Ankara Kavakl ıdere-çankaya Do ğal Sit Alan ı nda Geçmi şten Günümüze Gelen Ağaç Türleri Üzerinde Bir Ara ştı rma*

TARIM BILIMLERI DERGISI 2002, 8 (3) 248-255 Ankara Kavakl ıdere-çankaya Do ğal Sit Alan ı nda Geçmi şten Günümüze Gelen Ağaç Türleri Üzerinde Bir Ara ştı rma* Dicle OĞ UZ Renan ATATURAY ERDOĞAN 2 Geli ş Tarihi: 28.01.2002 Özet: Baş kent Ankara'da, Cumhuriyet ile birlikte ba şlayan imar çal ışmalar ı sonucunda bir aç ı k ve ye şil alan sistemi olu şturulmaya ba ş lanm ışt ır. Bu sistemin en önemli bölümlerinden biri de ara şt ı rma alan ı n ı olu şturan Kavakl ı dere-çankaya vadisi içerisinde yer alan Atatürk Bulvar ı üzerindeki Büyükelçilik alanlar ı, Cumhurba şkanl ığı Köşkü Bahçesi ve parklard ır. 1974 y ı l ı nda Kültür Bakanl ığı taraf ından korunmas ı gerekli do ğal sit alan ı olarak kabul edilen ve Cumhuriyet tarihi aç ı s ı ndan önem ta şı yan bu alanlarda geçmi şten günümüze kadar gelebilen a ğaç yer almaktad ı r. Ara şt ı rmada, ender a ğaç tan ı mlar ı yap ı larak, bu s ı n ıflama içerisinde yer alan a ğ aç iki y ı l süresince bu alanlarda farkl ı vejetasyon dönemlerinde yap ı lan arazi çal ışmalar ı ile belirlenmi ş, habitus özellikleri incelenmi ştir. Ender bulunan, fazla kullan ı lmayan a ğaç nin tesbit edilmesi ile peyzaj uygulamalar ı nda tan ı nmas ı ve kullan ı m ı n ı n yayg ı nla şt ı r ı lmas ı, böylece park ve bahçelerde kullan ı lan n çe şitlili ğinin artt ı r ı lmas ı hedeflenmi ştir. Ayn ı zamanda, Büyükelçilik Bahçelerinin ilgili ülkeye özgü peyzaj tasar ı m anlay ışı n ı ne düzeyde sergileyebildi ğ i de değ erlendirilmi ştir. Anahtar Kelimeler: Ankara, ender a ğaç, an ı t ağ aç, doğ al sit alan ı, elçilikler, parklar A Research on the Remaining Tree Species of Ankara Kavakl ıdere-çankaya Natural Preservation Area Abstract: As a result of the reconstruction efforts following Turkish Republic, in capital city Ankara, an open-green space system has been formed. The most crucial parts of this subject system were the embassy areas that are within Kavaklidere-Çankaya valley region and which are subject of our research, the garden of the Presidency and main parks. In these areas that are accepted as natural preservation areas by Ministry of Culture in 1974 and also have high importance for the history of our Republic, we can observe rare tree species which have survived through years. In the research we have not only defined the rare trees but also these trees have been classified in accordance with the field researches applied in their various vegetation periods as well as their habitus characteristics during two years. By the clarification of rare and not commonly used tree species, the main aim is to introduce these tree species and enable people to use them in their landscape projects so as to increase the variety of trees used in parks and gardens. At the same time, the level of how the embassy gardens express about their own culture, was tried to be expressed via this project. Key Words: Ankara, rare tree, monumental tree, natural preservation area, embassies, park Giriş Ankara Kenti topografik yap ı ve morfolojik özellikleri yönünden çok çe şitlilik göstermektedir. Kentin her yöresinde tepe s ı rt, vadi ve ova gibi farkl ı topografik yap ı lar ile düz ve dik e ğ imler aras ı nda de ğ i şen morfolojik özelliklere rastlan ı r (imar ve iskan Bakanl ığı -Planlama ve imar Genel Müdürlü ğ ü 1968, O ğ uz 1998). Karasal iklim ko ş ullar ı n ı n etkisi alt ı nda olan Ankara Kenti bu değ i şken arazi formu nedeniyle mikroklima özellikleri veren lokal bölgelere (vadi içleri ve yamaçlar ı na) sahiptir. Bu bölgeler uygun iklim adac ı klar ı ve toprak yönünden verimli sahalar meydana getirerek aç ı k alanlar için uygun mekanlar sunarlar. Ankara Kentini çevreleyen tepelerin tür say ı s ı bak ı m ından oldukça fakir ve c ı l ız step bitki örtüsüne karşı l ı k, vadi içlerinde, dere kenarlar ı nda, su s ızı nt ı lar ı n ı n birikme alanlar ı nda durum de ğ i ş iktir. Vadilerdeki taban alanlar, dere içleri ve düzlüklerin içerdikleri derin, alüviyal karakterde ve nemli topraklar ile k ış mevsiminde so ğ uk rüzgarlardan korunmalar ı nedeniyle, bitki materyalinin yeti şme ve bak ı m şartlar ı için uygun bir ortam kendili ğ inden mevcuttur (Öztan 1968). Bu gibi yerlerin bu özellikleri ile de ğerlendirilmesi önem ta şı maktad ı r. Ara şt ırma alan ı n ı n yer ald ığı Kavakl ı dere ve Çankaya Vadileri mikroklima özelliklerinin yan ı nda 25-40 cm derinlikteki killi-t ı nl ı ve killi, koyu gri kahverengimsi, k ı rm ız ı kahverengi granüler karakterdeki bitkisel topraklar ıyla vejetasyonun geli şmesine çok uygundur (Öztan 1972). Ara şt ı rma alan ı ile ilgili olarak ilk çal ışmalar Aran (1948) ve Öztan (1972) taraf ı ndan yap ı lm ışt ı r. *Ankara Only. Ara şt ı rma Fonu taraf ı ndan desteklenmi ştir 'Ankara Üniv. Ziraat Fak. Peyzaj Mimarl ığı Bölümü-Ankara 2 T.C. Başbakanl ı k Hazine Müsteşarl ığı-ankara

OĞUZ, D. ve R. A. ERDO ĞAN "Ankara Kavakl ıdere-çankaya do ğal sit alan ı nda geçmişten günümüze gelen ağaç üzerinde bir ara şt ı rma" 249 Her iki ara şt ı rmada da Ankara Kenti'nde yabanc ı yurtlu bitkilerin Orta Anadolu'nun sert iklim şartlar ı na dayanabilirliklerini saptamak için bu bitkilerin uzun y ı llar geli şme durumlar ı n ı incelemek gerekti ğ i belirtilmi ştir. Bu ara şt ırmada ise 2000'li y ıllarda Kavakl ı dere- ÇankayaVadisi'nde yer alan a ğaç nin bugünkü durumu değ erlendirilmektedir. Ağaç, do ğal servet kaynaklar ı n ı n ba şında gelen bir elemand ı r ve peyzaj ı n temel varl ığı d ır. Toprak ve su dünyaya hayat veren iki biyolojik unsurdur. Bitki örtüsü ise arazinin renk, şekil ve ölçü bak ı m ından çe ş itliliğ ini sa ğlayan sürekli de ğ i şiklik gösteren dinamik elemanlard ı r (Erdo ğan 2001). Peyzaj planlama ve tasar ım çal ışmalar ı nda önemli plan elemanlar ı ndan bir tanesi bitki materyalidir. Peyzaj ı n ye şil dokusunda yer alan çok çe şitli bitki nin ana elemanlar ından biri ise a ğaçlard ır. Ağaç nin seçiminde, kentsel ve k ırsal peyzaj planlama uygulamalar ı nda farkl ı ilkeler temel al ınmaktadtr. K ı rsal peyzajda yap ılacak çal ışmalarda yabanc ı orijinli a ğaçlardan kaç ı narak, çevrenin fiziksel ve ekolojik karakteri ile olabildi ği kadar uyumlu türler seçilirken, kentsel peyzajda estetik bir etki yaratarak kent peyzaj ı na katk ıda bulunan yabanc ı orijinli a ğaçlar da kullan ı labilmektedir. Ülkemizde do ğal bitki örtüsünü olu şturan a ğaçlar, tür, alt tür bak ı m ı ndan oldukça fazla olmas ına ra ğmen, gerek k ırsal ve gerekse kentsel peyzajda yap ı lan düzenlemelerde kullan ı lan a ğaç çok s ı n ı rl ı say ıda kalmaktad ı r. An ıt ağaç / ender a ğ aç; dünyada birçok ülkede doğal yap ı s ı, habitusu, ölçüleri ve di ğer özellikleri ile an ıtsal nitelik kazanm ış olan a ğaçlar olup bilim, sanat, tarih ve kültür aç ı s ından doğan ı n e şsiz olmu ş birer yap ıt ı olarak korunmaktad ırlar. Bir a ğac ı n an ıtsal olma niteli ğ i; do ğal ya şam tarz ı n ı n benzerlerinden farkl ı gelişme göstermesi, konumu, ya ş, boy, gövde çevresi, taç yap ı s ı n ı n belirli standartlarda ya da üzerinde olmas ı, kültürel ve tarihi de ğeri gibi özelliklerden en az birine sahip olmas ıyla ortaya ç ı kar. Ülkemizde an ıtsal niteli ği olan yerli ve yabanc ı orijinli birçok a ğaç bulunmaktad ı r. An ıt a ğaçlar ı n tan ı m ı ve korunmas ı konusunda Kültür Bakanl ığı Kültür ve Tabiat Varl ı klar ı n ı Koruma Yüksek Kurulu'nun 8204-10.01.1975 tarihli, 25-28.06.1988 tarihli ve 666-05.11.1999 tarihli kararlar ı bulunmaktad ı r. 666-05:11.1999 tarihli son karara göre do ğal yap ıs ı, ölçüleri ve di ğ er özellikleri bak ım ı ndan an ıtsal nitelikler kazanm ış bulunan ağ açlara "An ıt Ağaç" denilmesine, buna göre; Tarihi olaylarla ba ğlant ıs ı bulunan yerli ya da yabanc ı ağaç nden herhangi birinin, Güzellik aç ı s ı ndan plastik değerde bir görünüme sahip olan veya do ğal görünümünden esasl ı şekilde sapma göstererek dikkat çekici biçimler (çatal, şamdan, k ıvr ı k, yatay vb.) kazanm ış ağaçlar ı n, Do ğal ya şam tarz ı bak ı m ından benzerlerinden farkl ı geli şme nitelikleri gösteren a ğaçlar ı n (ayn ı gövde ve kök üzerinde iki veya daha fazla türün bir arada ya şamas ı gibi garip kayna şma ve birlikte ya şama örnekleri gibi), ilgili uzman kurum ve kurulu ş lar ın rapor ve görü ş ü al ı nmak ko ş uluyla, endemik ve nesli tükenmeye maruz yerli ağaç nden; Porsuk (Taxus baccata),halep çam ı (Pinus halepensis), And ız (Arceuthos drupacea), Finike ard ı c ı (Juniperus phoenicea), Kasnak meşesi (Quercus vulcanica), Şim şir (Buxus sempervirens), Hu ş (Betulus verrucosa, Betulus pubescens ve Betulus medwediewii), Kazda ğı göknar ı (Abies equitrojani), S ığ la (Liquidamber orientalis), Toros göknar ı alt türü (Abies cilicica ssp. isaurica), baz ı Akçaa ğaç tür ve alt (Acer divergens, Acer hyrcanum ssp. sphaerocaryum, Acer mons pessulanum ssp. aksalinum) ve benzeri a ğaç ve çal ı lar ı n, Kent dokusunu tamamlayan, kent imaj ı na etkisi olan grup, dizi veya tek a ğaçlar ı n, 2863 say ı l ı yasa uyar ı nca "Korunmas ı Gerekli An ıt Ağaç" olarak koruma kurulundan karar al ı nmas ı gerekti ğ ine karar verilmi ştir. Ara şt ırmada Kültür Bakanl ığı Kültür ve Tabiat Varl ı klar ı n ı Koruma Yüksek Kurulu'nun 666-05.11.1999 tarihli karar ı nda belirtilen, An ıt Ağaç olarak tespit ve tescil edilebilecek nitelikte a ğaç nin s ı n ı rl ı say ıda yer almas ı nedeniyle An ıt Ağaç tan ı m ı ile birlikte; tasar ı mlarda fazla yer verilmeyen, habitus geli şimini tamamlam ış Orta Anadolu ekolojik ko şullar ına uyum sa ğlayan yabanc ı yurtlu a ğaç ile yerli a ğaç 'Ender A ğaç' tan ı m ı içerisinde ele al ı nm ışt ı r. Ara ştırma alan ı nda, günümüz peyzaj tasar ı mlar ı nda ender kullan ı lan a ğaç belirlenerek, Ankara kentinde yap ılacak peyzaj planlama ve tasar ı m ı çal ışmalar ı nda kullan ı mlar ı n ın yayg ı nla şt ı r ı lmas ı amac ıyla habitus özellikleri ve ekolojik istekleri incelenmi ştir. Bu projede, cumhuriyetin ilk y ı llar ında Ankara'n ı n Kavakl ıdere ve Çankaya semtlerinde olu şturulan büyükelçilik bahçeleri, Cumhurba şkanl ığı Kö şk'ü bahçesi ile koruma alan ı s ı n ı rlar ı içinde yer alan parklar incelenmi ştir. Ara şt ı rma alanlar ı nda yer alan ender a ğ aç nin tan ıt ı lmas ı ile gelecekte yap ı lacak tasar ı m çal ışmalar ı na ışı k tutulmas ı ve ender n sürekliliklerinin sa ğlanmas ı, bitki ve alan envanterlerinin haz ı rlanmas ı amaçlanm ışt ı r. Materyal ve Yöntem Ara şt ırmada Milli Egemenlik Park ı'ndan ba ş layarak Cumhurba şkanl ığı Köşkü ve Muhaf ız Alay ı arazisine dek uzanan ve Gayrimenkul Eski Eserler ve An ıtlar Yüksek Kurulu kararlar ı ile korunmas ı gerekli do ğal sit olarak tescil edilen büyükelçilik bahçeleri; Almanya Federal Cumhuriyeti Büyükelçili ği, Amerika Büyükelçili ği ve Konutu, Çek Cumhuriyeti Büyükelçili ğ i, İ ngiltere Büyükelçili ğ i, İ sveç Büyükelçili ği, Japonya Büyükelçili ğ i, M ı s ır Büyükelçili ği, Polonya Büyükelçili ği, Slovakya Büyükelçili ği, Yugoslavya Büyükelçili ği ile Cumhurba ş kanl ığı Kö şkü ve Pembe Kö şk Bahçeleri, Botanik Park ı, Gaziosmanpa şa Park ı, Ku ğ ulu Park, Milli Egemenlik Park ı, Seymenler Park ı incelenerek değerlendirilmi ştir. Ara şt ırma materyalini ara şt ı rma alan ı nda yer alan yerli ve yabanc ı yurtlu, çe ş itli özellikleri ile ender rastlanan a ğaç olu şturmaktad ı r. Ara şt ırma alan ı nda, ender a ğaçlar ı n yan ı s ı ra, elçilik bahçelerinin tasar ı m anlay ışlar ı n ı ortaya koymak amac ı yla

250 TARIM BILIMLERI DERG İ S İ 2002, 8 (3) Cilt 8, Say ı 3 çekilen foto ğraf ve slaytlar, elçilik ar şivleri, alanlara ait plan ve projeler; 1/5000 ölçekli Koruma Alan ı S ı n ı rlar ı n ı Gösteren imar Plan ı, bitki materyali ile ilgili yerli ve yabanc ı literatür de ara şt ırma materyali olarak değ erlendirilmi ştir. Ankara bitki örtüsünde yer alan yerli ve yabanc ı ağaç nin incelenmesi için yap ılan literatür çal ışmas ı nda Aran 1948 "Orta Anadolu Süs Bahçecili ği için Ziynet Ağaçlar ı Temini", Öztan 1972 "Ankara Çankaya Vadisinin Botanik Bahçesi Olarak Kullan ış Imkan ı ve Planlama Prensiplerinin Tesbiti Üzerine Bir Ara şt ı rma", Vural 1972 "Ankara ve Çevresinin Zirai Peyzaj Öztan 1968 "Ankara Şehri ve Çevresi Ye şil Saha Sisteminin Peyzaj Mimarisi Prensipleri Yönünden Etüd ve Tayini", gibi eserler incelenmi ştir. Ayr ıca, ülkemizde an ıt a ğaç ve ender a ğaç tan ı mlar ı konusunda, bir a ğac ı n an ıtsal olma niteliklerini saptamak için Kültür ve Tabiat Varl ı klar ın ı Koruma Yüksek Kurulu Ba şkanl ığı kararlar ı ndan yararlan ı lm ışt ı r. 1710 say ı l ı Eski Eserler Kanununun 1. maddesi uyar ı nca, güneyden kuzeye s ı ras ıyla Cumhurba şkanl ığı Kö şkü bahçesi, Botanik Park ı, Hindistan, İ ngiltere, Belçika Büyükelçilikleri, Hariciye Kö şkü ve yan ındaki çay bahçesinin bulundu ğu yap ı adas ı, Pembe Kö şk, Japonya Büyükelçili ği, Seymenler Park ı, Amerika Birle ş ik Devletleri Büyükelçilik Konutu, Kanada Elçiliği, Gaziosmanpa şa Park ı, Gazeteciler Derne ği, Pakistan, israil, Isviçre, Çek, Slovakya Büyükelçilikleri, Ilbank Kooperatif alan ı, Polonya Büyükelçili ği, Ku ğ ulu Park, Yunanistan Büyükelçili ğ i arazisi, Yugoslavya, Macaristan, M ıs ır, Fransa, Italya, Almanya, ABD, Avusturya Büyükelçilikleri, Rusya Ticaret Ate ş eli ği ile Milli Egemenlik Park ı Do ğal Sit Alan ı n ı olu şturmaktad ır. Araşt ı rma alan ı nda yer alan parklar d ışı ndaki bütün elçilikler ile, Cumhurba şkanl ığı Kö şkü ve Ba ş bakanl ık Konutu bahçelerinde mevcut a ğaç ni incelemek üzere yaz ı ile izin istenmi ştir. Yaz ışma yap ılan elçiliklerden yaln ızca materyal bölümünde belirtilenlerden izin al ı nabilmi ş ve inceleme yap ı labilmi ştir. Iki y ı l süresince farkl ı vejetasyon dönemlerinde yap ı lan arazi çal ışmalar ı ile ender ve an ıt a ğaç belirlenmi ş, fotoğ raf ve slaytlar ı çekilerek, de ğ erlendirilmi ştir. Makalede bu ara şt ı rman ı n bir bölümü (elçilik bahçeleri ve Cumhurba şkanl ığı Kö şkü bahçesi ile ilgili k ıs ı m) sunulmu ştur. Ara şt ırmada izlenen yöntem şu basamaklarda özetlenebilir; Belirlenen alanlarla ilgili literatür ara şt ı rmas ı, sözlü görü şmeler yap ılmas ı ve bilgi formlar ı n ı n yetkililerce doldurulmas ı, Ara şt ırma alan ı nda var olan ve genel olarak Ankara'da gerçekle ştirilen planlama ve tasar ı m çal ışmalar ında ender/an ıt a ğaç tan ı m ı içerisinde değerlendirilebilir olan yerli-yabanc ı yurtlu a ğaç nin arazi çal ışmalar ı ile belirlenmesi, Belirlenen n te şhislerinin Davis 1965-1985'den ve herbaryum örneklerinden yararlan ılarak yap ılmas ı, Ara şt ırma alan ı ndaki a ğaç nin habitus özelliklerinin incelenmesi, Ankara kenti peyzaj planlama ve tasar ı m çal ışmalar ı nda ender bulunan, fazla kullan ılmayan a ğaç nin tesbit edilmesi ile peyzaj uygulamalar ı nda kullan ımlar ı n ın yayg ı nla şt ı r ı lmas ı, böylece park ve bahçelerde kullan ılan n çe şitliliğinin artt ı r ı lmas ı na yönelik önerilerin verilmesi. Ender a ğaç nin boylar ı arazi çal ışmalar ı s ı ras ı nda yap ılan gözlemlere dayanarak yakla şı k olarak verilmi ştir. Ağaç nin ya şlar ı ise arazi etüdleri s ı ras ı nda yap ı lan sözlü görü şmelere dayanmaktad ı r. Bulgular ve Tart ışma Ara şt ırma alan ı n ı n s ı n ı rlar ı n ı ve statüsünü belirleyen üç önemli kurul karar ı bulunmaktad ır. Gayrimenkul Eski Eserler ve An ıtlar Yüksek Kurulunun 12.10.1974/8109 say ı l ı karar ıyla Cumhuriyetin ilk y ı llar ı nda Ankara'n ı n ba şkent olmas ı üzerine yabanc ı devletlere elçilik binalar ı kurmak amac ıyla paras ız veya sembolik bedellerle verilen, geni ş araziler üzerinde o devrin anlay ış ve ölçüleri içinde olu şan yerle şmenin Ankara şehri aç ıs ından büyük önemi olan ye şil bir görünü ş yaratt ığı gerekçesiyle bu alan 1710 say ı l ı Eski Eserler Kanununun 1. maddesi uyar ı nca korunmas ı gerekli Do ğal Sit Alan ı olarak tescil edilmi ş, elçilik arazileri içinde bulunan yap ılar da kullan ı lmas ı gerekli tarihi yap ılar olarak tan ı mlanm ışt ır. Ayr ı ca, binalar ı n alan ve yüksekliklerinin artt ı r ı lamayaca ğı bu parsellerde yap ılacak her türlü uygulama için kurul karar ı al ı nmas ı ve alana ili şkin koruma plan ı n ı n yap ı lmas ı gerekti ğ i hükmü getirilmiştir. Gayrimenkul Eski Eserler ve An ıtlar Yüksek Kurulu 14.02.1976/8957 say ı l ı ikinci bir kararla Cumhurba şkanl ığı, Muhaf ız Alay ı arazisi, Botanik Bahçesi, Hindistan Elçili ğ i, İ ngiliz Elçiliği, Hariciye Kö ş kü ve yan ı ndaki çay bahçesinin bulundu ğu yap ı adas ı, Japonya Elçili ğ i, İsrail Elçili ği, Amerikan Elçili ği Konutu sahas ı da tescil edilerek 8109 say ı l ı kararla bütünlü ğ ünün sa ğ land ığı 1/5000 ölçekli haritan ı n kurula iletilmesi istenmi ştir. Gayrimenkul Eski Eserler ve An ıtlar Yüksek Kurulunun 13.03.1976 gün ve 9007 say ı l ı karar ı nda ise bir önceki kararla istenen 1/5000 ölçekli harita yeterli bulunmu ş ve Isveç Elçili ği, Romanya Elçili ği, Irak Elçili ğ i, Kanada Elçili ği, Gaziosmanpa şa Park ı, Vali Kona ğı arazisi, Vali Kona ğı önünde Botanik Bahçesinin güney kö şesindeki üçgen yap ı adas ı da Do ğ al Sit olarak tescil edilmi ştir. Pakistan Elçili ği binas ı yap ı adas ı nda bulunan yap ılar ile Gazeteciler Derne ği bloklar ı n ı n ve Ameriken Elçi Evi arazisinin mevcut yap ı ölçüleri içinde korunmas ı gerekti ğ i belirtilmiştir. Ayr ıca, Yunanistan Elçilik binas ı arazisi ile Kavakl ıdere Şarap Fabrikas ı arazisinin korunmas ı ve İsmet Inönü'nün evinin (Pembe Kö ş k) parseli ile birlikte aynen korunmas ı gerekli eski eser oldu ğu, Pembe Kö şk arazisi içindeki ayr ı numara alan di ğer parsellerde yap ılacak her çe şit yap ı için kurul karar ı al ınmas ı gerekti ği belirtilmi ştir. Ara şt ırma alan ında Do ğal Sit karar ına ra ğmen artan kentsel rantlar ve gereksinimlere ko şut olarak çok say ı da yap ı la şma talebi ortaya ç ı kmaktad ı r. Bu talepler kar şı s ı nda verilen yap ı izinleri aras ı nda Ta şı nmaz Kültür ve Tabiat Varl ı klar ı n ı Koruma Yüksek Kurulu'nun 15.11.1985/1571 say ı l ı karar ı ile Kavakl ı dere Şarap Fabrikas ı olarak an ı lan alan ın Do ğal Sit kapsam ından ç ı kar ılarak yeni

OĞUZ, D. ve R. A. ERDOĞAN "Ankara Kavakl ıdere-çankaya do ğal sit alan ı nda geçmi şten günümüze gelen ağaç üzerinde bir ara ştırma" 251 yap ıla şmaya aç ılmas ı ; Cumhurba şkanl ığı Kö şkü ve Muhaf ız Alay ı arazilerinde münferit kurul kararlar ıyla bir çok ek bina yap ı m ı na izin verilmesi en önemlileri olarak say ı labilir. Almanya Federal Cumhuriyeti Büyükelçili ğ i: Almanya Büyükelçili ği, Atatürk'ün iste ği üzerine Istanbul'dan Ankara'ya ta şınan ilk Avrupa ülkesi büyükelçili ği olmu ştur. Elçilik yap ı lar ı 1925-1928 y ıllar ı aras ı nda in şa edilmi şlerdir. Projeden sorumlu mimarlar Gross ve Listmann'd ı r. Planlamaya Alman mimar German Bestelmeyer de kat ı lm ışt ı r. Almanya'n ın ilk Ankara Büyükelçisi Rudolf Nodolny zaman ında gerçekle ştirilen bina için sat ı n al ınan arazi kente yakla şı k 9 km uzakl ıktad ır. Nodolny an ı lar ı nda araziyi görmek için araba ile ç ı kt ığı yolu araban ı n çamura saplanmas ı nedeniyle ancak yaya olarak tamamlayabildi ğini anlatmaktad ı r. Ankara'da in şaat ı na ba şlanan ilk Büyükelçilik olan binan ın yap ı m ı sürerken Cumhurba şkan ı Mustafa Kemal Pa şa da in şaat ile yak ından ilgilenmi ştir. Alman Büyükelçili ği, in şaat ın tamamlanmas ından sonra, Istanbul'dan Ankara'ya 01.12.1928'de tamamen ve kesin olarak ta şı nabilmiştir. Yeni Büyükelçilik Binalar ı tamamlan ı ncaya kadar Büyükelçilik Atatürk Orman Çiftli ğindeki Süt Fabrikas ı n ı n hemen solunda bulunan ah şap bir ba ğ evinde çal ışm ışt ı r. Yap ılar stil olarak Kuzey Almanya'daki çiftlik sahiplerinin malikanelerini ça ğ rışt ırmaktad ı r. Hinderburg'un Do ğ u Prusya'daki "Gut Neudeck" isimli ve neoklasik Prusya çiftlik evlerine dayanarak in şaa edilen özel konutunun bir kopyas ı dü ş ünülmü ştür. Yap ı lar için bu tip bir mimari stilin seçilmesinin temel nedeni Ankara'n ı n o zamanlardaki ta şra karakterine uyum sa ğlamakt ı r. 1970'li y ıllarda iki nizamiye binas ından bir tanesi (Atatürk Bulvar ı n ı n hemen üstünde) y ı k ılm ışt ır. 1994 ve 1997 y ı llar ında bütün binalar onar ı lm ışt ı r. Ara ştırmada yap ı lan inceleme ve gözlemlere göre; Elçilik hafif e ğimli bir alanda yer almaktad ı r. Alan ı n eğ imi elçilik ve kültür bölümünden ba şlayarak seran ı n bulundu ğ u k ıs ıma doğru artmaktad ı r. Bitkisel düzenlemeler genellikle kullan ı m ı yoğun olan alanlarda yap ı lm ışt ı r ve bitki bak ı m ı bu alanlarda düzenli olarak yap ı lmaktad ı r. Alan ın fazla kullan ı lmayan ve göz önünde olmayan k ı s ı mlar ı nda önemli bir düzenleme yap ı lmam ışt ı r, bu tip yerlerde bahçe do ğal hali ile b ı rak ı lm ışt ı r. Düzenli sulanmayan bu bölümde yer alan a ğaçlar oldukça zay ıf geli şme göstermi şlerdir. Almanya Büyükelçili ği bahçesinde yer alan ender kabul edilecek a ğaçlar Çizelge 1'de gösterilmektedir. Amerika Büyükelçili ğ i: Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçili ği 3600 m2'lik bir alan ı kaplar. Alanda elçilik binas ı, üç ofis binas ı ve koruma görevlileri için olu şturulmu ş bir ikametgah binas ı yer almaktad ı r. Elçilik binas ı Eggers ve Higgens firmas ı taraf ından yap ılan düzeltme ile Haymil Construction Şirketi taraf ından 1957 y ı l ı nda yap ı lm ışt ı r. Amerika Büyükelçili ğinde yap ılan konut ve elçilik bahçelerindeki inceleme ve gözlemlere göre; konut bahçesi düz, elçilik bahçesi ise e ğimli bir formdad ı r. Bu alanda elçilik konutu önünde çit bitkisi olarak yer verilen Taxus baccata nesli tükenmekte olan yerli a ğaç nden oldu ğ u için an ıt ağaç olarak de ğerlendirilebilir. Amerika Büyükelçili ği bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek a ğaçlar Çizelge 2'de gösterilmektedir. Cumhurbaşkanl ığı Köşkü: Ankara'n ı n güneyindeki tepeler üzerinde kurulmu ştur. Bu alan, Kurtulu ş Sava şı 'n ı n ba şlar ında ba ğ ve bahçelerle çevrili bir köydür. Çizelge 1. Almanya Büyükelçili ği bahçesinde bulunan ender a ğaç Boy (m) Ya ş (Y ıl) Acer negundo L 15-20 45-50 Aesculus hippocastanum L. 15-20 45-50 Alnus glutinosa (L.) Gaertn. 15-20 45-50 kullan ı lmas ı Carpinus betulus L. 15-20 45-50 X Crataegus crus-galli L. 5-10 45-50 X Fagus sylvatica L. 15-20 45-50 X Fraxinus americana L. 15-20 45-50 X Fraxinus ornus L. Gleditsia triacanthos L. 15-20 45-50 Maclura pomifera (Raf.) C. Schneider Picea pungens `Glauca' 15-20 Populus nigra Arnold. 20-30 45-50 Quercus pedunculata Ehrh. 25-30 45-50 Sophora japonica L. 15-20 45-50 Ulla cordata Mili. 15-20 45-50 Tilia tomentosa Moench. 15-20 45-50 Çizelge 2. Amerika Büyükelçili ği ve konutu bahçesinde bulunan ender a ğaç Boy (m) Aesculus hippocastanum L. 10-15 40-50 X X Ender olma özelli ği Ya ş kullan ı lmas ı Carpinus betulus L. 10-15 20 X Cedrus atlantica `Glauca' 10-15 40-50 Cedrus libani A.Rich. 15-20 40-50 Cupressosyparis x leylandii Dallimore 15-20 20 X Fraxinus americana L. 15-20 30 Fraxinus excelsior L. 10-15 20 Koelreuteria paniculata Laxm. Picea excelsa Link. 10-15 10-15 40-50 Platanus odentalis L. 10-15 40-50 Pterocarya fraxinifolia (Lam.) Spach. 15-20 40-50 X Quercus pedunculata Ehrh. 10-15 40-50 Salix alba L 10-15 40-50 Taxus baccata L. X

252 TARIM B İ L İ MLER İ DERG İ S İ 2002, 8 (3) Cilt 8, Say ı 3 Çankaya'daki ilk tarihi kö şk binas ı bugün Müze Kö ş k olarak an ılmaktad ı r. Daha sonra yap ılan ve in şaat ı 1932 y ı l ı nda tamamlanan Pembe Kö ş k'ün yerini Atatürk kendisi seçmi ş planlar ı n ı Avusturyal ı mimar Prof.Dr.Clennens Holzmeister haz ı rlam ışt ı r (Çelem ve İ kincikarakaya 1992). Cumhurba şkanl ığı Köşkü Park ı 430 da' l ık bir alan ı kaplamaktad ır. Müze Kö şk çevresi 1921 y ı l ı nda henüz tasarlanmam ış olmas ı nedeniyle alan bugünkü görüntüsünden oldukça farkl ı d ır. Bahçe içinde ve çevrede odunsu bitki olarak do ğal bitki örtüsünde bulunan Badem (Amygda/us communis), Bodur meşe (Quercus cerris), Sö ğ üt (Salix nigra) ve Kara kavak (Populus nigra) a ğaçlar ı bulunmaktad ır. Bir nolu nizamiye olarak bilinen protokol giri şi ile kö şk aras ındaki yol üzerine Akasya ve Akçaa ğaç'lar ın dikimi Atatürk'ün direktifleri ile ba şlat ı lm ışt ı r. Kö şk bahçesine o dönemde dikilen a ğaçlar genellikle Kokara ğaç (Ailanthus altissima), Akasya (Acacia sp.), Ç ı nar (Platanus orientalis), Karakavak (Populus nigra), Salk ım sö ğ üt (Salix babylonica) ve İğ de (Eleagnus angustifolia) gibi yapra ğı n ı döken yerli türlerden olu şmaktad ı r. ibreli a ğ açlar ın dikimi ise daha sonralar ı 1935 y ı l ında Karaçam (Pinus nigra) ve Lübnan sediri (Cedrus liban ı) ile ba şlamaktad ır. Çankaya Kö şk'ü bahçesinde ilk çim alan tesisi 1929 y ı l ında yap ı lm ışt ı r (Çelem ve İ kincikarakaya 1992). Cumhurba şkanl ığı ve Hariciye Kö şkü Bahçelerinin 40-50 cm derinlikteki toprak tabakal ı ve kayal ı kl ı kuzeyden esen rüzgarlar ı n etkiledi ği k ıs ı mlar ı nda yabanc ı ve Anadolu yurdu a ğaç ve çal ı lar oldukça iyi. geli şme göstermi şlerdir. Hatta Abies concolor, Chamaecyparis lawsoniana, Picea pungens 'Glauca', Picea pungens 'Argentea' gibi türler ise di ğer yerlere oranla çok daha kuvvetli bir habitusa sahip olmu şlard ı r (öztan1972). Park içinde tarihi önemi büyük olan baz ı a ğaçlar koruma alt ı na al ı nm ışt ı r. Örne ğ in Atatürk'ün alt ında kahve içti ği Camli Kö şk bahçesindeki tarihi Ceviz a ğac ı (Juglans regia), merkezi kalorifer yan ı ndaki üç büyük Ç ı nar a ğac ı (Platanus orientalis), Ba ş Yaverlik bahçesindeki görkemli Mavi Ladin a ğaçlar ı (Picea pungens Glauca) ya şat ılmaktad ı r (Çelem ve ikincikarakaya 1992). Cumhurba şkanl ığı Kö şkü yeşil alan ı nda yap ı lan inceleme ve gözlemlerde yeni sera bölümünden bak ı ld ığı nda Cedrus deodara ve Picea pungens 'Glauca' bitkilerinin alanda bask ı n olarak yer ald ığı görülmektedir. Cumhurba şkanl ığı Kö şkü bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek a ğaçlar Çizelge 3'de gösterilmektedir. Çek Cumhuriyeti Büyükelçili ğ i: Çek Cumhuriyeti Büyükelçili ği eğ imli bir alan üzerinde bulunmaktad ı r. Elçilik yap ıs ı ve önünde yer alan yüzme havuzu ayn ı kotta yer almaktad ır. Elçilik bir tarafta Slovakya Büyükelçili ğ i, di ğ er tarafta ise İ lbank konutlar ı ile komşudur. ilbank ionutlar ı ile biti şik olan yan bahçe a şa ğı doğru eğ imlidir. Çek Cumhuriyeti Büyükelçili ği yeşil alan ında yap ılan inceleme ve gözlemlere göre; alanda Sorbus aucuparia, Picea pungens 'Pyramidalis', Picea pungens 'Glauca', Pinus nigra ağaçlar ı kullan ı lm ışt ı r. Çek Cumhuriyeti Büyükelçili ği bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek a ğaçlar Çizelge 4'de gösterilmektedir. İ ngiltere Büyükelçili ğ i: Elçilik yap ı lar ı n ı n Ankara'ya ta şınmas ı söz konusu olunca, İ ngiliz Elçiliği, Atatürk'ün evine yak ı nl ığı nedeniyle Çankaya s ı rtlar ında yer alan Salih Bozok'un arazisini seçmi ştir. 1934 y ı l ı ndan itibaren ofis olarak kullan ılan Büyükelçilik binas ı 1945 y ı l ı ndan sonra elçilik konutuna dönü ştürülmü ştür. Yap ı n ı n mimari tam olarak bilinmemektedir. Konutun simetrik ve aksiyal bir plan ı vard ır. Bahçe tasar ı m ı, ana hatlar ı ile eğimli topo ğrafyay ı izlemektedir. Teraslar halinde tasarlanan bahçe Çankaya'n ı n sarp kayal ı klar ı n ı n Çizelge 3. Cumhurba şkanl ığı Kö şkü bahçesinde bulunan ender ağaç Abies bommülleriana Mattf.. Abies concolor (Gord.) Lindl. Ex. Hildebr. Boy (m) Yaş kullan ı lmas ı 20-30 80-85 20-30 80-85 X Abies pinsapo Boiss. 20-30 80-85 X Cedrus deodara G.Don. 30-40 80-85 Cedrus libani A.Rich. 30-40 80-85 Chamaecyparis lawsoniana Parl. 30-40 80-85 Coryilus columa L. 10-20 80-85 X Cupressus arizonica Greene. 30-40 80-85 Ginkgo biloba L. 10-20 80-85 X Juglans regia L. 30-40 80-85 Picea excelsa Link. 30-40 80-85 Picea orientalis Carr. 30-40 80-85 Picea pungens 'Glauca' 30-40 80-85 Pinus bıutia Ten. 30-40 80-85 Pinus nigra Arnold. 30-40 80-85 Pinus nigra 'Pyramidalis' 30-40 80-85 X Platanus orientalis L. 30-40 80-85 Salix nigra Marsh. 10-20 80-85 X Thujopsis dolabrata (L.F.) Siebold&Zucc. 10-20 X Çizelge 4. Çek Cumhuriyeti büyükelçili ğ i bahçesinde bulunan ender a ğaç Ender olma özelliğ i Boy (m) Yaş kullan ı lmas ı Sorbus aucuparia L. 5-10 40-50 X Pinus nigra Arnold. 10-15 20-30 Picea pungens 'Fastigiata' 10-15 20-30 X Picea pungens 'Glauca' 10-15 20-30

OĞUZ, D. ve R. A. ERDO ĞAN "Ankara Kavakl ıdere-çankaya do ğal sit alan ı nda geçmişten günümüze gelen a ğaç üzerinde bir ara ştırma" 253 doldurulmas ı ile elde edilmi ştir. Teraslar konut çevresinde belirginle şmekte ve e ğimli yüzeylerle birbirine ba ğ lanmaktad ır. Toplam alan ı 80.000-100.000 m 2 dir. Elçilik konutunun dörtgen formlu arka bahçesi gül ve mevsimlik çiçeklerle olu şturulan bir çit ile s ı n ı rlanmaktad ı r. Bu renkli çitin tam ortas ı nda mermer bir çe şme ve önünde, içinde k ı rm ız ı bal ı klar ın yüzdü ğü küçük bir havuz bulunmaktad ı r. Bahçe mobilyalar ı na da yer verilen arka bahçede, resepsiyon, kokteyl gibi sosyal aktiviteler gerçekle ştirilmektedir. Arka bahçeden, bahçenin geni ş ve eğimli çim alanlar ı ve büyük a ğaçlar ı alg ı lanmaktad ı r. Sefaret bahçesinin üst kottaki e ğ imli geni ş çim alan ı üzerinde yer alan Salix a/ba, Kraliçe Il. Elizabeth taraf ı ndan 19 Ekim 1971'de dikilmiştir. An ısal bir de ğer ta şı maktad ır. Bu nedenle an ıt a ğaç tan ı m ı içerisinde değerlendirilebilir. Bu alan yine ender tan ım ı içinde değ erlendirilebilecek Cedrus atlantica 'Glauca', Cedrus at/antica 'Pendula' a ğaçlar ı ile çevrilmi ştir. Alan ı n alt bahçe olarak tan ımlanabilecek daha alt kotlar ı nda ise etraf ı çitle çevrili geni ş bir çim alan ve büyük bir Cupressus sempervirens var. pyramidalis grubu bulunmaktad ı r. Öztan 1972 taraf ı ndan yap ılan ara şt ı rmada elçilik bahçesinin kuzey rüzgarlar ı na kapal ı k ı s ımlar ı nda, Akdeniz ikliminin tipik ağac ı olan Cupressus sempervirens var. pyramidalis'lerin 10-15 m kadar boyland ı klar ı belirtilmektedir. Bu alanda eskiden kermeslerin düzenlendi ğ i bildirilmiştir m2'lik. Daha alt kotlarda ise yüzme havuzu ve tenis kortlar ı yerle ştirilmi ştir. Sefaret bahçesinde, İngiliz Okulu'nun yer ald ığı bölümü duvarla ayr ı lm ışt ır. Bu alanda 100 y ı ll ı k bir ceviz a ğac ı Juglans regia- bulunmaktad ı r. Bu a ğaç da an ıt a ğaç tan ı m ı içerisinde değ erlendirilebilir. İ ngiltere Büyükelçili ği bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek a ğaçlar Çizelge 5'de gösterilmektedir. İsveç Büyükelçiliğ i: Isveç Büyükelçili ğ i'nin in şaat ı 1930 y ı l ı nda ba şlam ış 1934 y ı l ı nda tamamlanm ışt ır. Proje Isveçli bir mimara aittir. Buna kar şı n yap ı n ı n Kuzey Avrupa stilini tam olarak yans ıtt ığı n ı söylemek güçtür (Anonim 1996). Cinnah Caddesi üzerinde yer alan kap ı dan girildiğinde bahçenin üst kotuna ç ı k ı lmaktad ı r. Bu bölümde elçili ğin garaj ve servis birimleri yer almaktad ı r. As ıl bahçe bölümüne buradan merdivenle inilmektedir. Dairesel formlu geni ş bahçeyi çak ıl bir yürüme yolu çevrelemektedir. Bahçenin orta kotunda yüzme havuzu yer almaktad ı r. Toplam alan ı 15.000 m2'dir.bahçenin en görkemli a ğaçlar ı ya ş l ı meşelerdir. Öztan 1972 y ı l ı nda elçilik bahçesinde boyu yakla şık 40-50 m'ye ula şan Quercus pedunculatalan n bulunduğunu belirtmektedir. Yakla şı k 100 ya şlar ında olan bu Quercus pedunculata'lar da an ıt ağaç tan ı m ı içerisinde de ğ erlendirilebilir. Isveç Elçili ği bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek a ğ açlar Çizelge 6'da gösterilmektedir. Japonya Büyükelçili ğ i Konutu: Japonya Büyükelçili ği 1962 y ı l ı nda kurulmu ştur. 5913 m 2'lik bir alanda bulunan elçilik binas ı 653 m 2lik bir alanda yer almaktad ır. Toplam yeşil alan miktar ı 4000 m2 dir. Elçilik binas ı n ı n mimari ve peyzaj mimar ı T. Sakamaki'dir. Japonya Büyükelçili ği konutu bahçesinde yap ı lan inceleme ve gözlemlere göre; Elçilik konutu ve bahçesi eğimli bir alan üzerinde konumlanmaktad ır. Konut alan ı n en yüksek kotunda bulunmakta, e ğimli bir yolla alt bahçeye ula şı lmaktad ır. Bu e ğimli yolun orta kotunda, salona aç ılan ve geleneksel çay törenlerinin düzenlendi ğ i tipik bir Japon bahçesi yer almaktad ı r. Bu bölümde Syringa vulgaris, Spiraea vanhoutteii ve Mahonia aquifolium çal ı lar ı n ı n yan ı s ı ra tipik bir japon feneri de kullan ı lm ışt ır. Elçilik bahçesinde kabul törenleri ve partiler düzenlenmektedir. Japonya Büyükelçili ğ i konut ye ş il alan ı nda Cupressus arizonica 'Glauca', Populus nigra, Salix babylonica bitkileri kullan ılm ışt ır Japonya Büyükelçili ğ i konutu bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek ağaçlar Çizelge 7'de gösterilmektedir. M ı s ı r Büyükelçili ğ i: Büyükelçilik ve konut alan ı yakla şık 6500 m2 dir. 1967 de ba şlay ıp 1971 y ı l ı nda Çizelge 5. İngiltere Büyükelçili ğ i bahçesinde bulunan ender a ğaç Bitki adi Boy (m) Ya ş kullan ılmas Cedrus atlantica 'Glauca' 20-30 50 X Cedrus atlantica Glauca Pendula' 20-30 50 X Cedrus deodara G.Don. 20-30 50 X Cedrus deodara 'Pendula' 20-30 50 X Cersis siliquastrum L. 10-15 50 Crataegus crus-galli L. 1-5 50 X Cupressus sempervirens L. 20-30 50 Cupressus sempervirens 'Pyramidalis' 20-30 50 Juglans regia L. 30-35 100 Magnolia grandiflora L. 1-2 50 Populus nigra L. 20-30 50 Salix alba L. 5-10 30-40 Rhus conada L. 1-5 50 X Çizelge 6. İsveç Büyükelçili ği bahçesinde bulunan ender a ğaç Aesculus hippocastanum L. 10-15 100 Cersis siliquastrum L. 15-20 100 Juglans regia L. 15-20 100 Morus alba L. 15-20 100 Pinus excelsa Link. 15-20 Quercus pedunculata Ehrh. 50-60 100 Boy (m) Yaş kullan ı lmas ı Salix nigra Marsh. 5-10 X I

254 TARIM B İ L İ MLER İ DERG İ S İ 2002, 8 (3) Cilt 8, Say ı 3 tamamlanan elçilikte üç mimar görev yapm ışt ır. M ı s ı r mimarisi özelliklerini yans ıtan elçilik Nafiz Bey vefat ettikten sonra Bülent Hatuno ğlu ve Memdouh Moustafa taraf ı ndan tamamlanm ışt ır. Alanda yap ılan arazi gözlemlerine göre, büyükelçilik bahçesinde tarihi' geçmi ş i olan kavak a ğaçlar ı sökülerek yerine yerli meyve a ğaçlar ı (elma, armut, kiraz, kay ıs ı ) dikilmi ştir. Halen alanda Abies bornmülleriana, Prunus maha/ep gibi türler de bulunmaktad ı r. M ıs ı r Büyükelçili ği bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek a ğaçlar Çizelge 8'de gösterilmektedir. Polonya Büyükelçili ğ i: Ankara kentinin ilk Büyükelçili ğ i olarak kurulmu ştur. Elçilik binas ı XIX. Yüzy ıl saraylar ı ndan esinlenilerek tasarlanm ışt ı r. Alan ın ortas ı ndan geçen dere kanala al ı nm ışt ı r. Polonya Büyükelçili ği yeşil alan ı nda yap ı lan inceleme ve gözlemlere göre; Elçilik alan ı Ku ğulu Park yönüne doğ ru eğ imlidir. Tenis kortunun bulundu ğu alanda yer alan oturma yerinin çevresinde çit bitkisi olarak Ligustrum vulgare (Adi Kurtba ğ r ı ) kullan ı lm ışt ı r. Quercus pedunculata (Me şe) a ğaçlar ı ndan biri horizontal gövde geli şimi gösterdi ği için plastik değ erde bir görünüm olu şturmaktad ı r. Bu özelli ği ile an ıt a ğaç tan ı m ı içerisinde de ğ erlendirilebilir. Polonya Büyükelçili ği bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek a ğaçlar Çizelge 9'da gösterilme}dedir. Slovakya Büyükelçili ğ i: Slovakya Büyükelçili ğ i eğimli bir alan üzerinde bulunmaktad ı r. Bu eğ ime uygun olarak en üst kotta Elçilik Binas ı, oturma alan ı ve otopark, en alt kotta ise bir bahç ıvan evi yer almaktad ı r. Slovakya Büyükelçili ği yeşil alan ında yap ı lan inceleme ve gözlemlere göre; alanda oldukça ya ş l ı Acer negundo, Juglans regia, Pinus nigra, Pinus sylvestris, Robinia pseudoacacia, Tıİia cordata ve gövdeli bir a ğaç formunda Thuja orientalis kullan ılm ışt ı r. Robinia pseudoacacia a ğaçlar ı grup halinde alana giri şteki yol kenar ı nda, Acer negundolar ise daha çok arka bahçede yer almaktad ı r. Slovakya Büyükelçili ği bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek a ğaçlar Çizelge 10'da gösterilmektedir. Yugoslavya Büyükelçili ğ i: Yugoslavya Büyükelçili ğ i bahçesi eğimli bir alan üzerinde yer almaktad ır. Bu e ğ ime uygun olarak bahçede 4 teras düzenlenmi ştir. Alan ın en üst kotunda Elçilik Binas ı yer almaktad ı r. Elçilik Binas ı ve Konutu 1936 y ı l ı nda yap ı lm ışt ır. 8026 m 2'lik bir yer kaplamaktad ır. Uslup olarak Yugoslavya mimarisini yans ıtmaktad ır. Özellikle konut, Yugoslavya'da Morova Nehri bölgesinde görülen Morova stilindedir. Elçilik binas ı n ı n bir alt kotunda havuz ve oturma birimi; üçüncü kotta ise konutun önünde yer alan ve Atatürk Bulvar ı ndan da giri şi olan alt bahçe bulunmaktad ır. Bahçede Picea pungens 'Glauca', Picea excelsa, Cotinus cogygrea ve Morus alba a ğaçlar ı bulunmaktad ı r. Picea pungens 'Gauca' a ğaçlar ı oldukça ya ş l ı olmalar ı nedeniyle ender tan ım ı içerisinde değ erlendirilmi şlerdir. Elçilik konutu çevresinde Betula alba, Morus alba, Cupressus sempervirens var. pyramidalis, Cornus alba, Tilia tomentosa, Acer negundo Yugoslavya'dan getirilen bir elma varyetesi ve Picea orientalis a ğaçlar ı yer almaktad ır. Havuz yak ın çevresinde Aesculus hippocastanum, Fraxinus exelsior, elçilik binas ı çevresinde ise Acer pseudop/atanus a ğ açlar ı kullan ı lm ışt ı r. Yugoslavya Büyükelçili ği bahçesinde yer alan ender kabul edilebilecek a ğaçlar Çizelge 11'de gösterilmektedir. Çizelge 7. Japonya Büyükelçili ği bahçesinde bulunan ender a ğaç Bitki adi Boy (m) Ya ş kullan ı lmas ı Prunus seırulata Leaf. 1-5 X Thujopsis dolabrata (L.F.) Siebold&Zucc. 1-2 X Çizelge 8. M ısır Büyükelçili ği bahçesinde bulunan ender a ğaç Boy Ya ş (m) kullan ılmas ı Picea orientalis Carr. 10-15 30-40 Çizelge 9. Polonya Büyükelçili ği bahçesinde bulunan ender a ğaç Boy (m) Ya ş kullan ılmas ı Acer negundo L. 15-20 65-70 Cersis siliquastrum L. 10-15 65-70 Pinus nigra Arnold. (formu ile ender olabilir) 15-20 65-70 Pinus sylvestris L. 15-20 65-70 Populus alba L. 15-20 65-70 Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco 15-20 X Quercus pedunculata Ehrh. 20-25 65-70 Salix alba L. 15-20 Salix viminalis L. 2-5 X Çizelge 10. Slovakya Büyüklelçili ği bahçesinde bulunan ender ağaç Boy (m) Ya ş Acer negundo L. 5-10 40-50 Juglans regia L. 5-10 40-50 Thuja orientalis L. kullan ı lmas ı Gövdeli olmas ı Pinus nigra Arnold. 10-15 20-30 Geni ş tepeli Pinus sylvestris L. 5-10 20-30 X Robinia pseudoacacia L. 5-10 20-30

OĞUZ, D. ve R. A. ERDOĞAN "Ankara Kavakl ıdere-çankaya do ğal sit alan ında geçmi şten günümüze gelen a ğaç üzerinde bir ara şt ı rma" 255 Çizelge 11. Yugoslavya Büyüklelçili ği bahçesinde bulunan ender ağaç Boy (m) Ender olma özelliği Ya ş kullan ılmas ı Aesculus hippocastanum L. 5-10 40-50 Fraxinus exceisior L. 5-10 40-50 Picea orientalis Carr. 5-10 40-50 Tilia tomentosa Moench. 5-10. 40-50 Ma/us sp. (Yugoslavya'dan getirilmiştir) 2-5 X Sonuç Ara şt ırma alan ı nda ender a ğaç belirlenmi ştir. Bu türler, Ankara ekolojik ko şullar ında geli şmelerini tamamlayarak, olgun bitki formuna ve ya şı na ula şm ış, kent genelinde yap ı lan peyzaj uygulamalar ı nda yayg ı n olarak kullan ı lmayan özelliktedirler. Ara şt ırma bulgular ı bölümünde çizelgeler ile verilen ender a ğaç nin yan ı s ı ra, Quercus pedunculata (plastik de ğer aç ıs ı ndan), Salix babylonica (tarihi değeri aç ı s ı ndan), Taxus baccata (nesli tükenmekte olan türler aç ı s ı ndan) An ıt Ağaç tan ı mlamas ı nda yer alan baz ı ko ş ullar ı sağlamaktad ı r. Ara şt ırma alan ı nda etüd edilen elçilik bahçelerinden, Amerika, İ ngiltere, Japonya ve Isveç Büyükelçilikleri bahçelerinde ülkelere özgü tasar ım stilleri izlenebilmektedir. Ara şt ırma ile belirlenen ender a ğaç nin, Orta Anadolu ko ş ullar ı nda, Kavakl ı dere-çankaya vadisi benzeri mikroklima alanlar ında kullan ı lmas ı ile kentsel peyzajda tür çe ş itliliğ inin artt ı r ı lmas ı sa ğlanacakt ı r. Kaynaklar Ak ınc ı, G. 1986. Iç Anadolu Bölgesi Baz ı Kentlerinin Ye şil Alan Planlamas ında Sürekli Ye şil Bitki Materyalinden Yararlanma Olanaklar ı Üzerinde Bir Ara şt ırma, Ankara Univ. Ziraat Fak. Peyzaj Mimarl ığı Anabilim Dal ı, Doktora Tezi, (Bas ılmam ış), Ankara. Anonim, 1996. "Isveç Büyükelçili ği". Maison Française, Aral ı k, Say ı : 21, Milliyet, İstanbul. Aran, S. 1948. Orta Anadolu Süs Bahçecili ğ i İçin Ziynet Ağaçlar ı Temini. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay ınlar ı, Say ı : 2. Ankara. Aran, S. 1977. Peyzaj Mimarisi "Temel Prensipleri". Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay ınlar ı:635, Ders Kitab ı :198. Ankara. Çelem, H. ve M., ikincikarakaya. 1992. "Cumhurba şkanl ığı Köş kü Park ı", Ankara Dergisi, 1 (4) 39-41, Ajanstürk Matbaac ı l ı k San., (39-41), Ankara. Erdoğan, R. 2001. Ankara Kepeklii. Boğaz ı Atatürk Orman ı Ağaçland ırma Alan ı Doğal Bitki üsünün ört Peyzaj Mimarl ığı Aç ısından De ğerlendirilmesi. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Peyzaj Mimarl ığı Anabilim Dal ı, Doktora Tezi (bas ılmam ış). Ankara. Imar ve Iskan Bakanli ği Planlama ve Imar Genel Müdürlü ğ ü. 1968. Rekreasyon Planlamas ı Esaslar ı. Ankara. Oğuz, D. 1998. Kent Park ı Kavram ı Yönünden Ankara Kent Parklar ı n ın Kullan ı m Olgusu Üzerinde Bir Ara şt ırma. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Peyzaj Mimarl ığı Anabilim Dal ı, Doktora Tezi (bas ılmam ış). Ankara. Öztan, Y. 1968. Ankara Şehri ve Çevresi Ye şil Saha Sisteminin Peyzaj Mimarisi Prensipleri Yönünden Etüd ve Tayini. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay ı nlar ı :344, Bilimsel Ara şt ı rma ve incelemeler: 217. Ankara. Öztan, Y. 1972. Ankara Çankaya Vadisinin Botanik Bahçesi Olarak Kullan ış imkan ı ve Planlama Prensiplerinin Tespiti Üzerine Bir Ara şt ırma. Ankara Üniv. Bas ımevi. Ankara. Vural, S. 1972. Ankara ve Çevresinin Zirai Peyzaj Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay ı nlar ı No: 476, Bilimsel Araşt ırma ve incelemeler: 277. Ankara.