2014-2015 RİSKLİ YAŞAM ŞARTLARINDAN KORUMA, ÖNLEME VE MÜDAHALE HİZMETLERİ SAMSUN İLİ EYLEM PLANI Risk faktörleri Okulda - Çevrede Hâlihazırda bulunan bütün verilerin, bilgilerin ve risk/olay ile ilgili tüm rapor ve haberlerin bir araya getirilmesi ve kategorize edilmesi ile belirlenir. Risk faktörlerinin genelinde dağılımı nasıldır? Belli bölgelerde ve konularda yoğunlaşma var mıdır? DURUM TESPİTİ Okula Dayalı Risk Faktörleri Okulların fiziki mekânlarının yetersizliği Okul servislerinin olumsuzlukları, Okula ait alanlara izinsiz ve kontrolsüz gelen kişiler Okul aile birliklerinin okul çalışmalarına aktif katılmamaları ve yeterli düzeyde işbirliğinin sağlanamaması Disiplin yönetmeliği ve Öğrenci davranışları değerlendirme kurulu çalışmaları, okullarda uyulması gerekli kurallar konusunda öğrenci, öğretmen ve velilerin bilinçli olmaması. Okullardaki bilgilendirmelerin yeterli olmaması. Mesleki rehberlik çalışmalarının yürütülmesi için gerekli olan materyal ve fiziki ortam gibi donanımların yeterli olmaması. İlkokul ve ortaokullarda sınıf geçme ve devamdevamsızlık uygulamalarındaki caydırıcı etkenlerin yetersizliği Öğrencilerin sosyal kültürel, ekonomik, cinsiyet v.b. durumlarına göre ayrımcılığa maruz kalması. Ders müfredatlarının okulların fiziki koşullarının Sınıf mevcutlarının olması gerekenden fazla olması Özel eğitime ihtiyacı olan gereksinimlerine uygun eğitim ortamının oluşturulamaması. Öğretmenler tarafından çocukların bireysel özelliklerinin fark edilememesi. Öğrencilerin gelecek beklentilerinin ve başarıları motivasyonlarını sağlamaması Toplum-Çevreye Dayalı Risk Faktörleri İnşaat halindeki boş bina ve arsaların varlığı Okul çevresinde kesici, yaralayıcı madde satışı yapan kırtasiye vb. yerler Okul çevresindeki internet kafe, oyun salonu gibi öğrencinin vakitlerini geçirdiği uygunsuz mekânlar Okul çevrelerinde sigara ve alkol satışı yapan büfeler Çocukların gelişim düzeylerine uygun olmayan, gelişim alanları olumsuz etkileyen ve ayrıca bol şiddet içerikli yayınların sıklıkla yayınlanması. Çocuklar arasında argo kelimeler ve küfür kullanılması ve lakap takılması Sosyal medyanın takip edilememesi. Toplumsal ayrımcılığın yoğun şekilde yaşanması. Toplumun çocuk ve gençlerin geleceklerini planlama, siber zorbalık ile ilgili beklentilerini karşılayamaması.
Aileye Dayalı Risk Faktörleri Aile içinde alkol, sigara ve benzeri zararlı madde kullanımının öğrencilere olumsuz örnek teşkil etmesi Sosyo-ekonomik düzeyleri ve eğitim seviyeleri düşük olan ailelerin öğrencilerin sosyal ve kültürel gelişimleri üzerinde olumsuz etkide bulunması Ailelerin eğitim konusundaki olumsuz tutumları Çocukların aile içi şiddete maruz kalmaları, ebeveynlerin anne-baba tutumları ve çocuk eğitimi konusunda yetersiz bilgiye sahip olması TV izleme, uzun süreli bilgisayar ve internet kullanımı ile ilgili veli rehberliğinin yetersizliği nedeniyle öğrenciler üzerinde sosyal beceri eksiklikleri görülmesi Okul, meslek ve alan seçimi sürecinde ailelerin belirleyici olumsuz tutumları Boşanmış ve parçalanmış aile sayılarının artması. Bireye Dayalı Risk Faktörleri Kişilik özellikleri (Saldırganlık, anti-sosyal kişilik vb.) Çocukların öğrenme düzeylerindeki farklılıklar Ergenlik dönemi özellikleri Risk faktörleri açısından öncelik oluşturan okullar Okullarda belirlenen öncelikler Etkilenen öğretmen, öğrenci ve velilerin psikolojik durumu, güvenlik, fiziki, sosyal, psikolojik, eğitimsel ihtiyaçların ve önceliklerin belirlenmesi. Şiddet davranışlarının ve risk etmenlerinin göç alan ve sosyo-kültürel ve ekonomik düzeyi düşük bölgelerdeki okullarda, fiziki şartları yetersiz ve sosyal etkinliklerin olmadığı okullarda daha yaygın olduğu görülmektedir. Öğretmen Öğretmenlerin ihtiyaçları belirlenerek gerekli eğitimlerin verilmesi (Travma Yaşantısı, Motivasyon Azalması ve Stres, Öğretmen-Öğrenci ve Veli İletişimi, Eğitimde Yeni Yaklaşımlar, ihmal ve istismar gibi) Öğretmenlerin öğrencilere karşı ortak tutum ve davranışlar sergilemesi Yeni eğitim uygulamalarına ilişkin karşılaşılan güçlüklerle baş etme konusunda öğretmenler arası destek grupları oluşturulması Okullardaki fiziki ortamlar düzenlenirken öğretmenlerin güvenlik, sosyal ve psikolojik gereksinimleri ve çalışma şartlarının gözetilmesi (örneğin şube öğretmenlerinin şube odalarının olması, ders esnasında sınıflara velinin çıkmaması v.b.) Veli
Veli ihtiyaçları belirlenerek gerekli eğitimlerin verilmesi (Aile Eğitim Programları, Travma Yaşantısı, Kaygı ve Stresle Baş Etme, İletişim Becerileri ile İlgili Veli Bilgilendirme Seminerleri, ihmal istismar eğitimleri v.b.) Velilere oryantasyon eğitimi (okulun kurallarının tanıtımı, diğer sınıf velileri ile kaynaştırılması v.b.) Veli bekleme ve görüşme odalarının olması Risk grubundaki öğrencilerin velileri ile destek gruplarının oluşturulması Öğrenci Öğrencinin psikolojik ihtiyaçları belirlenerek gerekli eğitimlerin verilmesi (Travma yaşantısı, Motivasyon Azalması, Stres ve Kaygıyla Baş Etme) Akademik başarının artırılmasına yönelik destek çalışmaları Öğrencileri uygun sosyal kulüp ve aktivitelere yönlendirilme Öğrencilerin öğrenme gelişim ve kişilik özelliklerinin belirlenmesi, ihtiyaçlarının karşılanmasının sağlanması. Güvenlik İhtiyaçları Okul çevresinde emniyet kontrollerinin arttırılması, güvenli eğitim projesinin uygulamasının devam etmesi Okul kantinlerinin ve servislerin denetiminin sağlanması Okul servislerinde yardımcı elemanın bulundurulması ve servis çalışanlarının eğitimleri Okul polisleri ile işbirliği yapılması ve okul polisinden faydalanması Her okula profesyonel güvenlik görevlisinin verilmesi ADEY konusunda öğretmenlerin bilgilendirilmesi ve çalışmaların yürütülmesinin sağlanması Öğrencilerin geçecekleri güzergâhların kontrol edilmesi (riskli davranışları olan bireyler ile ilgili tedbirlerin alınması, başıboş hayvanların kontrolü ve ışıklandırma v.b. iyileştirilmeler) Fiziki İhtiyaçlar Derslik ve sosyal aktivite alanlarının sayılarının arttırılması
Okul araç-gereçlerin zenginleştirilmesi Sınıf ortamlarının yaş düzeyleri dikkate alınarak yeniden düzenlenmesi (Sıra, ders araç gereçleri, yapılacak faaliyetlere göre sınıfın düzenlenmesi v.b.) Okul ortamlarının yaş düzeylerine göre düzenlenmesi (tuvalet, lavabo, kantin, oyun alanları v.b.) Okulların sosyal aktiviteler için il gençlik spor müdürlüğü, belediyeler, Atatürk Kültür Merkezi, Bilgi evleri, TEGEV v.b. ile işbirliği yaparak belirli bir plan dâhilinde sosyal ve sportif tesislerinden yararlanmasını sağlamak Psikolojik ihtiyaçlar Okullarda şiddet, istismar vb nedenlerle etkilenmiş, travmaya maruz kalmış bireylere yönelik psiko-sosyal müdahale hizmetleri yürütülerek uzman yardımı ve desteği alınması. Okullarda rehberlik servisleri, yaşam becerilerinin geliştirilmesi amacıyla grupla psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesi. Çocuğun içinde bulunduğu aile ortamının onun gelişimine olan olumlu olumsuz etkilerinin belirlenmesi. Sosyal İhtiyaçlar Sosyal kulüp etkin hale getirilmesi ve tiyatro vb. okul aktivitelerinin arttırılması Okulların sosyal aktiviteler için il gençlik spor müdürlüğü, belediyeler, Atatürk Kültür Merkezi, Bilgi evleri, TEGEV v.b. ile işbirliği yaparak belirli bir plan dâhilinde sosyal ve sportif tesislerinden yararlanmasını sağlamak Cinsiyet ayrımına gidilmeden arkadaşlık ilişkilerinin geliştirilmesi, grup çalışmalarında kız erkek dağılımının dengeli yapılması Eğitimsel ihtiyaçlar Okul kütüphanelerinin aktif hale getirilmesi ve güncellenmesi Her okula rehberlik hizmetlerinin ulaştırılması Hizmet içi eğitimlerin yaygınlaştırılması ve arttırılması, eğitimlerin uzman kişiler tarafından verilmesi.
Risk faktörlerini en aza indirmek için alınması gereken tedbirler Okulda-Çevrede Okul/kurum ziyareti yapılması, tüm olası kaynaklardan doğru bilgi toplanması, bilgi eksikliklerinin giderilmesi, medya ile iletişim, hizmet-içi eğitimler ve okul programlarının incelenmesi ADEY in işletilmesi Öğretmenlerin nöbet görevlerini aksatmamaları Aileye ve topluma yönelik yapılacak bütün çalışmalarda basın yayın organlarından yararlanılması Okul çevresi güvenlik kontrollerinin arttırılması Okulla bağlantısı olmayan kişilerin okula girmesinin engellenmesi Öğretmen veli görüşmelerinin bir plan dahilinde uygulanması Okul sınıf rehberlik programlarının aktif hale getirilmesi Sosyal faaliyetlerin arttırılması, okulda veya ilde sosyal içerikli öğrenci kulüplerinin desteklenmesi Akran arabuluculuğu programının okullarda yaygınlaştırılması Okullarda, okul çevresinde yer alan internet kafelerin, büfe ve oyun salonlarının, servis şoförlerinin vb. kişi ve birimlerin bilinçlendirilmesini sağlayacak ekiplerin oluşturulması. Bu ekiplere okul aile birliği üyeleri ve mahalle sakinlerinin de katılımının sağlanması ve konu ile ilgili broşürlerin hazırlanması Turnuva, yarışma, vb. etkinliklerin arttırılması Hizmet içi eğitimlerin ihtiyaçlar doğrultusunda verilmesi Okulların fiziki yapılarının yenilenmesi veya uygun şekilde inşa edilmesi Okul sınıf mevcutlarının azaltılması Öğretmenlere yönelik ihtiyaçları doğrultusunda eğitimlerin verilmesi Aile eğitimlerinin verilmesi Ailelerin meslek seçim süreçleri hakkında bilgilendirilerek çocuklarına karar sürecinde bilinçli bir destek sağlamalarına yönelik eğitimler verilmesi Öğrencilerin okul, meslek ve alan seçimlerinde ilgi, yetenek ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, doğru mesleki yönlendirmelerin yapılması Mesleki Bilgi Sistemi hakkında aile ve öğrencilerin bilgilendirilmesi Bireyin kendisini tanımasını sağlayacak çalışmaların etkin hale getirilmesi Sağlık Müdürlüğü ve Rehberlik ve Araştırma Merkezleri ile işbirliği kurularak ergenlik dönemi ve cinsel eğitim gibi konularda öğrencilerin fiziksel gelişimine ve yaşına uygun bilgi verilmesini sağlamak Risk yaratan etmenler ve risklere karşı gerekli tedbirlerin alınabilmesi kapsamında ilgili tüm kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılması Öğrencilerin okul içerisinde ve ders esnasında cep telefonu kullanımlarının engellenmesi için gerekli önlemlerin alınması.
Halk eğitimi ve yaygın eğitim programlarında bir uzman planlaması dâhilinde aile eğitimi, madde bağımlılığı ve zararlı alışkanlıklardan korunma gibi hususlarda kısa süreli bilinçlendirme çalışmalarının yapılması. Valiliğimizin 2006-1 Genelgesi kapsamında belirtilen tedbir ve hususlara dikkat edilmesi 2014/20 nolu genelge (Uyuşturucu Kullanımı ve Bağımlılıkla İlgili Mücadele) doğrultusunda çalışmalar yapılması Toplumsal seferberlik oluşturmada Güçlü ve zayıf yanlar İldeki olanaklar, insan kaynağı, araç-gereç tespiti, bilgilendirme toplantıları ve işbirliği yapılacak kurum ve kuruluşlar, finans kaynakları oluşturulması, destek verecek kişi, kurum ve kuruluşların belirlenmesi, medya ile iletişim, kurum ve kuruluşlar arası eş güdüm. Güçlü Yanlar Üniversiteler Akademisyenler Savcılık- adliyenin çocuk şubesi- Denetimli Serbestlik Birimi Aile Danışma Merkezi Belediye-zabıta AMATEM Emniyet müdürlüğü-narkotik şube Yerel basın ve yayın organlar Rehberlik ve Araştırma Merkezi Sağlık il müdürlüğü Okul öncesi eğitim kurumları Halk eğitim Sivil Toplum Kuruluşları İl eğitim ve gençlik komisyonu Okul aile birlikleri Mahalle muhtarları İl özel idare Ve ilgili diğer kurumlarla işbirliği yapılması Zayıf Yanlar Göç alan bir bölge olması Ailelerin sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik yapıları İstihdam olanaklarının kısıtlı olması PLANLAMA Amaca en kısa sürede ulaşmak üzere izlenecek yol. Koruma, önleme ve müdahale hizmetleri Risk altındaki öğrencilere bireysel ve grupla Tüm okullarda genel olarak koruma, önleme ve psikolojik danışma çalışmalarının yapılması. müdahale amacıyla alınacak tedbirlerin Okul polisi çalışmasının daha aktif hale getirilmesi belirlenmesi ve duyurulması bu ve benzeri önlemlerin okulların kendi özellikleri doğrultusunda eylem planlarına ayrıntılı olarak eklenmesi. Okul polisi ile işbirliği yapılması Okul kriz müdahale ekiplerinin kurulması Okul acil eylem planının hazırlanması ve uygulanması Sınıf rehberlik çalışmalarının aktif yürütülmesi
Danışman grup üyeleri Üniversite ve/veya meslek mensuplarından danışman grup oluşturulması Eğitim Ekibi üyeleri Psikolojik danışmanlardan oluşturulması Eğitim Ekibine verilecek Eğitimler İl eğitim ekibinin eğitim ihtiyaçları ve eğitimlerin planlanması Çalışma takvimi Öncelikli okullarda/kurumlarda yapılacak uygulama (hangi okullar, kimle, hangi program, ne kadar süre? ) Sosyal kulüp ve aktivitelerin etkin bir şekilde uygulanması Risk altındaki öğrenci velilerine yönelik destek gruplarının oluşturulması Öğrenci gelişim özelliklerinin tanılanmasının sistematik hale getirilmesi Prof. Dr. Yıldız PEKŞEN Prof. Dr. Sennur DABAK Doç.Dr. Sevgi CANBAZ Doç. Dr. Seher AKBAŞ dan oluşan bir destek komisyonunun oluşturulması) Rehberlik ve Araştırma Merkezi başkanlığında Naciye ÇAVUŞ KASİK Arzu TERZİ Musa AKIN İdris BAYRI Temel önleme ve riskli davranışlarla baş edebilme becerileri eğitimi Temel önleme programlarının uygulanması; Ortaöğretim Kurumları Anne-baba eğitimleri; Tüm Okullar grupla psikolojik danışma etkinlikleri; Tüm Okullar ŞİDDET İL EYLEM PLANI DOĞRULTUSUNDA OKULLAR HANGİ İŞ VE İŞLEMLERİ YÜRÜTECEK Merkezi ve il eylem planları çerçevesinde, okul/kurum müdürlükleri aşağıdaki görevleri yerine getirir: Okul müdürünün başkanlığında, bir müdür yardımcısı, bir rehber öğretmen/psikolojik danışman, bir öğretmen, bir öğrenci temsilcisi ve okul aile birliği başkanının yer aldığı okul/kurum çalışma ekibinin oluşturulması, okul/kurum personelinin konuyla ilgili görev ve sorumluluklarının tanımlanması, Okul/kurum düzeyinde uygulanacak Okul/Kurum Eylem Planının hazırlanması ve bu planın i/ilçe milli eğitim müdürlüğüne gönderilmesi, Okul/Kurum Eylem Planının geliştirilmesi ve uygulamasında okul/kurum rehberlik ve psikolojik danışma servisi, şube, branş ve zümre öğretmenleri, yönetim, öğrenci temsilciliği ve okul-aile birliği arasında gerekli koordinasyonun sağlanması, İl/ilçe milli eğitim müdürlüğümüm eş güdümünde sağlık, sosyal hizmet, emniyet, üniversite, sivil toplum kuruluşları, eğitim sendikaları gibi birim, kurum ve kuruluşların desteklerinin alınması, İl/ilçe eylem planları çerçevesinde okul rehberlik ve psikolojik danışma servisirehberlik ve araştırma merkezleri ile koordineli olarak okul/kurumunda programların yürütülmesine uygun ortam hazırlanması, personelin görevlendirilmesi, toplantıların düzenlenmesi hususlarında her türlü kolaylığın sağlanması Şiddete neden olabilecek risk faktörlerini, okuldaki akran ilişkilerini ve çevre özelliklerinin dikkate alınarak belirlenmesi ve bu faktörleri ve/veya etkileri en aza indirecek tedbirlerin alınması,
Öğretmenler, öğrenciler ve ailelerin psikososyal olarak gelişimlerine yönelik hazırlanan rehberlik ve temel önleme programları, diğer rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, sosyal etkinlikler, spor ve serbest zaman etkinliklerini bütünleştirerek okulda olumlu psikolojik ortamın oluşturulması, Okul/kurum içinde eylem planı kapsamında yapılan çalışmaların değerlendirilmesi, değerlendirme sonuçlarını uygulamada karşılaşılan sorunlar ve öneriler ile birlikte Ocak ve Mayıs ayının son haftasında milli eğitim müdürlüğüne gönderilmesi.