerine göre, dünyanın 20., AB nin 9. büyük ekonomisi konumundadır. Yüksek oranda dışa açıklık, oldukça gelişmiş bir iş dünyası ile özellikle hizmet alanında güçlü kamu payının varlığı, günümüzde İsveç ekonomisinin öne çıkan niteliklerini oluşturmaktadır. 2008 yılından itibaren tüm dünyada yaşanan ekonomik kriz nedeniyle ekonomisi küçülen İsveç in 2011 yılı itibariyle nominal GSYİH İ 538 milyar dolar ve kişi başına düşen GSYİH İ ise 41.233 bin dolardır. 2011 yılında İsveç ekonomisi % 4 oranında, 2012 in ilk çeyreğinde de % 1,5 oranında büyümüştür. Büyüme oranı beklentileri 2012 için % 0,6, 2013 için ise % 1,3 dür. Topraklarının dörtte biri ormanlarla kaplı olan İsveç, Kanada ve Finlandiya nın ardından ormancılık ürünleri ihracatında 3. sırada yer almaktadır. Doğal kaynaklar bakımından oldukça zengin olan ülkenin kuzey bölümünde, demir, kükürt cevheri ve diğer değerli madenlerden altın, gümüş, bakır ve kurşun çıkarılmakta olup, demir ve kükürt cevherlerinin çeşitli formlarının üretimi ve ihracatında da dünyada önemli bir konumdadır. Elektrik üretiminin yaklaşık %40 ını sağlayan hidroelektrik enerjisi, ülke ekonomisinde önemli rolü olan bir doğal kaynaktır. Petrol, nükleer enerji, hidroelektrik enerji ve biyo yakıtlar ülkenin enerji ihtiyacının karşılanmasında başlıca kaynaklardır. İsveç te ticari olarak kullanılabilir petrol, gaz ya da kömür kaynakları olmamasından dolayı İsveç enerji hammadde ihtiyacının % 70 ini ithal etmektedir. Son dönemde gaz emisyonunu ve petrole olan bağımlığını azaltmayı hedefleyen İsveç te yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygın olarak kullanımı neticesinde karayolu dışında petrol kullanımında azalma meydana gelmiştir. Topraklarının yalnızca %10 u tarım arazisi olarak kullanılabilen İsveç te, tarımda verimliliğin yüksek olması sonucu iç talebin % 80 i ülkede yetiştirilen tarım ürünleri ile karşılanmaktadır. İklimi ve ekilebilir alanlarının kısıtlı olması nedeniyle daha çok tahıl ürünleri üretimi yapılan İsveç te organik ürünlerin üretimi artmaktadır. Hayvansal üretimde en çok domuz, süt ineği ile diğer büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmaktadır. Toplam iş gücünün %2,3 ü tarım sektöründedir. Değer açısından süt ve süt ürünleri en önemli tarımsal aktivitedir. GSYİH nın % 14,3 ünü oluşturan imalat sektörü toplam iş gücünün %12,9 unu kapsamaktadır. Hizmet sektörü ise GSYİH dan aldığı % 45,2 ile İsveç ekonomisinin en büyük sektörüdür. İsveç, günümüzde bilgi ve iletişim teknolojisine (ICT) en fazla yatırım yapan ülkelerden biridir. İsveç imalat sanayinde metal ve metal mamulleri, makine ve teçhizat, elektrikli ve optik cihazlar, ulaşım ekipmanları, kimyasallar, orman ve kağıt ürünleri ile gıda sanayi ürünleri üretimi ön plana çıkmaktadır. Dünyada ar ge harcamalarının GSYİH daki oranı en fazla ikinci ülkesi olan İsveç, aynı zamanda teknolojik gelişmeleri üretimde en fazla kullanan ve en yenilikçi ülkedir. Uyguladığı ileri teknoloji ve yenilikler sayesinde dünyanın sanayi üretkenliği en yüksek ülkelerinden biridir. 4/54
İsveç te 2011 döneminde tüketici fiyat endeksi % 3 oranında yükselmiştir. 2012 yılı için beklenen enflasyon oranı % 1,8 dir. 2011 yılında işsizlik oranı % 7,5 e gerilemiştir. 2012 yılında işsizlik oranının % 7,8 olması beklenmektedir. Tablo 1: Ekonomik Göstergeler 2007 2008 2009 2010 a 2011 b 2012 b 2013 b GSYİH (milyar dolar, cari fiyatlarla) 462 486 406 462 538 523 538 Reel Büyüme Oranı (%) 3,4 0,8 5 5,9 4 0,6 1,3 Kişi Başına GSYİH (dolar, PPP ) 32.319 39.321 37.177 39.121 41.233 41.874 43.064 İşsizlik Oranı (%, ort.) 6,1 6,2 8,3 8,4 7,5 7,8 8 Enflasyon Oranı (%,TÜFE) 2,2 3,4 0,35 1,2 3 1,2 1,4 Enflasyon Oranı (%,ÜFE) 3,7 4,3 1,2 1,1 0,4 1,2 1,6 Döviz kuru (SEK:$, ort) 6,76 6,60 7,65 7,20 6,49 6,90 6,93 Döviz kuru ( SEK:, ort.) 9,26 9,70 10,66 9,55 9,03 8,85 8,75 İhracat (fob, milyar dolar) 172 185 135 160 189 176 183 İthalat (fob, milyar dolar) 154 170 121 149 176 160 167 GSYİH Bileşenleri (% değişim) Tarım 4,6 1,1 0,4 0,7 0,5 0,2 0,4 Sanayi 4,3 5,2 13,4 13,2 6,5 1,2 2 Hizmet 3,1 1,2 2,7 3 3,1 0,3 1 Kaynak: EIU 2. İSVEÇ DIŞ TİCARETİ İsveç, 2011 yılında 187,2 milyar dolarlık ihracatı tutarı ve % 1,07 pay ile dünyanın 26 ncı, Avrupa nın ise 8.inci en fazla ihracat yapan ülkesi konumundadır. İsveç in 2011 yılı ihracatının en fazla olduğu ülkeler Almanya, Norveç, İngiltere, Danimarka ve Finlandiya dır. İthalatında en önemli rakiplerimiz arasında başta %18,2 lik pazar payı ile Almanya, %8,1 lik pazar payı ile Danimarka, %8 lik pazar payı ile Norveç, %6 lık pazar payı ile Hollanda ve %5,8 lik pazar payı ile İngiltere yer almaktadır. Petrol yağları, elektrikli makineler, elektronik cihazlar, kara taşıtları, oto yedek parça, demir cevheri, kağıt ve karton, bunlardan mamul eşya, ilaçlar, dizel ve yarı dizel motorlar ile petrol, kömür, doğal gaz ve ürünleri İsveç in ihraç etmekte olduğu başlıca ürünlerdir. 5/54
Tablo 2: İsveç in İhracatındaki Başlıca Ürünler (milyon dolar) GTİP ÜRÜN ADI 2009 2010 2011 84 Elektriksiz Makineler 21.332 25.127 30.866 85 Elektrikli Makineler 18.001 21.733 24.534 87 Otomotiv Ana ve Yan Sanayi 11.148 15.430 20.694 27 Mineral Yakıtlar 8.629 11.934 14.852 48 Kağıt ve Kağıt Ürünleri 10.159 10.855 12.321 72 Demir Çelik 5.030 7.694 9.295 30 Eczacılık Ürünleri 8.258 8.583 8.119 39 Plastik ve Plastik Ürünler 4.562 5.380 6.191 90 Optik, Medikal Cihazlar 4.677 5.058 5.607 44 Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü 4.065 4.426 4.655 73 Demir Çelik Eşyalar 2.525 2.867 4.366 26 Maden cevherleri 1.644 3.102 4.107 94 Mobilya, aydınlatma eşyaları, prefabrik 2.744 2.887 3.301 yapılar 47 Odun ve diğer selüloz hamurları, geri 2.001 2.722 2.879 kazanılmış kağıt veya karton 03 Balık ve diğer deniz ürünleri 1.889 2.498 2.709 Diğer 24.277 28.279 32.733 TOPLAM 130.942 158.575 187.228 Kaynak: Trade Map Tablo 3: İsveç in İhracatında Başlıca Ülkeler (milyon dolar) Ülke 2009 2010 2011 Almanya 12.944 15.235 17.944 Norveç 13.644 15.637 17.521 İngiltere 9.586 11.513 12.812 Danimarka 9.476 10.258 11.421 Finlandiya 8.117 9.671 11.278 ABD 8.095 11.158 11.147 Hollanda 5.872 7.588 9.036 Fransa 6.517 7.621 8.452 Belçika 4.662 6.227 8.012 Çin 4.003 4.839 6.063 Polonya 3.216 3.979 4.810 İtalya 3.904 4.456 4.639 Rusya Fed. 1.771 2.810 4.102 İspanya 3.070 3.145 3.414 Türkiye 1.609 1.757 2.393 Diğer 34.456 42.682 54.184 Toplam 130.942 158.575 187.228 Kaynak: Trade Map 6/54
2011 yılında 176 milyar dolar ithalat gerçekleştiren İsveç, dünyanın 29 uncu, Avrupa nın ise 10.uncu en fazla ithalat yapan ülkesidir. Dünya ithalatındaki payı yaklaşık % 1 dir. İthalatındaki başlıca ülkeler Almanya, Danimarka, Norveç, Hollanda ve İngiltere dir. Önemli ithal kalemleri ise mineral yakıtlar, elektrikli ve elektriksiz makineler, otomotiv ana ve yan sanayi, plastik ve plastik ürünlerdir. Tablo 4: İsveç in İthalatında Başlıca Ürünler (milyon dolar) GTİP ÜRÜN ADI 2009 2010 2011 27 Mineral Yakıtlar 13.895 20.122 25.148 84 Elektriksiz Makineler 16.789 19.907 23.433 85 Elektrikli Makineler 15.801 20.455 23.354 87 Otomotiv Ana ve Yan Sanayi 10.318 14.778 17.534 72 Demir Çelik 3.179 5.134 6.220 39 Plastik ve Plastik Ürünler 4.457 5.195 6.080 90 Optik, Medikal Cihazlar 3.971 4.376 5.002 30 Eczacılık Ürünleri 4.033 4.078 4.581 73 Demir Çelik Ürünleri 2.763 3.409 4.398 03 Balık ve diğer deniz ürünleri 2.341 2.959 3.275 29 Organik Kimyasallar 2.754 2.860 3.256 94 Mobilya, aydınlatma eşyaları, prefabrik yapılar 2.401 2.742 3.185 40 Kauçuk ve kauçuktan ürünler 1.400 1.878 2.377 62 Dokuma giyim 1.668 1.855 2.309 44 Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü 1.583 1.927 2.297 Diğer 32.709 37.286 43.641 TOPLAM 120.062 148.961 176.090 Kaynak: Trade Map Tablo 5: İsveç in İthalatında Başlıca Ülkeler (milyon dolar) ÜLKE 2009 2010 2011 Almanya 21.537 26.937 32.070 Danimarka 10.673 12.226 14.266 Norveç 10.425 12.861 14.044 Hollanda 7.294 9.160 10.539 İngiltere 6.629 8.376 10.250 Rusya Fed. 4.360 7.281 9.911 Finlandiya 6.175 7.817 9.301 Çin 5.769 7.427 8.306 Fransa 6.009 6.841 7.958 Belçika 4.588 5.731 6.751 ABD 4.501 4.709 5.306 İtalya 3.706 4.333 5.205 Polonya 3.646 4.309 4.951 7/54
İrlanda 1.512 1.915 3.054 Estonya 921 1.676 3.021 Diğer 22.318 27.362 31.157 TOPLAM 120.062 148.961 176.090 Kaynak: Trade Map 3. İSVEÇ İŞ MAKİNELERİ, AKSAM VE PARÇALARI DIŞ TİCARETİ 3.1 İHRACAT İsveç in iş makineleri ihracatı 2011 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık % 30 oranında artarak 3,1 milyar dolara ulaşmıştır. İhracattaki en önemli ürün grubu 960 milyon dolar ile forkliftler, kaldırma ve elleçleme tertibatı olan diğer yük arabalarıdır. Bu ürün grubunu 955 milyon dolar toprak, maden, cevher kazıma, taşıma, ayırma, seçme makineleri, kazık varyoşları, kar küreyici ve püskürtücü, vb makine takip etmektedir. İsveç in dünya iş makineleri ihracatındaki payı % 2,5 dur. İhracatını gerçekleştirdiği başlıca makineler kendinden hareketli kömür/kaya kesicileri ve tünel açma makineleri, elektrik motorlu, kendinden hareketli forklift ve diğer yük arabaları, diğer kaldırma yükleme benzeri işler için makine cihazlardır. İsveç kendinden hareketli kömür/kaya kesicileri ve tünel açma makinelerin dünya ihracatında sahip olduğu % 35,89 luk pay ile ilk sırada yer almaktadır. Elektrik motorlu, kendinden hareketli forklift ve diğer yük arabaları dünya ihracatında ise % 10,98 ile 3. sırada yer almaktadır. Tablo 6: İsveç İş Makineleri İhracatı (bin dolar) GTİP ÜRÜN ADI 2009 2010 2011 8425 Palangalar ve ağır yük kaldırıcıları (skipli 35.485 26.933 37.712 yük kaldırıcıları hariç); bucurgatlar ve ırgatlar; krikolar 8426 Gemi vinçleri, diğer vinçler, hareketli 246.771 335.251 331.439 kaldırma çerçeveleri, lastik tekerlekli taşıyıcılar ve vinçli yük arabaları 8427 Forkliftler; kaldırma ve elleçleme tertibatı 678.006 734.888 960.256 olan diğer yük arabaları 8428 Kaldırma, elleçleme, yükleme, boşaltma 577.143 572.628 720.348 makinaları (asansörler, yürüyen merdivenler, konveyörler, teleferikler gibi) 8429 Buldozerler, greyderler, toprak tesviye 131.724 183.758 194.406 makinaları, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb 8430 Toprak, maden, cevher kazıma, taşıma, 477.557 596.535 955.166 ayırma, seçme makinaları, kazık varyoşları, kar küreyici ve püskürtücü, vb makine TOPLAM 2.146.686 2.449.993 3.199.327 Kaynak: Trade Map 8/54
İsveç in iş makineleri ihracatında başlıca ülkeler Almanya (% 7,7), Belçika (% 6), Avustralya (% 5,9), Norveç (% 5,5) ve İngiltere (% 5,3) dir. İsveç in ihracatının % 43 ü AB ülkelerine yönelikken, gelişmekte olan ekonomilere yönelik ihracatı ise % 35,4 dür. Türkiye, İsveç in ihracatında % 1,9 pay ile 21. sırada yer almaktadır. Tablo 7: İsveç İş Makineleri İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (bin dolar) Ülke 2009 2010 2011 Almanya 196.278 223.264 249.905 Belçika 154.665 162.197 191.879 Avustralya 70.101 122.666 189.313 Norveç 128.649 142.699 178.198 İngiltere 101.455 127.463 170.995 ABD 122.400 114.728 168.427 Fransa 112.610 125.770 138.414 Çin 86.751 99.947 136.951 Rusya Fed. 83.181 70.807 131.705 Finlandiya 78.305 90.297 118.841 Güney Afrika 51.880 42.421 87.914 İtalya 65.083 63.393 87.223 Kanada 43.510 52.495 84.464 Hollanda 63.928 63.654 82.906 Danimarka 59.877 44.370 70.846 Diğer 728.013 903.822 1.111.346 Toplam 2.146.686 2.449.993 3.199.327 Kaynak: Trade Map İsveç in iş makineleri aksam ve parçaları ihracatı 2011 yılında 1,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Ülkenin ihracatı bir önceki yıla göre % 23 oranında artmıştır. İhracatı gerçekleştirilen başlıca ürünler ise delme/sondaj makinelerinin aksam, parçaları (489 milyon dolar), elevatör, konveyör, teleferik, hadde makineleri vb. aksam parçaları (324 milyon dolar) ve diğer yük arabalarının aksam, parçalarıdır (301 milyon dolar). İsveç dünya iş makineleri aksam ve parçaları ihracatında sahip olduğu % 2,77 pay ile 12. sıradadır. Tablo 8: İsveç İş Makineleri Aksam ve Parçaları İhracatı (bin dolar) GTİP ÜRÜN ADI 2009 2010 2011 843110 Palanga, bucurgat, ırgat, kriko, vinç vb. aksam, parçaları 843120 Diğer yük arabalarının aksam, parçaları 843131 Asansör, skipli asansör/yürüyen merdiven aksam, parçaları 30.769 48.163 46.547 205.391 249.820 301.922 60.990 66.005 77.526 9/54
843139 Elevatör, konveyör, teleferik, hadde makineleri vb. aksam parçaları 843141 Kovalı, kepçeli, kürekli, kıskaçlı vb. makinelerin aksam parçaları 249.334 270.751 324.415 0 46.046 66.967 843142 Buldozer ve angledozer bıçakları 4.539 1.858 1.503 843143 Delme/sondaj makinelerinin aksam, 284.018 405.830 489.600 parçaları 843149 Ağır iş makinelerinin aksam parçaları 362.682 517.815 678.365 TOPLAM 1.197.723 1.606.288 1.986.845 İsveç in iş makineleri aksam ve parçaları ihracatındaki en önemli pazarlar 146 milyon dolar ile ABD, 143 milyon dolar ile Norveç, 136 milyon dolar ile Avustralya, 128 milyon dolar ile Çin ve 122 milyon dolar ile Almanya dır. Türkiye % 1,7 pay ile 19. sırada yer almaktadır. AB nin İsveç in payı %34,4 iken gelişmekte olan ülkelerin payı % 36,7 dir. Tablo 9: İsveç İş Makineleri Aksam ve Parçaları İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (bin dolar) ÜLKE 2009 2010 2011 ABD 116.839 134.172 146.129 Norveç 86.802 115.515 143.905 Avustralya 65.042 76.779 136.801 Çin 71.686 98.897 128.880 Almanya 72.287 91.832 122.013 Kanada 37.092 57.896 90.825 Güney Afrika 40.946 62.762 83.922 Fransa 47.691 59.723 76.537 Finlandiya 39.519 65.968 74.786 İngiltere 39.422 54.225 62.137 İspanya 28.532 39.957 59.841 Meksika 25.114 27.847 54.712 Hollanda 39.213 51.910 54.050 Rusya Fed. 27.882 44.262 51.124 Belçika 17.504 27.312 45.465 Diğer 442.153 597.232 655.717 TOPLAM 1.197.724 1.606.289 1.986.844 Kaynak: Trade Map 3.2 İTHALAT İsveç in iş makineleri ithalatı 2009 11 yılları arasında % 73 oranında artmıştır. 2011 yılında ülke 1,2 milyar dolar düzeyinde ithalat gerçekleştirmiştir. İthalatın önemli kısmını % 40 pay ve 494 milyon dolar ile buldozerler, greyderler, toprak tesviye makineleri, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb. oluşturmaktadır. Söz konusu ürün grubunu % 19 pay ve 244 milyon dolar ile 10/54
kaldırma, elleçleme, yükleme, boşaltma makineleri (asansörler, yürüyen merdivenler, konveyörler, teleferikler gibi) takip etmektedir. Dünya iş makineleri ithalatında İsveç in payı % 1 dir. Tablo 10: İsveç in İş Makineleri İthalatı (bin dolar) GTİP ÜRÜN ADI 2009 2010 2011 8425 Palangalar ve ağır yük kaldırıcıları (skipli yük kaldırıcıları hariç); bucurgatlar ve ırgatlar; krikolar 8426 Gemi vinçleri, diğer vinçler, hareketli kaldırma çerçeveleri, lastik tekerlekli taşıyıcılar ve vinçli yük arabaları 8427 Forkliftler; kaldırma ve elleşleme tertibatı olan diğer yük arabaları 46.430 47.722 64.835 113.189 113.081 140.926 74.143 97.075 140.351 8428 Kaldırma, elleçleme, yükleme, boşaltma 209.563 182.879 244.130 makinaları (asansörler, yürüyen merdivenler, konveyörler, teleferikler gibi) 8429 Buldozerler, greyderler, toprak tesviye 191.383 317.722 494.742 makinaları, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb 8430 Toprak, maden, cevher kazıma, taşıma, 71.646 89.250 138.796 ayırma, seçme makinaları, kazık varyoşları, kar küreyici ve püskürtücü, vb makine TOPLAM 706.354 847.729 1.223.780 Kaynak: Trade Map İsveç in iş makineleri ithalatındaki önemli ülkeler Almanya, Finlandiya, İngiltere, ABD ve Fransa dır. Bu ülkelerin ithalattaki payları sırasıyla % 28,1, % 9,8, % 8,4, % 6,8 ve % 6,2 dir. İthalatın % 81 i AB ülkelerinden gerçekleştirilmektedir. Tablo 11: İsveç in İş Makineleri İthalatının Ülkelere göre Dağılımı (bin dolar) ÜLKE 2009 2010 2011 Almanya 173.766 237.558 343.894 Finlandiya 78.353 89.606 120.066 İngiltere 69.328 80.782 103.407 ABD 62.668 54.370 84.067 Fransa 26.918 44.501 75.906 Belçika 20.672 42.281 74.618 Danimarka 37.109 48.492 67.647 Hollanda 27.669 43.647 64.567 Çin 26.368 35.992 57.499 İtalya 20.628 27.279 40.865 Avusturya 19.032 25.183 35.011 11/54
Norveç 32.281 38.832 34.902 Polonya 2.946 5.348 27.091 Japonya 14.185 18.198 16.147 İrlanda 16.209 3.369 10.928 Diğer 78.222 52.291 67.165 TOPLAM 706.354 847.729 1.223.780 Kaynak: Trade Map İş makineleri aksam ve parçaları ithalatı ise 2010 yılında 806 milyon dolar iken 2011 yılında % 31,6 oranında artarak 1 milyar dolara ulaşmıştır. İthalatta ilk sırada 491 milyon dolar ve % 46 pay ile ağır iş makinelerinin aksam parçaları yer almaktadır. Söz konusu ürün grubunu 205 milyon dolar ve % 19 pay ile diğer yük arabalarının aksam, parçaları takip ederken, üçüncü sırada ise % 12 pay ve 136 milyon dolar ile elevatör, konveyör, teleferik, hadde makineleri vb. aksam parçaları bulunmaktadır. Dünya iş makineleri aksam ve parçaları ithalatında % 1,6 pay ile 17. sırada yer almaktadır. Tablo 12: İş Makineleri Aksam ve Parçaları İthalatı (bin dolar) GTİP ÜRÜN ADI 2009 2010 2011 843110 Palanga, bucurgat, ırgat, kriko, vinç vb. 13.882 14.896 10.613 aksam, parçaları 843120 Diğer yük arabalarının aksam, parçaları 126.542 147.302 205.636 843131 Asansör, skipli asansör/yürüyen merdiven 49.505 45.207 68.467 aksam, parçaları 843139 Elevatör, konveyör, teleferik, hadde 105.090 117.686 136.210 makineleri vb. aksam parçaları 843141 Kovalı, kepçeli, kürekli, kıskaçlı vb. 16.264 32.532 34.945 makinelerin aksam parçaları 843142 Buldozer ve angledozer bıçakları 1.390 1.325 1.924 843143 Delme/sondaj makinelerinin aksam, 47.698 70.071 112.386 parçaları 843149 Ağır iş makinelerinin aksam parçaları 212.608 377.345 491.232 TOPLAM 572.979 806.364 1.061.413 Kaynak: Trade Map İsveç in iş makineleri aksam ve parçaları ithalatını gerçekleştirdiği başlıca tedarikçiler % 20,7 pay ile Almanya, % 9,4 pay ile İtalya, % 9,1 pay ile Danimarka, % 8,1 pay ile Finlandiya ve % 7,5 pay ile Polonya dır. Türkiye ise % 0,5 ile 22. sırada yer almaktadır. İthalatın % 81,2 si AB ülkelerinden gerçekleştirilmektedir. Son yıllarda Çin, G.Kore, ABD, Slovakya pazardaki paylarını artırmıştır. 12/54
Tablo 13: İş Makineleri Aksam ve Parçaları İthalatının Ülkelere Göre Dağılımı (bin dolar) ÜLKE 2009 2010 2011 Almanya 113.135 174.323 219.789 İtalya 42.550 55.686 99.787 Danimarka 50.594 75.903 96.955 Finlandiya 60.035 78.310 86.878 Polonya 28.301 46.004 80.652 Slovakya 26.411 48.496 72.074 Çin 27.840 45.266 52.303 ABD 33.085 34.616 41.083 Fransa 23.131 30.098 36.281 Belçika 17.386 23.539 35.896 İngiltere 16.340 27.608 35.837 Kanada 8.132 11.850 27.621 Hollanda 11.864 19.667 22.406 Estonya 5.901 9.711 21.401 Çek Cmh. 4.883 10.558 19.484 Diğer 103.391 114.728 112.967 TOPLAM 572.979 806.363 1.061.414 Kaynak: Trade Map 4. TÜRKİYE İSVEÇ İŞ MAKİNELERİ, AKSAM VE PARÇALARI DIŞ TİCARETİ Türkiye nin 2011 yılı için İsveç ten iş makineleri ithalatı 132 milyon dolar tutarındadır. İthalatın % 51,5 ini buldozerler, greyderler, toprak tesviye makineleri, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb. oluşturmaktadır. Tablo 14: Türkiye nin İsveç ten ve Dünyadan İş Makineleri İthalatı (bin dolar) GTİP ÜRÜN ADI 8425 Palangalar ve ağır yük kaldırıcıları (skipli yük kaldırıcıları hariç); bucurgatlar ve ırgatlar; krikolar 8426 Gemi vinçleri, diğer vinçler, hareketli kaldırma İsveç ten İthalat Dünyadan İthalat 2009 2010 2011 2009 2010 2011 184 291 752 36.035 41.767 54.972 4.815 5.021 4.581 188.173 164.583 174.605 13/54
çerçeveleri, lastik tekerlekli taşıyıcılar ve vinçli yük arabaları 8427 Forkliftler; 3.896 6.981 10.555 93.095 150.889 252.977 kaldırma ve elleşleme tertibatı olan diğer yük arabaları 8428 Kaldırma, 2.165 3.714 5.094 266.646 331.491 395.154 elleçleme, yükleme, boşaltma makinaları (asansörler, yürüyen merdivenler, konveyörler, teleferikler gibi) 8429 Buldozerler, 29.349 71.217 68.159 437.891 785.606 1.266.183 greyderler, toprak tesviye makinaları, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb 8430 Toprak, 28.978 27.435 43.014 133.228 224.816 258.477 maden, cevher kazıma, taşıma, ayırma, seçme makinaları, kazık varyoşları, kar küreyici ve püskürtücü, vb makine TOPLAM 69.387 114.659 132.155 1.155.068 1.699.152 2.402.368 Kaynak: Trade Map 14/54
İş makineleri ihracatımız ise 2011 yılında 298 bin dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Tablo 15: Türkiye nin İsveç e ve Dünyaya İş Makineleri İhracatı (bin dolar) GTİP ÜRÜN ADI 8425 Palangalar ve ağır yük kaldırıcıları (skipli yük kaldırıcıları hariç); bucurgatlar ve ırgatlar; krikolar 8426 Gemi vinçleri, diğer vinçler, hareketli kaldırma çerçeveleri, lastik tekerlekli taşıyıcılar ve vinçli yük arabaları 8427 Forkliftler; kaldırma ve elleşleme tertibatı olan diğer yük arabaları 8428 Kaldırma, elleçleme, yükleme, boşaltma makinaları (asansörler, yürüyen merdivenler, konveyörler, teleferikler gibi) 8429 Buldozerler, greyderler, toprak tesviye makinaları, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb 8430 Toprak, maden, cevher kazıma, taşıma, ayırma, seçme makinaları, kazık varyoşları, kar küreyici ve püskürtücü, vb makine İsveç e ihracat Dünya ya ihracat 2009 2010 2011 2009 2010 2011 51 71 70 23.489 21.410 23.514 5 22 0 53.336 47.574 47.446 0 0 4 8.066 8.957 13.231 81 646 40 76.983 73.946 118.176 0 0 0 73.458 75.871 102.009 4 400 184 18.126 29.511 49.834 TOPLAM 141 1.139 298 253.458 257.269 354.210 Kaynak: Trade Map İsveç ten gerçekleştirilen iş makineleri aksam ve parçaları ithalatı 2011 yılı itibariyle 20,5 milyon dolar düzeyindedir. İthalatta ilk sırada delme/sondaj makinelerinin aksam, parçaları bulunmaktadır. 15/54
Tablo 16: Türkiye nin İsveç ten ve Dünyadan İş Makineleri Aksam ve Parçaları İthalatı (bin dolar) GTİP Ürün Adı 843110 Palanga, bucurgat, ırgat, kriko, vinç vb. aksam, parçaları 843120 Diğer yük arabalarının aksam, parçaları 843131 Asansör, skipli asansör/yürüyen merdiven aksam, parçaları 843139 Elevatör, konveyör, teleferik, hadde makineleri vb. aksam parçaları 843141 Kovalı, kepçeli, kürekli, kıskaçlı vb. makinelerin aksam parçaları 843142 Buldozer ve angledozer bıçakları 843143 Delme/sondaj makinelerinin aksam, parçaları 843149 Ağır iş makinelerinin aksam parçaları İsveç'ten İthalat Dünya'dan İthalat 2009 2010 2011 2009 2010 2011 48 104 128 2.750 7.334 12.806 188 326 429 6.929 11.193 16.083 32 33 230 25.752 37.604 50.294 1.123 1.246 1.696 34.281 42.483 59.074 19 279 114 9.434 11.835 13.305 263 214 265 1.019 1.592 2.549 5.031 7.798 12.464 119.690 180.409 208.809 3.388 4.012 5.255 64.400 84.823 109.178 TOPLAM 10.092 14.012 20.581 264.255 377.273 472.098 İsveç e yönelik iş makineleri aksam ve parçaları ihracatımız bir önceki yıla göre % 117 oranında artarak 23,5 milyon dolara ulaşmıştır. İhracatımızın % 96 sını ağır iş makinelerinin aksam parçaları oluşturmaktadır. 16/54
Tablo 17: Türkiye nin İsveç e ve Dünyaya İş Makineleri İhracatı (bin dolar) GTİP ÜRÜN ADI 843110 Palanga, bucurgat, ırgat, kriko, vinç vb. aksam, parçaları 843120 Diğer yük arabalarının aksam, parçaları 843131 Asansör, skipli asansör/yürüyen merdiven aksam, parçaları 843139 Elevatör, konveyör, teleferik, hadde makineleri vb. aksam parçaları 843141 Kovalı, kepçeli, kürekli, kıskaçlı vb. makinelerin aksam parçaları 843142 Buldozer ve angledozer bıçakları 843143 Delme/sondaj makinelerinin aksam, parçaları 843149 Ağır iş makinelerinin aksam parçaları İsveç' İhracat Dünya'ya İhracat 2009 2010 2011 2009 2010 2011 0 0 0 8.982 6.258 17.441 10 0 0 4.139 3.549 4.695 34 98 137 54.118 63.821 74.907 2 4 39 9.733 9.076 14.181 0 0 165 20.709 31.979 40.931 1 1 0 207 243 197 244 162 530 34.150 81.094 170.577 2.383 10.542 22.682 156.025 257.691 373.862 TOPLAM 2.674 10.807 23.553 288.063 453.711 696.791 Kaynak: Trade Map 2012 yılının ilk çeyreğinde İsveç in iş makineleri aksam ve parçaları ithalatı bir önceki aynı dönemine göre % 2,2 oranında artmıştır. Bahse konu dönem için İsveç in iş makineleri ithalatı 266,1 milyon dolar, aksam ve parçaları ithalatı ise 258,1 milyon dolardır. İş makineleri aksam ve parçalarında aynı dönemde ülkemizden gerçekleştirilen ithalat ise % 80 oranında artış göstermiştir. İsveç in iş makineleri ithalatı ise 2012 yılının ilk üç ayında i % 0,2 oranında daralmış, ülkemizden gerçekleştirilen ithalat ise % 43 oranında artmış olmasına rağmen oldukça düşük bir düzeyde bulunmaktadır. 17/54
5. ÜRETİM VE TÜKETİM Prodcom data dan alınan veriye göre 2010 yılı itibariye inşaat makineleri ve parçaları pazarı 452 milyon büyüklüğündedir. 2006 2010 yılları arasında pazar büyüklüğü yıllık % 11 oranında daralmıştır. Bu daralmanın önemli kısmı yaşanan krizden kaynaklanmış, 2010 yılı itibariyle ise % 28 lik bir artış yaşanmıştır. İsveç AB ndeki en büyük 3. pazar konumundadır. Ülke AB nde Almanya ve İtalya nın gerisinde yer alırken, İngiltere ve Avusturya nın ise önünde bulunmaktadır. İsveç in toplam AB tüketimi içindeki payı % 11 dir. İsveç ağırlıklı olarak orijinal ekipman pazarıdır. Volvo, Atlas Copco, Sandvik vb. üretici firmalar ülkede faaliyet göstermektedir. Ülkede büyük üreticilerin bulunması pazarın orijinal ekipman ağırlıklı olmasına ve önemli bir parça ve aksam sanayinin gelişmesine katkı sağlamıştır. Orijinal ekipman sektörü nitelikli firmalara sözleşmeli imalat ve dış kaynak kullanımı aracılığıyla önemli fırsatlar sunmaktadır. İsveç, AB nin üretiminde sahip olduğu % 10 pay ile bu ülkeler arasında 4.sırada yer almaktadır. İsveç in önünde Almanya, İtalya ve İngiltere yer almaktadır. İnşaat makineleri parçaları üretimi 2010 yılı itibariyle 765 milyon düzeyindedir. 2010 yılında üretim bir önceki yıla göre % 33 oranında büyüme göstermiştir. 2009 yılı itibariyle İsveç teki inşaat firmalarının sayısı 81 bin dir. Daha güncel istatistikler henüz açıklanmamış olduğundan sektörün krizden firma sayısı açısından ne kadar etkilendiği henüz tam olarak bilinememektedir. Yeni inşaat izinleri açısından bakıldığında inşaat sektörünün krizden minimal düzeyde etkilendiği söylenebilir. 2010 yılı itibariyle tekrar gelişmeye başlayan sektörün 2012 yılında da küçük de olsa büyümesi beklenmektedir. Sektördeki büyüme beklentisinin kısıtlı olması ise AB ndeki ekonomik durumun belirsizliği nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Önümüzdeki dönemde en azından uluslararası ekonomik durumun istikrara kavuşmasına kadar hem üretimin hem de tüketimin mevcut düzeylerinin koruması ya da az bir oranda olsa da büyümesi beklenmektedir. 6. PAZAR DEĞERLENDİRME Bir ülkedeki inşaat makineleri aksam ve parçaları talebi ülkede üretilen inşaat makineleri orijinal ekipmanı ve yan sanayine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Orijinal ekipman talebini yerel üreticiler ve yeni makineler belirlerken, yan sanayi talebini ise ülkede kullanılmakta olan makineler etkiler. Diğer taraftan her iki pazar da ülkedeki inşaat ve madencilik sektöründen etkilenmektedir. Söz konusu sektörler de ülkelerin genel ekonomik durumları ile bağlantılı olarak gelişmektedir. AB nde hem makine hem de orijinal ekipman pazarı ülke ekonomilerinin gelişmesine bağlı olarak yaşanan krize kadar önemli ölçüde gelişmiştir. Krizden sonra ise her iki pazarda da daralma yaşanmıştır. 2010 yılı itibariyle tekrar gelişmeye başlayan pazarda İsveç, son dönemde AB ülkeleri arasında inşaat pazarını en fazla geliştiren ülkeler arasında yer almaktadır. 2012 yılı için ise AB genelinde ekonomik durumda sıkıntı yaşanması nedeniyle alınacak önlemlerin hem inşaat hem de makine ve OEM pazarını olumsuz etkilemesi beklenebilir. Diğer taraftan İsveç 2011 yılında AB27 ülkeleri ortalamasının üzerinde bir büyüme gerçekleştirmiştir. 2012 yılının ilk 18/54
çeyreğinde İsveç ekonomisi bir önceki yılın aynı dönemine göre % 1,5 oranında büyürken yatımlar da % 8,9 oranında artmıştır. İsveç pazarına girmek isteyen firmalarımız karar vermeden önce ülkedeki üretim ve montaj altyapısını (hangi firmalar faaliyette bulunmaktadır ve ne üretmektedir? Hangi ürünlerin satışı artmaktadır? Tedarik yapısı ve süreci ne şekildedir? Ürünler için yerel düzenleme bulunmakta mıdır?) değerlendirmelidir. Önümüzdeki dönemde mevcut ekonomik durum göz önüne alındığında İsveçli firmaların seçim yaparken maliyet ve sağlanan faydaya daha çok odaklanmaları ve daha düşük maliyetle kaliteli üretim yapabilen üreticiler ile çalışma yoluna gitmeleri, bu tip firmalardan alım gerçekleştirmeleri beklenebilir. Bu durumun da ülkemiz firmaları açısından avantaj sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca inşaat işlerinin daha önceki yıllara göre daha durgun seyretme olasılığı da yeni inşaat makinelerine olan talebi negatif yönde etkileyebilir. Bu durumda sektörün arz fazlasına sahip olmasına ve fiyatların düşmesine yol açabilir. Diğer taraftan Çin, Brezilya, Hindistan gibi ülkelerin de sektörde büyüyor olması rekabeti zorlaştıracaktır fakat İsveç pazarında özellikle düşük maliyetli üretim yapan bu tip ülkelerin kalite konusunda sıkıntı yaşadığı imajının bulunması Türk firmaları açısından avantaj yaratmaktadır. İsveç te devam etmekte olan bazı önemli inşaat projeleri şu şekildedir: Merkezi Stockholm için yeni bir metro hattının (Citybanan) 2017 de tamamlanması beklenmektedir. (1,6 milyar proje değeri) Stockholm un kuzey çıkışındaki tüneller ve yolları genişletme çalışması (Norra länken) 2015 te tamamlanması beklenen projenin maliyeti 1,2 milyar. Stockholm un batısında 21 km uzunluğunda bir otoyol yapılması planlanmaktadır. 2012 yılında başlaması planlanan projenin toplam maliyetinin 2,9 milyon olması beklenmektedir. Solna da yeni bir üniversite hastanesinin inşaatı devam etmektedir. İnşaat 2010 yılında başlamıştır, 2015 te tamamlanması beklenmektedir. Projenin değeri 2,2 milyar dur. Yenilenebilir enerji sektöründe İsveç in sahil şeridinde bir çok rüzgar enerji parkı inşa edilmesi planlanmaktadır. Yan sanayi pazarı da yine ülkedeki inşaat işlerine bağlı olarak gelişim gösterecektir. Sektörün beklenen gelişmeyi gösterememesi inşaat makineleri yan sanayinde de durgunluğa neden olacaktır. Pazarı geliştirebilecek olan etkenlerden biri ise uzun süredir kullanılan makinelerin değiştirilmesi olacaktır. Yan sanayi pazarında orijinal parçalar orijinal olmayan parçalar ile rekabet halindedir. Orijinal olmayan parçalar genellikle büyük ölçekte üretilen ve sıklıkla değiştirilen lastik, egzoz gibi parçalardır. Diğer yandan daha komplike olan parçaların ise genellikle orijinali kullanılmaktadır. Yan sanayi pazarına girişte firmalarımızın ülkedeki inşaat sektörüne yönelik beklentileri, makine sayısını, araçların ortalama yaşını, makinelerin tipini ve bağımsız dağıtım kanalının yapısını incelemeleri faydalı olacaktır. Bu tip bilgilerin elde edilmesi 19/54
kendilerine makine ve parça talebinin belirlenmesi aşamasında katkı sağlayacaktır. İsveç yan sanayi pazarında AB dışındaki ülkelerin payı artmaktadır, Çin, ABD, Kanada, Japonya, Brezilya ve G. Kore AB dışındaki ülkeler arasında sektördeki önemli rakipler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu ülkelere göre İsveç pazarına daha yakın olmamız, üretim altyapımızın özellikle Çin ve G.Kore gibi ülkelere göre kaliteli ve esnek üretime daha yatkın olması, hızlı tedarik edebilmemiz dolayısıyla İsveç pazarında ülkemiz firmalarının çeşitli avantajlara sahip olduğu düşünülmektedir. İsveç, yaşanmış olan ekonomik krizden etkilenmiş olmakla birlikte AB ülkeleri arasında en az etkilenen ülkeler arasında yer almaktadır. Ülkenin gerek iş makineleri gerekse aksam ve parçaları ithalatı 2011 yılında 1 milyar doların üzerine çıkmıştır. Buna ek olarak; 2011 yılında İsveç inşaat hizmetleri ithalatını bir önceki yıla göre % 62 oranında artırarak 1,8 milyar dolara çıkarmıştır. İsveç inşaat pazarının ise 2012 14 yılları arasında % 0,1 ile % 2 arasında bir büyüme gerçekleştirmesi beklenmektedir. Özellikle AB ülkeleri arasında gerek orijinal ekipman gerekse yan sanayi açısından İsveç, Almanya, İtalya ve İngiltere ile birlikte gelecek vaat eden pazarlar arasında yer almaktadır. 7. PAZARA GİRİŞ 7.1 GÜMRÜK VERGİLERİ İsveç dış ticarette Avrupa Birliği nin Ortak Ticaret Politikasını (OTP) uygulamaktadır. Ülkenin gümrük vergi oranları Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) çerçevesinde tespit edilmektedir. OGT sinde yer alan 8 li bazdaki toplam 9699 tarife satırının % 89,9 u advalorem, % 10,1 i advalorem dışı gümrük vergilerine tabi olup, advalorem eşdeğeri olarak tarife hadleri % 0 ile % 604,3 aralığındadır. Advalorem harici gümrük vergisi uygulanan ürünlerin tamamı tarım ürünüdür. Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Topluluk Mevzuatında tam olarak uyumlaştırılmadığından üye ülkeler tarafından belirlenmekte ve ithal ve yerli üretim için aynı oranlar uygulanmaktadır. İsveç teki standart KDV oranı % 25 tir. Buna karşılık, gıda, toplu taşıma ve konaklama için % 12; gazete, dergi, kültürel ve sportif faaliyetler için % 6 oranında indirilmiş vergi uygulanmaktadır. Türkiye den İsveç e gönderilecek iş makinesi aksam ve parçaları için gümrük vergisi sıfırdır. 7.2 STANDARTLAR VE YASAL DÜZENLEMELER İsveç ürün standartlarına ilişkin mevzuat, AB teknik mevzuatı ile uyumludur. Standartların Avrupa ve uluslararası normlara uygun olarak oluşturulması ve var olan standartların uyumlaştırılmasından sorumlu olan İsveç Standartları Enstitüsü, hem Avrupa Standardizasyon Kuruluşu (CEN), hem de uluslararası Standardizasyon Kuruluşu (ISO) üyesidir. Ayrıca İsveç Akreditasyon ve Onaylama Kuruluşu (SWEDAC) İsveç in teknoloji, hukuk ve finans gibi konularda akreditasyonunu sağlayan uyumlaştırma konusunda önemli bir ulusal kuruluştur. 20/54