02 kuzey ege 14
15
16
2. KUZEY EGE Türkiye nin Kuzey Ege Denizi kıyıları Edirne, Çanakkale, Saros Körfezi, Balıkesir ve Bergama (İzmir) çevresini kapsamaktadır. 2.1. EDİRNE 2.1.1. ENEZ Edirne İli ne bağlı Enez İlçe nüfusu 3800 olup, yüzölçümü 473 km2 dir. Antik çağlardaki adı Ainos olan kent, Türk-Yunan sınırının hemen kenarında Meriç Nehri nin denize döküldüğü Ege kıyılarında yer almaktadır. Ekonomisinde balıkçılık, hayvancılık ve tarım önemli bir yer tutmaktadır. 1977 1992 yılları arasında tamamlanan limanın ana mendirek boyu 845 m olup, kooperatif tarafından işletilmektedir (Şekil 7). S.S. Enez Su Ürünleri Kooperatifi Şekil 7. Enez Balıkçı Limanı nın genel görünümü S.S. Enez Su Ürünleri Kooperatifi 1972 yılında kurulmuştur (Şekil 8). Kayıtlı üye sayısı 131 dir. Üyelerin şu an sadece 20 kadarı aktif olup, 80 tanesi geçimini tamamen balıkçılıktan sağlamaktadırlar. Bölgede 150 civarında kooperatife üye olmayan balıkçı da bulunmaktadır. Enez Dalyanı son iki yıldır kooperatife kiralanmadığı (özel bir kuruluşun da kiralama girişimi yapması nedeniyle kilitlenen bir hukuksal süreç nedeniyle) için balıkçılık üyeler açısından durma noktasına gelmiştir (Şekil 9). Mezat yapılmadığı için üyelerin %20 si balığını kooperatife, kalanı komisyonculara vermektedir. Soğuk hava deposuna sahip olan kooperatif, yöreden çıkan balıkları İstanbul-Kumkapı ve Tekirdağ balık hallerine göndermektedir. 17
Şekil 8. S.S. Enez Su Ürünleri Kooperatifi Sorunları Dalyanın kiralanamaması, Gala Gölü nün milli park statüsünde olduğu için balıkçılar tarafından kullanılamaması, Kaçak trollerin bölgede yarattığı tahribat Yunusların ağlara zarar vermesi Şekil 9. Enez Dalyanı nın genel görünümü Balıkçılığının Durumu Enez ve civarında yapılan balıkçılığa ilşkin genel bilgi Çizelge 2 de özetlenmiştir. Özellikle sade ve fanyalı uzatma ağları ile başlıca barbun-tekir, çipura, karides (Şekil 10), kefal (Şekil 11 ve 12), levrek, sübye (Şekil 13) ve sarpa nın avcılığı yoğun olarak yapılmaktadır. 18
Çizelge 2. Enez Balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Kasım-Mayıs Ahtapot paragatı (çömlek) Barbun-Tekir (Mullus sp.) Haziran-Aralık Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Haziran-Aralık Uzatma ağları Kalamar (Loligo vulgaris) Ekim-Kasım Olta Karides (Penaeus kerathurus) Ağustos-Eylül Uzatma ağları, Dalyan kuzulukları Kefal (Mugil spp.) Mayıs-Aralık Uzatma ağları, Dalyan kuzulukları Levrek (Dicentrarchus labrax) Haziran-Aralık Uzatma ağları Sarıkuyruk (Seriola dumerili) Ağustos-Eylül Olta Sarpa (Sarpa salpa) Haziran-Aralık Uzatma ağları Sübye (Sepia officinalis) Mart-Haziran Uzatma ağları Uskumru (Scomber scombrus) Sonbahar ayları Çapari Yılanbalığı (Anguilla anguilla) Kasım Pinter Av Sahası: Saros Körfezinde Sultaniçe ile Enez arasındaki saha Dip Yapısı: Kumlu çamurlu Şekil 10. Karides fanyalı uzatma ağı planı (Enez) 19
Şekil 11. Kefal sade uzatma ağı planı (Enez) Şekil 12. Kefal fanyalı uzatma ağı planı (Enez) 20
Şekil 13. Sübye fanyalı uzatma ağı planı (Enez) 2.1.2. SULTANİÇE Edirne İli ne 200 km, Enez İlçesi ne 20 km ve sahile 4 km uzaklıkta olan köyün nüfusu 1300 civarındadır. Ekonomisi hayvancılık, çiftçilik ve balıkçılığa dayanmaktadır. Ana mendirek boyu 580 m olan ve yapımı yeni tamamlanan liman (Şekil 14), kooperatif tarafından henüz kiralanamamıştır. Şekil 14. Sultaniçe Balıkçı Limanı 21
S.S. Sultaniçe Su Ürünleri Kooperatifi 1992 yılında kurulmuş olup (Şekil 15), 38 adet kayıtlı üyesi vardır. Üyelerin tamamı aktif olup, 20 tanesi geçimini tamamen balıkçılıktan sağlamaktadırlar. Barınakta 10 civarında kooperatife üye olmayan balıkçı bulunmaktadır. Mezat yapılmadığı için üyelerin %80 i balığını kooperatife, kalanı komisyonculara vermektedir. Birkaç adet balık soğutma dolabına sahip olan kooperatif ve komisyoncular, yöreden çıkan balıkları İstanbul-Kumkapı balık haline göndermektedir. Kooperatif düzenli olarak üyelerinden aidat almamakta, satıştan % 5 katkı payı kesmektedir. Sorunları limanın henüz kiralanmaması, Kaçak trol ve gırgırların av sahalarında ışıkla avlanması, Zıpkınla dalış (gece-gündüz orfoz-lahos ve levrek için) Yunusların ağlarına zarar vermesi Şekil 15. S.S. Sultaniçe Köyü Su Ürünleri Kooperatif binası ve kooperatife ait araç Balıkçılığının Durumu Sultaniçe ve civarında yapılan balıkçılığa ilşkin genel bilgi Çizelge 3 de özetlenmiştir. Özellikle uzatma ağları ile başlıca barbun-tekir, böcek, kalamar, karagöz, sinagrit, sübye ve köpekbalığı nın (Şekil 16) avcılığı yoğun olarak yapılmaktadır. Ayrıca, Sultaniçe balıkçıları tarafından Kasım-Mayıs arası kalan dönemde ahtapot paragatı (Şekil 17) ve yine Temmuz ile Ağustos ayları arasında ise sinagrit paragatı (Şekil 18) yaygın olarak kullanılmaktadır. Çizelge 3. Sultaniçe balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Kasım-Mayıs Ahtapot paragatı (çömlek) Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Böcek (Palinurus elephas) Haziran-Temmuz Uzatma ağları Kalamar (Loligo vulgaris) Tüm yıl Uzatma ağları, Olta Karagöz (Diplodus vulgaris) Tüm yıl Uzatma ağları Lüfer (Pomatomus saltatrix) Kasım-Aralık Alamana Sinagrit (Dentex dentex) Temmuz-Ağustos Uzatma ağları, Paragat Sübye (Sepia officinalis) Mart-Nisan Uzatma ağları Av Sahası: Saros Körfezinde Karaincirli ile Enez arasındaki saha Dip Yapısı: Kumlu çamurlu 22
Şekil 16. Köpekbalığı sade uzatma ağı planı (Sultaniçe) Şekil 17. Ahtapot paragatı (Sultaniçe) 23
Şekil 18. Sinagrit paragatı (Sultaniçe) 2.1.3. İBRİCE Saros Körfezi kıyılarında 1500 nüfuslu Mecidiye Köyü nün sahilinde yer alan İbrice, limanıyla hem balıkçı teknelerine hem de yatlara ve dalış turizmine uygun korunaklı bir alan sunmaktadır (Şekil 19). Limanda üç adet dalış okulu faaliyetlerini Nisan-Eylül ayları arasında sürdürmektedir. Ana mendirek boyu 200 m olan liman S.S. Mecidiye Su Ürünleri Kooperatifi ne kiralanmıştır (Şekil 20). Şekil 19. İbrice Balıkcı Limanı 24
Şekil 20. İbrice Balıkçı Limanı ndan çeşitli görüntüler S.S. Mecidiye Su Ürünleri Kooperatifi 1992 yılında kurulmuş olup, 52 adet kayıtlı üyesi vardır. Üyelerin tamamı aktif ve geçimini tamamen balıkçılıktan sağlamaktadırlar. Barınakta 20 civarında kooperatife üye olmayan balıkçı da bulunmaktadır. Mezat yapılmadığı için üyeler balığını komisyonculara vermek suretiyle pazarlamaktadırlar. Bir adet buzhaneye de sahip olan kooperatif ve komisyoncular, yöreden çıkan balıkları İstanbul, Çanakkale, Gelibolu ve Keşan a göndererek değerlendirilmektedir. Kooperatif düzenli olarak üyelerinden aidat (250 TL/yıl) toplayabilmektedir. Sorunları Bölgedeki balık çiftliği ile askeri alanlar nedeniyle av sahasının küçülmesi Balıkçılığının Durumu İbrice ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgi Çizelge 4 de özetlenmiştir. Özellikle uzatma ağları ile başlıca barbun-tekir, böcek sardalye (Şekil 21) ve sübye avcılığı yoğun olarak yapılmaktadır. Ayrıca, İbrice balıkçıları tarafından Mayıs-Haziran aylarında olta ile kalamar avcılığı yapılmaktadır. Paragat ile genellikle kış aylarında levrek ve yaz aylarında ise sinagrit avcılığı yapılmaktadır (Şekil 22). Ayrıca başta lüfer olmak üzere levrek ve mırmırın alamana ile avcılığıda İbrice ve civarında yaygın olarak kullanılan balıkçılık yöntemlerinden birisidir. 25
Çizelge 4. İbrice balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun avcılık Av Aracı Barbun-Tekir (Mullus sp.) Ekim-Kasım/Mayıs-Haz. Uzatma ağları Böcek (Palinurus elephas) Tüm yıl Uzatma ağları Kalamar (Loligo vulgaris) Mayıs-Haziran Olta Levrek (Dicentrarchus labrax) Kasım-Ocak Parakete, Alamana Lüfer (Pomatomus saltatrix) Kasım-Aralık Alamana Mırmır (Lithognathus mormyrus) Kasım-Ocak Alamana Sardalye (Sardina pilchardus) Yaz ayları Uzatma ağları Sinagrit (Dentex dentex) Temmuz-Ağustos Paragat Sübye (Sepia officinalis) Sonbahar/ Mayıs-Haziran Uzatma ağları Av Sahası: Saros Körfezinde Kemikli Burnu ile Enez arasındaki saha Dip Yapısı: Kumlu çamurlu Şekil 21. Sardalye sade uzatma ağı planı (İbrice) 26
Şekil 22. Sinagrit paragatı (kalın paragat) (İbrice) 27