OTOMOTİV KENTİ BURSA YA HOŞGELDİNİZ Prof. Dr. Necmi Gürsakal İşin aslına bakarsanız elektro kardiyografileri doktorlar kullanıyor. Biz ise sadece kullandığımız grafikleri elekto kardiyografi ye (EKG) benzettiğimiz için çizdiğimiz grafiklere bu sözcüğü uygun gördük ve kendi kendimize, Bunlar Bursa için son on yılın elektro kardiyografileri dedik. Çalışmanın içinde yer alan EKG ye benzeyen grafikler, sırasıyla 25 Büyük Firma Araştırması nda yer alan sektörlerin on yıllık değerlerine ilişkin. Bu makaledeki grafikleri değerlendirirken, Tablo 1 de yer alan sıra önemli. Grafikleri sürekli bu sıraya göre yorumlamamız gerekiyor. Tablo 1. 25 Büyük Firma araştırması ndaki Sektörlerin Sıraları SEKTÖRLER 1. AĞAÇ ORMAN ÜRÜNLERİ VE MOBİLYA 2. ÇİMENTO TOPRAK ÜRÜNLERİ VE MADENCİLİK 3. DERİ KÜRK VE AYAKKABI 4. ELEKTRİK VE ELEKTRONİK 5. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK 6. İNŞAAT 7. KİMYA 8. MAKİNA VE METAL 9. MUHTELİF 1. NAKLİYE VE ULAŞTIRMA 11. OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİİ 12. PLASTİK VE KAUÇUK 13. TEKSTİL VE KONFEKSİYON İşe şekil 2 de verilen, Sektörlerin dolar bazında ciroları (1997-26) başlıklı grafikten başlayalım. Grafikte sol taraftan başladığımızda, 5 önemli yükselti görülmektedir. Bunlardan birbirini izleyen ilk ikisi Elektrik ve Elektronik ile Gıda Tarım ve Hayvancılık sektörlerine üçüncüsü Makine ve Metal e; grafiğin sonuna doğru gözlenen iki yükseltiden birincisi Otomotiv Ana ve Yan Sanayi ne sonuncusu ise Tekstil ve Konfeksiyon sektörlerine ilişkindir. Kısaca, son on yıl boyunca Bursa da öne çıkan beş sektör vardır. Performansları açısından Elektrik ve Elektronik, Gıda Tarım ve Hayvancılık ile Makine ve Metal benzerdir. 1
Ancak, Otomotiv Ana ve Yan Sanayi Tekstil ve Konfeksiyonun iki katı dolar bazında ciroya ulaşmış durumdadır. 9E9 8E9 7E9 6E9 5E9 4E9 3E9 2E9 1E9-1E9 Case 1 Case 21 Case 41 Case 61 Case 81 Case 11 Case 31 Case 51 Case 71 Case 11 Case 121 Case 91 Case 111 Şekil 2. Sektörlerin Dolar Bazında Ciroları (1997-26) Ancak, dolar bazında karlılıkları incelediğimizde yapıda çok önemli bir farklılaşma ortaya çıkmaktadır. Şekil 3 de verilen Sektörlerin Dolar Bazında Karlılıkları (1997-26) başlıklı grafiği incelediğimizde, karlılık açısından Otomotiv Ana ve Yan Sanayinin çok öne çıktığını ve diğer sektörler arasında önemli farklılıklar olmadığını görüyoruz. Karlılık açısından Otomotiv Ana ve Yan Sanayi, neredeyse ortada bulunan tek sektördür. 6E8 5E8 4E8 3E8 2E8 1E8-1E8 Case 1 Case 11 Case 21 Case 31 Case 41 Case 51 Case 61 Case 71 Case 81 Case 91 Case 11 Case 121 Case 111 Şekil 3. Sektörlerin Dolar Bazında Karlılıkları (1997-26) İhracat açısından konuya baktığımızda, Şekil 4 ün başlığı Sektörlerin Dolar Bazında İhracatları (1997-26) dır ve bu şekil bize Makine ve Metal sanayinin sürekli artan ihracat performansı ile Otomotiv Ana ve Yan Sanayinin deyim yerindeyse 2
muhteşem ivmesini göstermektedir. Tekstil ve Konfeksiyonun ihracatı düşmektedir ve ne yazık ki ihracat açısından saydıklarımız dışında ortada önemli bir gelişme yoktur. 5E9 4,5E9 4E9 3,5E9 3E9 2,5E9 2E9 1,5E9 1E9 5E8-5E8 Case 1 Case 19 Case 37 Case 55 Case 73 Case 91 Case 19 Case 127 Case 1 Case 28 Case 46 Case 64 Case 82 Case 1 Case 118 Şekil 4. Sektörlerin Dolar Bazında İhracatları (1997-26) İstihdam açısından konuya baktığımızda Şekil 5 de, Sektörlerin Çalışan Sayıları (1997-26) başlığı ile verilen grafik bize istihdam olanakları açısından Tekstil ve Konfeksiyonun hala ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Ancak, çalışan sayısı açısından da Otomotiv Ana ve Yan Sanayindeki hızlı yükselme ile Tekstil ve Konfeksiyon sektöründeki düşüşü yan yana koyduğumuzda, bu sayıların birbirlerine yaklaşmakta olduklarını görebiliriz. 45 4 35 3 25 2 15 1 5-5 Case 1 Case 19 Case 37 Case 55 Case 73 Case 91 Case 19 Case 127 Case 1 Case 28 Case 46 Case 64 Case 82 Case 1 Case 118 Şekil 5. Sektörlerin Çalışan Sayıları (1997-26) 3
Bursa sanayinin son on yılına baktığımızda, 25 Büyük Firma arasına giren firma sayıları açısından Tekstil ve Konfeksiyon ile Otomotiv Ana ve Yan Sanayi sektörlerini karşılaştırdığımızda karşımıza Tablo 2 deki sayılar ile Şekil 6 çıkıyor. Şekil 6 bize bir kaç yıl içinde 25 Büyük Firma listesine giren iki sektördeki firma sayılarının eğilimler bu şekilde sürerse eşitleneceklerini gösteriyor. Tablo 2. 25 Büyük Firma Araştırmalarındaki Firma sayıları Yıllar Tekstil Otomotiv 1997 91 33 1998 9 42 1999 85 42 2 9 48 21 1 4 22 12 49 23 87 56 24 81 6 25 77 57 26 72 59 11 1 9 8 7 6 5 4 3 Case 1 Case 2 Case 3 Case 4 Case 5 Case 6 Case 7 Case 8 Case 9 Case 1. Şekil 6. Tekstil ve Otomotivin 25 Büyük Firma İçindeki Firma Sayıları 4
Sonuç, Bursa sanayinin son on yıldaki EKG leri incelendiğinde ortaya tek bir sonuç çıkmaktadır: Otomotiv kenti Bursa ya hoşgeldiniz... 5