T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Rehberlik ve Denetim Başkanlığı

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Rehberlik ve Denetim Başkanlığı TRABZON İL VE İLÇE MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 2012-2013 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI HAZIRLIK ÇALIŞMALARI İLE EĞİTİM-ÖĞRETİM VE YÖNETİM FAALİYETLERİ REHBERLİK VE DENETİM RAPORU Raporu Düzenleyen Denetçiler Metin ÇAKIR İbrahim USLU Ahmet KARABEKMEZ Harun GÖNCÜ EYLÜL 2012 1

İÇİNDEKİLER Sayfa İÇİNDEKİLER. i TABLOLAR LİSTESİ.. iii GRAFİKLER LİSTESİ v KISALTMALAR. vi 1. GİRİŞ.. 1 2. 6287 SAYILI KANUN GEREĞİ ZORUNLU EĞİTİM SİSTEMİNDEKİ DEĞİŞİKLER KAPSAMINDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR 3 2.1. 6287 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununda Yer Alan Hususlar.. 3 2.1. Sonuç ve Öneriler 11 3. EĞİTİM-ÖĞRETİM FAALİYETLERİ. 14 3.1. Öğrenci 14 3.1.1. Okullaşma Oranları. 14 3.1.2. Öğrenci Devamsızlık Durumu 23 3.1.3. Öğrenci Sınıf Tekrar Durumu. 24 3.1.4. Öğrenci Okuldan Ayrılma Durumu 25 3.1.5. Öğrenci Ödül Durumu. 27 3.1.6. Öğrenci Disiplin Durumu 28 3.1.7. Özel Eğitim Durumu... 30 3.1.8. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri. 30 3.1.9. Sosyal ve Kültürel Etkinlikler. 32 3.1.10. Hayat Boyu Öğrenme Kapsamında Yaygın Eğitim Faaliyetleri 34 3.1.11. Bursluluk ve Yatılılık Durumu 36 3.1.12. Özel Öğretim Durumu. 37 3.1.13. Okulu Tamamlama.. 38 3.1.14. İşletmelerde Mesleki Eğitim 39 3.1.15. Kız Çocuklarının Okullaşması 40 3.1.16. Okur-Yazar Oranlarının Arttırılmasına İlişkin Çalışmalar 40 3.2. Başarı ve Eğitim Çıktıları 41 3.2.1. Yükseköğretime Geçiş. 41 3.2.2. Ulusal Sınavlar. 44 3.2.3. Mesleki ve Teknik Okul Mezunlarının İstihdamı.. 46 3.2.4. Proje ve Yarışmalar.. 47 3.3. Eğitim ve Öğretim Ortamları.. 48 3.3.1. Öğretim Materyalleri 48 3.3.2. Bina, Derslik, İkili Öğretim ve Birleştirilmiş Sınıf Durumu. 50 3.3.3. Taşımalı Eğitim Durumu 52 3.3.4. Okullarda Güvenli Ortamın Sağlanması 52 3.3.5. Engelli Öğrencilere Yönelik Olarak Alınan Tedbirler... 53 3.4. Öğretmen. 53 3.4.1. Eğitim Bölgesi Zümre Öğretmenler ve Zümre Başkanlar Kurulu 53 3.4.2. Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitime Katılma Durumu. 54 3.4.3. Öğretmenlerin Lisans Üstü Eğitim Durumu. 56 3.4.4. Öğretmenlerin Denetim ve Soruşturma Durumu.. 57 3.4.5. Öğretmen Kadro ve Görevlendirme Durumu 58 3.4.6. Öğretmenlerin Devamsızlık Durumu. 60 3.4.7. Öğretmenlerin Ödül Durumu. 61 3.5. Sonuç ve Öneriler... 62 i

4. YÖNETİM FAALİYETLERİ.. 67 4.1. Stratejik Plan 67 4.2. Yönetici Kadro Durumu. 69 4.3. Proje Durumu.. 70 4.4. Taşınır Mal İşlemleri 72 4.5. Önceki Denetimlerde Getirilen Önerilerin Yerine Getirilme Durumu. 73 4.6. Kamu Kurum/Kuruluş ve STK larla İşbirliği. 73 4.7. Yöneticilerin Hizmetiçi Eğitim Durumu 73 4.8. Yöneticilerin Ödül ve Ceza Durumu.. 75 4.9. Soruşturma Sonucu Getirilen Tekliflerin Uygulanma ve Dava Durumu. 77 4.10. Rehberlik ve Denetim Programı.. 77 4.11. İl Genelinde Yapılan Ön İnceleme, İnceleme ve Soruşturma Durumu 77 4.12. İl Eğitim Denetmenleri Hizmetiçi Eğitim Durumu... 78 4.13. Öğrenci Başına Düşen harcama.. 78 4.14. İç Kontrol Sistemi ve İşleyişi.. 79 4.15. Bilgi İşlem Sistemi ve İşleyişi. 80 4.16. Destek Personeli (Memur, Hizmetli, vb) Durumu 80 4.17. Sonuç ve Öneriler 81 5. KAYNAKLARIN ETKİN ve VERİMLİ KULLANIMI.. 84 5.1. İhtiyaç Fazlası Ücretsiz Ders Kitabı.. 84 5.2. Yatırımlar ve Yerindeliği.. 84 5.3. Ödenekler ve Kullanma Durumu. 85 5.4. Pansiyonlar İçin Tahsis Edilen Ödenekler ve Kullanma Durumu. 85 5.5. Ulusal ve Uluslararası Projelerden Aktarılan Mali Kaynaklar ve Kullanımı. 86 5.6. Hibe-Bağışlar ve Kullanımı. 87 5.7. Taşımalı Eğitim 87 5.8. Sonuç ve Öneriler. 88 6. SONUÇ ve GENEL DEĞERLENDİRME.. 90 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu ii

TABLOLAR LİSTESİ Sa yfa Tablo 1. Trabzon İli 12 Yıllık Zorunlu Eğitim Planlamasına Göre Fiziki Durum (2012-2013 Öğretim Yılı Başı).. 3 Tablo 2. Trabzon İli 12 Yıllık Zorunlu Eğitim Planlamasına Göre Yeni Kayıt Olan Öğrenci Durumu (2012-2013) 4 Tablo 3. Trabzon İli İlköğretimi Tamamlayan Öğrencilerin Lise Kademesine Geçiş Durumu (2012-2013). 5 Tablo 4. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranları (2009-2012) 14 Tablo 5. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranları (2009-2012). 17 Tablo 6. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranları (2009-2012)... 20 Tablo 7. Trabzon İli Öğrenci Devamsızlık Durumu (2009-2012) 23 Tablo 8. Trabzon İli Öğrenci Sınıf Tekrar Durumu (2009-2012) 24 Tablo 9. Trabzon İli Öğrencilerin Okuldan Ayrılma Durumu (2009-2012)... 26 Tablo 10. Trabzon İli Ödül Alan Öğrenci Durumu (2009-2012).. 27 Tablo 11. Trabzon İli Ceza Alan Öğrenci Durumu (2009-2012).. 29 Tablo 12. Trabzon İli Özel Eğitim Durumu (2009-2012). 30 Tablo 13. Trabzon İli Öğrenci Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Durumu (2009-2012) 31 Tablo 14. Trabzon İli İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Etkinliklere Katılım Durumu (2009-2012) 32 Tablo 15. Trabzon İli Genel Ortaöğretim Öğrencilerinin Sosyal Etkinliklere Katılım Durum (2009-2012) 33 Tablo 16. Trabzon İli Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğrencilerinin Sosyal Etkinliklere Katılım Durum (2009-2012).. 33 Tablo 17. Trabzon İli Yaygın Eğitim Faaliyetleri (2009-2012). 35 Tablo 18. Trabzon İli Burs Alan Öğrenci Durumu (2009-2012)... 36 Tablo 19. Trabzon İli Öğrenci Yatılılık Durumu (2009-2012).. 36 Tablo 20. Trabzon İli Özel Öğretim Durumu (2009-2012).. 37 Tablo 21. Trabzon İli Öğrencilerin Okulu Tamamlama Durumu (2009-2012). 38 Tablo 22. Trabzon İli İşletmelerde Mesleki Eğitim Durumu (2009-2012) 39 Tablo 23. Trabzon İli Genel Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçiş Durumu (2009-2012) 41 Tablo 24. Trabzon İli Mesleki ve Teknik Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçiş Durumu (2009-2012). 41 Tablo 25. Trabzon İli İlköğretim Seviye Belirleme Sınavı (SBS) Durumu (2009-2012).. 44 Tablo 26. Trabzon İli Mesleki ve Teknik Okul Mezunlarının İstihdam Durumu (2009-2012) 47 Tablo 27. Trabzon İli Projelere Katılım Durumu (2009-2012).. 47 Tablo 28. Trabzon İli Yarışmalara Katılım Durumu (2009-2012)..... 48 Tablo 29. Trabzon İli Laboratuvar Durumu (2009-2012).. 48 Tablo 30. Trabzon İli Kitap-Kitaplık-Kütüphane Durumu (2009-2012)... 49 Tablo 31. Trabzon İli Ders Kitabı ve Modül Kitapçığı Dağıtım Durumu (2009-2012). 49 Tablo 32. Trabzon İli Derslik Başına Düşen Öğrenci (2009-2012) 50 Tablo 33. Trabzon İli İkili Öğretim Durumu (2009-2012). 51 Tablo 34. Trabzon İli Birleştirilmiş Sınıf Uygulaması Durumu (2009-2012)... 51 Tablo 35. Trabzon İli Taşımalı Eğitim Durumu (2009-2012) 52 Tablo 36. Trabzon İli Eğitim Bölgesi Zümre Öğretmenleri ve Zümre Başkanları Kurulu Toplantı Dağılımı (2009-2012).. 53 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu iii

Tablo 37. Trabzon İli Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitime Katılım Durumu (2009-2012).. 55 Tablo 38. Trabzon İli Öğretmenlerin Lisansüstü Eğitim Durumu (2009-2012) 56 Tablo 39. Trabzon İli Öğretmen Denetim Durumu (2009-2012)... 57 Tablo 40. Trabzon İli Disiplin Cezası Alan Öğretmen Durumu (2009-2012)... 57 Tablo 41. Trabzon İli Öğretmen Norm Kadro Durumu (2009-2012) 59 Tablo 42. Trabzon İli Öğretmen Devamsızlık Ortalaması (2009-2012)... 60 Tablo 43. Trabzon İli Ödül Alan Öğretmenlerin Dağılımı (2009-2012) 61 Tablo 44. Trabzon İli Stratejik Plan Hedeflerine Ulaşma Durumu (2010-2012)... 67 Tablo 45. Trabzon İli Yönetici Kadro ve Görevlendirme Durumu (2009-2012)... 69 Tablo 46. Trabzon İli AB Projeleri Durumu (2009-2012). 71 Tablo 47. Trabzon İli İl/İlçe Milli Eğitim Yöneticilerinin Hizmetiçi Eğitime Katılma Durumu (2009-2012). 74 Tablo 48. Trabzon İli Okul/Kurum Yöneticilerinin Hizmetiçi Eğitime Katılma Durumu (2009-2012) 74 Tablo 49. Trabzon İli Yöneticilerinin Ödül Durumu (2009-2012) 76 Tablo 50. Trabzon İli Yöneticilerinin Disiplin Cezası Durumu (2009-2012) 76 Tablo 51. Trabzon İli İnceleme ve Soruşturma Dağılımı (2009-2012).. 78 Tablo 52. Trabzon İli İl Eğitim Denetmenleri Hizmetiçi Eğitim Durumu (2009-2012) 78 Tablo 53. Trabzon İli Öğrenci Başına Düşen Harcama Miktarı (2011-2012) 79 Tablo 54. Trabzon İli Destek Personeli Durumu (2009-2012).. 80 Tablo 55. Trabzon İli Yatırım Projeleri (2009-2012). 84 Tablo 56. Trabzon İli Pansiyon Bütçesi Kullanım Durumu (2009-211) 85 Tablo 57. Trabzon İli Proje Kaynakları (2009-2011). 86 Tablo 58. Trabzon İli Hibe ve Bağış Kaynakları (2009-2011) 87 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu iv

GRAFİKLER LİSTESİ Sayfa Grafik 1. Bağımsız Binası Olan İlkokul ve Ortaokulların Dağılımı (%).. 4 Grafik 2. İkili Öğretim Yapan İlkokul ve Ortaokulların Dağılımı (%) 4 Grafik 3. Trabzon İli İlköğretimi Tamamlayan Öğrencilerin Lise Kademesine Geçiş Oranları (2012-2013) 5 Grafik 4. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Yıllara Göre Dağılımı (2009-2012) 14 Grafik 5. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2009-2010 Öğretim Yılı). 15 Grafik 6. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2010-2011 Öğretim Yılı). 15 Grafik 7. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2011-2012 Öğretim Yılı). 16 Grafik 8. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Köy ve Şehir Dağılımı (2011-2012 Öğretim Yılı).. 16 Grafik 9. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Yıllara Göre Dağılımı (2009-2012)... 18 Grafik 10. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2009-2010 Öğretim Yılı) 18 Grafik 11. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2010-2011 Öğretim Yılı) 19 Grafik 12. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2011-2012 Öğretim Yılı) 19 Grafik 13. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Yıllara Göre Dağılımı (2009-2012) 20 Grafik 14. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2009-2010 Öğretim Yılı) 21 Grafik 15. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2010-2011 Öğretim Yılı) 21 Grafik 16. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2011-2012 Öğretim Yılı) 21 Grafik 17. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Net Okullaşma Oranlarının Genel Ortaöğretim ve Mesleki-Teknik Ortaöğretime Göre Dağılımı (2009-2012) 22 Grafik 18. Trabzon İli Öğrenci Sınıf Tekrar Oranları (2009-2012)... 25 Grafik 19. Trabzon İli Okuldan Ayrılan Öğrencilerin Oranları (2009-2012) 26 Grafik 20. Trabzon İli Ödül Alan Öğrencilerin Oranları (2009-2012).. 28 Grafik 21. Trabzon İli Bireysel Rehberlik Hizmeti Alan Öğrenci Oranları (2009-2012). 31 Grafik 22. Trabzon İli Grup Olarak Rehberlik Hizmeti Alan Öğrenci Oranları (2009-2012). 32 Grafik 23. Trabzon İli Öğrencilerinin Sosyal Etkinliklere Katılım Oranları (2009-2012). 34 Grafik 24. Trabzon İli Yaygın Eğitim Faaliyetlerinin Dağılımı (2009-2012) 35 Grafik 25. Trabzon İli Öğrencilerin Okulu Tamamlama Oranları (2009-2012) 38 Grafik 26. Trabzon İli Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçiş Oranları (2009-2012). 42 Grafik 27. Trabzon İli Yükseköğretime Yerleşme Durumunun Türkiye ve Kıyaslaması (2011) 44 Grafik 28. Trabzon İli ÖSS/YGS Puan Ortalaması Türkiye ve Bölge Kıyaslaması (2009-2012)... 45 Grafik 29. Trabzon İli Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayılarının Türkiye Kıyaslaması (2011-2012).. 50 Grafik 30. Trabzon İli Yöneticilerin Kadrolu/Görevlendirme Oranları (2009-2012) 70 Grafik 31. Trabzon İli AB Projeleri ve Katılımcı Dağılımı (2009-2012).. 71 Grafik 32. Trabzon İli Yöneticilerin Hizmetiçi Eğitime Katılma Oranları (2009-2012)... 75 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu v

AB AR-GE : Avrupa Birliği : Araştırma Geliştirme KISALTMALAR Bakanlık Başkanlık BT BTS ÇPL DMK EML İl LYS MEB METEF MEM MYO OKS OYP ÖSS RAM SBS STK YGS YİBO YÖK : Milli Eğitim Bakanlığı : Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı : Bilgi Teknolojileri : Bilgi Teknolojisi Sınıfı : Çok Programlı Lise : 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu : Endüstri Meslek Lisesi : Trabzon İli : Lisans Yerleştirme Sınavı : Millî Eğitim Bakanlığı : Mesleki ve Teknik Eğitim Fuarı : Millî Eğitim Müdürlüğü : Meslek Yüksek Okulu : Ortaöğretim Kurumları Sınavı : Ortaöğretime Yerleştirme Puanı : Öğrenci Seçme Sınavı : Rehberlik Araştırma Merkezi : Seviye Belirleme Sınavı : Sivil Toplum Kuruluşları : Yükseköğretime Geçiş Sınavı : Yatılı İlköğretim Bölge Okulu : Yüksek Öğretim Kurulu Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu vi

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Rehberlik ve Denetim Başkanlığı Sayı : 9000/20, 33, 5, 9 12/10/2012 Konu : Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri İnceleme-Denetim ve Değerlendirme Raporu MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞINA 1. GİRİŞ Trabzon İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve ilçe milli eğitim müdürlüklerinin, Bakanlığın amaç ve hedefleri doğrultusunda sunduğu hizmetlerin denetimi, 10-28 Eylül 2012 tarihleri arasında, aşağıda belirtilen kapsam, yöntem, varsayımlar ve sınırlılıklar dahilinde, taraflarla işbirliği içerisinde gerçekleştirilmiş olup, denetim süreci boyunca gerekli rehberlik ve yönlendirme yapılarak, denetim bulguları raporun ilgili bölümlerinde değerlendirilmiş ve ortaya çıkan sonuca göre çözüm önerileri getirilmiştir. 1.1. Denetimin Kapsamı ve Alanı Denetimin kapsamını; 6287 sayılı Kanun gereği 12 yıllık zorunlu eğitimin uygulanmasına ilişkin hazırlık ve planlama çalışmaları ile eğitim ve öğretim faaliyetleri (öğrenci, başarı ve eğitim çıktıları, eğitim-öğretim ortamları ve öğretmen bileşenlerinde), yönetim faaliyetleri, kaynakların etkin ve verimli kullanılması oluşturmaktadır. Denetimin alanını ise; Trabzon İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve 17 ilçe milli eğitim müdürlüğü (Akçaabat, Araklı, Arsin, Beşikdüzü, Çarşıbaşı, Çaykara, Dernekpazarı, Düzköy, Hayrat, Köprübaşı, Maçka, Of, Sürmene, Şalpazarı, Tonya, Vakfıkebir ve Yomra) oluşturmaktadır. 1.2. Denetimin Dayanakları Denetimin yasal dayanaklarını, bir refah hizmeti olan eğitim hizmetinin sunulmasına yönelik olarak Türkiye Cumhuriyeti anayasasının 42 ve 123 üncü maddesi, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili diğer düzenlemelerde yer alan hükümler ile Bakanlık Makamının 16/08/2012 tarihli ve B.08.0.RDB.0.02.00.00/5160 sayılı onayı ve 28/08/2012 tarihli ve B.08.0.RDB.0.02.00.00/5331 sayılı görevlendirme emri oluşturmaktadır. 1.3. Denetim Metodolojisi Denetim kapsamına giren konularda süreç ve sonuç denetimi yapılmıştır. Sonuç denetimiyle ilgili olarak; denetim kapsamında yer alan konular bazında, belli parametreler ve değişkenler Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu vii

dikkate alınarak bir veri toplama aracı geliştirilmiş ve sonuçlar bu araçla alınarak değerlendirilmiştir. Süreç denetimiyle ilgili olarak ise; denetim kapsamına giren konularda süreç olarak nitelendirilen boyutlarda birebir incelemeler yapılmıştır. Süreç denetiminde, o sürece ait sonuçlar da değerlendirilerek bütüncül bir yaklaşımla sonuca gidilmiş ve önerilerde bulunulmuştur. Denetim başlangıcında, İl Milli Eğitim Müdürlüğü yöneticileri ve ilçe milli eğitim müdürleri ile toplantı yapılarak, denetimin amacı ve yöntemi konusunda bilgilendirme yapılmıştır. Ayrıca, denetim sonunda, taraflarla bir paylaşım toplantısı düzenlenerek ulaşılan sonuçlar ve tespit edilen hususlar birlikte değerlendirilmiştir. Denetim sürecinde, taraflarla sürekli işbirliği yapılmış ve gerekli görülen konularda rehberlik ve yönlendirmeler yapılmıştır. Taslak rapor, İl e gönderilerek, sorumlu birim ve yöneticilerin görüşleri alınmış, gerekçeli itirazlar değerlendirilerek mutabakat sağlanmıştır. 1.4. Denetimin Varsayımları ve Sınırlılıkları Denetim etkinliklerinde, sonuçlara ilişkin olarak İl Milli Eğitim Müdürlüğünden alınan verilerin doğru olduğu varsayılmış ve denetim, kapsam ve alanla sınırlı tutulmuştur. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 2

Tekli Öğretim Yapılan İkili Öğretim Yapılan Toplam Tekli Öğretim Yapılan İkili Öğretim Yapılan Toplam Derslik Başına Düşen Ortalama Öğrenci Tekli Öğretim Yapılan İkili Öğretim Yapılan Toplam Tekli Öğretim Yapılan İkili Öğretim Yapılan Toplam Tekli Öğretim Yapılan İkili Öğretim Yapılan Toplam Derslik Başına Düşen Ortalama Öğrenci Tekli Öğretim Yapılan İkili Öğretim Yapılan Toplam Tekli Öğretim Yapılan İkili Öğretim Yapılan Toplam 2. 6287 SAYILI KANUN GEREĞİ ZORUNLU EĞİTİM SİSTEMİNDEKİ DEĞİŞİKLER KAPSAMINDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR 2.1. 6287 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununda Yer Alan Hususlar 6287 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına dair Kanun ve Kanunun uygulanmasına ilişkin 09.05.2012 tarih ve 401 (2012/20) sayılı Genelge ile bu hususta Bakanlık talimatlarında yer alan hususlara ilişkin olarak, il genelinde ve ilçeler bazında yapılan incelemede genel olarak eğitim ve öğretimi aksatacak bir durumun söz konusu olmadığı anlaşılmıştır. 12 yıllık zorunlu eğitime geçiş için yapılan hazırlık ve planlama sonucunda, 2012-2013 öğretim yılı başı itibariyle, ilkokul ve ortaokul kademelerine göre fiziki durum Tablo 1 de gösterilmiştir. Tablo 1. Trabzon İli 12 Yıllık Zorunlu Eğitim Planlamasına Göre Fiziki Durum (2012-2013 Öğretim Yılı Başı) Bağımsız Binası Olan İlkokul İlkokul Ortaokul İmam Hatip Orta Okulu Ortaokulla Birlikte Aynı Binayı Kullanan İlkokul Bağımsız Binası Olan Ortaokul İlkokulla Birlikte Aynı Binayı Kullanan Ortaokul Liseyle Birlikte Aynı Binayı Kullanan Ortaokul Bağımsız Binası Olan İmam Hatip Ortaokulu İmam Hatip Lisesiyle Birlikte Aynı Binayı Kullanan İmam Hatip Ortaokulu 77 15 92 157 13 170 22 53 9 62 157 13 170 0 0 0 19 5 0 5 5 6 11 Veriler incelendiğinde, 2012-2013 öğretim yılı başı itibariyle yapılan planlamaya göre, ilkokulların büyük çoğunluğunun ortaokulla birlikte aynı binayı kullandığı, bağımsız binası olan ilkokul sayısının 92, ortaokul sayısının 62 ve imam hatip ortaokulu sayısının da 5 olduğu, 11 imam hatip ortaokulunun ise imam hatip lisesiyle birlikte aynı binayı kullandığı, derslik başına ilkokullarda 22 ve ortaokullarda 19 öğrenci düştüğü görülmektedir. Bu okulların çoğunluğunda tekli öğretim yapılmaktadır. Okul kademeleri ve türleri bazında bağımsız binası olan okulların dağılımı Grafik 1 de, tekli öğretim yapan okulların dağılım da Grafik 2 de gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 3

E-Okul Sisteminden Yeni Kayıt Olan Öğrenci Rapor Alarak Gelmeyen Rapor Almadığı Halde Gelmeyen Toplam Gelmeyen Gelmeyen Öğrenci nın Yeni Kayıt Öğrenci na Oranı (%) 60-66 Ay Yaş grubundaki Çocuk (Çağ Nüfusu) Velisinin İsteğiyle Kayıt Olmak İsteyen Öğrenci 60-66 Arası Kayıt Olan Öğrenci nın 66 Ay ve Üstü Kayıt Olan Öğrenci sayısına Oranı (%) Grafik 1. Bağımsız Binası Olan İlkokul ve Ortaokulların Dağılımı (%) İlkokul 35,11 Bağımsız Binası Olan İlkokul Ortaokul 26,72 Bağımsız Binası Olan Ortaokul 64,89 Ortaokulla Birlikte Aynı Binayı Kullanan İlkokul 73,28 İlkokulla Birlikte Aynı Binayı Kullanan Ortaokul Grafik 2. İkili Öğretim Yapan İlkokul ve Ortaokulların Dağılımı (%) 10,98 89,02 Tekli öğretim yapılan Okul İkili Öğretim Yapılan Okul 12 yıllık zorunlu eğitimle getirilen yaş düzenlemesine göre yeni kayıt olan öğrencilerin durumu Tablo 2 de gösterilmiştir. Tablo 2. Trabzon İli 12 Yıllık Zorunlu Eğitim Planlamasına Göre Yeni Kayıt Olan Öğrenci Durumu (2012-2013) 66 Ay ve Üstü Öğrencilerin Durumu Kayıt Olduğu Halde Gelmeyen Öğrenci 60-66 Ay Arası Öğrencilerin Durumu 11997 357 3 360 3 5328 258 2,1 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 4

Denetim dönemi itibariyle, e-okul sisteminden ilkokul birinci sınıfa yeni kayıt olan öğrencilerin %3 ü (360 öğrenci) okula gelmemiştir. Bu öğrencilerden 357 si rapor almasına rağmen 3 ü herhangi bir mazeret beyan etmemiştir. Henüz ders yılının başlangıcı olduğundan, bu öğrencilerin okula gelip gelmeyeceği kesin değildir. Diğer taraftan, 60-66 ay arasındaki çocukların %2,1 i de kendi isteğiyle kayıt yaptırmıştır. 2012-2013 öğretim yılı başı itibariyle, ilköğretim kademesini tamamlayan öğrencilerin lise kademesine geçiş durumları sayısal olarak Tablo 3 te, oransal olarak da Grafik 3 te gösterilmiştir. Tablo 3. Trabzon İli İlköğretimi Tamamlayan Öğrencilerin Lise Kademesine Geçiş Durumu (2012-2013) 8. Sınıfı Tamamlayan Öğrenci Liseye Geçiş Yapan (Kayıt Olan) Öğrenci Genel Lise Mesleki ve Teknik Lise Açık Öğretim Lisesi Toplam Liseye (9. sınıfa) Kayıt Olan Öğrenci nın 8.Sınıfı Tamamlayan Öğrenci na Oranı (%) 16924 5311 6312 3176 14799 87,4 Grafik 3. Trabzon İli İlköğretimi Tamamlayan Öğrencilerin Lise Kademesine Geçiş Oranları (2012-2013) Tablo 3 ve Grafik 3 te dikkat çeken en önemli durum, 8 inci sınıfı tamamlayan öğrencilerin %87,4 ünün liseye kayıt olması ve bu oranın içinde açık öğretim liselerinin %21,46 ile önemli bir yer tutmasıdır. Denetim dönemi itibariyle liseye kayıtların devam ettiği dikkate alındığında, bu oranın biraz daha yükseleceği beklenmektedir. Ancak, açık öğretim liselerine Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 5

bu kadar fazla öğrencinin kayıt yaptırması, anlamlı bulunmuş ve üzerinde çalışılması gereken bir durum olarak değerlendirilmiştir. 12 yıllık zorunlu eğitime geçişe yönelik yapılan düzenleme ve planlamalar sonucunda, yeni okullar yapılması ve yeni derslikler oluşturulması yoluyla, bir önceki öğretim yılında 6036 olan derslik sayısı 6154 e çıkarılmış, derslik başına düşen öğrenci sayısı da 23,5 tan 22,36 ya düşürülmüştür. Yapılan bu düzenleme sonucunda, tüm okullarda tekli öğretime geçilebilmesi için, 315 dersliğe daha ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır. Personel bazında yapılan değerlendirme neticesinde, 12 yıllık zorunlu eğitimle yapılan planlama sonucuna göre, il genelinde toplam 457 öğretmenin norm kadro fazlası olduğu ve bunun büyük çoğunluğunu (324 öğretmen) sınıf öğretmenliği alanının oluşturduğu dikkat çekmiştir. Yapılan inceleme ve sorgulamada, norm kadroya göre fazlalıkların ihtiyaç olan okullarda görevlendirme ve alan değişikliği ile derslik ve öğrenci durumuna göre yeni şube oluşturma yoluyla azaltılmaya çalışıldığı anlaşılmıştır. İlçelerde yerinde yapılan inceleme ve sorgulamalarda tespit edilen hususlar aşağıdaki gibi özetlenmiştir: Akçaabat İlçesinde; bağımsız binası olan ve tekli öğretim yapan 18 ilkokul ve 11 ortaokulun olduğu; aynı binayı kullanan ve tekli öğretim yapan 27 ilkokul ve ortaokul ile ikili öğretim yapan 1 ilkokul ve ortaokulun bulunduğu, ayrıca imam hatip lisesiyle birlikte aynı binayı kullanan ve tekli öğretim yapan 1 imam hatip ortaokulunun olduğu; lise bazında ise 4 anadolu lisesi, 4 meslek lisesi, 1 fen lisesi, 1 genel lise ve 1 imam hatip lisesi ile 2 özel bulunduğu; derslik sayılarının yeterli olduğu ve ilkokullarda derslik başına düşen öğrenci sayısının ortalama 26 olduğu; aynı binada öğretim yapan ilkokul ile ortaokulun öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerinde çeşitli düzenlemelerin yapıldığı, ancak tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Araklı İlçesinde; bağımsız binası olan 4 ilkokul ve 5 ortaokulla aynı binada 12 ilkokul ile 12 ortaokul bulunmaktadır. Ayrıca, imam hatip lisesi binasında 1 imam hatip ortaokulu açılmıştır. Sadece 1 ilkokulda ikili öğretim yapılmakta, diğer okullarda tekli öğretim yapılmaktadır. Öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının, beklenen düzeyde olmasa da, yeterli olduğu ve derslik başına ortalama ilkokulda 31, ortaokulda ise 34 öğrenci düştüğü, örneklem yoluyla seçilen okulların ziyareti sırasında öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin planlandığı, ancak binaların ortak kullanım alanlarının uygun inşa edilmediği için tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Arsin İlçesinde; aynı binada 12 ilkokul ve 12 ortaokul bulunmaktadır. Ayrıca, Halk Eğitim Merkezi binasında bir imam hatip ortaokulu açılmıştır. Okulların tamamında tekli öğretim yapılmasına karşın, 5 okulda birleştirilmiş sınıf uygulaması vardır. Öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının yeterli olduğu ve derslik başına ortalama ilkokulda 22 ortaokulda 24 öğrenci düştüğü, örneklem yoluyla seçilen okulların ziyareti sırasında öğrenci giriş ve Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 6

çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin planlandığı, ancak tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Beşikdüzü İlçesinde; aynı bahçe içerisinde bağımsız binası olan bir ilkokul ve bir ortaokulun bulunduğu, buna karşın 4 ilkokul ve 4 ortaokulun aynı binayı kullandığı, imam hatip ortaokulunun ise Halk Eğitim Merkezi binasında faaliyete başladığı, tüm okullarda tekli öğretimin, bir okulda ise birleştirilmiş sınıf uygulamasının yapıldığı, öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının yeterli olduğu ve derslik başına ortalama 20 öğrenci düştüğü, öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin planlandığı, ancak tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Ayrıca, İmam Hatip Lisesinin Müftülüğe bağlı bir binada eğitim ve öğretim yaptığı ve binanın fiziki olarak okul kültürünü yansıtacak nitelikte olmadığı, bununla birlikte imam hatip lisesi açılması amacıyla karkas halindeki bir binanın Bakanlığa devredildiği anlaşılmıştır. Çarşıbaşı İlçesinde; bağımsız binası olan ve tekli öğretim yapan 4 ilkokul, 2 ortaokul ve 1 imam hatip ortaokulu; aynı binayı kullanan ve tekli öğretim yapan 5 ilkokul ve ortaokul vardır. İkili öğretim yapan hiçbir ilkokul yoktur. METEM, genel lise ve sağlık meslek lisesi olmak üzere toplam 3 lise bulunmaktadır. Derslik sayıları yeterlidir ve ilkokullarda derslik başına düşen öğrenci sayısı ortalama 16 dır. Aynı binada öğretim yapan ilkokul ile ortaokulun öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerinde çeşitli düzenlemelerin yapıldığı, ancak tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Çaykara İlçesinde; örneklem olarak seçilen okullarda yapılan incelemeler ve İlçe Millî Eğitim Müdürlüğünden alınan bilgiler doğrultusunda, İlçede tek binası bulunan 3 ilköğretim okulunun, aynı bina içinde yapılan düzenlemelerle ilkokul ve ortaokul olarak bir arada eğitim öğretim vermeye başladığı, ek binası bulunmayan bu okulların yakın zamanda ayrılmasının mümkün olmadığı, aynı bahçe içerisinde iki ayrı binası bulunan 2 ilköğretim okulunun ise ilkokul ve ortaokul olarak ayrı binalarda faaliyete başladığı, bahsi geçen 5 ilköğretim kurumunda (ilkokul-ortaokul) taşımalı eğitim yapıldığı, ilçede birleştirilmiş sınıf eğitimi uygulaması yapılan bir ilkokulun bulunduğu, bir imam hatip ortaokulunun İmam Hatip Lisesi bünyesinde açıldığı görülmüştür. İlçede bulunan 4 lise ihtiyacı karşılayabilecek kapasitededir. Yapılan denetim ve incelemeler de bir arada eğitim verecek olan ilköğretim kurumlarında, öğrencilerin fiziki gelişimleri dikkate alınarak, imkanlar ölçüsünde gerekli düzenlemelerin yapıldığı gözlenmiştir. Tüm okullarda tekli öğretim yapılmakta olup, derslik ihtiyacı bulunmamakta ve derslik başına ortalama 24 öğrenci düşmektedir. Bu tespitlerin yanı sıra, Uzungöl Beldesinde bulunan Uzungöl İlköğretim Kurumunda yapılan incelemelerde, okulun ilkokul ve ortaokul olarak bir arada eğitim verecek şekilde planlandığı, ancak Uzungöl Belde Belediyesi ve İl Özel Çevre Kurulu tarafından okula ait ek prefabrik binanın, Uzun Göl ün görünümünü (siluetini) bozduğu gerekçesiyle yıkılmasının kararlaştırıldığı, Okulun ek prefabrik binasının yıkılmasıyla okulda derslik ihtiyacının olacağı görülmüştür. Fakat, Uzungöl Beldesinde Bakanlığımız taşınmaz kayıtları arasında bulunan Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 7

Uzungöl Eski İlkokul binasının bulunduğu, bu binanın 1998 yılından bu tarafa Uzungöl Jandarma Karakolu tarafından kullanıldığı, Bakanlığımız tarafından İçişleri Bakanlığına resmi bir devir-teslim yapılmadığı, Jandarma Karakolu olarak kullanılan bu binanın tekrar İlkokul olarak kullanıma açılmasının beldedeki okul sorunu çözeceği anlaşılmıştır. Dernekpazarı İlçesinde; İlçe merkezinde aynı binayı kullanan bir anaokulu, bir arada eğitim ve öğretim yapılan bir ilkokul ve bir ortaokul ile bir lise olmak üzere toplam 4 okul bulunmaktadır. Yapılan incelemelere göre binanın bitişik iki bloktan oluştuğu, anaokulu ile ilkokul ve ortaokulun bir blokta, lisenin ise diğer blokta yerleştiği, anaokulu ile lisenin girişçıkışlarının ayrı olduğu, ancak ilkokul ve ortaokulun giriş çıkışlarının aynı olduğu, ayrıca tüm okulların aynı bahçeyi kullandığı görülmüştür. Buna rağmen, öğrencilerin fiziki gelişimleri dikkate alınarak, imkanlar ölçüsünde düzenlemelerin yapıldığı gözlenmiştir. İkili öğretim yapan ilköğretim ve ortaöğretim kurumu bulunmayan ilçede, derslik başına ortalama ilköğretimde 21, ortaöğretimde ise 9 öğrenci düştüğü, mevcut öğrenci sayılarına göre derslik ihtiyacının bulunmadığı anlaşılmıştır. Düzköy İlçesinde; bağımsız binası olan ve tekli öğretim yapan 5 ilkokul, aynı binayı kullanan 12 ilkokul ve ortaokul ile 3 lise vardır. İkili öğretim yapan hiçbir okul bulunmamaktadır. Derslik sayıları yeterlidir ve ilkokullarda derslik başına düşen öğrenci sayısının ortalama 16 dır. Aynı binada öğretim yapan ilkokul ile ortaokulun öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerinde çeşitli düzenlemelerin yapıldığı, ancak tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Hayrat İlçesinde; bağımsız binası olan bir ilkokul, aynı binayı kullanan 4 ilkokul ve 4 ortaokul, ayrıca bağımsız binası olan imam hatip ortaokulu vardır. Örneklem olarak seçilen okullarda yapılan incelemelere ve İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü yetkililerinden alınan bilgilere göre; İlçede birleştirilmiş sınıf uygulayan bir ilkokul bulunmaktadır. Hayrat İMKB YİBO binasında İlkokul ve Ortaokul öğrencilerinin fiziki gelişim özellikleri dikkate alınarak, öğrencilerin öğrenim görecekleri katlar, giriş ve çıkış kapıları ayrılmıştır. Diğer İlköğretim Okulları her ne kadar İlkokul ve Ortaokul olarak ayrılmışsa da Okul binaları ve bahçeleri bölünememiştir. Buna karşın, bir arada eğitim verecek olan ilköğretim kurumlarında, ilkokul 1.sınıf öğrencilerinin fiziki gelişimleri dikkate alınarak, imkânlar ölçüsünde düzenlemelerin yapıldığı, ilkokulların giriş ve 1. Katlarda, ortaokulların ise üst katlarda öğrenim görmesi yönünde planlamaların yapıldığı gözlenmiştir. Öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının yeterli olduğu ve derslik başına ortalama 15 öğrenci düştüğü, ilçede yeni derslik ihtiyacının olmadığı görülmüştür. Köprübaşı İlçesinde; aynı binalarda 3 ilkokul ve 3 ortaokul bulunmaktadır. İkili öğretim yapılan okul yoktur. Öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının yeterli olduğu ve derslik başına ortalama ilkokulda 16 ortaokulda 10 öğrenci düştüğü, okulların ziyareti sırasında öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin planlandığı, ancak tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Diğer taraftan, öğrenci sayıları ve Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 8

derslik sayıları incelendiğinde, kamu kaynaklarının etkin kullanılması açısından, iyi bir planlamaya yapılması durumunda, iki binada bağımsız bir ilkokul ve bir ortaokulun ihtiyacı karşılayabileceği ve bir binanın ise boşaltılabileceği değerlendirilmektedir. Maçka İlçesinde; bağımsız binası olan ve tekli öğretim yapan 6 ilkokul ve 2 ortaokul, aynı binayı kullanan ve tekli öğretim yapan 3 ilkokul ve ortaokul ile imam hatip lisesiyle aynı binayı kullanan bir imam hatip ortaokulu vardır. İkili öğretim yapan ve aynı binayı kullanan hiçbir ilkokul ve ortaokul yoktur. Derslik sayıları yeterlidir ve ilkokullarda derslik başına ortalama 18 öğrenci düşmektedir. Aynı binada öğretim yapan ilkokul ile ortaokulun öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerinde çeşitli düzenlemelerin yapıldığı, ancak arzu edilen fiziki yapıda tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı tespit edilmiştir. Merkez İlçesinde; bağımsız binası olan ve tekli öğretim yapılan 77 ilkokul, 53 ortaokul ve 5 imam hatip ortaokulu ile ikili öğretim yapılan 15 ilkokul ve 9 ortaokul; aynı binayı kullanan ve tekli öğretim yapılan 157, ikili öğretim yapılan 13 ilkokul ve ortaokul; ayrıca, imam hatip lisesiyle aynı binayı kullanan ve tekli öğretim yapılan 5, ikili öğretim yapılan 6 imam hatip ortaokulu vardır. Bu planlamaya göre, ilkokul ve ortaokullar bazında derslik sayısı yeterli olup, derslik başına düşen ortalama öğrenci sayısı 20 dir. Örneklem olarak seçilen okullarda yapılan incelemelerde, öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin planlandığı, ancak tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Of İlçesinde; bağımsız binası olan iki ilkokul, ortaokulla birlikte aynı binayı kullanan 14 ilkokul ve 14 ortaokul, ayrıca imam hatip lisesiyle aynı binayı kullanan 1 imam hatip ortaokulu vardır. Bir ilkokul ve bir ortaokulda (aynı binayı kullanan) ikili öğretim yapılmakta, diğer okullarda ise tekli öğretim yapılmaktadır. İlçe merkezinde yer alan 2 ilköğretim okulunun kademeli ilkokula, 1 ilköğretim okulunun da kademeli ortaokula dönüştürülmesi planlanmıştır. Örneklem olarak seçilen okullarda yapılan incelemede, bir arada eğitim verecek olan okullarda, öğrencilerin fiziki gelişimleri dikkate alınarak, imkânlar ölçüsünde düzenlemelerin yapıldığı tespit edilmiştir. Derslik başına düşen öğrencisi sayısının ortalama 25 olduğu ilçede, imam hatip ortaokulu ve ikili öğretim yapılan 28 Şubat İlkokul/Ortaokulu dışında derslik ihtiyacının olmadığı görülmüştür. Sürmene İlçesinde; bağımsız binası olan 7 ilkokul ve 6 ortaokul bulunmakla birlikte, 5 ilkokul ve 5 ortaokul aynı binada hizmet vermektedir. İkili öğretim yapan sadece 1 okul (aynı binada bir ilkokul ve bir ortaokul) vardır. Ayrıca bir ilkokul binasında imama hatip ortaokulu açılmıştır. Öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının yeterli olduğu ve derslik başına ortalama ilkokulda 16 ortaokulda 22 öğrenci düştüğü, örneklem yoluyla seçilen okulların ziyareti sırasında öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin planlandığı, ancak tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Şalpazarı İlçesinde; bağımsız binası olan bir ilkokul ve bir ortaokul olmasına karşın, 4 ilkokul ve 4 ortaokulun aynı binayı kullandığı, bir imam hatip ortaokulunun imam hatip lisesiyle aynı binada faaliyete başladığı, tüm okullarda tekli öğretim yapıldığı ve birleştirilmiş Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 9

sınıf uygulaması yapılan okulun bulunmadığı, öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının oldukça yeterli olduğu ve derslik başına ortalama 15 öğrenci düştüğü, öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin planlandığı, ancak okullara farklı kimlik katacak şekilde bir düzenlemenin yapılamadığı görülmüştür. Tonya İlçesinde; bağımsız binası olan bir ilkokul ve bir ortaokulun olduğu, 4 ilkokul ve 4 ortaokulun aynı binayı kullandığı, bir imam hatip ortaokulunun imam hatip lisesiyle aynı binada faaliyete başladığı, tüm okullarda tekli öğretim yapıldığı ve birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılan okulun bulunmadığı, özel durumu olan bir okul dışında, öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının fazlasıyla yeterli olduğu (derslik başına ortalama 13 öğrenci düşmektedir), öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin planlandığı, ancak okullara farklı kimlik katacak şekilde bir düzenlemenin yapılamadığı görülmüştür. Ancak, İlçeye 5 km uzaklıkta ve taşıma merkezi olan Hoşarlı İlkokulu ve Ortaokulunda derslik ihtiyacı nedeniyle ana sınıflarının oluşturulmasında sıkıntı yaşandığı tespit edilmiştir. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ve Okul müdürlüğü tarafından, Okula yaklaşık 400 m uzaklıktaki Sağlık Ocağının boş lojmanının ana sınıflarına dönüştürülmesinin tasarlandığının beyanı üzerine lojman binasında görsel olarak yapılan incelemede, oluşturulması düşünülen ana sınıfları için kalorifer sistemi kurulmasının imkansız olduğu ve binanın ciddi bir onarım gerektirdiği anlaşıldığından, bunun yerine, kısa vadeli olarak müdür odasının ana sınıfına dönüştürülmesinin ve uzun vadeli olarak da mevcut binaya ek derslikler yapılmasının daha uygun olacağı değerlendirilmiş ve yöneticiler bu yönde yönlendirilmiştir. Vakfıkebir İlçesinde; bağımsız binası olan bir ilkokul ve bir ortaokul olmasına karşın, 9 ilkokul ve 9 ortaokulun aynı binayı kullandığı, bir imam hatip ortaokulunun da imam hatip lisesi binasında faaliyete başladığı, tüm okullarda tekli öğretim yapıldığı, bir okulda ise birleştirilmiş sınıf uygulamasının olduğu, öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının yeterli olduğu ve derslik başına ortalama 22 öğrenci düştüğü, öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin yapıldığı, ancak okullara farklı kimlik katacak şekilde bir düzenlemenin yapılamadığı görülmüştür. Bununla birlikte, öğrenci yoğunluğunun yaşandığı Kemaliye İlkokulu binasının çok eski olduğu ve 2009 yılında Trabzon Valiliği Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü (Mülga) tarafından onarım maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle, ileriye yönelik olarak mevcut binanın yıkılıp yeniden yapılmasının daha uygun olacağı yönünde görüş verildiği anlaşılmıştır. Ancak, bu güne kadar, bu okulun yıkılıp yeniden yapılması yatırım programına alınmamıştır. Yomra İlçesinde; aynı binada 8 ilkokul ile 8 ortaokul ve bağımsız binası olan 3 ilkokul ile 1 ortaokul bulunmaktadır. İkili öğretim yapan sadece, aynı binayı kullanan 1 ilkokul ve 1 ortaokul vardır. Öğrenci sayılarına göre derslik sayılarının yeterlidir ve derslik başına ortalama ilkokulda 26 ortaokulda 24 öğrenci düşmektedir. Örneklem yoluyla seçilen okulların ziyareti sırasında öğrenci giriş ve çıkışları ile bahçelerde ilkokul ve ortaokula göre düzenlemelerin planlandığı, ancak tam anlamıyla bir ayrımın yapılamadığı görülmüştür. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 10

Yukarıda belirtilenlerin dışında, gerek il merkezinde ve gerekse ilçelerdeki okullarda ve özellikle de birinci sınıflarda yapılan inceleme ve sorgulamalarda; Yaş gruplarının farklı olmasından kaynaklı olarak, Bakanlık tarafından hazırlanan öğretim materyallerinin kullanılmasında ve ders etkinliklerinin yapılmasında öğrencilerin farklı tepkiler verdiği, bir grubun çok hızlı, bir gurubun ortalama hızda ve bir grubun da çok yavaş kaldığı, Birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılan ilköğretim okullarında yeni uygulamaya konan Oyun ve Fiziki Etkinlikler dersinde, uygulama sürecinde, birinci sınıf dışındaki diğer öğrencilerin dikkatinin dağıldığı, 8 inci sınıfı bitiren öğrencilerin ortaöğretime (örgün veya yaygın) kayıt yaptırıp yaptırmadığının ilçe milli eğitim müdürlüklerince e-okul modülünden sorgulanamadığı, bu durumun da öğrencilerin ortaöğretime kayıt durumlarının takibatını zorlaştırdığı, Yeni ders çizelgesine göre, taşıma merkezi okullarda öğrenim gören 5 inci sınıf öğrencilerinin diğer öğrencilere göre bir veya iki ders saati geç çıkması, aynı araçla gelen diğer öğrencilerin beklemesinde neden olduğundan, bekleyen öğrencilere yaptırılacak etkinlikler ve sorumluların belirlenmesinde belirsizliklerin olduğu, Yeni uygulanacak ders çizelgelerinde, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi dersinin ders saatinin 3 saatten 2 saate indirildiği, ancak öğretim programında bir değişikliğe gidilmediği bu durumda 2 saatlik uygulama ile dersin yetiştirilemeyeceği, anlaşılmıştır. 2.2. Sonuç ve Öneriler 2.2.1. Sonuç Yukarıda detaylıca analiz edildiği ve değerlendirildiği üzere, Trabzon İlinde ve ilçelerinde, 12 yıllık zorunlu eğitime geçişle ilgili çok önemli bir sorunun yaşanmadığı, yeni kayıt olan 66 ay ve üstü öğrencilerin yaklaşık %3 nün okula devam etmediği, buna karşın 60-66 ay arasındaki çocukların %2,1 inin ise velisinin isteğiyle okula devam ettiği; tam anlamıyla olmasa da gerekli planlamanın ve hazırlığın yapıldığı anlaşılmış ve sorunlar aşağıdaki gibi kümelendirilmiştir: 1. Tüm okulların kendilerine ait (bağımsız) binada öğretim vermesi esas iken, bağımsız binası olan ilkokul oranı %35,11, ortaokul oranı ise %26,72 dir. 2. Çok yüksek olmasa da ilkokul ve ortaokulların %10,98 i hala ikili öğretim yapmaktadır. 3. İlköğretimi tamamlayan öğrencilerin önemli bir oranı (%21,46) açıköğretim lisesine kayıt yaptırmıştır. 4. Denetim dönemi itibariyle, her türlü girişim ve gayrete rağmen, Araklı İlçesinde 6 ve Hayrat İlçesinde 2 olmak üzere, İl genelinde toplam 7 sınıf öğretmensiz kalmıştır. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 11

Sınıf öğretmenliği alanında norm kadro fazlası öğretmenler olduğundan, Bakanlığın talimatları nedeniyle, ek ders ücreti karşılığında öğretmen görevlendirmesi yapılamamıştır. 5. Merkez İlçe ve Akçaabat İlçesi merkezinde, genel lise bulunmadığından, sınavsız öğrenci alan meslek liselerine yığılmalar olmuştur. Bina ve derslik yetersizliği nedeniyle, ancak kısa vadeli çözümler üretilebilmiştir. 6. Beşikdüzü İlçesinde, İmam Hatip Lisesi Müftülüğe bağlı bir binada eğitim ve öğretim yapmakta ve bina fiziki olarak okul kültürünü yansıtacak nitelikte değildir. 7. Çaykara İlçesi, Uzungöl Beldesinde, derslik ihtiyacı olmasına/olacak olmasına rağmen, eski ilkokul binası, 1998 yılından bu tarafa Uzungöl Jandarma Karakolu tarafından kullanılmaktadır. 8. Köprübaşı İlçesindeki mevcut binalar iyi planlanmamıştır. 9. Tonya İlçesi, Hoşarlı İlkokulu ve Ortaokulunda derslik ihtiyacı vardır. 10. Vakfıkebir İlçesinde, Kemaliye İlkokulu binası çok eski olduğundan onarım yapılması, kaynakların etkin ve verimli kullanılması açısından uygun değildir. 11. Yaş gruplarının farklı olmasından kaynaklı olarak, öğretim materyallerinin kullanılmasında ve ders etkinliklerinin yapılmasında öğrenciler arasında uygulama birliği sağlanamamaktadır. 12. Birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılan ilköğretim okullarında yeni uygulamaya konan Oyun ve Fiziki Etkinlikler dersinde, uygulama sürecinde, birinci sınıf dışındaki diğer öğrencilerin dikkati dağılmaktadır 13. 8 inci sınıfı bitiren öğrencilerin ortaöğretime geçişleri ilçe milli eğitim müdürlüklerince e-okul modülünden sorgulanamamaktadır. 14. Yeni ders çizelgesine göre, taşımalı eğitim uygulaması kapsamında, farklı zamanlarda dersi biten öğrencilere yaptırılacak etkinlikler ve sorumluluklar belirsizdir. 15. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi dersi, yeni ders çizelgesinde 3 saatten 2 saate indirilmesine rağmen, öğretim programında değişiklik yapılmamıştır. 2.2.2. Öneriler 2.2.2.1. İlçe ve Okul/Kurum Düzeyinde Öneriler Tüm okulların bağımsız binada ve tekli öğretim yapabilmesi için, kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması ilkesi de dikkate alınarak planlamalar gözden geçirilmeli ve gerekli görülmesi durumunda düzenlemeler revize edilmelidir. İlköğretimi tamamlayan öğrencilerin, örgün eğitim kurumlarına devam sağlanmasına yönelik bilgilendirme ve yönlendirmeler yapılmalıdır. etmesinin Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 12

2.2.2.2. İl Düzeyinde Öneriler İl merkezi ve ilçelerde, 12 yıllık zorunlu eğitime geçişle ilgili yapılan planlamaların ve düzenlemelerin yerindeliğini ve güncelliğini kontrol etmek amacıyla, uzmanların da yer alacağı bir komisyon kurulmalı, birebir yerinde incelemeler yapılarak gerekli rehberlik ve yönlendirme yapılmalıdır. Tüm okullarda, kendi binalarında tekli öğretim yapılabilmesi ve birleştirilmiş sınıf uygulamasının tamamen ortadan kaldırılabilmesi için gerekli planlama ve düzenlemeler yapılmalı, yatırım programına alınması gereken yatırımlar, ihtiyaç analizleri ve gelecek projeksiyonlarına göre belirlenerek programlara alınmalıdır. Öğretmen görevlendirmelerinin, ilgili düzenlemeler çerçevesinde, bir an önce yapılarak, boş geçen dersler doldurulmalıdır. Merkez İlçe ve Akçaabat İlçesi merkezinde, bina ve derslik kazandırılarak, sınavsız öğrenci alan meslek liselerindeki yığılmalar önlenmelidir. Beşikdüzü İlçesinde, (Müftülüğün binasında eğitim ve öğretim yapan) İmam Hatip Lisesi için Bakanlığa devredilen karkas binayla ilgili etüt çalışmaları tamamlanarak, yatırım programına alınmalı ve bir an önce tamamlanmalıdır. Çaykara İlçesi Uzungöl Beldesinde, Uzungöl Jandarma Karakolu tarafından kullanılan ilkokul binasının boşaltılması sağlanmalı ve tekrar ilkokul olarak kullanılmalıdır. Tonya İlçesi, Hoşarlı İlköğretim okuluna ek derslik yapılmalıdır. Vakfıkebir İlçesi Kemaliye İlkokulu binası yıkılarak yeniden yapılmalıdır. 2.2.2.3. Bakanlık Düzeyinde Öneriler İlgili düzenlemelere göre yapılacak atamalar tamamlanıncaya kadar, boş geçen ders ve öğretmensiz sınıf olmaması için, İl genelinde norm kadro fazlası öğretmen olan alanlarda ek ders ücreti karşılığında görevlendirme yapılmaması yönündeki politika (karar/talimat) yeniden değerlendirilmelidir. Birinci sınıf öğretim materyalleri, yaş gruplarına göre çeşitlendirilmeli ve etkinliklerde/uygulamalarda, öğrenci hızına bağlı zaman uyumsuzluğu giderilmelidir. Birleştirilmiş sınıf uygulamasının, zorunluluktan kaynaklı olarak, bir süre daha devam edeceği gerçeği de dikkate alınarak, Oyun ve Fiziki Etkinlikler dersinde, uygulama sürecinde, birinci sınıf dışındaki diğer öğrencilerin dikkatinin dağılmasını önleyecek yöntem ve araç geliştirilmelidir. 8 inci sınıfı bitiren öğrencilerin ortaöğretime geçişlerinin ilçe milli eğitim müdürlüklerince takip edilebilmesi için e-okul sisteminde düzenleme yapılmalıdır. Taşımalı eğitim uygulaması kapsamında, farklı zamanlarda dersi biten öğrencilere yaptırılacak etkinlikler ve sorumluluklar belirlenmelidir. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi dersi öğretim programı, yeni ders süresine (saatine) göre güncellenmelidir Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 13

3. EĞİTİM-ÖĞRETİM FAALİYETLERİ 3.1. Öğrenci 3.1.1. Okullaşma Oranları Bu bölümde, öğrenim kademeleri itibariyle son üç yıla ait okullaşma oranları yaş grubu, brütnet, köy-şehir ve kadın-erkek değişkenlerine göre tablolar halinde sunularak, Türkiye geneline ve 1. düzey istatistiki bölge sınıflamasında TR9 Doğu Karadeniz bölgesinde yer alan iller ile yıllara göre kıyaslanarak değerlendirilmiştir. Ayrıca 9. Kalkınma Planı ile Bakanlığın ve İlin hedeflerine ulaşma durumu sorgulanmıştır. 3.1.1.1. Okulöncesi Eğitim Trabzon İlinin okulöncesi eğitim kademesindeki okullaşma oranları Tablo 4 te gösterilmiştir. Tablo 4. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranları (2009-2012) Öğretim Yılı 2009-2010 2010-2011 2011-2012 Okulöncesi Eğitim Yaş Grubu Genel Toplam Erkek Kadın Toplam Köy Şehir Köy Şehir Köy Şehir 3-5 yaş 53,53 46,25 58,39 45,50 50,09 45,22 55,32 4-5 yaş 74,01 74,54 74,89 65,12 81,43 44,82 80,50 3-5 yaş 52,63 42,40 60,26 42,95 59,39 41,83 61,18 4-5 yaş 73,26 60,70 82,48 61,35 81,90 60,03 83,08 3-5 yaş 48,34 39,11 54,83 39,39 54,61 38,82 55,06 4-5 yaş 67,07 55,54 75,19 55,80 75,19 55,26 75,19 Tablo 4 te yer alan verilerden hareketle, yaş grubu değişkenine göre, okul öncesi eğitim kademesinde, okullaşma oranları yıllar itibariyle Grafik 4 te gösterilmiştir. Grafik 4. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Yıllara Göre Dağılımı (2009-2012) Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 14

Okulöncesi eğitim kademesindeki okullaşma oranları, her iki yaş grubu değişkeninde de yıllar itibariyle düşüş göstermiş olsa da Grafik 5, Grafik 6 ve Grafik 7 den de anlaşılacağı gibi, Türkiye geneline ve TR9 Doğu Karadeniz Bölgesindeki illere göre (son üç yılın tamamında) daha yüksektir. Grafik 5. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2009-2010 Öğretim Yılı) Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2009-2010) Verilerinden Düzenlendi Grafik 6. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2010-2011 Öğretim Yılı) 100 90 80 73,26 70 60 50 40 30 52,63 43,10 44,34 29,85 30,04 42,05 60,28 56,96 58,20 39,83 40,30 35,22 50,91 3-5 yaş 4-5 yaş 20 10 0 Trabzon Türkiye Ordu Giresun Rize Artvin Gümüşhane Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2010-2011) Verilerinden Düzenlendi Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 15

Grafik 7. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2011-2012 Öğretim Yılı) Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2011-2012) Verilerinden Düzenlendi Okulöncesi eğitim kademesindeki okullaşma oranları köy ve şehir değişkenlerine göre Grafik 8 deki gibi bir dağılım göstermektedir. Grafik 8. Trabzon İli Okulöncesi Eğitim Kademesi Okullaşma Oranlarının Köy ve Şehir Dağılımı(2011-2012 Öğretim Yılı) 2009-2010 2010-2011 2011-2012 54,83 3-5 Yaş 39,11 Köy Şehir 75,19 4-5 Yaş 55,54 Köy Şehir Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 16

Grafik 8 den de anlaşılacağı gibi, her iki yaş grubu değişkenine göre, son üç öğretim yılında şehirdeki okullaşma oranları köydeki okullaşma oranlarına göre daha yüksektir. Bu durumun, şehirlerde daha fazla anaokulunun bulunması, anasınıflarının daha donanımlı olması, köydeki öğrencilerin taşımalı eğitim kapsamına alınmaması ve şehirde oturan velilerin daha bilinçli olmasından kaynaklandığı değerlendirilmektedir. Okulöncesi eğitimdeki okullaşma oranları, kadın ve erkek değişkenlerine göre incelendiğinde, yıllar itibariyle birbirine yakın olduğu ve anlamlı bir fark göstermediği anlaşılmaktadır. Okulöncesi eğitim kademesindeki okullaşma oranları, Trabzon Milli Eğitim Müdürlüğünün ve Bakanlığın stratejik hedefleri ile 9. Kalkınma Planı hedeflerine göre kıyaslandığında, Bakanlığın ve 9. Kalkınma Planının hedefleri üzerinde performans gerçekleştiği, ancak İlin hedeflerinin gerisinde kalındığı anlaşılmaktadır. Okul öncesi eğitimdeki okullaşma oranlarının Türkiye geneline ve bölgedeki illere göre daha yüksek olması, bu alandaki performansın iyi olduğunu göstermekle birlikte, yıllar itibariyle düşüş göstermesi, dikkate alınarak nedenlerinin araştırılması ve bu nedenlerin giderilmesi gereken bir durumdur. 3.1.1.2. İlköğretim Trabzon İlinin ilköğretim kademesindeki okullaşma oranları Tablo 5 te gösterilmiştir. Tablo 5. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranları (2009-2012) İlköğretim Öğretim Yılı Brüt/Net Genel Toplam Toplam Erkek Kadın Köy Şehir Köy Şehir Köy Şehir 2009-2010 2010-2011 2011-2012 Brüt 101,17 74,26 122,65 74,57 121,93 73,94 123,42 Net 95,87 72,50 114,90 72,22 114,71 71,87 115,09 Brüt 102,60 75,06 123,32 73,33 122,22 74,79 124,45 Net 96,23 72,24 113,93 73,05 113,98 72,37 113,86 Brüt 105,30 54,39 178,83 54,46 177,38 54,31 180,32 Net 98,52 53,16 164,03 53,13 164,58 53,19 163,47 Tablo 5 te yer alan verilerden hareketle, brüt ve net değişkenine göre, ilköğretim kademesinde, okullaşma oranları yıllar itibariyle Grafik 9 da gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 17

Grafik 9. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Yıllara Göre Dağılımı (2009-2012) Tablo 5 ve Grafik 9 dan da anlaşılacağı gibi, ilköğretim kademesinde, hem brüt hem de net okullaşma oranlarında yıllar itibariyle sistematik bir artış vardır. Ancak, Grafik 10, Grafik 11 ve Grafik 12 den de anlaşılacağı gibi, Türkiye geneline ve TR9 Doğu Karadeniz Bölgesindeki illerin çoğuna göre daha düşüktür. Grafik 10. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2009-2010 Öğretim Yılı) Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2009-2010) Verilerinden Düzenlendi Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 18

Grafik 11. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2010-2011 Öğretim Yılı) Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2010-2011) Verilerinden Düzenlendi Grafik 12. Trabzon İli İlköğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2011-2012 Öğretim Yılı) Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2011-2012) Verilerinden Düzenlendi İlköğretim kademesindeki okullaşma oranları, kadın ve erkek değişkenine göre bir fark göstermemesine karşın, şehir ve köy değişkenine göre önemli bir fark göstermektedir. Bu farkın en önemli etkeni, taşımalı eğitim uygulaması kapsamındaki öğrencilerin çoğunlukla şehir merkezindeki okullara taşınmasıdır. İlköğretim kademesindeki okullaşma oranları, Trabzon Milli Eğitim Müdürlüğünün ve Bakanlığın stratejik hedefleri ile kalkınma planı hedeflerine göre kıyaslandığında, son üç yıl itibariyle düşük performans gösterilerek İlin, Bakanlığın ve Kalkınma Planı hedeflerinin gerisinde kaldığı anlaşılmaktadır. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 19

3.1.1.3. Ortaöğretim Trabzon İlinin ilköğretim kademesindeki okullaşma oranları Tablo 5 te gösterilmiştir. Tablo 6. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranları (2009-2012) Öğretim Yılı 2009-2010 2010-2011 2011-2012 Brüt/ Net Genel Topl. Genel Ortaöğretim Toplam Erkek Kadın Genel Topl. Köy Şehir Köy Şehir Köy Şehir Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Toplam Erkek Kadın Köy Şehir Köy Şehir Köy Şehir Brüt 47,34 7,50 81,44 7,07 78,90 7,94 84,05 50,10 7,78 86,33 7,07 94,70 7,94 77,72 Net 37,76 6,94 64,14 6,49 60,61 7,40 67,78 39,07 6,97 66,55 8,12 73,55 5,78 59,35 Brüt 49,33 1,77 90,15 2,82 86,50 0,72 93,95 53,42 8,72 86,15 10,30 87,12 7,12 85,13 Net 38,03 7,49 40,79 7,17 61,41 7,87 66,26 39,81 7,67 69,62 8,88 75,97 6,45 63,01 Brüt 51,72 8,80 84,96 8,51 81,28 9,09 88,82 55,37 8,37 91,76 9,36 95,43 7,40 84,68 Net 39,34 8,27 63,40 7,96 59,28 8,58 67,73 41,34 7,69 67,40 8,54 71,30 6,83 63,31 Ortaöğretimdeki okullaşma oranlarının (genel ortaöğretim ve mesleki-teknik ortaöğretim toplamı) yıllara göre dağılımı Grafik 13 te gösterilmiştir. Grafik 13. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Yıllara Göre Dağılımı (2009-2012) Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2009-2010, 2010-2011, 2011-2012) Verilerinden Düzenlendi Grafik 13 ten de anlaşılacağı gibi, brüt ve net okullaşma oranlarında yıllar itibariyle sistematik bir artış gerçekleşmiştir. Bu oranlar Grafik 14, 15 ve 16 da yer alan Türkiye geneli ve bölgedeki illerin oranlarına göre kıyaslandığında; Türkiye geneli ile Ordu, Giresun ve Gümüşhane illerine göre daha yüksek olduğu, Rize ve Artvin illerine göre ise daha düşük olduğu anlaşılmaktadır. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 20

Grafik 14. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2009-2010 Öğretim Yılı) 140,00 115,83 120,00 97,44 99,66 92,32 100,00 84,19 85,92 76,83 76,09 76,97 82,49 75,32 80,00 64,95 64,36 61,46 Brüt 60,00 Net 40,00 20,00 0,00 Trabzon Türkiye Ordu Giresun Rize Artvin Gümüşhane Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2009-2010) Verilerinden Düzenlendi Grafik 15. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2010-2011 Öğretim Yılı) 140,00 123,13 120,00 102,76 98,99 103,11 100,00 89,7 81,27 87,18 77,84 79,23 81,63 83,54 80,00 66,07 66,94 64,57 60,00 40,00 20,00 0,00 Trabzon Türkiye Ordu Giresun Rize Artvin Gümüşhane Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2010-2011) Verilerinden Düzenlendi Brüt Net Grafik 16. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Okullaşma Oranlarının Türkiye ve Bölgeye Göre Kıyaslaması (2011-2012 Öğretim Yılı) Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2011-2012) Verilerinden Düzenlendi Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 21

Ortaöğretimdeki okullaşma oranları kız-erkek değişkenine göre değerlendirildiğinde, kız ve erkek brüt okullaşma oranları arasındaki farkın %7 nin altında kalarak hedeflenen seviyeye ulaşıldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca, genel ortaöğretimde kızların, mesleki ve teknik ortaöğretimde ise erkeklerin okullaşma oranlarının daha yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Bu durum, Türkiye ortalamasında olduğu gibi, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarını erkeklerin daha çok tercih ettiğini göstermektedir. Köy-şehir değişkenine göre kıyaslama yapıldığında ise, beklendiği gibi çok yüksek farkın olduğu görülmektedir. Zira, ortaöğretim kurumlarının büyük çoğunluğu şehir merkezlerinde bulunmaktadır. Ortaöğretimdeki net okullaşma oranlarının, genel ortaöğretim ve mesleki-teknik ortaöğretim türlerine göre dağılımı yıllar itibariyle Grafik 17 de gösterilmiştir. Grafik 17. Trabzon İli Ortaöğretim Kademesi Net Okullaşma Oranlarının Genel Ortaöğretim ve Mesleki-Teknik Ortaöğretime Göre Dağılımı (2009-2012) 2009-2010 39,07 37,76 Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 2010-2011 39,81 38,03 Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 2011-2012 41,34 39,34 Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2009-2010, 2010-2011, 2011-2012) Verilerinden Düzenlendi Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 22

Mazeretli Mazeretsiz Mazeretli Mazeretsiz Mazeretli Mazeretsiz Mazeretli Mazeretsiz Mesleki ve teknik ortaöğretimdeki okullaşma oranları genel ortaöğretimdeki okullaşma oranlarına göre daha yüksek olup, ortaöğretim içindeki payı itibariyle, Bakanlığın hedeflediği orana (%50 nin üstü) göre yakın bir seyir göstermiştir. İlin stratejik planında bu yönde bir hedef konulmadığından, İlin hedeflerine ulaşma durumu değerlendirilememiştir. Yapılan süreç incelemesinde, genel olarak, İl merkezinde ve ilçelerde mesleki ve teknik eğitime yönlendirmeye yönelik faaliyetlerin gerçekleştirildiği, ancak bu faaliyetlerin değerlendirilerek raporlanmadığı görülmüştür. Ortaöğretim kademesindeki okullaşma oranları İlin ve Bakanlığın stratejik hedefleri ile 9. Kalkınma Planı hedeflerine göre kıyaslandığında, düşük performans gösterilerek hedeflerin altında kaldığı anlaşılmaktadır. 3.1.2. Öğrenci Devamsızlık Durumu Öğrenim kademeleri itibariyle, yıllara göre ortalama devamsızlık durumu, mazeretlimazeretsiz değişkeni dikkate alınarak Tablo 7 de gösterilmiştir. Tablo 7. Trabzon İli Öğrenci Devamsızlık Durumu (2009-2012) Öğretim Yılı Okul Öncesi Eğitimde Ortalama Devamsızlık (Gün) İlköğretimde Ortalama Devamsızlık (Gün) Ortaöğretimde Ortalama Devamsızlık (Gün) Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Toplam Toplam Toplam Toplam 2009-2010 8,20 4,29 3,91 8,43 4,21 4,22 11,66 5,33 6,33 13,12 5,68 7,45 2010-2011 8,01 3,91 4,10 8,01 3,99 4,02 10,67 4,49 6,19 12,95 5,56 7,39 2011-2012 7,14 2,93 4,21 7,22 3,82 3,41 11,11 4,91 6,21 11,28 4,61 6,67 Tablo 7 incelendiğinde; okulöncesi, ilköğretim ve mesleki-teknik eğitim kademelerinde ortalama devamsızlık sayılarında yıllar itibariyle düşüş olduğu; genel ortaöğretim kademesinde ise, 2010-2011 öğretim yılındaki düşüşün 2011-2012 öğretim yılında devam etmediği görülmüştür. Devamsızlık nedenleri genel olarak, öğrencilerin büyük bir kısmının SBS, YGS ve LYS gibi sınavlara hazırlık amacıyla okula gelmedikleri ve devamsızlığı fazla olan öğrencilerin geleceğe yönelik hedeflerinin olmadığı varsayımlarında yoğunlaşmaktadır. İl genelinde yapılan inceleme ve sorgulamalarda, devamsızlığı düşürmek için, ev ziyaretleri, seminerler, vb etkinliklerle velilerle sıkı işbirliği yapılmış ve öğrencilere rehberlikte bulunulmuştur. İl Merkezinde; İlköğretim Kurumları Yönetmeliği 25 inci maddesi ve 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 56 ıncı maddesi doğrultusunda devamı sağlanamayan öğrencilerin Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 23

Öğretim Yılı Öğrenci Mevcudu Başarısızlık Nedeniyle Devamsızlık Nedeniyle Diğer Nedenlerle TOPLAM Toplam Sınıf Tekrar Eden Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Öğrenci Mevcudu Başarısızlık Nedeniyle Devamsızlık Nedeniyle Diğer Nedenlerle TOPLAM Toplam Sınıf Tekrar Eden Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Öğrenci Mevcudu Başarısızlık Nedeniyle Devamsızlık Nedeniyle Diğer Nedenlerle TOPLAM Toplam Sınıf Tekrar Eden Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) ailelerine gerekli tebligatlar yapılmış, devamı sağlanamayanlar para cezası ile cezalandırılmıştır. Risk altındaki çocukların okula düzenli devamlarını sağlamak için okul içi devamsızlığın erken tanımlanması amacıyla oluşturulan Aşamalı Devamsızlık Yönetim Modeli (ADEY) kapsamında il, ilçe ve okul risk takip kurulları oluşturulmuş olup, kurul üyelerine gerekli eğitimler verilmiştir. Tabloda dikkat çeken bir diğer durum, genel olarak mazeretsiz devamsızlığın, mazeretli devamsızlık ortalamasından daha fazla olduğudur. İlin stratejik planında, okullaşma oranlarının yükseltilmesine ilişkin faaliyetler arasında, okula devamsız durumda olan öğrencilerin takip edilerek devamlarının sağlanması yönünde hedefler koyulduğu dikkate alındığında, özellikle mazeretsiz devamsızlığın sıfıra indirilmesi yönünde, yeterli performansın gösterilemediği anlaşılmaktadır. 3.1.3. Öğrenci Sınıf Tekrar Durumu Öğrenim kademeleri itibariyle, yıllara göre sınıf tekrar durumu, nedenleri de dikkate alınarak Tablo 8 de gösterilmiştir. Tablo 8. Trabzon İli Öğrenci Sınıf Tekrar Durumu (2009-2012) İlköğretim Sınıf Tekrar Eden Öğrenci Genel Ortaöğretim Sınıf Tekrar Eden Öğrenci Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Sınıf Tekrar Eden Öğrenci 2009-2010 2010-2011 2011-2012 94797 82 90 35 207 0,22 21158 564 112 2 678 3,20 21545 1099 267 22 1388 6,44 93126 71 74 37 182 0,20 21694 684 148 2 834 3,84 24274 1134 238 49 1421 5,85 90468 66 69 32 632 0,70 20982 922 113 4 1039 4,95 22870 972 375 6 1353 5,92 Veriler değerlendirildiğinde, sınıf tekrar eden öğrencilerin büyük çoğunluğunun başarısızlık nedeniyle sınıf tekrarı yaptığı; devamsızlık nedeniyle sınıf tekrar eden öğrencilerin de küçümsenemeyecek sayıda olduğu; 2010-2011 öğretim yılı mesleki-teknik ortaöğretim ile ilköğretim kademesi dışında tüm kademelerde, sınıf tekrar oranlarının yıllar itibariyle artış gösterdiği anlaşılmıştır. Sınıf tekrar oranlarındaki bu değişim Grafik 18 de gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 24

Grafik 18. Trabzon İli Öğrenci Sınıf Tekrar Oranları (2009-2012) 0,7 İlköğretim 0,7 Genel Ortaöğretim 0,6 6 0,5 0,4 5 4 3 3,2 3,84 4,95 0,3 2 0,2 0,22 0,2 1 0 0,1 0 2009-2010 2010-2011 2011-2012 İlin stratejik planında, sınıf geçme oranlarını yükseltmeye yönelik hedefler olmasına karşın, gerek il ve gerekse ilçe milli eğitim müdürlüklerinde yapılan süreç denetimlerinde, sınıf tekrar eden öğrenci oranlarının azaltılmasına yönelik sistemli çalışmaların yürütülmediği görülmüştür. Bunun yanı sıra, Çarşıbaşı İlçesinde; zümre başkanları kurulu toplantılarında ve zümre toplantılarında sene kaybının öğrencilere verdiği maddi ve manevi zararlar öğretmenlere anlatılmış, Düzköy İlçesinde; öğrencilere yönelik etüt çalışmaları ve çeşitli kurslar düzenlenmiş, Hayrat İlçesinde; okullarda öğrenciler düzenli ve verimli ders çalışma yöntemleri konusunda bilgilendirilmiş, Maçka İlçesinde; Halk Eğitim Merkezi destekli öğrencileri yetiştirme ve hazırlama kursları açılmış, Of İlçesinde ise; eğitim ve öğretim yılının ikinci yarısında başarısız dersleri çok olan öğrencilerin velileri okullar tarafından ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından RAM bünyesinde kurulan komisyonlarca ziyaret edilerek bilgilendirilmiştir. 3.1.4. Öğrenci Okuldan Ayrılma Durumu Öğrenim kademeleri itibariyle, yıllara göre öğrencilerin okuldan ayrılma durumu, Tablo 9 da gösterilmiştir. İlköğretim ve genel ortaöğretim kademesinde okulu terk eden öğrencilerin çoğunluğu kendi isteğiyle okuldan ayrılırken, mesleki ve teknik ortaöğretim kademesindeki öğrencilerin çoğunluğu başarısızlık nedeniyle okuldan ayrılmıştır. Devamsızlık nedeniyle okuldan ayrılan öğrencilerin dağılımına bakıldığında, mesleki ve teknik ortaöğretim kademesinde yoğunluk yaşandığı ve yıllar itibariyle önemli artışın olduğu dikkat çekmektedir. Disiplin cezasıyla okuldan ayrılan öğrencilerin dağılımına bakıldığında ise, yine mesleki ve teknik ortaöğretim kademesinde yoğunlaşmış olduğu görülmektedir. Özellikle, 2010-2011 öğretim yılında, bir önceki yıla göre 4 kattan fazla artış olması sorgulanması gereken bir durumdur. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 25

Öğretim Yılı Öğrenci Mevcudu Kendi İsteğiyle Başarısızlık Nedeniyle Devamsızlık Nedeniyle Disiplin Cezası Nedeniyle TOPLAM Okuldan Ayrılan Toplam Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Öğrenci Mevcudu Kendi İsteğiyle Başarısızlık Nedeniyle Devamsızlık Nedeniyle Disiplin Cezası Nedeniyle TOPLAM Okuldan Ayrılan Toplam Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Öğrenci Mevcudu Kendi İsteğiyle Başarısızlık Nedeniyle Devamsızlık Nedeniyle Disiplin Cezası Nedeniyle TOPLAM Okuldan Ayrılan Toplam Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Tablo 9. Trabzon İli Öğrencilerin Okuldan Ayrılma Durumu (2009-2012) İlköğretim Okuldan Ayrılan Öğrenci Genel Ortaöğretim Okuldan Ayrılan Öğrenci Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Okuldan Ayrılan Öğrenci 2009-2010 2010-2011 2011-2012 94797 399 0 13 3 376 0,40 21158 360 163 74 2 571 2,70 21545 333 506 116 9 963 4,47 93126 455 0 13 2 434 0,47 21694 278 223 60 4 549 2,53 24274 243 580 203 42 1063 4,38 90468 369 1 3 6 357 0,39 20982 356 201 71 5 615 2,93 22870 256 424 288 7 966 4,22 Okuldan ayrılan, bir başka ifadeyle okulu terk eden öğrencilerin öğrenci mevcuduna oranlarının yıllara göre dağılımı Grafik 19 da gösterilmiştir. Grafik 19. Trabzon İli Okuldan Ayrılan Öğrencilerin Oranları (2009-2012) 0,5 0,4 İlköğretim 0,47 0,39 0 3 2,5 2 4,6 4,4 4,2 4 2009-2010 2010-2011 2011-2012 Genel Ortaöğretim 2,7 2,93 2,53 2009-2010 2010-2011 2011-2012 Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 4,47 4,38 4,22 2009-2010 2010-2011 2011-2012 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 26

Teşekkür Belgesi Takdir Belgesi Onur Belgesi Ödül Alan Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Teşekkür Belgesi Takdir Belgesi Onur Belgesi Ödül Alan Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Teşekkür Belgesi Takdir Belgesi Onur Belgesi Ödül Alan Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Yıllara göre okulu terk oranları ilköğretim ve genel ortaöğretim kademesinde inişli-çıkışlı bir seyir gösterirken, mesleki ve teknik ortaöğretim kademesinde inişli bir seyir göstermiştir. Ancak, mesleki ve teknik ortaöğretimdeki okulu terk oranları, her üç öğretim yılında da diğer kademelere göre oldukça yüksektir. Süreç incelemesinde, okulu terki önlemeye yönelik olarak, Düzköy İlçesinde; Kaymakamlık, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Emniyet Amirliği ve Sağlık Grup Başkanlığının ortak çalışmalarıyla, erken yaşta evlenmenin olumsuz yönleri ve diğer sakıncaları konusunda velilere bilgilendirmeler yapıldığı, Hayrat İlçesinde; okula kayıtlı olduğu halde istemeyerek okulu terk etme zorunda kalan öğrencilerin tespit edilerek, sivil toplum örgütlerinin desteğiyle İlçe merkezinde kızlara ve erkeklere ev tutulduğu ve okula devamlarının sağlandığı, Maçka İlçesinde; okuldan ayrılma/terk sorununun genelde okula geç başlamış yüksek dağ köylerinden gelen birkaç öğrencilerde görüldüğü ve yapılan rehberlikle sorunların aşıldığı, Of İlçesinde; okuldan ayrılma/terk riski bulunan öğrencilerle okul rehberlik servislerinin özel olarak ilgilendiği, velileriyle sıkı işbirliği yapıldığı ve terki önlenemeyen öğrencilerin açık liseye yönlendirildiği, Vakfıkebir İlçesinde ise; terki önlemeye yönelik olarak öğrenci bazında takipler yapıldığı, bu öğrencilerin velileriyle görüşülerek bir kısmı sisteme dahil edildiği görülmüştür. Sonuç olarak, ortaöğretimde İlin stratejik hedeflerine ulaşılmış ve okulu terk oranları %5,5 in altında kalmıştır. 3.1.5. Öğrenci Ödül Durumu Öğrenim kademeleri itibariyle, yıllara göre ödül alan öğrencilerin dağılımı, Tablo 10 da ve Grafik 20 de gösterilmiştir. Tablo 10. Trabzon İli Ödül Alan Öğrenci Durumu (2009-2012) İlköğretim Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Genel Ortaöğretim Ortaöğretim Öğretim Yılı 2009-2010 19201 13622 3009 37,80 7535 4162 2518 67,18 4731 1953 1550 36,52 2010-2011 8198 6315 866 16,51 3630 1869 948 29,72 1622 690 510 11,63 2011-2012 8178 6315 885 17,00 3585 2232 973 32,36 1766 801 949 15,37 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 27

Grafik 20. Trabzon İli Ödül Alan Öğrencilerin Oranları (2009-2012) 40 37,8 İlöğretim 30 20 10 16,51 17 0 2009-2010 2010-2011 2011-2012 80 60 40 20 67,18 Ortaöğretim 29,72 32,36 0 2009-2010 2010-2011 2011-2012 40 30 20 10 36,52 Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 11,63 15,37 0 2009-2010 2010-2011 2011-2012 Ödül alan öğrencilerin toplam öğrenci sayısına oranları, kademeler itibariyle değerlendirildiğinde, genel ortaöğretim kademesindeki öğrencilerin, ilköğretim ve meslekiteknik ortaöğretim kademesindeki öğrencilere göre çok daha fazla olduğu (iki katından fazla) görülmektedir. Ancak, Grafik 19 dan da anlaşılacağı gibi ödül oranlarında, 2010-2011 öğretim yılında tüm kademelerde, 2009-2010 öğretim yılına göre büyük bir düşüş olmuş ve oranlar, 2011-2012 öğretim yılında da bu düşüş seviyesinde gerçekleşmiştir. 3.1.6. Öğrenci Disiplin Durumu Öğrenim kademeleri itibariyle, yıllara göre yaptırım uygulanan ve disiplin cezası alan öğrencilerin dağılımı, Tablo 11 de gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 28

Uyarma Kınama Okul Değiştirme Yaptırım Uygulanan Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Kınama Okuldan Kısa Süreli Uzaklaştırma Okuldan Tasdikname İle Uzaklaştırma Örgün Eğitim Dışına Çıkarma Ceza Alan Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Kınama Okuldan Kısa Süreli Uzaklaştırma Okuldan Tasdikname İle Uzaklaştırma Örgün Eğitim Dışına Çıkarma Ceza Alan Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı (%) Tablo 11. Trabzon İli Ceza Alan Öğrenci Durumu (2009-2012) İlköğretim Olumsuz Davranışından Dolayı Yaptırım Uygulanan Öğrenci Genel Ortaöğretim Disiplin Cezası Alan Öğrenci Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Disiplin Cezası Alan Öğrenci Öğretim Yılı 2009-2010 28 59 4 0,016 241 195 0 5 2,084 152 250 4 0 1,801 2010-2011 15 8 2 0,027 149 66 0 0 0,991 113 81 18 0 0,952 2011-2012 4 13 4 0,023 84 40 1 0 0,596 66 41 2 0 0,477 Öğrencilere yönelik uygulanan yaptırımlar ve disiplin cezaları, genel olarak kınama cezasında yoğunlaşmıştır. Ceza alan öğrencilerin oranları, genel ortaöğretim ile mesleki-teknik ortaöğretimde yıllar itibariyle önemli ölçüde düşerken, ilköğretimde 2010-2011 öğretim yılında ciddi oranda artış göstermiş, 2011-2012 öğretim yılında düşüş gösterse de 2009-2010 öğretim yılına göre yine yüksek gerçekleşmiştir. Ceza alan öğrenci oranları ile ödül alan öğrenci oranları kıyaslandığında, sadece ilköğretim kademesinde anlamlı bir ilişki kurulabilmiştir (ceza alan öğrenci sayısı arttıkça ödül alan öğrenci sayısı düşmüştür). Diğer kademelerde anlamlı bir ilişki kurulamamış, bilakis ceza alan öğrenci sayısı düştükçe, ödül alan öğrenci sayısı da düşmüştür. Yaptırıma ve disiplin cezasına neden davranışlar, ilköğretim kademesinde; kavga etmek, dersin işleyişine engel olmak, tütün mamulleri kullanmak, okulu izinsiz terk etmek ve okulda şiddet uygulamak, ortaöğretim kademesinde ise; kaba ve saygısız davranmak, kopya çekmek, kavga etmek, kılık kıyafet yönetmeliğine uymamak, derse araç getirmemek eylemlerinde yoğunlaşmıştır. Süreç denetimlerinde, il ve ilçeler genelinde öğrencilerin disiplin cezasına neden olan davranışlarının analiz edilerek, bu davranışların önlenmesine yönelik bütüncül ve sistematik çalışmalar yapılmadığı görülmüştür. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 29

Okul Öğrenci Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenci Özel Eğitim Alan Öğrenci Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrencilerin Özel Eğitim Alma Oranı (%) Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenci Özel Eğitim Alan Öğrenci Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrencilerin Özel Eğitim Alma Oranı (%) Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenci Özel Eğitim Alan Öğrenci Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrencilerin Özel Eğitim Alma Oranı (%) Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenci Özel Eğitim Alan Öğrenci Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrencilerin Özel Eğitim Alma Oranı (%) 3.1.7. Özel Eğitim Durumu Son üç yıl itibariyle, özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin sayısal dağılımları ve özel eğitime ulaşma durumları Tablo 12 de gösterilmiştir. Tablo 12. Trabzon İli Özel Eğitim Durumu (2009-2012) Özel Eğitim Okulu Diğer Okullarda Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenci Durumu Okul Öncesi Eğitim İlköğretim Genel Ortaöğretim Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğretim Yılı 2009-2010 5 416 429 99 23,08 1250 1250 100 2 2 100 8 8 100 2010-2011 5 433 396 125 31,57 1270 1270 100 4 4 100 21 21 100 2011-2012 6 418 405 178 43,95 1425 1425 100 13 13 100 36 36 100 Özel eğitimle ilgili olarak il genelinde ve ilçelerde sunulan hizmetler irdelendiğinde, ilköğretim ve ortaöğretim kademesinde özel eğitim ihtiyacı olan tüm öğrencilere özel eğitim hizmeti sunulduğu, ancak okul öncesi eğitim kademesinde özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin yarısından daha azına özel eğitim hizmeti verildiği anlaşılmaktadır. Bu durumun da, gerekli yönlendirmeler yapılmasına rağmen, ebeveynlerin çocuklarını her hangi bir okula kaydettirmedikleri için resmi okullardaki özel eğitim imkânlarından faydalanamadıklarından kaynaklandığı dile getirilmiştir. Ayrıca, özel eğitim ihtiyacı olan okulöncesi eğitim çağındaki çocukların tamamına yakınının bir özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinden destek eğitimi aldıkları belirtilmiştir. Denetim alanının geniş olması, denetim süresinin kısa olması ve eğitim öğretime yeni başlanması nedeniyle, özel eğitim okullarında ve diğer okullarda sunulan özel eğitim hizmetlerinin süreç denetimi yapılamamıştır. 3.1.8. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Faaliyet raporlarına göre, son üç yıl itibariyle, ilköğretim ve ortaöğretim kademesinde öğrencilere yönelik olarak sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin sayısal dağılımı ve öğrenci mevcuduna oranı Tablo 13 de gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 30

Hizmet Alan Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Hizmet Alan Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Hizmet Alan Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Hizmet Alan Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Hizmet Alan Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Hizmet Alan Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Tablo 13. Trabzon İli Öğrenci Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Durumu (2009-2012) Öğretim Yılı Bireysel Rehberlik ve Danışma Hizmeti İlköğretim Grup Rehberlik ve Danışma Hizmeti Genel Ortaöğretim Bireysel Rehberlik ve Danışma Hizmeti Grup Rehberlik ve Danışma Hizmeti Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Bireysel Rehberlik ve Danışma Hizmeti Grup Rehberlik ve Danışma Hizmeti 2009-2010 3876 4,09 7354 7,76 2817 13,31 7058 33,36 1273 5,91 6854 31,81 2010-2011 3249 3,49 5751 6,18 3025 13,94 9048 41,71 1561 6,43 3017 12,43 2011-2012 55462 61,31 17570 19,42 10373 49,44 10211 48,67 6662 29,13 7693 33,64 Öğrencilere bireysel olarak sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin, öğretim yılları itibariyle, eğitim kademelerine göre dağılımı Grafik 21 de gösterilmiştir. Grafik 21. Trabzon İli Bireysel Rehberlik Hizmeti Alan Öğrenci Oranları (2009-2012) 70 60 61,31 50 49,44 40 30 29,13 20 13,94 10 6,43 4,09 13,31 0 3,49 5,91 İlköğretim Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 2009-2010 2010-2011 2011-2012 Öğrencilere bireysel olarak sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, 2009-2010 ve 2010-2011 öğretim yıllarında tüm kademelerde düşük seviyede gerçekleşmesine karşın, 2011-2012 öğretim yılında, ilköğretim kademesinde en yüksek seviyede olmak kaydıyla önemli bir artış göstermiştir. Bireysel rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinden yararlanan öğrenci oranlarıyla yaptırım uygulanan ve disiplin cezası alan öğrenci oranları kıyaslandığında, 2011-2012 öğretim yılında, bireysel rehberlik ve psikolojik danışma hizmetini en yüksek oranda alan ilköğretim kademesinde, yaptırım uygulama oranının en düşük seviyede olduğu anlaşılmaktadır. Bu sonuç, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin öğrencilerin kişisel gelişimlerinde ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Öğrencilere grup olarak sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin, öğretim yılları itibariyle, eğitim kademelerine göre dağılımı Grafik 22 de gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 31

Uluslararası Ulusal Yerel TOPLAM Öğrenci Mevcuduna Oranı Uluslararası Ulusal Yerel TOPLAM Öğrenci Mevcuduna Oranı Uluslararası Ulusal Yerel TOPLAM Öğrenci Mevcuduna Oranı Etkinliklere katılan toplam öğrenci sayısı Etkinliklere Katılan Toplam Öğrencilerin Öğrenci Mevcuduna Oranı Grafik 22. Trabzon İli Grup Olarak Rehberlik Hizmeti Alan Öğrenci Oranları (2009-2012) Öğrencilere grup olarak sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, tüm kademelerde yıllar itibariyle artış göstermiş olsa da, her üç öğretim yılında da, ilköğretim kademesinde en düşük seviyede, genel ortaöğretim kademesinde ise en yüksek seviyede gerçekleşmiştir. Bu sonuç, il geneli itibariyle, ilköğretim ve mesleki-teknik eğitimde öğrencilere grup olarak verilen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin arttırılması gerektiğini ortaya koymaktadır. 3.1.9. Sosyal ve Kültürel Etkinlikler Son üç yıl itibariyle, ilköğretim ile genel ve mesleki-teknik ortaöğretimdeki öğrencilerin projeler, sosyal etkinlikler ve spor etkinliklerine katılım durumu, eğitim kademeleri bazında Tablo 14, Tablo 15 ve Tablo 16 da gösterilmiştir 1. Tablo 14. Trabzon İli İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Etkinliklere Katılım Durumu (2009-2012) Proje Yarışmaları Sosyal Etkinlikler Spor Etkinlikleri Öğretim Yılı 2009-2010 - 46 138 184 0,19 6 504 980 1490 1,57-221 5608 5829 6,15 7503 7,91 2010-2011 - 146 96 242 0,26 5 456 934 1395 1,50-214 7812 8026 8,62 9663 10,40 2011-2012 - 276 54 330 0,36 5 412 854 1271 1,40-158 4982 5140 5,68 6741 7,45 1 Sadece, Valilik Makamı onayı ile düzenlenen sosyal etkinliklere ve Bakanlık duyurusu yapılan yarışmalara katılan öğrenci sayısaları verilmiştir. İlgili yönetmelik esasları çerçevesinde, okul ve kurumlarca düzenene diğer sosyal etkinliklere (tiyatro, konferans, seminer, panel, gösteri, defile, sergi, kermes, festival vb. faaliyetler) ait sayısal verileri bulunmadığından belirtilememiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 32

Uluslararası Ulusal Yerel TOPLAM Öğrenci Mevcuduna Oranı Uluslararası Ulusal Yerel TOPLAM Öğrenci Mevcuduna Oranı Uluslararası Ulusal Yerel TOPLAM Öğrenci Mevcuduna Oranı Etkinliklere katılan toplam öğrenci sayısı Etkinliklere Katılan Toplam Öğrencilerin Öğrenci Mevcuduna Oranı Uluslararası Ulusal Yerel TOPLAM Öğrenci Mevcuduna Oranı Uluslararası Ulusal Yerel TOPLAM Öğrenci Mevcuduna Oranı Uluslararası Ulusal Yerel TOPLAM Öğrenci Mevcuduna Oranı Etkinliklere katılan toplam öğrenci sayısı Etkinliklere Katılan Toplam Öğrencilerin Öğrenci Mevcuduna Oranı Tablo 15. Trabzon İli Genel Ortaöğretim Öğrencilerinin Sosyal Etkinliklere Katılım Durum (2009-2012) Proje Yarışmaları Sosyal Etkinlikler Spor Etkinlikleri Öğretim Yılı 2009-2010 - 64-64 0,30 12 1119 385 1516 7,17-150 2148 2298 10,86 3878 18,33 2010-2011 3 68-71 0,33 5 991 313 1309 6,04-185 3439 3624 16,71 5004 23,08 2011-2012 - 90-90 0,43 6 932 280 1218 5,80-114 2784 2898 13,81 4206 20,05 Tablo 16. Trabzon İli Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğrencilerinin Sosyal Etkinliklere Katılım Durum (2009-2012) Proje Yarışmaları Sosyal Etkinlikler Spor Etkinlikleri Öğretim Yılı 2009-2010 - 284-284 1,32-28 40 68 0,32-19 343 362 1,68 714 3,314 2010-2011 1 409-410 1,69-26 48 74 0,30-19 343 362 1,49 846 3,485 2011-2012 2 270-272 1,19-24 44 68 0,30-19 343 362 1,58 702 3,070 Tüm kademelerde, en yüksek katılım spor etkinlikleri alanında gerçekleşmiştir. Sosyal etkinliklere en yüksek katılım genel ortaöğretim kademesinde gerçekleşirken, en az katılım mesleki ve teknik ortaöğretim kademesinde olmuştur. Proje yarışmalarına katılım ise, mesleki ve teknik ortaöğretimde genel ortaöğretim ve ilköğretime göre daha yüksek oranda çıkmıştır. Bunun sebebi de, meslek liselerinde her yıl ulusal düzeyde düzenlenen proje yarışmalarıdır. Etkinliklere katılan toplam öğrenci sayılarının öğretim yılları ve eğitim kademeleri itibariyle dağılımı Grafik 23 te gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 33

Grafik 23. Trabzon İli Öğrencilerinin Sosyal Etkinliklere Katılım Oranları (2009-2012) 25,00 20,00 15,00 10,00 10,40 7,91 23,08 20,05 18,33 2009-2010 2010-2011 2011-2012 7,45 3,31 5,00 3,49 3,07 0,00 İlöğretim Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Sosyal etkinliklere en yüksek katılım 2010-2011 öğretim yılında gerçekleşmiş olup, son üç yıl itibariyle çıkışlı-inişli bir seyir izlemiştir. Son üç yılın tamamında da genel ortaöğretim öğrencilerinin katılımı en yüksek seviyede gerçekleşirken, mesleki ve teknik ortaöğretim öğrencilerinin katılımı en düşük seviyede gerçekleşmiştir. İlköğretim öğrencilerinin katılımı da oldukça düşük seviyede kalmıştır. Esas itibariyle, tüm kademelerde de öğrencilerin sosyal etkinliklere katılımı düşüktür ve üzerinde çalışılması gereken bir konudur. Sosyal etkinliklere katılım oranlarıyla ödül ve ceza oranları kıyaslandığında anlamlı bir ilişkinin olmadığı anlaşılmaktadır. Halbuki, sosyal etkinliklerin amaçlarından birisi de, öğrencilere olumlu davranışlar kazandırarak disiplin dışı olarak nitelendirilebilecek davranışlarını ortadan kaldırmaktır. Proje yarışmalarına, sosyal etkinliklere ve spor etkinliklerine katılım, Bakanlığın ve İlin stratejik hedeflerine göre değerlendirildiğinde, genel olarak, düşük performans gösterildiği ve hedeflerin altında kalındığı görülmekle birlikte, okul ve kurumlar tarafından gerçekleştirilen ve sayısal verilerine ulaşılamayan sosyal etkinlikler de dikkate alındığında, hedeflere ulaşıldığı anlaşılmaktadır. 3.1.10. Hayat Boyu Öğrenme Kapsamında Yaygın Eğitim Faaliyetleri Son üç yıl itibariyle, hayat boyu öğrenme kapsamında açılan yaygın eğitim faaliyetlerinin dağılımı Tablo 17 ve Grafik 24 te gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 34

Açılan Kurs Katılan Kursiyer Sertifika Alan Kursiyer İstihdam Edilen Kursiyer Görev Alan Öğretmen/ Usta Öğretici Açılan Kurs Katılan Kursiyer Sertifika Alan Kursiyer Görev Alan Öğretmen/ Usta Öğretici Açılan Kurs Katılan Kursiyer Sertifika Alan/Okur-Yazar Olan Kursiyer Görev Alan Öğretmen/ Usta Öğretici Tablo 17. Trabzon İli Yaygın Eğitim Faaliyetleri (2009-2012) Meslek Kursları Sosyal ve Kültürel Kurslar Okur-Yazarlık Kursları Öğretim Yılı 2009-2010 943 14021 10804 348 320 3735 45857 22437 178 1150 11648 9393 150 2010-2011 1412 21919 16678 637 263 2782 49462 21062 202 1523 16467 14971 380 2011-2012 1198 20600 14464 587 346 2562 52399 25309 387 795 5242 4743 300 Grafik 24. Trabzon İli Yaygın Eğitim Faaliyetlerinin Dağılımı (2009-2012) Tablo 17 ve Grafik 23 incelendiğinde; son üç yıl itibariyle sosyal ve kültürel kursların meslek kursları ve okuma-yazma kurslarına göre daha fazla açıldığı, 2011-2012 yılında düzenlenen meslek kurslarının haricinde, tüm kurslarda, yıllara göre sayıca düşüş olduğu, ancak kursiyer sayılarında, okuma-yazma kurslarının dışında, düşüş değil bilakis artış olduğu görülmektedir. Okuma-yazma kurslarına katılan kursiyer sayılarındaki düşüş, olması gerektiği gibi, beklenen bir durumdur. Zira, İl genelinde okuma-yazma bilmeyenlerin sayısı da yıllara göre düşüş göstermiştir. Hayat boyu öğrenme kapsamında, yaygın eğitimden faydalananların sayısı, İlin stratejik hedeflerine göre kıyaslandığında, meslek kursları açısından 2010 ve 2011 yılları dışında, diğer kurslarda her üç yılda da, düşük performans gösterilerek hedeflenen sayının altında kaldığı anlaşılmaktadır. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 35

Yatılı Öğrenci Kapasitesi Yatılı Öğrenci Yatılı Öğrenci nın Kapasiteye Oranı Yatılı Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı Yatılı Öğrenci Kapasitesi Yatılı Öğrenci Yatılı Öğrenci nın Kapasiteye Oranı Yatılı Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı Yatılı Öğrenci Kapasitesi Yatılı Öğrenci Yatılı Öğrenci nın Kapasiteye Oranı Yatılı Öğrenci nın Öğrenci Mevcuduna Oranı Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı Öğrenci Öğrenci Mevcuduna Oranı 3.1.11. Bursluluk ve Yatılılık Durumu Son üç yıl itibariyle, okul öncesi eğitim kademesinde burs alan ve yatılı olan öğrenci ile yarım yatılılık kapsamında olan okul ve öğrenci bulunmamaktadır. İlköğretim, genel ortaöğretim ve mesleki-teknik ortaöğretim kademelerine göre burs alan öğrenci sayıları ve oranları Tablo 18 de, yatılılık kapasitesi ve kullanım durumu Tablo 19 da gösterilmiştir. Öğretim Yılı Tablo 18. Trabzon İli Burs Alan Öğrenci Durumu (2009-2012) Resmi Kurumlardan Burs Alan İlköğretim Özel Kişi/Kurumlar dan Burs Alan Genel Ortaöğretim Resmi Kurumlardan Burs Alan Özel Kişi/Kurumlar dan Burs Alan Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Resmi Kurumlardan Burs Alan Özel Kişi/Kurumlar dan Burs Alan 2009-2010 1111 1,17 - - 1602 7,57 - - 177 0,82 - - 2010-2011 1164 1,25 - - 1776 8,19 - - 205 0,85 - - 2011-2012 1369 1,51 - - 1769 8,43 - - 196 0,86 - - İl Milli Eğitim Müdürlüğünden alınan verilere göre, özel kişi veya kurumlardan burs alan öğrenci bulunmazken, genel ortaöğretim öğrencilerinin en yüksek oranda, mesleki ve teknik ortaöğretim öğrencilerinin ise en düşük oranda burs aldığı anlaşılmaktadır. Burs alan öğrencilerin oranları İlin stratejik hedeflerine göre kıyaslandığında, sadece genel ortaöğretimde yüksek performans gösterilerek hedeflerin üzerine çıkıldığı, ilköğretim ve mesleki-teknik ortaöğretimde ise düşük performans gösterilerek hedeflerin oldukça altında kalındığı görülmektedir. Ayrıca, yıllar itibariyle burs alan öğrenci oranlarında artış gerçekleşmiş olsa da, Bakanlığın (burs hizmetlerinden yararlanan öğrenci sayısının her yıl %5 oranında arttırma) hedefine hiçbir kademede ulaşılamamıştır. Tablo 19. Trabzon İli Öğrenci Yatılılık Durumu (2009-2012) İlköğretim Genel Ortaöğretim Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğretim Yılı 2009-2010 975 712 73,03 0,75 1950 1444 74,05 6,82 1488 1523 102,35 7,07 2010-2011 875 573 65,49 0,62 2852 1780 62,41 8,21 1461 1401 95,89 5,77 2011-2012 875 516 58,97 0,57 2828 1908 67,47 9,09 1521 1366 89,81 5,97 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 36

Okul Öğrenci Resmi Okullardaki Öğrenci na Oranı Öğretmen Resmi Okullardaki Öğretmen na Oranı Okul Öğrenci Resmi Okullardaki Öğrenci na Oranı Öğretmen Resmi Okullardaki Öğretmen na Oranı Okul Öğrenci Resmi Okullardaki Öğrenci na Oranı Öğretmen Resmi Okullardaki Öğretmen na Oranı Yatılılık kapasitesi, yıllar itibariyle genel ve meslek-teknik ortaöğretimde arttırılırken ilköğretimde düşürülmüştür. Kapasite kullanımında, genel ortaöğretimin haricinde yıllar itibariyle önemli oranda düşüş gerçekleşmiş ve ilköğretimde kapasite kullanımı neredeyse yarıya inmiştir. Yatılılıktan faydalanan öğrenci oranı ise, genel ortaöğretimde artış gösterirken ilköğretimde düşüş göstermiş, mesleki-teknik ortaöğretimde inişli-çıkışlı bir seyir izlemiştir. Yapılan sorgulamalarda; MEB İlköğretim Genel Müdürlüğü nün 31/03/2011 tarihli ve 4290 sayılı yazılarının 5 inci maddesinde belirtilen Yatılı İlköğretim Bölge Okulları 1-5 inci sınıflarında okuyan öğrencilerin tamamı taşımalı ilköğretim kapsamına alınacak ifadesi gereği 2011 yılından itibaren YİBO ların ilkokul kısmına öğrenci alınmadığından ilköğretimde yatılılık kullanma kapasitesinin düştüğü; Merkez ilçedeki 6 pansiyonlu ortaöğretim okullarından 4 tanesinin genel, 1 tanesinin İHL ve 1 tanesinin de özel eğitim okulu olduğu, bu nedenle en fazla pansiyon talebi merkez ilçede yoğunlaştığından bu okulların doluluk oranın da %100 olduğu, ancak ortaöğretimde pansiyonlu okullar ranza/koğuş sisteminden yatak sistemine kademeli olarak geçiş yaptığından kapasite düşüşü olduğu ileri sürülmüştür. Yatılılıktan hizmetinden yararlanan öğrenci oranları, İlin stratejik planında yer alan ortaöğretim hedefleriyle kıyaslandığında, genel ortaöğretimde hedeflere ulaşıldığı, ancak mesleki-teknik ortaöğretimde hedeflere ulaşılamadığı anlaşılmaktadır. Diğer taraftan, her iki kademede de, Bakanlığın (pansiyon hizmetinden yararlanan öğrenci oranını her yıl %5 arttırmak) hedefine ulaşılamamıştır. 3.1.12. Özel Öğretim Durumu İl genelinde 6 özel ilköğretim okulu ve 7 özel lise bulunmaktadır. Mesleki ve teknik eğitim alanında özel eğretim yapan herhangi bir okul yoktur. Son üç yıl itibariyle, ilköğretim ve ortaöğretim kademelerinde özel öğretim kurumu (özel okul) sayıları ile öğrenci ve öğretmen sayıları Tablo 20 de gösterilmiştir. Tablo 20. Trabzon İli Özel Öğretim Durumu (2009-2012) Özel İlköğretim Özel Genel Ortaöğretim Özel Ortaöğretim Özel Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğretim Yılı 2009-2010 6 1123 1,18 127 0,021 7 705 1,65 123 0,041 - - - - - 2010-2011 6 1112 1,19 121 0,021 7 708 1,54 123 0,041 - - - - - 2011-2012 6 1186 1,31 121 0,019 7 735 1,68 142 0,043 - - - - - Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 37

İlköğretim Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim İlköğretim Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim İlköğretim Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Sekiz Yıl Önce Kayıt Olan Öğrenci Sekizinci Sınıf Öğrenci Mezun Olan Öğrenci Mezun Olan Öğrenci nın Sekiz Yıl Önce Kayıt Olan Öğrenci na Oranı Mezun Olan Öğrenci nın Sekizinci Sınıf Öğrenci na Oranı Dört Yıl Önce Kayıt Olan Öğrenci Onikinci Sınıf Öğrenci Mezun Olan Öğrenci Mezun Olan Öğrenci nın Dört Yıl Önce Kayıt Olan Öğrenci na Oranı Mezun Olan Öğrenci nın Onikinci Sınıf Öğrenci na Oranı Dört Yıl Önce Kayıt Olan Öğrenci Onikinci Sınıf Öğrenci Mezun Olan Öğrenci Mezun Olan Öğrenci nın Dört Yıl Önce Kayıt Olan Öğrenci na Oranı Mezun Olan Öğrenci nın Onikinci Sınıf Öğrenci na Oranı Özel öğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin oranları, genel olarak yıllar itibariyle artış göstermiş olsa da Türkiye ortalamasının (yaklaşık %3) ve Bakanlığın stratejik hedeflerinin oldukça altında kalmıştır. İlin stratejik planında bu yönde bir hedef bulunmamakta olup, yapılan süreç incelemesinde ve sorgulamalarda, bu yönde özel sektörün girişimlerinin olduğu, ancak şehir merkezinde arsa bulunamadığı ve yatırımcıların şehir merkezi dışını tercih etmediği için bu güne kadar yeterince yatırım yapılmadığı, yine de bazı şirketlerin/kişilerin özel okul açma gayretlerinin devam ettiği anlaşılmıştır. 3.1.13. Okulu Tamamlama Öğrenim kademeleri bazında sisteme giren öğrencilerin son sınıfa ulaşma ve mezun olma durumları Tablo 21 de ve Grafik 25 te gösterilmiştir. Zaman içerisinde nakil ve benzeri nedenlerle son sınıfa ulaşmadan sistemden çıkan öğrenci olduğu gibi, sisteme giren öğrenci de olduğundan, bu giriş-çıkışın birbirini dengelediği varsayılmıştır. Tablo 21. Trabzon İli Öğrencilerin Okulu Tamamlama Durumu (2009-2012) Ortaöğretim İlköğretim Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğretim Yılı 2009-2010 13178 13140 12230 92,81 93,07 6135 5017 4961 80,86 98,88 5467 4226 3792 69,36 89,73 2010-2011 13047 12493 12405 95,08 99,30 5047 5042 4718 93,48 93,57 6169 4951 4480 72,62 90,49 2011-2012 12494 12122 - - - 5405 4954 4871 90,12 98,32 6334 4808 4575 72,23 95,15 Grafik 25. Trabzon İli Öğrencilerin Okulu Tamamlama Oranları (2009-2012) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 93,07 98,88 92,81 80,86 89,73 69,36 99,3 93,57 95,08 93,48 98,32 90,49 95,15 90,12 72,62 72,23 Mezun Olan Öğrenci nın Sisteme Giren Öğrenci na Oranı Mezun Olan Öğrenci nın Son Sınıf Öğrenci na Oranı Kaynak: Trabzon İl 2009-2010 Milli Eğitim Müdürlüğü Verilerinden 2010-2011 Düzenlendi (Eylül 2012) 2011-2012 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 38

Son Sınıf Öğrenci İşletmelerde Beceri Eğitimine Gönderilen Öğrenci İşletmelerde Beceri Eğitimine Gönderilen Öğrenci nın Son Sınıf Öğrenci na Oranı İşletmelerde Beceri Eğitiminde Görevlendirilen Koordinatör Öğretmen Koordinatörlük Saati Ortalaması Bir Koordinatör Öğretmene Düşen İşletme Bir Koordinatör Öğretmene Düşen Öğrenci Koordinatör Öğretmenlerin Maaş Karşılığı Ders Saati Ortalaması Mesleki Eğitim Yaptırılan İşletme Eğitim Birimi Bulunan İşletme İşletmelerde Mesleki Eğitimde Görevlendirilen Eğitici Personel/Usta Öğretici Son sınıfa ulaşan öğrencilerin okulu tamamlama (mezun olma) oranları yıllar itibariyle artış göstermiş olsa da, sisteme giren öğrencilerin tamamı son sınıfa ulaşamamış ve önemli oranda kayıplar vererek, mezun olan öğrencilere oranları, son sınıfların mezunlara oranına göre önemsenecek oranda düşük seviyede gerçekleşmiştir. Özellikle mesleki ve teknik ortaöğretimde bu açıklık %20'ler düzeyine ulaşmıştır. Okulu tamamlama oranları, okulu terk (ayrılma) ve sınıf tekrar oranlarıyla kıyaslandığında, aralarında anlamlı bir ilişkinin olduğu ve kademeler bazında paralellik arz ettiği anlaşılmaktadır. 3.1.14. İşletmelerde Mesleki Eğitim Mesleki-teknik ortaöğretim kademesindeki son sınıf ve işletmelerde mesleki eğitim uygulamasına katılan öğrenci sayıları ile öğretmen ve işletme durumları Tablo 22 de gösterilmiştir. Tablo 22. Trabzon İli İşletmelerde Mesleki Eğitim Durumu (2009-2012) Öğrenci Öğretmen İşletme Öğretim Yılı 2009-2010 2866 2419 84,40 335 17,12 6,43 10,43 17,31 1049 41 335 2010-2011 3510 2848 81,14 356 16,91 9,53 13,17 16,35 1117 57 376 2011-2012 3352 2923 87,20 396 14,15 7,93 12,12 17,27 1123 71 370 Son üç yıl itibariyle, işletmelerde mesleki eğitim uygulamasına katılan öğrenci oranları, inişliçıkışlı bir seyir izlemiş ve 2011-2012 öğretim yılında en yüksek seviye ulaşmıştır. Bir koordinatör öğretmene düşen işletme ve öğrenci sayısında paralellik söz konusu iken, ortalama koordinatörlük saati göreceli olarak yüksektir 2 ve öğretmenler genel olarak maaş karşılığını (sağlık meslek liselerinde 15, diğer meslek liselerinde 20 saat) doldurmadan koordinatörlük görevi almışlardır. Diğer taraftan, eğitim birimi bulunan işletme sayısı ile eğitici personel/usta öğretici sayısı, işletme sayısına göre oldukça düşüktür. Ki, süreç incelemesinde, eğitim birimlerinin büyük çoğunluğunun sağlık meslek lisesi öğrencilerinin uygulama yaptıkları hastanelerde olduğu görülmüştür. 2 Bir öğretmene verilebilecek azami koordinatörlük saati 16 olması gerekirken, ortalama koordinatörlük saatinin 2009-2010 ve 2010-2011 öğretim yıllarında 16 nın üstünde olmasının yanlış hesaplamalardan kaynaklandığı değerlendirilmektedir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 39

3.1.15. Kız Çocuklarının Okullaşması Okullaşma oranlarıyla ilgili bölümde yapılan değerlendirmede de belirtildiği gibi, il genelinde ve ilçelerde kız çocuklarının okullaşmasıyla ilgili herhangi bir sıkıntının yaşanmadığı, kız ve erkek çocukların okullaşma oranları arasında bir farkın oluşmadığı görülmüştür. Konuyla ilgili süreç denetimlerinde, kampanyalar ve projeler dahilinde aşağıdaki çalışmaların yapıldığı anlaşılmıştır: Merkez İlçede; 2010/38 sayılı Genelge gereğince İlde bir eylem planı oluşturulmuş, Eylem Planı kapsamında yapılan işlemler rapor halinde Bakanlığa sunulmuştur. Söz konusu eylem planı çerçevesinde periyodik olarak yapılması gereken çalışmalar ilgili okul ve kurumlara yazı ile hatırlatılmıştır. Halk Eğitimi Merkezi ve Akşam Sanat Okulu tarafından yürütülen Bilinç Okullaşmayı Getirecek Projesi kapsamında 160 aile ziyaret edilerek, 75 çocuk örgün eğitime kayıt yaptırmak koşuluyla ikna edilmiş, 69 çocuk açık ve 5 çocuk rehabilitasyon merkezlerine yönlendirilmiştir. 11 çocuk ise çeşitli nedenlerle (zihinsel engel, evlenme, vs.) okullaşmaya dahil edilememiştir. Tüm ilçelerde Ana Kız Okuldayız kampanyasıyla ilgili çalışmalar sürdürülmüştür. Bununla birlikte, Dernekpazarı İlçesinde; ortaöğretim çağındaki kız çocuklarının bir kısmı Kuran kurslarına devam ettiğinden örgün eğitime katılamamış ve açık liseye yönlendirilmiştir. Hayrat İlçesinde; bir Okulda İlköğretim Yetmez Eğitim Bitmez Projesi kapsamında üç bilgisayarlı proje odası oluşturulmuştur. Maçka İlçesinde; ulaşım sorunları ve ekonomik yetersizlikler nedeniyle okula gelemeyen öğrenciler tespit edilerek gerek Devlet imkanları gerekse de hayırseverler vasıtasıyla bu sorunlar aşılmaya çalışılmış, taşıma kapsamına alınamayacak durumdaki yüksek köylerde ikamet eden yaklaşık 75 kız öğrencinin ilçe merkezinde konaklamalarına yardım edilmiştir. İlköğretim Yetmez Eğitim Bitmez Projesi kapsamında 225 kız öğrencinin ailesine ulaşılmıştır. Of İlçesinde; kız çocuklarının okullaşmasını artırmak için Halk Eğitimi Merkezimiz tarafından 2010-2011 öğretim yılında AB projeleri kapsamında, Özellikle Kız Çocuklarının Okullaşması Projesi hazırlanmış ve 120.000 Euro hibe alınarak, proje sayesinde kız çocuklarının okullaşma oranının %20 oranında artırılmıştır. 3.1.16. Okur-Yazar Oranlarının Arttırılmasına İlişkin Çalışmalar Hayat boyu öğrenme kapsamında gerçekleştirilen yaygın eğitim faaliyetleri bölümünde analiz edildiği gibi, okur-yazar oranını arttırmak için, il genelinde okuma yazma bilmeyenlerin taraması yapılarak, 2009-2010 öğretim yılında 1150 kurs açılmış ve 11648 kursiyer bu kurslara katılmış, 2010-2011 öğretim yılında 1523 kurs açılmış ve 16467 kursiyer bu kurslara katılmış, 2011-2012 öğretim yılında ise okuma-yazma bilmeyenlerin sayısındaki düşüşe paralel olarak, 795 kurs açılmış ve 5242 kursiyer bu kurslara katılmıştır. Gerek İl Milli Eğitim Müdürlüğünde ve gerekse ilçe milli eğitim müdürlüklerinde yapılan incelemelerde, halk eğitim merkezi müdürlükleri aracılığıyla gerekli çalışmaların yapılarak okuma yazma oranında önemli artışların sağlandığı görülmüştür. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 40

Mezun Olan Öğrenci sayısı Lisans Programına Yerleşen Öğrenci Ön Lisans Programına Yerleşen Öğrenci (Sınavsız + Sınavlı) Açıköğretim Programına (Lisans+Ön Lisans) Yerleşen Öğrenci Lisans programına Yerleşen Öğrenci nın Mezun Olan Öğrenci na Oranı Ön Lisans programına Yerleşen Öğrenci nın Mezun Olan Öğrenci na Oranı Açıköğretim programına Yerleşen Öğrenci nın Mezun Olan Öğrenci na Oranı Yüksek Öğretim Programına Yerleşen Öğrenci nın Mezun Olan Öğrenci na Oranı Yüksek Öğretim Programına Yerleşen Öğrenci nın Sınava Giren (YGS'ye) Öğrenci na Oranı Mezun Olan Öğrenci sayısı Lisans Programına Yerleşen Öğrenci Ön Lisans Programına Yerleşen Öğrenci Açıköğretim Programına (Lisans+Ön Lisans) Yerleşen Öğrenci Lisans programına Yerleşen Öğrenci nın Mezun Olan Öğrenci na Oranı Ön Lisans programına Yerleşen Öğrenci nın Mezun Olan Öğrenci na Oranı Açıköğretim programına Yerleşen Öğrenci nın Mezun Olan Öğrenci na Oranı Yüksek Öğretim Programına Yerleşen Öğrenci nın Mezun Olan Öğrenci na Oranı Yüksek Öğretim Programına Yerleşen Öğrenci nın Sınava Giren (YGS'ye) Öğrenci na Oranı 3.2. Başarı ve Eğitim Çıktıları 3.2.1. Yükseköğretime Geçiş Mezun olan ve sınava giren öğrenci sayılarına göre, genel ortaöğretim ve meslek-teknik ortaöğretim kademesinden yükseköğretime geçiş durumu Tablo 23 ve Tablo 24 te gösterilmiştir. Tablo 23. Trabzon İli Genel Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçiş Durumu (2009-2012) Genel Ortaöğretim Öğretim Yılı Sınava Giren Öğrenci YGS LYS 2009-2010 4352 4264 2809 1395 223 142 32,05 5,12 3,26 40,44 41,28 2010-2011 3864 3891 2791 1252 320 129 32,40 8,28 3,34 44,02 43,72 2011-2012 3843 3581 2867 1254 243 117 32,63 6,32 3,04 42,00 45,07 Tablo 24. Trabzon İli Mesleki ve Teknik Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçiş Durumu (2009-2012) Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Sınava Giren Öğrenci Öğretim Yılı YGS LYS 2009-2010 3544 2906 845 230 1508 96 6,49 42,55 2,71 51,75 63,11 2010-2011 4211 3342 1048 243 1706 124 5,77 40,51 2,94 49,23 62,03 2011-2012 4159 3807 1138 266 1767 146 6,40 42,49 3,51 52,39 57,24 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 41

Yıllar itibariyle, sınava (YGS ye) giren öğrenci sayısına göre yükseköğretime geçiş oranlarında, genel ortaöğretim kademesinde sistematik bir artış, mesleki ve teknik ortaöğretimde tam tersine sistematik bir azalış gerçeklemiştir. Mezun olan öğrenci sayısına göre yükseköğretime geçiş oranlarında ise inişli-çıkışlı bir seyir gerçekleşmiştir. Yükseköğretim programına yerleşen öğrencilerin program türüne göre dağılımı, son üç yıl itibariyle, genel ortaöğretim ve mesleki-teknik ortaöğretim ayrımında Grafik 26 da gösterilmiştir. Tablo 24 ve 25 ile Grafik 26 daki dağılımdan da anlaşılacağı gibi, genel ortaöğretimden yükseköğretime geçiş yapan öğrencilerin büyük çoğunluğu lisans seviyesinde bir yükseköğretim programına yerleşirken, mesleki-teknik ortaöğretimden yükseköğretime geçiş yapan öğrencilerin büyük çoğunluğu da, sınavsız geçişten kaynaklı olarak, ön lisans seviyesinde bir yükseköğretim programına yerleşmiştir. Her iki kademede de açıköğretim programına yerleşen öğrenci oranı en düşük seviyede kalmıştır. Genel ortaöğretimden lisans seviyesinde bir yükseköğretim programına yerleşen öğrenci oranı, düşük de olsa, yıllar itibariyle artış göstermiştir. Mezun olan öğrencilerin yükseköğretime yerleşen öğrencilere oranları ile sınava (YGS ye) giren öğrencilerin yükseköğretime yerleşen öğrencilere oranları arasındaki fark, genel ortaöğretimde daha azken, mesleki ve teknik ortaöğretimde daha yüksektir. Bu durum da, mesleki ve teknik ortaöğretimden mezun olanların önemli bir kısmının sınava girmediğini göstermektedir. Nitekim, LYS ye giren öğrenci sayısı mezunlara göre oldukça azdır. Grafik 26. Trabzon İli Ortaöğretimden Yükseköğretime Geçiş Oranları (2009-2012) 2009-2010 Genel Ortaöğretim 223 142 1395 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 42

Grafik 26 nın devamı 2010-2011 Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 320 129 124 243 Lisans Programına Yerleşen Öğrenci 1252 1706 Ön Lisans Programına Yerleşen Öğrenci 2011-2012 Genel Ortaöğretim 243 117 1254 146 1767 266 Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Lisans Programına Yerleşen Öğrenci Ön Lisans Programına Yerleşen Öğrenci Açıköğretim Programına (Lisans+Ön Lisans) Yerleşen Öğrenci İlin kendi içinde yapılan değerlendirmelerin dışında, 2011 yılında yükseköğretime yerleşen (lisans+önlisans+açıköğretim) ve lisansa yerleşen öğrenci oranları, YGS ye giren öğrenci oranlarıyla, Türkiye ortalamasına ve TR 9 bölgesinde yer alan illere göre kıyaslandığında, Grafik 27 de de gösterildiği gibi, genel ortaöğretimde hem yükseköğretime yerleşen toplam öğrenci oranında hem de lisansa yerleşen öğrenci oranında Türkiye ortalamasının ve Rize İli dışında bölgedeki diğer illerin gerisinde kalınmıştır. Mesleki ve teknik ortaöğretimde ise, yükseköğretime yerleşen toplam öğrenci oranında Türkiye ortalaması ile Giresun, Artvin ve Gümüşhane illerinin altında, Ordu ve Rize illerinin üstünde; lisansa yerleşen öğrenci oranlarında da Türkiye ortalamasının üstünde kalınırken bölgedeki tüm illerin altında kalınmıştır. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 43

İlköğretimden Mezun Olan Öğrenci SBS'ye Katılan Öğrenci Sınavla Öğrenci Olan Ortaöğretim Kurumuna Yerleşen Öğrenci Sınavla Öğrenci Alan Ortaöğretim Kurumuna Yerleşen Öğrenci nın İlköğretimden Mezun Olan Öğrenci na Oranı Sınavla Öğrenci Alan Ortaöğretim Kurumuna Yerleşen Öğrenci nın SBS'ye Katılan Öğrenci na Oranı SBS Puan Ortalaması OYP Ortalaması Grafik 26. Trabzon İli Yükseköğretime Yerleşme Durumunun Türkiye ve Bölgesel Kıyaslaması (2011) Kaynak: ÖSYM, 2011 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi Kitabından Düzenlendi 3.2.2. Ulusal Sınavlar 3.2.2.1. Seviye Belirleme Sınavı (SBS) İlköğretim kademesinden mezun olan öğrencilerin SBS ye girme ve sınavla öğrenci alan ortaöğretim kurumlarına yerleşme durumu ile SBS ve OYP puan ortalaması Tablo 25 te gösterilmiştir. Tablo 25. Trabzon İli İlköğretim Seviye Belirleme Sınavı (SBS) Durumu (2009-2012) SBS (Sadece 8. Sınıf) Öğretim Yılı 2009-2010 12199 8046 4062 33,298 50,485 311,76 327,06 2010-2011 12230 8148 4071 33,287 49,963 291,58 310,94 2011-2012 10937 8261 4319 39,490 52,282 318,54 321,77 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 44

Son üç öğretim yılı itibariyle, sınavla öğrenci alan ortaöğretim kurumuna yerleşme oranı ile SBS ve OYP ortalamaları inişli-çıkışlı bir seyir izlemiş ve sınavla öğrenci alan ortaöğretim kurumlarına yerleşme oranı 2011-2012 öğretim yılında en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Burada dikkat edilmesi gereken durum, mezun olan öğrencilerin yerleşme oranının, sınava giren öğrencilerin yerleşme oranına göre daha düşük olmasıdır. İl, Ortaöğretime Yerleştirme Puanı (OYP) ortalamasına göre Türkiye genelinde 2009 yılında 30 ve 2010 yılında 26 ıncı iken, stratejik planda 2011 yılında 22 ve 2012 yılında 17 inci olunması hedeflenmiş, ancak bu hedeflere ulaşılamamıştır. 3.2.2.2. ÖSS/YGS Sınavı İlin 2009 yılında ÖSS, 2010 ve 2011 yıllarında YGS puan türleri ortalamalarına göre Türkiye ve TR 9 bölgesinde yer alan diğer illerin ortalamasına göre kıyaslaması Grafik 28 de gösterilmiştir. Grafikten de anlaşılacağı gibi, 2009 ÖSS de her üç puan türünde de (ÖSS- SAY-1, ÖSS-SÖZ-1 ve ÖSS-EA-1) Türkiye ortalamasının altında kalınmıştır. Bölgedeki diğer illere göre ise, tüm puan türlerinde Ordu, Giresun, Rize ve Artvin illerinin üstünde; Gümüşhane İline göre de ÖSS-SAY-1, ÖSS-SÖZ-1 puan türlerinde altında, ancak ÖSS-EA-1 puan türünde üstünde başarı gerçekleşmiştir. 2010 ve 2011 yıllarında YGS de tüm puan türlerinde Türkiye ortalamasının altında kalınırken, bölgedeki illerin tamamına yakınının üstünde kalınmıştır. Sadece YGS-3-4 puan türüne göre Gümüşhane İlinin altında başarı gösterilmiştir. İl, ÖSS/YGS-LYS puan türlerinde, Türkiye geneline göre 2009 yılında 31, 37 ve 35 inci sırada iken, stratejik planda 2011 yılında 20 ve 2012 yılında 15 inci sıraya yükselme hedeflenmiştir. Ancak, düşük performans gösterilerek bu hedeflere ulaşılamamıştır. Grafik 28. Trabzon İli ÖSS/YGS Puan Ortalaması Türkiye ve Bölge Kıyaslaması (2009-2012) Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 45

Grafik 28 in devamı Kaynak: ÖSYM, 2009-2010-2011 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi Kitabından Düzenlendi Ulusal sınavlarda öğrenci başarısını yükseltmeye yönelik olarak, Of İlçesinde; İstanbul da faaliyet gösteren Nuhoğlu Vakfı ile 6 yıldır iş birliği yapılmış, köy ve beldelerden sınavlara hazırlanma imkanı olmayan öğrenciler hafta sonu servislerle alınarak, ilçe merkezinde belirlenen okullarda ücretsiz SBS ve üniversiteye hazırlık kursları verilmiştir. Ayrıca, bu kurslara katılan öğrencilere sıcak yemek servisi yapılmıştır. Şu ana kadar bu kurslardan 1475 öğrenci yararlandırılmış, böylece, SBS sonucuna göre ortaöğretim kurumlarına yerleşme oranı 2006 yılında %29 iken, 2012 yılında %65 e çıkarılmıştır. Bu kurslar sayesinde özel dershanelere giden öğrenci sayılarında azalma olmuştur. 3.2.3. Mesleki ve Teknik Okul Mezunlarının İstihdamı Son üç yıl itibariyle, örgün mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olan öğrencilerin, istihdam durumu Tablo 26 da gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 46

Proje Katılan Öğrenci Katılan Öğretmen Ödül Alan Öğrenci Proje Katılan Öğrenci Katılan Öğretmen Proje Katılan Öğrenci Katılan Öğretmen Proje Katılan Öğrenci Katılan Öğretmen Mezun Öğrenci Yükseköğretime Katılan Öğrenci Alanında İstihdam Edilen Mezun Alanı Dışında İstihdam Edilen Mezun İstihdam Edilen Mezun nın Yükseköğretime Katılmayan Mezun na Oranı İstihdam Edilenlerin Mezun Olanlara Oranı Tablo 26. Trabzon İli Mesleki ve Teknik Okul Mezunlarının İstihdam Durumu (2009-2012) İstihdam Edilen Mezun Öğretim Yılı 2009-2010 4054 2273 483 291 34,05 19,09 2010-2011 4895 2644 534 352 33,51 18,10 2011-2012 4473 2721 434 220 24,04 14,62 Örgün mesleki ve teknik ortaöğretim kurumundan mezun olup da yükseköğretime katılmayan öğrencilerin düşük bir kısmı (üçte birden daha az) istihdam edilmektedir. İstihdam edilenlerin büyük çoğunluğu alanında istihdam edilmiş olsa da, alanı veya alnı dışında istihdam oranları yıllar itibariyle düşüş göstermiştir. Özellikle son yıl yaşanan düşüş dikkat çekmektedir. Stratejik planda, mezunların istihdam edilebilirliğini arttırmaya yönelik hedefler belirlenmesine rağmen, istihdam oranlarında düşüş olması, üzerinde durulması gereken bir durumdur. 3.2.4. Proje ve Yarışmalar Yerel, ulusal ve uluslararası projelere ve yarışmalara katılım durumu Tablo 27 ve 28 de gösterilmiştir 3. Tablo 27. Trabzon İli Projelere Katılım Durumu (2009-2012) Öğretim Yılı Projeler Toplam Yerel Ulusal Uluslararası 2009-2010 205 658 142 100 128 1048 123 66 162 48 11 188 74 2010-2011 203 591 131 73 137 990 159 56 253 65 10 103 57 2011-2012 256 493 122 51 148 781 149 73 372 332 35 143 51 Projelerin büyük çoğunluğunu yerel düzeydeki projeler oluşturmaktadır. Yıllar itibariyle, proje sayısında artış gözlenirken, projelere katılan ve ödül alan öğrenci sayılarında sistematik bir düşüş olduğu dikkat çekmektedir. Diğer taraftan, 2011-2012 öğretim yılında uluslararası proje sayısında önceki yıllara göre önemli ölçüde artış gerçekleşmiş olsa da, İlin stratejik hedeflerinin gerisinde kalınmıştır. 3 Sadece Valilik Makamı onayı ile düzenlenen ve ayrıca Bakanlığımızca duyurusu yapılan yarışmalara katılan öğrencilerin sayısal bilgileri verilmiştir. Uluslararası yarışmalara ait veriler de sadece Müdürlüğün bilgisi dâhilinde müracaat eden ve dereceye giren öğrencilerin sayısal verileridir. Doğrudan veya sanal ortamda yapılan müracaatlara ait sayısal bilgiler bulunmadığından belirtilememiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 47

Standart Donanımın Üstünde Olan Lab. Standart Donanıma Sahip Lab. Standart Donanımın Altında Lab. Fen Laboratuvarı Fizik Laboratuvarı Kimya Laboratuvarı Biyoloji Laboratuvarı Diğer Laboratuvar Okul Başına Düşen Laboratuvar Yarışma Katılan Öğrenci Katılan Öğretmen Ödül Alan Öğrenci Yarışma Katılan Öğrenci Katılan Öğretmen Yarışma Katılan Öğrenci Katılan Öğretmen Yarışma Katılan Öğrenci Katılan Öğretmen Tablo 28. Trabzon İli Yarışmalara Katılım Durumu Yarışmalar Toplam Yerel Ulusal Uluslararası Öğretim Yılı 2009-2010 297 706 112 94 221 2392 181 60 512 40 16 182 12 2010-2011 375 1013 152 114 275 2553 214 84 594 47 16 175 12 2011-2012 383 953 141 96 298 3688 186 71 576 46 14 169 9 Tablo 28 den de anlaşılacağı gibi, yarışmalara katılım çoğunlukla yerel düzeyde gerçekleşmiştir. Yıllar itibariyle, katılım sağlanan yarışma sayısında sistematik bir artış gerçekleşirken, yarışmalara katılan ve ödül alan öğrenci sayılarında inişli-çıkışlı bir seyir gerçekleşmiştir. Gerçekleştirilen yarışma sayısı, İlin stratejik hedefleriyle kıyaslandığında, planlananın üzerinde yarışma düzenlendiği ve hedeflere ulaşıldığı anlaşılmaktadır. 3.3. Eğitim ve Öğretim Ortamları 3.3.1. Öğretim Materyalleri Öğrenci başına düşen bilgisayar sayısı, 2009-2010 öğretim yılında 0,21 iken, 2010-2011 öğretim yılında 0,19 a, 2011-2012 öğretim yılında da 0,16 ya düşmüştür. Fatih projesi kapsamında öğrencilere henüz tablet PC dağıtılmadığından, planlama kapsamında olan öğrenciler bu sayıya dahil edilmemiştir. Fatih projesinin bileşenleri dikkate alındığında, öğrenci başına düşen bilgisayar sayısındaki düşüş, sorun olarak değerlendirilmemektedir. Son üç öğretim yılı itibariyle laboratuvar, kitap-kitaplık-kütüphane, ücretsiz ders kitapları ve modül kitapçığı gibi öğretim materyallerinin durumu il geneli esasına göre Tablo 29, 30 ve 31 de gösterilmiştir. Tablo 29. Trabzon İli Laboratuvar Durumu (2009-2012) Toplam Laboratuvar Laboratuvar Öğretim Yılı 2009-2010 30 204 112 162 39 36 18 118 0,86 2010-2011 31 240 113 167 38 36 18 115 0,88 2011-2012 39 231 112 165 40 37 18 113 0,90 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 48

İl genelindeki laboratuvarların çoğunluğu standart donanımda olup, standart donanımın üstünde olan laboratuvar sayısında yıllara göre az da olsa artış gerçekleşmiştir. Laboratuvar çeşidine göre bakıldığında, fen laboratuvarlarının daha yaygın olduğu görülmektedir. Okul başına düşen laboratuvar sayısı yıllara göre artış gösterse de, yine de her okula bir laboratuvar düşmemektedir. Stratejik planda her yıl için 16 laboratuvar kazandırılacağı hedeflenmesine karşın, bu alanda düşük performans gösterilerek, hedeflerin altında kalınmıştır. Öğretim Yılı Tablo 30. Trabzon İli Kitap-Kitaplık-Kütüphane Durumu (2009-2012) Kütüphane Kitaplık Kütüphane Kütüphane ve Kitaplıklardaki Toplam Kitap Okul Başına Düşen Kitap Öğrenci Başına Düşen Kitap 2009-2010 251 3255 701910 2086,89 8,30 2010-2011 258 3605 804474 2312,80 9,13 2011-2012 259 3745 860136 2476,30 9,97 Tablo 30 incelendiğinde; kütüphane, kitaplık ve kitap sayısında yıllar itibariyle sistematik bir artışın olduğu, dolayısıyla okul başına ve öğrenci başına düşen kitap sayısının da arttığı görülmektedir. Mevcut kitapların içeriği ve kütüphanelerin niteliği ayrı bir çalışma konusu olduğundan incelenememiş olmakla birlikte, sistematik artış memnuniyet verici bulunmuştur. Tablo 31. Trabzon İli Ders Kitabı ve Modül Kitapçığı Dağıtım Durumu (2009-2012) Ders Kitabı Modül Kitapçığı Öğretim Yılı Ücretsiz Dağıtılan Kitap Kitap Dağıtılamayan Öğrenci Fazla Gelen Kitap Bastırılan Modül Kitapçığı Modül Kitapçığı Dağıtılan Öğrenci Modül Kitapçığı Dağıtılamayan Öğrenci Modül Kitapçığı Dağıtılmayan Öğrencilerin Oranı 2009-2010 1159216-1328 15777 4370 1308 23,04 2010-2011 1182465-1597 17989 4771 1326 21,75 2011-2012 1163666-714 20046 5326 1278 19,35 Son üç yıl itibariyle, ücretsiz ders kitabı dağıtımında, öğrenciler açısından herhangi bir sorun yaşanmazken, meslek lisesi öğrencilerine dağıtılması gereken modül kitapçıkları konusunda kısmen de olsa sorun yaşanmıştır. Her ne kadar yıllara göre modül kitapçığı dağıtılamayan öğrencilerin oranı düşüş göstermiş olsa da, ödenek yetersizliğinden kaynaklı olarak, öğrencilerin ortalama beşte birine modül kitapçığı dağıtılamamıştır. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 49

3.3.2. Bina, Derslik, İkili Öğretim ve Birleştirilmiş Sınıf Durumu İl genelinde ve ilçelerde bina ve derslik yeterliliği açısından eğitim ve öğretimi aksatabilecek nitelikte sıkıntı yaşanmamakla birlikte, planlamadan kaynaklı hususlar, 12 yıllık zorunlu eğitime hazırlık çalışmalarının değerlendirildiği ikinci bölümde detaylıca açıklanmış ve önerilerde bulunulmuştur. Öğretim yılı başı itibariyle, öğrenim kademelerine göre derslik başına düşen öğrenci sayıları (resmi ve özel) Tablo 32 de gösterilmiştir. Tablo 31 den de anlaşılacağı gibi, 2011-2012 öğretim yılında, önceki yıllara göre derslik başına düşen öğrenci sayısı genel olarak azalmıştır. Bu azalma, yeni kazandırılan derslikler paralelinde, bir sonraki yılda da devam ederek, 2012-2013 öğretim yılı başı itibariyle okul öncesi eğitimde 23, ilköğretimde 21, genel ortaöğretimde 26 ve mesleki-teknik ortaöğretimde 26 öğrenci seviyesine düşmüştür. Öğretim Yılı Tablo 32. Trabzon İli Derslik Başına Düşen Öğrenci (2009-2012) Okul Öncesi Eğitim İlköğretim Genel Ortaöğretim Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Toplam Köy Şehir Toplam Köy Şehir Toplam Köy Şehir Toplam Köy Şehir 2009-2010 24 23 26 22 16 27 28 20 24 32 20 29 2010-2011 25 22 28 22 14 30 33 21 34 34 20 35 2011-2012 23 20 25 22 14 30 32 22 33 32 18 34 Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2009-2010, 2010-2011, 2011-2012) ve Trabzon İl Milli Eğitim Müdürlüğü (Eylül 2012) Verilerinden Düzenlendi 2011-2012 öğretim yılı itibariyle (Bakanlığın resmi istatistikleri en son 2011-2012 öğretim yılı verilerine göre yayınlandığı için kıyaslamada tercih edilmiştir), derslik başına düşen öğrenci sayıları (resmi ve özel) Türkiye ve TR 9 bölgesinde yer alan illere göre kıyaslandığında, Grafik 29 dan da anlaşılacağı gibi, tüm kademelerde derslik başına düşen öğrenci sayısı, Türkiye ortalamasına göre daha düşük, bölgedeki illere göre ise genel olarak daha yüksektir. Grafik 29. Trabzon İli Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayılarının Türkiye ve Bölgesel Kıyaslaması (2011-2012) Kaynak: MEB Örgün Eğitim İstatistikleri (2011-2012) Verilerinden Düzenlendi Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 50

Derslik başına düşen öğrenci sayıları, İlin ve Bakanlığın stratejik hedeflerine göre değerlendirildiğinde, yüksek performans sergilenerek, 2012-2013 öğretim yılı başı itibariyle, tüm kademelerde 30 un altına düşüldüğü ve hem İlin hem de Bakanlığın stratejik hedeflerine ulaşıldığı anlaşılmaktadır. İl genelinde ikili öğretim yapan okullar ile ikili öğretimdeki öğrencilerin, öğretim yılları ve öğrenim kademeleri itibariyle dağılımı Tablo 33 te gösterilmiştir. Tablo 33. Trabzon İli İkili Öğretim Durumu (2009-2012) Ortaöğretim Okul Öncesi İlköğretim Mesleki ve Teknik Öğretim Yılı Eğitim Genel Ortaöğretim Ortaöğretim Okul Öğrenci Okul Öğrenci Okul Öğrenci Okul Öğrenci 2009-2010 34 3988 28 29791 5 7023 2 1466 2010-2011 38 4255 30 20619 5 7104 3 2381 2011-2012 40 3981 17 18571 3 3960 8 5387 Yıllar itibariyle, ikili öğretim yapılan okul sayısı, okulöncesi eğitim ve mesleki-teknik eğitim kademesinde artarken, ilköğretim ve ortaöğretim kademesinde (son yıl itibariyle) azalmıştır. İkili öğretim kapsamında olan öğrenci sayıları ise, 2011-2012 öğretim yılında, okulöncesi eğitim, ilköğretim ve ortaöğretim kademesinde önemli ölçüde azalmasına karşın, meslekiteknik ortaöğretimde önemli bir artış göstermiştir. 2011-2012 öğretim yılında, ikili öğretim yapan öğrencilerin toplam öğrencilere oranına bakıldığında; okul öncesi eğitimde %26,35, ilköğretimde %19,55, genel ortaöğretimde %15,19 ve mesleki-teknik ortaöğretimde %19,30 olduğu görülmektedir. İkili öğretim yapılan okulların toplam okullar içindeki oranına bakıldığında ise; okulöncesi eğitimde %11,76, ilköğretimde %5,6, genel ortaöğretimde %5,45 ve mesleki-teknik ortaöğretimde %10,26 olduğu anlaşılmaktadır. Bu oranlar, gerek İlin ve gerekse Bakanlığın stratejik planında yer alan tüm kademelerde ikili öğretimden tekli öğretime geçme hedefine göre kıyaslandığında, yeterli performans gösterilemediği ve hedefin gerisinde kalındığı ortaya çıkmaktadır. İl genelinde birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılan okul ve öğrenci sayıları ile oranları Tablo 34 te sunulmuştur. Tablo 34. Trabzon İli Birleştirilmiş Sınıf Uygulaması Durumu (2009-2012) Öğretim Yılı Okul Birleştirilmiş Sınıf Uygulaması Yapılan Genel Okul na Oranı (O Kademedeki) Öğrenci Genel Öğrenci na Oranı (O Kademedeki) 2009-2010 122 33,80 2447 4,32 2010-2011 88 24,37 2060 3,64 2011-2012 61 19,93 1354 2,48 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 51

Tablo 34 ten de anlaşılacağı gibi, birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılan okul ve öğrenci sayılarında ve oranlarında, yıllar itibariyle sistematik bir düşüş vardır. Ancak, birleştirilmiş sınıf uygulamasından tamamen vazgeçilememiştir. 3.3.3. Taşımalı Eğitim Durumu İl genelinde, ilköğretim kademesindeki toplam öğrenci sayısının ortalama beşte biri (%20 si), ortaöğretim kademesindeki toplam öğrenci sayısının da 2010-2011 öğretim yılında %2,31 i, 2011-2012 öğretim yılında ise %5,01 i taşımalı eğitim kapsamındadır. 12 yıllık zorunlu eğitim uygulamasına geçilmesi nedeniyle, 2012-2013 öğretim yılından itibaren ortaöğretim kademesindeki taşımalı öğrenci oranının da ilköğretim kademesindeki orana yaklaşacağı beklenmektedir. Öğretim yılları itibariyle taşıma merkezi okul sayısı, taşınan öğrenci sayısı ve oranları ile öğrenci başına düşen harcama tutarları Tablo 35 te gösterilmiştir. Tablo 35. Trabzon İli Taşımalı Eğitim Durumu (2009-2012) İlköğretim Ortaöğretim (Genel ve Mesleki-Teknik) Öğretim Yılı Taşıma Merkezi Olan Okul Taşınan Öğrenci Taşınan Öğrenci nın Toplam Öğrenci na Oranı Öğrenci Başına Düşen Harcama (TL) Taşıma Merkezi Olan Okul Taşınan Öğrenci Taşınan Öğrenci nın Toplam Öğrenci na Oranı Öğrenci Başına Düşen Harcama (TL) 2009-2010 172 19636 20,04 969,24 - - - - 2010-2011 169 19820 20,40 1117,50 54 1266 2,31 1431,54 2011-2012 160 19858 20,90 1187,82 62 2703 5,01 1413,20 Taşımalı eğitimle ilgili olarak, İl ve ilçe milli eğitim müdürlüklerinde yapılan süreç denetimi ve incelemelerde tespit edilen hususlar, Kaynakların Etkin ve Verimli Kullanımı bölümünde detaylıca değerlendirilmiştir. 3.3.4. Okullarda Güvenli Ortamın Sağlanması Yapılan süreç incelemesinde, okullarda güvenli ortamın sağlanmasına yönelik olarak, hemen hemen tüm okullara kapalı devre kamera sistemi kurulduğu, okul polisi uygulamasının devam ettirildiği ve kolluk güçleriyle işbirliği içerisinde öğrencilerin madde bağlılığı ile yıkıcı ve bölücü faaliyetlere karşı bilgilendirildiği, az da olsa bazı okullarda özel güvenlik görevlilerinin istihdam edildiği, genel olarak sivil savunma önlemlerinin alındığı görülmüştür. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 52

3.3.5. Engelli Öğrencilere Yönelik Olarak Alınan Tedbirler Örneklem olarak seçilen okullara yapılan ziyaretlerde, engelli öğrencilerin okul ortamındaki yaşamını kolaylaştırmaya yönelik olarak rampa yapılması, tuvaletlerin düzenlenmesi, engelli asansörlerinin kullanılabilir durumda tutulması, asansör olmayan okullarda engelli öğrencilerin sınıflarının zemin katta planlanması gibi fiziki tedbirlerin alındığı gözlemlenmiştir. 3.4. Öğretmen 3.4.1. Eğitim Bölgesi Zümre Öğretmenler ve Zümre Başkanlar Kurulu Son üç yıl itibariyle, öğrenim kademeleri bazında, eğitim bölgesi düzeyinde yapılan zümre öğretmenler ve zümre başkanlar kurulu toplantılarına ait sayısal veriler Tablo 36 daki gibi dağılım göstermektedir. Okulöncesi eğitim, ilköğretim ve mesleki-teknik öğretim kademesinde eğitim bölgesi zümre öğretmenler kurulu (genişletilmiş zümre) toplantıları büyük çoğunlukla yapılmasına karşın, genel ortaöğretim kademesinde, hemen hemen yarı yarıya yapılmıştır. Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Bölgeleri ve Eğitim Kurulları Yönergesi gereği, zorunlu olan Eğitim Bölgesi Zümre Başkanları Kurulu toplantıları ise, tüm yıllarda, genel ortaöğretimde 1 i ve mesleki-teknik ortaöğretimde ise 3 ü hariç sistemli olarak yapılmıştır. Tablo 36. Trabzon İli Eğitim Bölgesi Zümre Öğretmenleri ve Zümre Başkanları Kurulu Toplantı Dağılımı (2009-2012) Öğretim Yılı Yapılan Zümre Öğretmenler Kurulu (Genişletilmiş Zümre) Toplantısı Katılan Öğretmen Okul Öncesi Eğitim Yapılmayan Zümre Öğretmenler Kurulu (Genişletilmiş Zümre) Toplantısı Yapılan Zümre Başkanlar Kurulu Toplantısı Katılan Zümre Başkanı Yapılmayan Zümre Başkanlar Kurulu Toplantısı Okul Öncesi Eğitim 2009-2010 123 388 0 105 178 0 2010-2011 166 410 0 104 181 0 2011-2012 139 467 0 108 186 0 İlköğretim 2009-2010 510 5902 1 250 834 0 2010-2011 508 6100 1 246 857 0 2011-2012 513 6265 1 247 884 0 Genel Ortaöğretim 2009-2010 98 1606 85 98 351 1 2010-2011 100 1598 90 98 394 1 2011-2012 100 1685 219 100 428 1 Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 2009-2010 105 775 2 47 317 3 2010-2011 108 858 2 47 331 3 2011-2012 108 881 2 47 336 3 Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 53

İl ve ilçelerde yapılan süreç denetiminde ve incelemelerde; İl Merkezinde; eğitim bölgesi zümre öğretmenler ve zümre başkanlar kurulu toplantılarında gündem maddelerinin ilgili yönerge doğrultusunca belirlenmediği, belirlenen gündem maddelerinin de ayrıntılı bir şekilde görüşülmediği, alınan kararların eğitim bölgesinde birlikte hareket etmeye ve eğitim ve öğretimin amaç/ hedeflerine ulaşmasına ciddi katkı sağlamadığı, Akçaabat İlçesinde; zümre toplantılarının amacına uygun yapılmadığı, gündem maddelerinin yeterince görüşülmediği, Araklı İlçesinde; son öğretim yılında ilgili yönergeye uygun zümre toplantısı yapıldığı, önceki öğretim yıllarında sistemli ve bütünsel çalışmaların yapılmadığı, Arsin İlçesinde; zümre görüşmelerinin yönergeye uygun yapılmadığı, Beşikdüzü İlçesinde; her öğretim yılında 3 defa zümre yapıldığı, alınan kararlara göre ilçe raporlarının düzenlendiği, Çaykara İlçesinde; eğitim bölgesi müdürler kurulu, eğitim bölgesi danışma kurulu ve zümre başkanlar kurulu toplantılarının yapıldığı, ancak zümre başkanlar kurulu toplantılarında gündem maddelerinin yönergesinde belirtilen şekilde belirlenmediği, Dernekpazarı İlçesinde; toplam 24 öğretmen ve her branşta (sınıf öğretmenliği hariç) genelde bir öğretmen bulunduğu için eğitim bölgesi zümre başkanları kurulu toplantısının yapılmadığı, Düzköy İlçesinde; zümre başkanlar kurulu toplantılarının özensiz yapıldığı, alınan kararların karar özelliği taşımadığı, Hayrat İlçesinde; önceki yıllarda müdürler kurul toplantıları yapıldığı, ancak eğitim bölgesi zümre başkanları kurul toplantılarının sistemli ve bütünsel bir yaklaşımla yapılmadığı, 2012-2013 öğretim yılında yönergesi doğrultusunda yapılması hususunda rehberlikte bulunulduğu, Köprübaşı İlçesinde; Eğitim bölgesi sene başı ve sene sonu zümrelerinin yapılmadığı, yapılan zümrelerin gündem maddelerinin de yönergeye uygun olmadığı, alınan kararlarında zümre toplantısı sonunda İl e gönderilmediği, Of İlçesinde; eğitim bölgesi düzeyinde genişletilmiş zümre ve eğitim bölgesi zümre başkanları kurulu toplantılarının yapıldığı, zümre toplantıları aynı sınıfı okutan ya da aynı branşta olan öğretmenlerin uyguladıkları program hakkında edindikleri tecrübelerini, karşılaştıkları sorunları paylaşarak, çözüm yollarının arandığı, zümre toplantılarının amacına uygun yapılmaya çalışıldığı, Sürmene İlçesinde; Sene sonu zümre toplantıları yapılmadığı, diğer zümre toplantılarının ise içeriklerinin uygun olmadığı, Şalpazarı İlçesinde ve Tonya İlçesinde; Zümre başkanlar kurulu toplantısının sene sonunda yapılmadığı, Vakfıkebir İlçesinde; sene başında, ikinci dönem başında ve sene sonunda toplantılar yapılarak ve tutanakların hazırlandığı, Yomra İlçesinde; ilçe de yapılan zümre toplantılarının düzenli ve sistemli bir şekilde planlanmadığı, yapılan zümrelerinde içeriğinin ve gündem maddelerinin yönergesi doğrultusunda belirlenmediği anlaşılmıştır. 3.4.2. Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitime Katılma Durumu Son dört yıl itibariyle, öğrenim kademeleri bazında, öğretmenlerin mesleki gelişimlerine yönelik olarak hizmetiçi eğitime katılma durumları Tablo 37 de gösterilmiştir. Genel itibariyle en yüksek katılım mesleki-teknik ortaöğretimde olup, tüm kademelerde yıllara göre inişli-çıkışlı bir seyir gözlenmektedir. Tüm kademelerde ve yıllarda yerel düzeyde Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 54

Uluslararası Düzeyde Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Ulusal Düzeyde Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Yerel Düzeyde (Mahalli: il/ilçe) Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Hizmetiçi Eğitime Katılan Toplam Öğretmen Hizmetiçi Eğitime Katılan Toplam Öğretmen nın İldeki Toplam Okul Öncesi Öğretmen na Oranı Uluslararası Düzeyde Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Ulusal Düzeyde Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Yerel Düzeyde (Mahalli: il/ilçe) Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Hizmetiçi Eğitime Katılan Toplam Öğretmen Hizmetiçi Eğitime Katılan Toplam Öğretmen nın İldeki Toplam İlköğretim Öğretmen na Oranı Uluslararası Düzeyde Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Ulusal Düzeyde Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Yerel Düzeyde (Mahalli: il/ilçe) Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Hizmetiçi Eğitime Katılan Toplam Öğretmen Hizmetiçi Eğitime Katılan Toplam Öğretmen nın İldeki Toplam Genel Ortaöğretim Öğretmen na Oranı Uluslararası Düzeyde Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Ulusal Düzeyde Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Yerel Düzeyde (Mahalli: il/ilçe) Hizmetiçi Eğitime Katılan Öğretmen Hizmetiçi Eğitime Katılan Toplam Öğretmen Hizmetiçi Eğitime Katılan Toplam Öğretmen nın İldeki Toplam Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğretmen na Oranı hizmetiçi eğitim faaliyetine katılım en yüksek seviyede iken, ulusal düzeyde katılım oldukça düşük seviyededir. Ayrıca, uluslararası düzeyde hiçbir katılım gerçekleşmemiştir. Tablo 37. Trabzon İli Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitime Katılım Durumu (2009-2012) Okul Öncesi Eğitim İlköğretim Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Genel Ortaöğretim Ortaöğretim Yıl 2009-10 172 182 29,17-384 408 792 13,20-61 2110 2171 133,60-199 2002 2201 142,92 2010-8 84 92 15,36-320 2443 2763 45,54-66 1456 1522 93,03-164 1637 1801 115,82 2011-12 205 217 36,23-418 6610 7028 115,84-77 3012 3089 188,81-365 2874 3239 208,30 2012-15 1372 1387 228,13-42 3610 3652 60,17-60 1280 1340 82,01-96 2208 2304 142,49 Öğretmenlerin hizmetiçi eğitim etkinliklerine katılmalarının sağlanmasına yönelik, ilçeler bazında yapılan incelemelerde; Akçaabat İlçesinde; son üç yılda 53 hizmetiçi eğitim faaliyeti düzenlendiği ve bu faaliyetler toplam 2646 kursiyer öğretmen katıldığı, Arsin İlçesinde; bölgesel ve Türkiye düzeyinde gerçekleştirilen hizmetiçi eğitim kurslarına katılımın teşvik edildiği, Çarşıbaşı İlçesinde; 2011-2012 öğretim yılında, stratejik plan uygulama, törenlere hazırlık, protokol kuralları, web tasarım kursu, TEFBİS eğitimi, eğitimde teknoloji kullanımı gibi seminerler ile temel eğitim seminerleri düzenlendiği, Çaykara İlçesinde; hizmetiçi eğitim kurs ve seminerlerine öğretmenlerin katılmasının teşvik edildiği, Düzköy İlçesinde; 2009-2010 da 164 öğretmen; 2010-2011 öğretim yılında 182; 2011-2012 de 169 öğretmen hizmetiçi eğitimden faydalandığı, İlçede en çok talep edilen Sınıf Yönetimi, Etkili İletişim, Özel Eğitim Semineri, Fen Laboratuar Kullanım Semineri, Bilgisayar Kullanım Kursu gibi faaliyetlerin olduğu, Hayrat İlçesinde; 2011-2012 Eğitim öğretim yılında yöneticilere yönelik, ihale yönetimi, taşınır mal yönetmeliği, resmi yazışma, protokol kuralları; öğretmenlere ise Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 55

Toplam Yüksek Lisans Doktora Lisans Üstü Eğitim Almış Öğretmen nın Okul Öncesi Öğretmen na Oranı Toplam Yüksek Lisans Doktora Lisans Üstü Eğitim Almış Öğretmen nın İlköğretim Öğretmen na Oranı Toplam Yüksek Lisans Doktora Lisans Üstü Eğitim Almış Öğretmen nın Genel Ortaöğretim Öğretmen na Oranı Toplam Yüksek Lisans Doktora Lisans Üstü Eğitim Almış Öğretmen nın Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğretmen na Oranı grafik animasyon kursu, hızlı okuma teknikleri, diksiyon ve güzel konuşma, akıllı tahta kullanımı kursları düzenlendiği, Of İlçesinde; yapılan toplantılarda öğretmenlerin alanlarıyla ilgili sürekli kendilerini geliştirmeleri konusunda teşvik edildiği, Vakfıkebir İlçesinde; gerekli özendirme çalışmalarının yapıldığı görülmüştür. Ancak, İl merkezinde ve ilçelerde, öğretmenlerin hizmetiçi eğitim ihtiyaçları, kişisel bazda değil okullar bazında belirlenmiş, hizmetiçi eğitim etkinlikleri bütüncül ve sistematik bir yaklaşımla değerlendirilmemiştir. 3.4.3. Öğretmenlerin Lisans Üstü Eğitim Durumu Lisansüstü eğitim (yüksek lisans ve doktora) yapmış öğretmenlerin sayısı ve toplam öğretmen sayısına oranı, öğrenim kademeleri itibariye Tablo 38 de gösterilmiştir. Tablo 38 den de anlaşılacağı gibi, lisansüstü eğitim yapmış öğretmen sayılarında yıllar itibariyle genel bir artış olsa da, öğretmen sayılarına oranı oldukça düşük seviyededir. Lisansüstü eğitim yapmış öğretmenlerin oranı, genel ortaöğretimde diğer kademelere daha yüksek seviyede olup, okulöncesi eğitim kademesinde en düşük seviyededir. Lisansüstü eğitim almış öğretmenlerin oranları, gelişmiş ülkelerle ve özellikle PISA sınavlarında başarılı olan Finlandiya ile kıyaslandığında (Finlandiya daki öğretmenlerin tamamına yakının lisansüstü eğitim almıştır), oldukça düşük seviyededir ve bu sonuç, ulusal politika olarak geliştirilmesi ve özendirilmesi gereken bir durumdur. Tablo 38. Trabzon İli Öğretmenlerin Lisansüstü Eğitim Durumu (2009-2012) Okul Öncesi Eğitim İlköğretim Genel Ortaöğretim Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğretim Yılı Lisans Üstü Eğitim Almış Öğretmen Lisans Üstü Eğitim Almış Öğretmen Lisans Üstü Eğitim Almış Öğretmen Lisans Üstü Eğitim Almış Öğretmen 2009-2010 5 6 0 0,009 82 80 2 0,014 68 67 1 0,045 49 49 0 0,034 2010-2011 4 4 0 0,007 120 114 6 0,020 86 83 3 0,052 55 54 1 0,036 2011-2012 8 8 0 0,013 152 148 4 0,026 99 96 3 0,061 60 56 4 0,037 3.4.4. Öğretmenlerin Denetim ve Soruşturma Durumu Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 56

Hakkında Soruşturma Yapılan Öğretmen Uyarma/Kınama Aylıktan Kesme Kademe İlerlemesinin Durdurulması Devlet Memurluğundan Çıkarma Ceza Alan Toplam Öğretmen Ceza Alan Öğretmen nın Hakkında Soruşturma Yapılan Öğretmen na Oranı Ceza Alan Toplam Öğretmen nın Toplam Öğretmen na Oranı (Ortalama) Son üç yıl itibariyle, ortaöğretim kademesinde il eğitim denetmenleri tarafından denetlenen öğretmen bulunmazken, okulöncesi eğitim ve ilköğretim kademelerinde denetlenen öğretmenlerin sayıları ve toplam öğretmen sayılarına oranları Tablo 39 da gösterilmiştir. Öğretmenlerin denetimleri sonucunda verilen puanlara (başarı derecelerine) yönelik sayısal veriler tutulmadığından Tabloda belirtilmemiştir. Tablo 39. Trabzon İli Öğretmen Denetim Durumu (2009-2012) Okul Öncesi Eğitim İlköğretim Öğretim Yılı Denetlenen Öğretmen Denetlenen Öğretmen nın Okul Öncesi Öğretmen na Oranı Denetlenen Öğretmen Denetlenen Öğretmen nın İlköğretim Öğretmen na Oranı 2009-2010 350 58,43 4066 71,21 2010-2011 276 45,62 4061 70,33 2011-2012 308 51,25 3943 65,37 İl genelinde, okulöncesi eğitim kademesindeki öğretmenlerin ortalama yarısı denetlenirken, ilköğretim kademesindeki öğretmenlerin ortalama üçte ikisi denetlenmiştir. Son üç yıl itibariyle, hakkında soruşturma yapılan ve disiplin cezası alan öğretmenlerin dağılımı Tablo 40 ta gösterilmiştir. Tablo 40. Trabzon İli Disiplin Cezası Alan Öğretmen Durumu (2009-2012) Okul Öncesi Eğitim Ceza Alan Öğretmen Öğretim Yılı Okul Öncesi Eğitim 2009-2010 - - - - - - - - 2010-2011 1 - - - - - - - 2011-2012 - - - - - - - - İlköğretim Tablo 40 ın devamı 2009-2010 67 34 19 - - 53 79,10 0,88 2010-2011 38 17 7 - - 24 63,16 0,40 2011-2012 31 10 6 - - 16 51,61 0,27 Genel Ortaöğretim Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 57

2009-2010 22 10 3 - - 13 59,09 0,81 2010-2011 12 2 1 - - 3 25,00 0,19 2011-2012 10 4 1 - - 5 50,00 0,31 Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 2009-2010 26 13 - - - 13 50,00 0,84 2010-2011 22 14 - - - 14 63,64 0,88 2011-2012 21 15 - - - 15 71,43 0,93 TOPLAM 2009-2010 115 57 22 - - 79 68,70 0,86 2010-2011 73 33 8 - - 41 56,16 0,45 2011-2012 62 29 7 - - 36 58,06 0,39 Disiplin cezası alan öğretmenlerin oranı oldukça düşük seviyede gerçekleşmiş ve yıllar itibariyle önemli oranda düşmüştür. Okulöncesi eğitim kademesinde disiplin cezası alan öğretmen bulunmazken, oransal olarak en fazla disiplin cezası mesleki-teknik ortaöğretimde görev yapan öğretmenlere verilmiştir. Hakkında disiplin soruşturması yapılan öğretmenlerin ortalama %60 ına ceza verilirken, %40 ına ceza verilmemiş ve disiplin cezaları uyarma/kınama yaptırımlarında yoğunlaşmıştır. Disiplin cezasına neden olan fiil ve haller ise; yapılması gereken görevlerin ifasında kusur etmek, öğrenciye kaba davranmak, öğretmenlik mesleğini yakışmayan davranışlarda bulunmak, amirine saygısızlık yapmak ve izinsiz göreve gelmemek eylemlerinde kümelenmiştir. Konuyla ilgili olarak yapılan inceleme ve sorgulamalarda, gerek okullarda ve gerekse il ve ilçe genelinde yapılan toplantılarda öğretmenlere öğrenciye fiziki ve sözlü şiddetten kaçınılması ve öğrencilerle daha sağlıklı iletişim kurulması, görev ve sorumlulukların yerine getirilerek yasaklardan kaçınılması ve yürürlükteki mevzuat hükümlerine uyulması gibi konularda bilgilendirme ve hatırlatmaların yapıldığı görülmüş olsa da, disiplin cezasına neden olan davranışların analiz edilerek, önlenmesi yönünde bütüncül ve sistematik çalışmaların yapılmadığı anlaşılmıştır. 3.4.5. Öğretmen Kadro ve Görevlendirme Durumu Son üç yıl itibariyle, öğretmen norm kadro durumu (norm kadro sayısı, norm kadroda olan öğretmen sayısı, fazla ve ihtiyaç öğretmen sayısı) ile geçici görevlendirme ve ek ders ücreti karşılığında görevlendirmeyle ilgili sonuçlar Tablo 41 de gösterilmiştir. Tablo 41. Trabzon İli Öğretmen Norm Kadro Durumu (2009-2012) Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 58

Norm Kadro Norm Kadroda Olan (Eşleştirilmiş) Mevcut Öğretmen Norm Kadroya Göre İhtiyaç Olan Öğretmen Norm Kadroya Göre Fazla Olan Öğretmen Geçici Görevlendirilen Öğretmen (Öğretmenlik Dışında) Ek Ders Ücreti Karşılığında Görevlendirilen Öğretmen Öğretim Yılı Okul Öncesi Eğitim 2009-2010 90 68 22-72 - 2010-2011 92 63 29-76 - 2011-2012 165 157 8-69 - İlköğretim 2009-2010 5932 4784 1148-445 105 2010-2011 6160 4785 1375-468 95 2011-2012 6303 5153 1150-453 140 Genel Ortaöğretim 2009-2010 1833 1543 290 29 140 50 2010-2011 1976 1669 307 31 215 48 2011-2012 2184 1557 627 88 193 40 Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 2009-2010 1483 1212 271 33 130 15 2010-2011 1383 1110 273 10 171 22 2011-2012 1298 1037 261 10 105 10 TOPLAM 2009-2010 9338 7607 1731 62 715 170 2010-2011 9611 7627 1984 41 854 165 2011-2012 9950 7904 2046 98 751 190 Toplam norm kadro sayısında ve norm kadroda olan öğretmen sayısında yıllar itibariyle artış olsa da, aynı artış öğretmen ihtiyacında da gerçekleşmiştir. Norm kadro fazlalığında ise, inişli-çıkışlı bir seyir gerçekleşmiştir. Okulöncesi eğitimde ek ders ücreti karşılığında görevlendirilen öğretmen bulunmazken, 2011-2012 öğretim yılı itibariyle, diğer kademelerde ek ders ücreti karşılığında görevlendirilen öğretmenlerin norm kadroya oranı; ilköğretimde %2,2 genel ortaöğretimde %1,83 mesleki-teknik ortaöğretimde %0,77 ve toplamda %1,91 dir. Denetim dönemi itibariyle, en fazla öğretmen ihtiyacı olan alanlar; zihinsel engelliler sınıf öğretmenliği, İngilizce, rehberlik, okul öncesi eğitim ve Türkçe dir. En çok norm kadro fazlası öğretmenlerin alanları ise; sınıf öğretmenliği, resim, fizik, kimya ve biyolojidir. İhtiyaç duyulan alanlardaki dersler, diğer alan öğretmenlerinin görevlendirilmesi ve ek ders ücreti karşılığında görevlendirme ile doldurulmaya çalışılmaktadır. İl Milli Eğitim Müdürlüğünden alınan verilere göre, öğretmenlerin ortalama bir okulda 4 yıl, bir ilçede 5 yıl ve İl de 18 yıl çalıştığı anlaşılmaktadır. 3.4.6. Öğretmenlerin Devamsızlık Durumu Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 59

Öğrenim kademeleri ve yıllar itibariyle, öğretmenlerin mazeretli ve mazeretsiz ortalama devamsızlık günleri Tablo 42 de gösterilmiştir. Tablo 42. Trabzon İli Öğretmen Devamsızlık Ortalaması (2009-2012) Okul Öncesi Eğitim İlköğretim Genel Ortaöğretim Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Öğretim Yılı Mazeretli Devamsızlık Ortalaması (Gün) Mazeretsiz Devamsızlık Ortalaması (Gün) Mazeretli Devamsızlık Ortalaması (Gün) Mazeretsiz Devamsızlık Ortalaması (Gün) Mazeretli Devamsızlık Ortalaması (Gün) Mazeretsiz Devamsızlık Ortalaması (Gün) Mazeretli Devamsızlık Ortalaması (Gün) Mazeretsiz Devamsızlık Ortalaması (Gün) 2009-2010 3,30 0,23 4,00 0,12 3,33 0,17 3,39 0,29 2010-2011 3,34 0,17 4,76 0,01 3,50 0,17 4,23 0,28 2011-2012 3,63 0,18 4,79 0,09 3,16 0,28 3,56 0,68 Devamsızlık ortalamaları bayan öğretmenlerin doğum iznine ayrılması, değişik nedenlerle rapor alınması ve sevk alan öğretmenlerin derse girmemesi gibi nedenlerle mazeretli devamsızlıklarda yoğunlaşmaktadır. İlköğretimdeki öğretmenlerin devamsızlık ortalamaları diğer kademelere göre daha yüksek gerçekleşmiş ve yıllara göre artış göstermiştir. Yapılan inceleme ve sorgulamalarda, devamsızlık sürelerini azaltmaya yönelik olarak; öğretmenlere eğitim verildiği ve birebir görüşmelerle sorunların giderilmeye çalışıldığı anlaşılmıştır. Ayrıca, Arsin İlçesinde; 2012-2013 öğretim yılı başlangıcında uzak köylere atanan bazı öğretmenlerin 1 aylık heyet raporu aldıkları, bu nedenle göreve başlamadıkları, ilçe milli eğitim müdürlüğünce durumun takip edildiği, Çarşıbaşı İlçesinde; yasal mazeret ve izinler dışında devamsızlık ya da göreve geç gelme probleminin yaşanmadığı, Çaykara İlçesinde; öğretmenlerin gereksiz rapor almamaları yönünde telkin edildiği, Dernekpazarı İlçesinde; zaman zaman hastalıktan kaynaklanan raporlar nedeniyle devamsızlıkların yaşandığı, Hayrat İlçesinde; sağlık raporu, mazeret izinleri dışında özürsüz devamsızlık olmadığı, Köprübaşı İlçesinde; özürsüz devamsızlık yapan öğretmenin bulunmadığı, Of İlçesinde; öğretmenlere verilen hastalık raporları ile ilgili ilçe Toplum Sağlığı Merkezi ile işbirliğine gidilerek, öğretmenlere sorumluluk bilincini ve motivasyonu artırıcı bilgilendirmeler yapıldığı, Yomra İlçesinde; mazeretsiz devamsızlık bulunmadığı, sadece uzak yerleşim yerlerine atanan öğretmenlerin ait 1 aylık heyet raporlarının bulunduğu gözlenmiştir. 3.4.7. Öğretmenlerin Ödül Durumu Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 60

Öğrenim kademeleri ve yıllar itibariyle, ödül alan öğretmenlerin sayıları ve toplam öğretmenler oranları Tablo 43 te gösterilmiştir. Tablo 43 de dikkat çeken en önemli husus, tüm kademelerde ödül alan öğretmen oranlarında yıllar itibariyle önemli düşüşlerin olmasıdır. 2009-2010 öğretim yılında ödül alan öğretmenlerin, toplam öğretmen sayısına oranı %15,14 iken, 2011-2012 öğretim yılında bu oran %4,12 ye düşmüştür. Bu sonuç üzerinde durulması gereken bir durumdur. Zira, eğitimin niteliğinin arttırılmasında güdülenmenin (motivasyonun) önemi tartışılmazdır ve öğretmenler için takdir edilmek veya ödüllendirilmek en önemli güdüleme araçlarındandır. Ödül alan öğretmen oranları, disiplin cezası alan öğretmen oranlarıyla kıyaslandığında, aralarında anlamlı bir ilişkinin olmadığı, bilakis aralarında ters orantı olması beklenirken, ödül alan öğretmen oranı azaldıkça disiplin cezası alan öğretmen oranının da azaldığı görülmektedir. Bu durum, gerek okul yönetiminin ve gerekse il/ilçe milli eğitim müdürlükleri yönetiminin yaklaşımıyla ilgilidir. Tablo 43. Trabzon İli Ödül Alan Öğretmenlerin Dağılımı (2009-2012) Öğretim Yılı Üstün Başarı Belgesi Alan Öğretmen Başarı Belgesi Alan Öğretmen Takdir Belgesi Alan Öğretmen Teşekkür Belgesi Alan Öğretmen Ödül Alan Toplam Öğretmen Ödül Alan Toplam Öğretmen nın Öğretmen na Oranı Okul Öncesi Eğitim 2009-2010 0 0 15 34 48 7,49 2010-2011 0 0 4 11 15 2,48 2011-2012 0 3 1 0 4 0,66 İlköğretim 2009-2010 0 2 315 644 961 15,93 2010-2011 0 67 159 149 375 6,22 2011-2012 0 244 2 11 257 4,45 Genel Ortaöğretim 2009-2010 0 1 93 169 263 17,34 2010-2011 0 7 101 29 137 8,32 2011-2012 0 76 0 0 76 4,65 Mesleki ve Teknik Ortaöğretim 2009-2010 0 0 57 132 189 12,93 2010-2011 0 0 53 22 75 4,88 2011-2012 0 59 0 1 60 3,71 TOPLAM 2009-2010 0 3 480 979 1461 15,14 2010-2011 0 74 317 211 602 6,13 2011-2012 0 382 3 12 397 4,12 3.5. Sonuç ve Öneriler Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 61

3.5.1. Sonuç Yukarıda detaylıca analiz edilen ve değerlendirilen eğitim-öğretim faaliyetlerinin süreç ve sonuçlarına ilişkin denetim bulgularına ilişkin sonuçlar aşağıdaki gibi gruplandırılmıştır: Son üç yıl itibariyle, okulöncesi eğitim kademesindeki okullaşma oranları, Türkiye ortalamasına ve TR9 Doğu Karadeniz Bölgesindeki illere göre daha yüksek olmasına karşın, sistematik olarak düşüş göstermiş ve İlin stratejik hedeflerinin altında kalmıştır. Buna rağmen, Bakanlığın stratejik hedefleri ile 9. Kalkınma Planı hedeflerinin üstünde gerçekleşmiştir. İlköğretim ve ortaöğretim kademesindeki okullaşma oranları, yıllar itibariyle artış gösterse de, İlin ve Bakanlığın stratejik hedefleri ile kalkınma planı hedeflerinin gerisinde kalmıştır. Mesleki ve teknik ortaöğretimdeki okullaşma oranları genel ortaöğretimdeki okullaşma oranlarına göre daha yüksek olup, ortaöğretim içindeki payı itibariyle, Bakanlığın hedeflediği orana yakın bir seyir göstermiştir. Öğrenci devamsızlık ortalamaları ilköğretimde 8, genel ortaöğretimde 11 ve mesleki-teknik ortaöğretimde 13 gündür ve mazeretsiz devamsızlık mazeretli devamsızlıktan daha fazladır. Sınıf tekrar eden öğrencilerin büyük çoğunluğu, başarısızlık nedeniyle sınıf tekrarı yapmıştır ve sınıf tekrarı mesleki-teknik ortaöğretim kademesinde daha yüksek orandadır. Okulu terk oranı, mesleki-teknik ortaöğretim kademesinde daha yüksek seviyededir. İlköğretim ve genel ortaöğretim kademesinde okulu terk eden öğrencilerin çoğunluğu kendi isteğiyle okuldan ayrılırken, mesleki ve teknik ortaöğretim kademesindeki öğrencilerin çoğunluğu başarısızlık nedeniyle okuldan ayrılmıştır. Ortaöğretimde okulu terki azaltmada İlin stratejik hedeflerine ulaşılmıştır. Ödül alan ve disiplin cezası verilen öğrencilerin toplam öğrenci sayısına oranı, genel ortaöğretim kademesinde daha yüksektir. Öğrenciler en fazla kınama cezası verilmiştir. Yaptırıma ve disiplin cezasına neden davranışlar ise, ilköğretim kademesinde; kavga etmek, dersin işleyişine engel olmak, tütün mamulleri kullanmak, okulu izinsiz terk etmek ve okulda şiddet uygulamak, ortaöğretim kademesinde ise; kaba ve saygısız davranmak, kopya çekmek, kavga etmek, kılık kıyafet yönetmeliğine uymamak, derse araç getirmemek eylemlerinde yoğunlaşmıştır. Sosyal etkinliklere en yüksek katılım genel ortaöğretim kademesinde gerçekleşirken, en az katılım mesleki ve teknik ortaöğretim kademesinde olmuştur. Proje yarışmalarına katılım ise, mesleki ve teknik ortaöğretimde daha yüksek oranda çıkmıştır. Sosyal etkinliklere katılım oranlarıyla ödül ve ceza oranları arasında anlamlı bir ilişki yoktur. Proje yarışmalarına, sosyal etkinliklere ve spor etkinliklerine katılım, Bakanlığın ve İlin stratejik hedeflerinin altında kalmıştır. Hayat boyu öğrenme kapsamında, sosyal ve kültürel kurslar meslek kurslarına ve okumayazma kurslarına göre daha fazla açılmıştır. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 62

Yatılılık (pansiyon) kapasitesinin kullanımında yıllar itibariyle düşüş gerçekleşmiş ve Bakanlığın stratejik hedeflerine ulaşılamamıştır. Özel öğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin oranları, genel olarak yıllar itibariyle artış göstermiş olsa da 2011-2012 öğretim yılı itibariyle 1,31 olmuş, Türkiye ortalamasının ve Bakanlığın stratejik hedeflerinin altında kalmıştır. Sisteme giren öğrencilerin tamamı son sınıfa ulaşamamış ve önemli oranda kayıplar vererek, mezun olan öğrencilere oranları, son sınıfların mezunlara oranına göre önemsenecek oranda düşük seviyede gerçekleşmiştir. Özellikle mesleki ve teknik ortaöğretimde bu açıklık %20'lere ulaşmıştır. Okulu tamamlama oranları, okulu terk (ayrılma) ve sınıf tekrar oranlarıyla kıyaslandığında, aralarında anlamlı bir ilişkinin olduğu ve kademeler bazında paralellik arz ettiği anlaşılmıştır. Ortaöğretime Yerleştirme Puanı (OYP) ortalamasına göre Türkiye genelinde 2009 yılında 30 ve 2010 yılında 26 ıncı iken, stratejik planda 2011 yılında 22 ve 2012 yılında 17 inci olunması hedeflenmiş, ancak bu hedeflere ulaşılamamıştır. Yıllar itibariyle, sınava (YGS ye) giren öğrenci sayısına göre yükseköğretime geçiş oranlarında, genel ortaöğretim kademesinde sistematik bir artış, mesleki ve teknik ortaöğretimde tam tersine sistematik bir azalış gerçeklemiştir. Mezun olan öğrenci sayısına göre yükseköğretime geçiş oranlarında ise inişli-çıkışlı bir seyir gerçekleşmiştir. Genel ortaöğretimden yükseköğretime geçiş yapan öğrencilerin büyük çoğunluğu lisans seviyesinde bir yükseköğretim programına yerleşirken, mesleki-teknik ortaöğretimden yükseköğretime geçiş yapan öğrencilerin büyük çoğunluğu da, sınavsız geçişten kaynaklı olarak, ön lisans seviyesinde bir yükseköğretim programına yerleşmiştir. Genel ortaöğretimde hem yükseköğretime yerleşen toplam öğrenci oranında hem de lisansa yerleşen öğrenci oranında Türkiye ortalamasının ve Rize İli dışında bölgedeki diğer illerin gerisinde kalınmıştır. Mesleki ve teknik ortaöğretimde ise, yükseköğretime yerleşen toplam öğrenci oranında Türkiye ortalaması ile Giresun, Artvin ve Gümüşhane illerinin altında, Ordu ve Rize illerinin üstünde; lisansa yerleşen öğrenci oranlarında da Türkiye ortalamasının üstünde kalınırken bölgedeki tüm illerin altında kalınmıştır. 2009 ÖSS de her üç puan türünde de (ÖSS-SAY-1, ÖSS-SÖZ-1 ve ÖSS-EA-1) Türkiye ortalamasının altında kalınmıştır. 2010 ve 2011 yıllarında YGS de tüm puan türlerinde Türkiye ortalamasının altında kalınırken, bölgedeki illerin tamamına yakınının üstünde kalınmıştır. İl, ÖSS/YGS-LYS puan türlerinde, Türkiye geneline göre 2009 yılında 31, 37 ve 35 inci sırada iken, stratejik planda 2011 yılında 20 ve 2012 yılında 15 inci sıraya yükselme hedeflenmiştir. Ancak, düşük performans gösterilerek bu hedeflere ulaşılamamıştır. 2012-2013 öğretim yılı başı itibariyle derslik başına, okul öncesi eğitimde 23, ilköğretimde 21, genel ortaöğretimde 26 ve mesleki-teknik ortaöğretimde 26 öğrenci düşmektedir. 2011-2012 öğretim yılında, ikili öğretim yapan öğrencilerin toplam öğrencilere oranı; okul öncesi eğitimde %26,35, ilköğretimde %19,55, genel ortaöğretimde %15,19 ve mesleki-teknik Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 63

ortaöğretimde %19,30 dur. Düşük de olsa hala birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılan okullar vardır. İl genelinde, ilköğretim kademesindeki toplam öğrenci sayısının ortalama beşte biri (%20 si), ortaöğretim kademesindeki toplam öğrenci sayısının da 2011-2012 öğretim yılı itibariyle %5,01 i taşımalı eğitim kapsamındadır. İl ve ilçelerin çoğunda eğitim bölgesi zümre başkanlar kurulu toplantılarında gündem maddeleri tam anlamıyla ilgili yönerge ve diğer düzenlemeler doğrultusunda belirlenmemiş, belirlenen gündem maddeleri de ayrıntılı bir şekilde görüşülmemiştir. Alınan kararlar eğitim bölgesinde birlikte hareket etmeye ve eğitim ve öğretimin amaç/hedeflerine ulaşmasına katkı sağlayacak nitelikte değildir. Ayrıca, zümre başkanlar kurulu toplantılarında alınan kararları eğitim bölgesi genelinde raporlaştırılarak ilgililerle paylaşılmamıştır. Öğretmenlerin hizmetiçi eğitime katılma oranları genel olarak düşüktür ve çoğunlukla yerel düzeyde hizmetiçi eğitim faaliyetine katılım olmuştur. Uluslararası düzeyde faaliyete katılan öğretmen olmamıştır. Ayrıca, İl merkezinde ve ilçelerde, öğretmenlerin hizmetiçi eğitim ihtiyaçları, kişisel bazda değil okullar bazında belirlenmiş, hizmetiçi eğitim etkinlikleri bütüncül ve sistematik bir yaklaşımla değerlendirilmemiştir. Öğretmenlerin çok düşük oranda (%0,03 gibi) bir kısmı lisansüstü eğitim yapmıştır. 2011-2012 öğretim yılı itibariyle, okulöncesi eğitim kademesindeki öğretmenlerin yaklaşık %51 i, ilköğretim kademesindeki öğretmenlerin %65 i denetlenmiş, ortaöğretim kademesindeki öğretmenlerin ise denetimi yapılmamıştır. Disiplin cezası alan öğretmenlerin oranı oldukça düşük seviyede gerçekleşmiş ve yıllar itibariyle önemli oranda düşmüştür. Disiplin cezasına neden olan fiil ve haller ise; yapılması gereken görevlerin ifasında kusur etmek, öğrenciye kaba davranmak, öğretmenlik mesleğini yakışmayan davranışlarda bulunmak, amirine saygısızlık yapmak ve izinsiz göreve gelmemek eylemlerinde kümelenmiştir. Öğretmenlerin yıllık devamsızlık ortalaması yaklaşık 3,5 gündür ve büyük çoğunluğu mazeretli devamsızlıktır. 2009-2010 öğretim yılında ödül alan öğretmenlerin, toplam öğretmen sayısına oranı %15,14 iken, 2011-2012 öğretim yılında bu oran %4,12 ye düşmüştür. 3.5.2. Öneriler 3.5.2.1. İlçe ve Okul/Kurum Düzeyinde Öneriler İlköğretim ve ortaöğretim kademesindeki okullaşma oranlarının yükseltilmesine yönelik çalışmalara daha fazla önem verilerek İlin ve Bakanlığın hedeflerine ulaşılmalıdır. Öğrenci devamsızlıklarının azaltılmasına yönelik gerçekleştirilen etkinlikler çeşitlendirilmelidir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 64

Okuldan ayrılan (terk) ve sınıf tekrar eden öğrencilerin büyük çoğunluğu, başarısızlık nedeniyle sınıf tekrarı yaptığı sonucundan hareketle, öğrencilerin başarısızlık nedenleri daha sistemli araştırılmalı ve nedenlerin giderilmesine yönelik planlama ve uygulamalar yapılmalıdır. Öğrencilerin yaptırıma ve disiplin cezasına neden davranışlarını gidermeye yönelik ilçe düzeyinde planlı ve sistemli çalışmalar yapılmalıdır. Sosyal etkinlikler amacına uygun gerçekleştirilerek, öğrencilerin daha fazla katılımı sağlanmalıdır. Ulusal sınavlarda başarıyı arttırmak ve sınavla öğrenci alan ortaöğretim kurumlarıyla yükseköğretim kurumlarına yerleşim oranını yükseltmek için, sürdürülen çalışmalar çeşitlendirilmeli ve yaygınlaştırılmalıdır. Eğitim bölgesi zümre başkanlar kurulu toplantıları amacına uygun yapılmalı, eğitim bölgesinde birlikteliği sağlayacak nitelikte kararlar alınmalı, alınan kararları eğitim bölgesi genelinde raporlaştırılarak ilgililerle paylaşılmalı ve uygulamalar izlenmelidir. Öğretmenlerin hizmetiçi eğitime katılma oranlarını yükseltmek için, hizmetiçi eğitim ihtiyaçları bireysel bazda belirlenmeli, hizmetiçi eğitim etkinlikleri bütüncül ve sistematik bir yaklaşımla değerlendirilmelidir. Öğretmenlerin lisansüstü eğitim yapmaları teşvik edilmelidir. Öğretmenlerin disiplin cezasına neden olan fiil ve hallerinin giderilmesine yönelik ilçe düzeyinde çalışmalar yapılmalıdır. Öğretmenlerin motivasyonunu sağlamak ve sürekli kılabilmek için, en etkili güdüleme araçlarından olan ödüllendirme oranları arttırılmalıdır. 3.5.2.2. İl Düzeyinde Öneriler İlköğretim ve ortaöğretim kademesindeki okullaşma oranlarının arttırılması için, öğrenci devamsızlıklarının azaltılmasına yönelik etkinlikler çeşitlendirilmeli; okulu terkler önlenmeli; sınıf tekrarları azaltılmalı; öğrencilerin başarısızlık nedenleri daha sistemli araştırılmalı ve nedenlerin giderilmesine yönelik planlama ve uygulamalar yapılmalı; öğrencilerin yaptırıma ve disiplin cezasına neden davranışlarını gidermeye yönelik İl düzeyinde planlı ve sistemli çalışmalar yapılmalıdır. Ulusal sınavlarda başarıyı arttırmak ve sınavla öğrenci alan ortaöğretim kurumlarıyla yükseköğretim kurumlarına yerleşim oranını yükseltmek için, sürdürülen çalışmalar çeşitlendirilmeli ve yaygınlaştırılmalıdır. Eğitim bölgesi zümre başkanlar kurulu toplantılarının amacına uygun yapılması, eğitim bölgesinde birlikteliği sağlayacak nitelikte kararlar alınması, alınan kararların eğitim bölgesi genelinde raporlaştırılarak ilgililerle paylaşılması sağlanmalı ve uygulamalar izlenmelidir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 65

Öğretmenlerin hizmetiçi eğitime katılma oranlarını yükseltmek için, hizmetiçi eğitim ihtiyaçları bireysel bazda belirlenmeli, hizmetiçi eğitim etkinlikleri bütüncül ve sistematik bir yaklaşımla değerlendirilmelidir. Ayrıca, lisansüstü eğitim teşvik edilmelidir. Öğretmenlerin disiplin cezasına neden olan fiil ve hallerinin giderilmesine yönelik İl düzeyinde çalışmalar yapılmalıdır. Öğretmenlerin motivasyonunu sağlamak ve sürekli kılabilmek için, en etkili güdüleme araçlarından olan ödüllendirme oranları arttırılmalıdır. Hayat boyu öğrenme kapsamında, bölgeye özel açılan meslek kursları çeşitlendirilmelidir. Özel öğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin oranlarını arttırmak için, potansiyeli girişimciler bilgilendirilmeli, yönlendirilmeli ve teşvik edilmelidir. Ayrıca, özel dershanelerin okullara dönüşebilme durumları araştırılarak ilgililere rehberlik yapılmalıdır. 3.5.2.3. Bakanlık Düzeyinde Öneriler Ulusal düzeyde düzenlenecek hizmetiçi eğitim etkinlikleri, MEBBİS ortamında uygulanacak anketler aracılığıyla eğitim ihtiyacı analizlerine göre planlanmalı ve etkinlik sayıları arttırılmalı, değişik işbirlikleriyle uluslararası hizmetiçi eğitim etkinlikleri çeşitlendirilerek öğretmenler teşvik edilmelidir. Öğretmenlerin çok düşük olan lisansüstü eğitim oranlarını yükseltmek için, lisansüstü eğitimin yöneticilikte ve görevlendirmelerde daha etkili hale getirilmesi, eğitim destek ödeneği verilmesi, ek ders ücretinin arttırılması gibi güdüleyici ve teşvik edici politikalar geliştirilmelidir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 66

Stratejik Planda O Yıl İçin Yer Alan Hedef Ulaşılan Hedef Hedef sayısı 4. YÖNETİM FAALİYETLERİ 4.1. Stratejik Plan İl Milli Eğitim Müdürlüğünce 2010-2014 ve ilçe milli eğitim müdürlüklerince de 2011-2014 dönemini kapsayacak şekilde stratejik planlar hazırlanmıştır. İlin Stratejik Planında belirlenen hedeflere ulaş durumu ve ulaşılamayan hedeflerin nedenleri Tablo 44 te gösterilmiştir. Tablo 44. Trabzon İli Stratejik Plan Hedeflerine Ulaşma Durumu (2010-2012) Ulaşılamayan Hedefler Yıllar Ulaşılamama Nedenleri 2010 61 22 39 2011 61 36 25 1. Hibe programlarına yönelik proje başvuru sayısı, hibe sağlayıcı kurumların okulların faydalanacağı alanlarda hibe çağrısına çıkmamıştır (Amaç 14). 2. Medya okuryazarlığı bilişim teknolojileri kursları içinde işlendiği için ayrıca bir çalışma yapılmamıştır (Amaç 9). 3. 2010 yılı içinde eğitim-öğretim şubesine hizmetiçi eğitim kapsamında yabancı dil eğitimi almak isteyen yönetici ve öğretmen talebi olmamıştır. 2010 yılında mahalli HİE planına konulan seminer Yomra, Maçka ve Sürmene ilçelerinden katılım olmadığı için gerçekleşmemiştir (Amaç 7). 4. Yeni açılan pansiyon olmadığı ve BT sınıflarını genelde Bakanlık belli projeler doğrultusunda yaptığı için hedef gerçekleşmemiştir (Amaç 11). 5. Okul öncesi eğitim kurumları yöneticilerinin bu yönde bir talebi olmaması (Amaç 1). 6. Yeterli katılım olmamıştır (Amaç 6). 7. Planlanan çalıştay gerçekleştirilememiştir (Amaç 3). 1. 'Bir Işıkta Siz Yakın' projesi uygulanamamıştır, Okul inşaatları tamamlanamamıştır, Yeni açılan pansiyon olmadığı için donatım yapılamamıştır, Fatih projesi nedeniyle BT sınıfı yapılamamıştır (Amaç 11). 2. Hibe programlarına yönelik proje başvuru sayısı, hibe sağlayıcı kurumların okulların faydalanacağı alanlarda hibe çağrısına çıkmamıştır (Amaç 14). 3. Medya okuryazarlığı bilişim teknolojileri kursları içinde işlendiği için ayrıca bir çalışma yapılmamıştır (Amaç 4). 4. Pansiyon kapasitesi düşmüştür. Protokol çalışmalarında süre konusunda belirsizlik yaşanmıştır (Amaç 3). 5. Ekonomik ve coğrafi yapı itibariyle ulaşımda sıkıntılar yaşandığından yeterli müracaat olmamıştır (Amaç 1). 6. Yeterli katılım olmamıştır (Amaç 6). 7. Çocuk dostu şehir projesi 2006-2010 yıllarını kapsamıştır (Amaç 7). 8. Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünden talep edilen ihaleye esas dokümanların yıl içinde hazırlanamaması ve kamulaştırma işlemelerinde dava yoluna gidilmesi nedeniyle ihaleler gerçekleştirilememiş ve arsa problemi nedeniyle iki anaokulu bina inşaatı yapılamamıştır (Amaç 10). 2012 61 24 10 Yıl devam ettiğinden, denetim dönemi itibariyle ulaşılamayan hedeflere ulaşılabileceği varsayımından hareketle gerekçe belirtilmemiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 67

İlin stratejik planına göre planlanan hedeflere ulaşılamama oranı oldukça yüksek seviyededir. Bu sonuç planın İlin gerçeklerinden ve dinamiklerinden uzak düzenlendiğini ortaya koymakla birlikte, gerekçelerden de anlaşılacağı gibi, plan döneminde öngörülemeyen durumlar ortaya çıkmış veya olası riskler öngörülememiştir. Ayrıca, İlin ve ilçelerin stratejik planları, Bakanlığın ve Devletin politikalarındaki değişiklikler ile İlin ve İlçenin plan, program ve karakteristiğindeki değişikliklere göre güncellenmemiştir. İlçelerde yerinde yapılan inceleme ve sorgulamalarda; Akçaabat İlçesinde; planlanan hedeflere ancak %50 oranında ulaşılabildiği, Arsin İlçesinde; maddi yetersizlikler nedeni ile bazı hedefler gerçekleştirilemediği, Çaykara İlçesinde; 2011-2014 dönemini kapsayan stratejik planlamanın yapıldığı, ancak yıllık faaliyet planlaması yapılmadığı, bu nedenle 2012 yılı Eylül ayı itibariyle planlanan faaliyetlerin gerçekleşme oranlarının tam olarak bilinmediği, Dernekpazarı İlçesinde; 2011-2014 dönemini kapsayan stratejik plan yapıldığı, planda yer alan hedeflerin gerçekleşmesine yönelik çalışmaların sistemli ve bütüncül bir şekilde yapılmadığı, Düzköy İlçesinde; stratejik planda bazı stratejik amaçların ve buna bağlı hedeflerin revizyonuna ihtiyaç duyulduğu, Hayrat İlçesinde; 2011-2014 dönemini kapsayan plan hedeflerinin bir kısmının gerçekleştiği bir kısmının ise gerçekleşmediği, Köprübaşı İlçesinde; 2011-2014 dönemini kapsayan stratejik planda yer alan 23 stratejik hedeften 5 tanesinin gerçekleştirilemediği, bu hedeflerden birleştirilmiş sınıf uygulamalarına yönelik hedeflerin çevrenin sosyal ekonomik durumundan kaynaklanan nedenlerle gerçekleştirilemediği, Maçka İlçesinde; 2011-2014 dönemini kapsayan stratejik planda yer alan hedeflerin bir kısmı gerçekleştirilemediği, bir kısmı için ise sürecin devam ettiği, gerçekleşemeyen hedeflerin gerçekleşmeme nedenlerinin sorgulandığı ve revize edildiği, YGS de belirlenen hedefe bir yıl gecikmeli olarak ulaşıldığı, Of İlçesinde; 2011-2014 dönemini kapsayan stratejik planda yer alan hedeflere büyük oranda ulaşıldığı, ulaşılamayan hedeflerin sorgulandığı ve revize edildiği, Sürmene İlçesinde; 2011-2014 dönemini kapsayan stratejik plana ait 2011 yılı faaliyet raporları hazırlandığı, görülmüştür. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 68

Norm Kadro Kadrolu Müdür Geçici Görevlendirme Vekaleten Görevlendirme Norm Kadro Kadrolu Md Yrd/Şb Md sayısı Geçici Görevlendirme Vekaleten Görevlendirme Norm Kadro Kadrolu Müdür Geçici Görevlendirme Vekaleten Görevlendirme Norm Kadro Kadrolu Md Bş Yrd/Md Yrd Geçici Görevlendirme sayısı Vekaleten Görevlendirme 4.2. Yönetici Kadro Durumu Temel sistemler olarak okul/kurum müdürlükleri ve aracı üst sistemler olarak il/ilçe milli eğitim müdürlükleri bazında yöneticilerin kadro durumlarıyla, geçici ve vekaleten görevlendirme durumları Tablo 45 te gösterilmiştir. Tablo 45. Trabzon İli Yönetici Kadro ve Görevlendirme Durumu (2009-2012) İl/İlçe Milli Eğitim Okul/Kurum Müdür Müdür Yardımcısı/ Şube Müdürü Müdür Müdür Başyardımcısı/ Müdür Yardımcısı Öğretim Yılı 2009-2010 18 8 10-40 26 14-408 262 49 36 666 560 35 25 2010-2011 18 8 10-40 26 14-411 353 18 54 675 617 10 38 2011-2012 18 14 3 1 40 24 16-415 392 15 18 691 633 16 16 Tablo 45 te yer alan verilerden de anlaşılacağı gibi, yıllar itibariyle, il/ilçe milli eğitim müdürlüklerinde geçici ve vekaleten görevlendirilen müdür sayısında düşüş gerçekleşirken, müdür yardımcısı ve şube müdürü sayısında artış gerçekleşmiştir. Okul/kurum bazında ise, hem müdür hem de müdür başyardımcısı/müdür yardımcısı sayısında sistematik bir düşüş olmuştur. Bu değişim Grafik 30 da gösterilmiştir. Bakanlığın bu yöndeki politikaları ve iradesi dikkate alındığında, geçici ve vekaleten görevlendirmelerin norm kadroya oranlarının, hala il/ilçe milli eğitimlerde %20 nin üstünde, okul/kurumlarda da %7 lerde olması, önemli bir sonuçtur. Bu sonucun yansıması olarak, süreç denetimlerinde, Tonya İlçe Milli Eğitim Müdürlüğündeki yöneticilerin tamamının (bir müdür ve iki şube müdürü) geçici görevlendirmeyle çalıştıkları ve yönetsel etkinliklerin yerin getirilmesinde sorunlar yaşadıkları dikkat çekmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 69

Grafik 30. Trabzon İli Yöneticilerin Kadrolu/Görevlendirme Oranları (2009-2012) 2009-2010 2010-2011 2011-2012 4.3. Proje Durumu Son üç öğretim yılı itibariyle, AB projeleri kapsamında gerçekleştirilen projeler, katılımcılar ve proje bütçesiyle ilgili sayısal veriler ile proje kazanımları Tablo 46 da, proje ve katılımcı sayılarındaki değişim de Grafik 31 de gösterilmiştir. Trabzon İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Denetim Raporu 70