TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI Programın Yürütücüsü Programın Kadrolu Öğretim Üyeleri : Prof. Dr. Yusuf TÜRKÖZ : Prof. Dr. Cemil ÇELİK Prof. Dr. İsmail TEMEL Prof. Dr. Tayfun GÜLDÜR Prof. Dr. Elif ÖZEROL Prof. Dr. Aysun BAY KARABULUT Prof. Dr. Çağatay TAŞKAPAN Yrd. Doç. Dr. Ahmet ÇIĞLI Programa Kabul İçin Gerekli Ön Koşullar Yüksek Lisans: Fen-Edebiyat ve Fen Fakültesi Kimya, Biyoloji Bölümü lisans mezunları kabul edilir. Öğrencilerin hafta içi en az iki gün mesai saatlerinde rutin laboratuar çalışmalarına katılmaları zorunludur. Doktora: Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği Fakültesi, Veteriner Fakültesi, Tıbbi Biyokimya Yüksek Lisans Programı ile Eczacılık Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı yüksek lisans programı mezunları kabul edilir. Lisans derecesi ile doktora programına kabul için aynı ön koşullar geçerlidir. Öğrencilerin hafta içi en az iki gün mesai saatlerinde rutin laboratuar çalışmalarına katılmaları zorunludur. YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 3841004992004 Akademik Kazanımlar 1 0 1 3841004982004 Hücre 3 0 3 3841004972007 Biyoistatistik 3 0 3 3834000012008 Uzmanlık Alanı 2 0 0 3834000022008 Tez Çalışması 0 1 0 3834000032008 Seminer - - - 3834000042008 Temel Biyokimya 3 0 3 3834000052008 Enzimoloji 2 0 2 3834000062008 Biyokimyasal Laboratuvar Teknikleri 2 0 2 3834000072008 Biyomoleküllerin Kimyası 2 2 3 3834000082008 Beslenme Biyokimyası 2 0 2 3834000092008 Vitaminler ve Eser Elementler 2 0 2 3834000102008 Enzim Aktivite Tayin Yöntemleri 2 2 3 3834000112008 İmmün Deneyler 2 2 3 3834000122008 Biyokimyada Kullanılan Elektroforez Teknikleri 2 2 3 3834000132008 Lipid Biyokimyası I 2 2 3 Uzmanlık Alanı Tez Çalışması Seminer
Temel Biyokimya Karbonhidrat, lipid ve proteinlerin genel yapıları, sınıflandırılmaları, ilgili metabolik yollar ve sikluslar, sentez reaksiyonları ve yıkım yolakları konularını içermektedir. Enzimoloji Enzimlerin genel yapısı, çeşitleri,kataliz olayının nasıl gerçekleştiği, enzim aktivitesini etkileyen faktörler, rutin biyokimyasal analizlerde coupling reaksiyonlarda enzimlerin kullanılması, kısmen enzim kinetikleri ve klinik enzimoloji konularını içerir. Biyokimyasal Laborautuvar Teknikleri Otoanalizörün çalışma prensipleri, hematolojik teknik ve tetkikler, elektroforez ile protein, lipoprotein, hemoglobin ve subgrupların analizi, kan gazları ölçüm prensipleri ve aletlerin tanıtılıp pratik kazanılması, RIA prepsiplerini konu edinen dersleri içermektedir. Biyomolekülerin Kimyası Canlı varlıklarda hücresel elamanların, özellikle moleküllerin işlem görebilmesinde; simetri-asimetri, konformasyon-b konformasyon D-L şekilleri, keto-enol formları, stereoizomerizm, enantiomerizm gibi molekül formlarının teorik olarak kavranmasını içermektedir. Beslenme Biyokimyası Canlı vücuduna dışarıdan büyük polimerler halinde alınan gıda maddelerinin ağız, mide, ince bağırsaklar ve kalın bağırsaklarda sindirimi, emilimi, depo edilmeleri tekrar kullanılmaları ve besinsel değerleri ile ilgili bir ders. Vitaminler ve Eser Elementler Vücutta birçok reaksiyonda kofaktör ve koenzim olarak görev alan vitamin ve elementlerin önemi, dietle alınımları, emilmeleri, varsa vücutta sentez edilen vitaminlerin sentez şekillerini konu edinir. Enzim Aktivite Tayin Yöntemleri Enzimlerin tanımı, ünite tarifleri sınıflandırılmaları, çalışma prensipleri, Michaelis Menten denkleminin formülsel çıkarımı, ifalendirilmesi ve bunun kliniğe aplikasyonu, enzimatik reversible ve irreversible inhibisyonlar ile bunların grafiksel analizi konularını içermektedir. İmmün Deneyler İmmün Deneylerle ilgili temel kavram ve tanımları, Antijeni antikor, monoklolonal ve poliklonali antikorlar. Antijen-antikor reaksiyonları immün deney özgüllüğü ve duyarlılığı. İmmün Deney analiz yöntemleri: Radyal kemolüminesans ve immün elektroforez, EİA, ELİSA, RİA, IRMA, Kemolüminesans ve floro immün deneyler. Kalitatif ve kantitatif deneyler. Hemaglütinasyon ve lateks deneyleri. Biyokimyada Kullanılan Elektroforez Teknikleri Elektroforez ile analizi yapılan makro moleküller yatık jel Elektroforez, dikey yassı jel Elektroforezi, Tüplerle yapılan Elektroforez, akrilamid jel Elektroforezi, agaros jel Elektroforezi, gradient lameli jel Elektroforezi. Lipid Biyokimyası I Lipidlerin yapısı, fonksiyonu, özellikleri ve sınıflandırılması; Yağ asitlerinin biyosentezi ve oksidasyonu ile sentez ve yıkımın düzenlenmesi. Ketogenez, ketogenezin kontrolü ve keton cisimlerin kullanımı. Biyokimyada Kullanılan Elektroforez Teknikleri Elektroforez ile analizi yapılan makro moleküller yatık jel Elektroforez, dikey yassı jel Elektroforezi, Tüplerle yapılan Elektroforez, akrilamid jel Elektroforezi, agaros jel Elektroforezi, gradient lameli jel Elektroforezi.
DOKTORA PROGRAMI 3841004992004 Akademik Kazanımlar 1 0 1 3841004982004 Hücre 3 0 3 3841004972007 Biyoistatistik 3 0 3 3834005012008 Uzmanlık Alanı 2 0 0 3834005022008 Tez Çalışması 0 1 0 3834005032008 Seminer I - - - 3834005042008 Seminer II - - - 3834005052008 Klinik Biyokimya-I 2 2 3 3834005072008 Biyokimyada Kullanılan Araştırma Teknikleri 2 2 3 3834005092008 Protein Biyokimyası 2 2 3 3834005232008 Lipid Biyokimyası II 2 2 3 3834005242008 Karbonhidrat Biyokimyası 2 0 2 3834005062008 Klinik Biyokimya-II 2 2 3 3834005082008 Laboratuvar İstatistiği ve Kalite Kontrol Analizleri 2 2 3 3834005102008 Nükleik Asit Biyokimyası 2 2 3 3834005112008 Biyokimyasal Genetik 3 0 3 3834005122008 Biyokimyasal Endokrinoloji 2 0 2 3834005132008 Enzim Kinetiği ve Regülasyon 2 2 3 3834005142008 Metabolik Hastalıklar 2 0 2 3834005152008 Non-Prot.Azotlu Bileş.İntermediyer Metab. 2 0 2 3834005162008 Rekombinat DNA Teknolojisi 2 2 3 3834005172008 Proteinler Yapısı ve İnceleme Yöntemleri 2 2 3 3834005182008 Protein Saflaştırma Teknikleri 2 2 3 3834005192008 Lipoproteinler ve Metabolizmaları 2 2 3 3834005202008 Biyoenerjetik 2 0 2 3834005212008 Elektrolitler 2 0 2 3834005222008 Biyokimyada Son Gelişmeler 2 0 2 3834005272013 Metabolizmanın Düzenlenmesi ve Metabolik İntegrasyon 2 2 3 Uzmanlık Alanı Tez Çalışması Seminer I Seminer II
Klinik Biyokimya I Eritrositlerin Pluripotrent hücrelerden olgun hale gelinceye kadar geçirdikleri evreler ve eritrosit biyokimyası, eritrositlerle ilgili metabolik bozukluluklar (porfiria, B-talasemi, gibi) kardiak hepatik, pancreatik enzimleri kanassalınımları ve bunların hastalıkların tanısında kullanımları konularını icermektedir. Biyokimyada Kullanılan Araştırma Teknikleri Biyomakromoleküller olan, aminoasitler, proteinler, nükleik asitler gibi moleküllerin incelenmesinde kullanılan, izolasyon, elektroforez, santrifügasyon, spektrofotometrik, miktar, sekans analizinde kullanılan yöntemler ve bunların uygulanmasında dikkat edilecek teknik hususular. Protein Biyokimyası Protinlerin monomerleri olan aminoasitlerin genel yapısı; proteinlerinprimer, seconder, tersiyer ve kuarterner yapısı ile bunları oluşturan kimyasal bağlar; proteinlerin birkaç çeşit sınıflandırmaları ve sentezlerini incelemektedir. Lipid Biyokimyası II Doymamış yağ asitleri ve aykozanoidlerin metabolizması; açilgliserol ve sfingolipid metabolizması; kolesterol ve steroid sentezi; kolesterol atılımı: Safra asitlerinin biyosentezi. Karbonhidrat Biyokimyası Fizyolojik açıdan önemli olan karbonhidratların kimyasal yapıları, özellikleri ve kimyasal reaksiyonları. Karbonhidratların ağızda başlayan ve ince bağırsakta uğradığı sindirim ve emilim reaksiyonları. Kan glukozunun düzenlenme ve hücrelere alınma mekanizmaları. Şeker hastalığının biyokimyasal mekanizması. Hücreye alınan glukozun oksidasyonu; glikoliz,glukoneogenez, glikojen sentez ve yıkımı, TCA döngüsü ve substrat düzeyınde ATP üretimi, oksidatif fosforilasyon ve ATP sentezi, pentoz fosfat metabolik yolu ve glukoz harici heksozların metabolik reaksiyonları. Karbonhidrat metabolizmasının tüm yollarının düzenlenmesi ve önemli kavşakların hormonal ve enzimatik kontrolü.karbonhidrat metabolizmasının; lipid, protein ve diğer metabolik yollarla etkileşim noktalarının(metabolik integrasyon) incelenmesi. Klinik Biyokimya- II Birçok hastalıkta vücutta meydana gelen fiziko-biyokimyasal değişiklerde birlikte bu değişiklerin; genel metabolizmayı nasıl etkilediği, hastalığın teşhis ve takibinde bu ipuçlarının nasıl kullanılabileceği, kalıtsal yönün olup olmadığı konularını içerir. Laboratuvar İstatistiği ve Kalite Kontrol Analizleri Laboratuvar İstatistiğinin anlam ve öneminin belirlenmesi, istatistiksel hesaplamalarda kullanılan yöntem ve programların tanıtılması, kalite kontrol kavramları istatistiksel kalite kontrol analizleri uygulanması, kalite kontrol uygulamalarında karşılaşılan problemlerin çözümü. Klinik laboratuvar analizlerinin güvenirliğinin sağlanması, sonuçların kabul edilebilirliği, doğruluğu ve tekrarlanabilirliği, laboratuvar içi ve laboratuvarlar arası kalite kontrol uygulamaları. Nükleik Asit Biyokimyası Nükleik asitlerin temel yapı taşları olan nükleotidlerin kimyasal yapıları, en basit birimden başlayarak de novo ve salvage pathway den sentezleri, DNA ve RNA ın organizasyonunda teşekkül eden bağlar ile nükleik asitlerin katabolizma ve atılım ürünlerini incelemektedir. Biyokimyasal Genetik
DNA ve RNA nın organizasyonu, histon proteinleri ve temel asidik proteinlerin bu organizasyondaki rolü, gen tanımı, genlerin işlevi ve regülasyonu ile Sanger, RFLP gibi genetik moleküler diyagnostik teknikleri konu edinmektedir. Biyokimyasal Endokrinoloji Vücuttaki endokrin glandlar, bunların işleyişleri, feedback regulasyonları, hormonların sentez basamakları, bu basamaklardaki hız kısıtlayıcı enzimler ve bütün hormon sistemlerinin patolojilerini incelemektedir. Enzim Kinetiği ve Regülasyon Hücredeki biyokimyasal döngülerde, özellikle ilk basamaklarda yer alan anahtar enzimlerin işleyişleri, allosterik regulasyonları, allosterik enzimlerin özellikleri, feedback regulasyonun tipleri gibi konuları içermektedir. Enzimlerin tanımı, ünite tarifleri sınıflandırılmaları, çalışma prensipleri, Michaelis Menten denkleminin formülseel çıkarımı, ifalendirilmesi ve bunun kliniğe aplikasyonu, enzimatik reversible ve irreversible inhibisyonlar ile bunların grafiksel analizi konularını içermektedir. Metabolik Hastalıklar Amino asit, karbonhidrat, lipid metabolizmaları ile ilgili, çok büyük kısmı genetik geçişli olan bozuklukların bulguları ve tedavi prensiplerinin biyokimyasal açıdan incelenmesini konu edinmektedir. Non-Protein Azotlu Bileşiklerin İntermediyer Metabolizması Amonyak, kreatin, üreve nükleotidler gibi azot atomu içerip protein sınıfına girmeyen bileşiklerin oluşum süreçleri, metabolik yollardaki fonksiyon ve vücuttan atılımları ile ilgili biyokimyasal prensipleri incelemektedir. Rekombinant DNA Teknolojisi Restriksiyon endonükleazlar, vektörler, genlerin bakteri, maya ve eukaryotik hücrelere naklediciler, PCR yöntemleri, genlerin seçilmesi ve gen tedavisi. Proteinlerin Yapısı ve İnceleme Yöntemleri Proteinlerin özellikleri, primler, sekonder, tersiyer ve kuaterner yapıları. Yapısal fonksiyonel, hormonal ve bağışıklık özelliği gösteren proteinler. Aminoasit kompozisyonu, aminoasit sekans analizi ve elektroforezle ayırt edilmesi, molekül ağırlıklı tayin yöntemleri. Protein Saflaştırma Teknikleri Genel protein analiz yöntemleri, protein ekstraksiyon yöntemleri, seprasyonda kullanılan proteinlerin genel özellikleri, özel proteinlerin belirlenmesinde karşılaşılan problemler, proteinlerin çökertilmesi, dializ edilmesi, çeşitli kromatografi teknikleri ile daha ileri saflaştırma işlemleri, elektroforetik yöntemler ile saflık kontrolü ve spesifik proteinlerin aktivite ve miktar tayinleri. Lipoproteinler ve Metabolizmaları Lipoproteinlerin yapılarını, sınıflandırılmalarını, metabolizmalarını, elektroforetik separasyonlarını ve dislipoproteinemileri kapsamaktadır. Biyoenerjetik Termodinamik kavramı ve prensipleri, biyolojik oksidasyon, elektron transport zinciri, ATP sentezi ile ilgili hipotezleri kapsar. Elektrolitler Elektrolitlerin tanımı, fonksiyonları ve elektrolit denge bozuklukları ile ilgili konuları kapsamaktadır. Biyokimyada Son Gelişmeler Biyokimya alanındaki en son bilimsel gelişmeler ve bunların tıp alanındaki uygulamaları ile ilgili konuları kapsamaktadır.
Metabolizmanın Düzenlenmesi ve Metabolik İntegrasyon Amaç:Beyin, kas, adipoz doku, böbrek ve karaciğerin işleyişinde farklılıklar vardır. Bu derste metabolizma ve metabolizmanın önemi hakkında bilgiler bulunmaktadır. Karbonhidrat, lipid, protein metabolizmaları ile diğer metabolik yollar arasındaki ilişkinin araştırılması önemlidir. Bu dersler memelilerde metabolik integrasyonun bazı ilkelerini sunmaktadır. Konular aminoasit, karbonhidrat, lipid metabolizmasının prensiplerinin anlaşılması, klinik laboratuar test verilerinin yorumlanması vebunların uygulanması için öğrencilere bilgi vermektedir. Vizyon:Metabolik hastalıkların yönetimi ve metabolizmanın önemi, klinik biyokimyada araştırmanın yapılması, bilimsel çalışmanın yazılması, sunumunun uygulanması aşamalarında Medikal Biyokimya Departmanında doktora öğrencilerine gereken bilgileri öğretir. Misyon:Metabolizmanın pratik ve teorik yönleri hakkında bilgi verme, örnek toplama, işleme ve verilerin analizinin değerlendirilmesidir.