Takip Hukukunda Zamanaşımı
Mehmet SARI TAKİP HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI 3. Baskı Genel Olarak Zamanaşımı İlamlı Takiplerde Zamanaşımı Adi Takiplerde Zamanaşımı Kambiyo Senedine Dayalı Takiplerde Zamanaşımı Rehinin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takiplerde Zamanaşımı İhtiyati Hacizde Zamanaşımı İflas Yolu İle Takiplerde Zamanaşımı Konkordato ve Zamanaşımı Uzlaşma Yoluyla yeniden Yapılandırma ve Zamanaşımı Ankara, 2011
Takip Hukukunda Zamanaşımı Mehmet SARI Hukuk Kitapları Dizisi: 846 ISBN 978-975-02-1421-9 Üçüncü Baskı: Ocak - 2011 Sayfa Tasarımı: Ömer Candan Kapak Tasarımı: İsmail Çam 192 Sayfa, 16x23,5 cm. 1. Zamanaşımı, 2. İcra Hukuku, 3. İflas Hukuku, 4. Takip Hukuku, 5. Konkordato, 6. Zamanaşımının Durması, 7. Zamanaşımının Kesilmesi, 8. Kambiyo Senedi, 9. Rehin, 10. İhtiyati Haciz Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş ye aittir. Yayınevinin izni olmadan, eğitim ve tanıtım amaçlı kısmi alıntılar hariç olmak üzere hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı yayınlanamaz ve çoğaltılamaz. Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: 21 06410 Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) 435 30 30 (Pbx), Faks: (0 312) 435 24 72 Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) 309 52 48 Şube: Abidei Hürriyet Caddesi 179/E (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli İSTANBUL Tel: (0-212) 234 34 77 Şube: Strazburg Cd. No:23 Sıhhiye - ANKARA Tel: (0312) 230 52 62 /ankarasube@seckin.com.tr Web Adresi: www.seckin.com.tr, E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Seçkin Yayıncılık, Tel: (0 312) 435 30 30
Üçüncü Baskıya Önsöz Eserin yeni baskısına duyulan ihtiyaç doğrultusunda yeni Yargıtay kararları ilave edilmiş ve yasal değişiklikler esere işlenmiştir. İlk iki baskının okuyucuya ulaşmasında titiz çalışmalarıyla büyük yararları olan ve aynı titizlikle üçüncü baskıyı hazırlayan Seçkin Yayınevi nin tüm personeline teşekkür ediyor kitabın Türk Hukuk Uygulamasına yararlı olmasını diliyorum. Aralık 2010, İstanbul Mehmet SARI
İkinci Baskıya Önsöz Çalışma konusunu seçerken zamanaşımı konusunun takip hukuku boyutuyla incelenmesinin önemli bir boşluk dolduracağı düşüncesindeydik. Kısa süre önce baskısı yapılan eserin yeni baskısına duyulan ihtiyaç bu tespitin doğru olduğunu göstermiştir İkinci baskıya önceki baskıda yer almayan Menfi Tespit Davası ve Zamanaşımı konusu eklenmiştir. Yine yararlı olacağını düşündüğümüz yeni Yargıtay kararları da ilgili bölümlerine ilave edilerek eser güncellenmiştir. İlk baskının okuyucuya ulaşmasında titiz çalışmalarıyla büyük yararları olan ve aynı titizlikle ikinci baskıyı hazırlayan Seçkin Yayınevi nin tüm personeline teşekkür ediyor kitabın Türk Hukuk Uygulamasına yararlı olmasını diliyorum. Aralık 2009, İstanbul Mehmet SARI
Önsöz Zaman hukukta önemli etkilere sahip olan bir kavramdır. Hakların kazanılması ve kaybedilmesi ile yaptırımların uygulanması hep belirli sürelerle bağlanmıştır. Bir hakkın kazanılması veya kaybedilmesinde öngörülen sürenin tükenmesi anlamına gelen zamanaşımı birçok çalışmaya konu olmuştur. Ancak zamanaşımı kurallarının takip yolları içindeki anlamı ve etkileri bir bütün halinde bugüne kadar incelenmemiştir. Hâlbuki bu belirleme yapılmadan değişik yasalara dağılmış zamanaşımına ilişkin hükümlerin anlamı tam olarak anlaşılamaz. Bu amaçla çalışmamızda zamanaşımının takip yolları içindeki anlamı ve etkileri ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda icra ve iflas terimlerini birlikte karşılaması sebebiyle TAKİP HUKUKU kavramı tercih edilmiş ve zamanaşımı kurumunun TAKİP HUKUKU içindeki yansıması bütün boyutlarıyla gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Buna göre önce takip hukukuna yönelik açıklamalarımıza da temel teşkil edecek zamanaşımı ile ilgili genel bilgilere kısaca yer verilmiş, sonra zamanaşımının farklı takip yollarına göre ileri sürülme şekilleri, şartları ve sonuçları üzerinde durulmuş ve neticede de takip hukukunda zamanaşımına bağlı hüküm ve sonuçlar anlatılmıştır. Bu eserin hazırlanmasında bilgisi, desteği ve çalışmanın bölümlerine ilişkin görüş, öneri ve eleştirileri ile hep yanımda olan Doç. Dr. Seyithan Deliduman a, eğitim hayatım boyunca desteklerini sürekli hissettiğim aileme, akademik çalışma yapmak için beni teşvik eden Av. Ahmet Yum a ve Av. Yılmaz Çiçek e, değerli katkılarıyla Av. Osman Aydın'a ve çalışmalarım sırasında daha fazla çalışmak ve bana ait görevleri de üstlenmek zorunda kalan Ahmet Yum Avukatlık Bürosu ndaki değerli mesai arkadaşlarıma teşekkürü bir borç bilirim. İstanbul, Mayıs 2007 Mehmet Sarı
İçindekiler Üçüncü Baskıya Önsöz... 5 İkinci Baskıya Önsöz... 7 Önsöz... 9 Kısaltmalar... 15 Özet... 17 I. GENEL OLARAK ZAMANAŞIMI... 19 A. Zamanaşımı Kavramı... 19 B. Zamanaşımının İşlevi... 21 C. Zamanaşımı Savunması... 22 1. Zamanaşımı Def i... 22 2. Zamanaşımı Def i ve İlk İtirazlar... 22 3. Zamanaşımı ve Islah... 23 D. Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi... 24 1. Zamanaşımının Durması... 24 2. Zamanaşımının Kesilmesi... 25 E. Hak Düşürücü Süreler ve Zamanaşımı... 26 1. Hak Düşürücü Sürenin Tanımı ve Önemi... 26 2. Hak Düşürücü Süre ile Zamanaşımı Arasındaki Farklar... 26 3. Kanunlardaki Hak Düşürücü Süreler... 27 F. Genel Olarak Zamanaşımı Süreleri... 29 1. Borçlar Kanunu 125. Maddesindeki On Yıllık Süre... 29 2. Borçlar Kanunu 126. Maddesindeki Beş Yıllık Süre... 29 3. Borçlar Kanunu 60. Maddesindeki Süreler... 30 4. Borçlar Kanunu 66. Maddesindeki Süreler... 30 5. Özel Kanunlardaki Süreler... 31 G. Takip Hukuku ve Zamanaşımı İlişkisi... 32 1. Takip Hukuku Kavramı... 32 2. Takip Hukukunun Konusu... 33 3. Takip Hukuku Zamanaşımı İlişkisi... 33 a. Takip Talebi ve Zamanaşımı... 33 b. Yetkisiz İcra Dairesine İtiraz ve Zamanaşımı... 34 c. Müteselsil Borçlular ve Zamanaşımı... 35 d. İşlemden Kalkan Dosyanın Yenilenmesi ve Zamanaşımı... 35 II. TAKİP HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI... 59 A. İcra Hukukunda Zamanaşımı... 59 1. İlama Dayalı Takiplerde Zamanaşımı... 59 a. İlama Dayalı Takiplerde Zamanaşımı... 59 b. İlam Mahiyetini Haiz Belgelerde Zamanaşımı... 61 Yargıtay Kararları... 62
12 Takip Hukukunda Zamanaşımı 2. Adi (Genel Haciz Yolu ile) Takiplerde Zamanaşımı... 73 a. Takip Talebinden Önce Gerçekleşen Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 73 b. Takip Talebi İle Takibin Kesinleşmesi Arasında Gerçekleşen Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 78 c. Takip Talebinden Sonra Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 80 Yargıtay Kararları... 82 3. Kambiyo Senedine Dayalı Takiplerde Zamanaşımı... 93 a. Genel Olarak... 93 b. Kambiyo Senetlerinde Zamanaşımı Süreleri... 95 c. Takip Talebinden Önce Gerçekleşen Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 97 d. Takip Talebi İle Takibin Kesinleşmesi Arasında Gerçekleşen Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 101 e. Takip Talebinden Sonra Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 102 Yargıtay Kararları... 105 4. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takiplerde Zamanaşımı... 125 a. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile İlamsız Takiplerde Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 125 b. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu İle İlamlı Takiplerde Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 128 c. Rehnin Paraya Çevrilmesi İle İlgili Müşterek Hükümler... 129 Yargıtay Kararları... 130 6. İhtiyati Hacizde Zamanaşımı... 132 a. İhtiyati Haczin Zamanaşımına Etkisi... 132 b. İhtiyati Hacizde Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 133 Yargıtay Kararları... 135 B. İflas Yolu İle Takiplerde Zamanaşımı... 140 1. Adi (Genel) İflas Yolu ile Takiplerde Zamanaşımı... 140 a. Borçlunun Ödeme Emrine İtiraz Etmiş Olması Halinde Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 141 b. Borçlunun Ödeme Emrine İtiraz Etmemiş Olması Halinde Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 142 c. Borçlunun Ödeme Emrine Kısmen İtiraz Etmesi Halinde Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 143 2. Kambiyo Senetlerine Mahsus İflas Yolu ile Takiplerde Zamanaşımı... 143 a. Borçlunun Ödeme Emrine İtiraz veya Şikâyet Etmiş Olması Halinde Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 144 b. Borçlunun Ödeme Emrine İtiraz veya Şikâyet Etmemiş Olması Halinde Zamanaşımının İleri Sürülmesi... 145 Yargıtay Kararları... 145 3. İflasın Ertelenmesi ve Zamanaşımı... 147 a. İflasın Ertelenmesi Kararı... 147 b. İflasın Ertelenmesi Kararının Zamanaşımına Etkisi... 148 C. Konkordato ve Zamanaşımı... 151 1. Konkordatonun Tanımı ve Çeşitleri... 151 2. İflas Dışı Konkordato ve Zamanaşımı... 152 a. Konkordato Mühlet Talebi ve Zamanaşımı... 152 b. Konkordato Mühlet Talebinin Reddi Kararı ve Zamanaşımı... 154 c. Konkordato Mühlet Kararı ve Zamanaşımı... 154 d. Konkordato Mühlet Kararının Kaldırılması ve Zamanaşımı... 155 e. Konkordatonun Tasdiki Kararı ve Zamanaşımı... 156 f. Konkordato Talebinin Reddi Kararı ve Zamanaşımı... 156 g. Konkordatonun Feshi Kararı ve Zamanaşımı... 157 3. İflas İçi Konkordato ve Zamanaşımı... 158 a. İflas Ödeme Emrine İtiraz Süresi İçinde Konkordato Teklif Edilmesi Halinde Zamanaşımı... 158 b. İflastan Sonra Konkordato ve Zamanaşımı... 159 4. Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato ve Zamanaşımı... 159
İçindekiler 13 Yargıtay Kararları... 160 D. Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırma ve Zamanaşımı... 166 III. TAKİP HUKUKUNDA ZAMANAŞIMINA BAĞLI HÜKÜM VE SONUÇLAR... 169 A. Takip Talebinden Önce Gerçekleşen Zamanaşımına Bağlı Hüküm ve Sonuçlar... 169 1. Genel Haciz Yolunda... 169 a. Borçlu İtiraz Etmezse... 169 b. Borçlu İtiraz Ederse... 170 2. Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolunda... 172 a. Borçlu İtiraz Etmezse... 172 b. Borçlu İtiraz Ederse... 173 B. Takip Talebi İle Takibin Kesinleşmesi Arasında Gerçekleşen Zamanaşımına Bağlı Hüküm ve Sonuçlar... 175 C. Takibin Kesinleşmesinden Sonra Gerçekleşen Zamanaşımına Bağlı Hüküm ve Sonuçlar... 175 1. Alacağın Takibin Kesinleşmesinden Sonra Zamanaşımına Uğraması... 175 2. Zamanaşımı Nedeniyle İcranın Geri Bırakılması... 176 D. Zamanaşımının Hüküm ve Sonuçları Arasındaki Farklar... 177 1. Alacak ve Alacaklı Açısından... 177 a. Alacak Açısından... 177 b. Alacaklı Bakımından... 177 2. Fer i Haklar Açısından... 177 3. Müteselsil Borçluların Durumu... 178 4. Menfi Tespit Davası ve Zamanaşımı... 178 Yargıtay Kararları... 180 Sonuç... 187 Kaynaklar... 189