AB-Türkiye Karma İstişare Komitesi 25.Toplantısı Paris, 19 Kasım 2008 ORTAK BİLDİRİ Hazırlayanlar: Sn Sandy Boyle (eş başkan) ve Sn Tuğrul Kudatgobilik (eş başkan), AB-TÜRKİYE KARMA İSTİŞARE KOMİTESİ 25.Toplantısı Paris, 18-19 Kasım 2008 ******** TR
- 1-1. AB-Türkiye Karma İstişare Komitesi (KİK), AB ve Türkiye deki organize sivil toplum temsilcilerini biraraya getiren bir organdır. Bu organ, AB ve Türkiye arasında yapılmış olan Ortaklık Anlaşması çerçevesinde mevcut bulunan organları tamamlamakta olup, her iki tarafın sivil toplum kuruluşlarının, katılım müzakerelerini izlemesine ve ortak ilgilerinin olduğu hususlara dair tartışma ortamı yaratmalarına imkan sağlar. Bu organın üyeleri, çeşitli ekonomik ve sosyal çıkar gruplarından oluşur. 2. Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı Sayın Nazım Ekren, Avrupa Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Sayın Truszczynski ve Paris Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Sayın Simon, KİK nin 25. toplantısını katılımlarıyla onurlandırmışlardır. Türkiye nin katılım müzakereleri ve organize sivil toplumun yeri 3. KİK, Slovenya nın başkanlık döneminde yalnızca iki fasılın müzakerelere açılmış olmasından dolayı duyduğu memnuniyetsizliği ifade eder ve reformların devamı için, Fransa nın Başkanlık döneminde, yeni fasılların ivedilikle açılması çağrısını ilgili Fransız makamlara yapar. Bununla beraber, KİK, Türk hükümetini, halihazırdaki kriterlerin uygulanmasına devam etmeye çağırır. KİK gelecek yılların AB-Türkiye ilişkilerinde yeni bir momentumu ortaya çıkaracağını ümit eder. 4. KİK, Avrupa Komisyonu ve Türk Hükümetinin, müzakerelerle ilgili hususlarda KİK ve Türk sivil toplum kuruluşlarına danışması ve onları düzenli olarak bilgilendirmesi gereğini vurgular. KİK, AB ve Türkiye deki sivil toplum kuruluşlarına katılım sürecine dair bilgi aktarımı konusunda aktif bir rol oynayacağına dair verdiği taahhütü yineler. 5. KİK, Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) kapsamında, amacı, sivil toplumun geliştirilmesi ve diyaloğu teşvik etmek olan yeni finansman biriminin kurulmuş olmasını ve bu alanda Türkiye ye verilen mali desteğin artırılmasını memnuniyetle karşılar. 6. KİK nin katılım sürecine ilişkin yaptığı işlerin katma değerini artırmak amacıyla, KİK, kendi çalışmalarıyla, Ortaklık Konseyi ve AB-Türkiye Karma Parlemento Komitesinin çalışmaları arasında işbirliğini güçlendirmeyi önerir. Bu bağlamda, KİK eş başkanları, daha verimli bir işbirliğinin temin edilmesine yönelik olanakları görüşmek için, Ortaklık Konseyi ve AB- Türkiye Karma Parlemento Komitesi nin Avrupalı ve Türk temsilcileriyle biraraya gelmek üzere gerekli tedbirleri alacaklardır. Bu çerçevede, KİK, Sayın Ekren ve Sayın Truszczynsky nin, KİK çalışmalarına ve önerilerine gösterdiği güçlü ilgiyi selamlar. 7. KİK, erken bir dönemde, hukukun üstünlüğü, iyi yönetişim ve sivil toplumun geliştirilmesine eğilerek, genişleme sürecinin kalitesinin artırılması hususunda AB tarafının attığı adımları memnuniyetle karşılar. KİK, ikili temaslara önem verilmiş olduğunu kaydeder ve daha kolay vize prosedürleri sayesinde sivil toplum temsilcilerinin hareket kabiliyetlerini artırmanın öneminin altını çizer.
- 2-8. KİK, Türkiye yi Anayasasını revize etmeyi ve bu reform sürecindeki tartışmalar için kesin bir zaman çizelgesi belirlemeye davet eder. Anayasa da, temel özgürlüklerin ve vatandaşlık haklarının pekiştirilmesi hususlarının açıkça belirtilmesi önem taşımaktadır. KİK aynı zamanda Türk Hükümetine, bu reformlara ilişkin sivil toplumla geniş bir uzlaşma aramasını talep eder. 9. KİK, Türkiye deki vatandaşların haklarının korunmasını güçlendirmek üzere mevzuat ihtiyacının altını çizer ve Avrupa Komisyonu nun, insan hakları ve özgürlükler konularında alınan idari kararlara ilişkin yapılan şikayetlerin araştırılması için yargı sisteminin etkinliğini güçlendirecek bir ombudsman yapısının kurulması çağrısını destekler. 10. KİK, Türk Hükümetinin, politika yapma sürecini sivil toplumla daha çok istişare ederek gerçekleştirmeye çağırır; KİK, ayırca bu işbirliğini düzenleyecek hukuki bir çerçevenin oluşturulması çağrısını yapar. KİK, Türkiye deki sivil toplum kuruluşlarıyla istişare ve diyaloğu düzenleyebilecek olan Türkiye Ekonomik ve Sosyal Konseyi ne yönelik reformların ivedilikle gerçekleştirilmesi yönünde önceden yapmış olduğu çağrıları yineler. 11. KİK, Türkiye deki Kadın Sivil Toplum Kuruluşlarının, tüm politika alanlarındaki kadınlara dair konuların ön plana çıkmasında önemli rol oynayacak bir Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Komisyonu kurma taleplerini destekler. KOBİ lerin finansmana erişimleri 12. KİK, KOBİ lerin, esnaf ve sanatkarların istikrarlı bir ekonomik ve sosyal kalkınma sağlama, işsizliği azaltma ve yeni iş imkanları yaratmada çok kilit bir yere sahip olduğunu vurgular. 13. KİK, Türkiye deki işletmelerin yüzde 99 unun KOBİ statüsünde olduğunu ve bu KOBİ lerin, toplam istihdamın yüzde 77 sini karşıladığını kaydeder. Bununla birlikte, KOBİ lerin yüzde 56 sı ihracat yapmamakta veya yapamamaktadır. KOBİ lerin yüzde 46 sı ise, finansman eksikliği sorunuyla karşılaşmaktadır. AB de, KOBİ lerin yüzde 21 inin finansmana erişimleri kısıtlıdır. 14. KİK, KOBİ lerin kurulması, büyümesi ve gelişmesi için finansmanın kilit bir ön şart olduğunun altını çizer. 15. KİK, mevcut küresel mali krizin, KOBİ lerin gelecekte finansmana erişimleri için bir belirsizlik ortamı yarattığına dikkat çeker. KİK, gelecekteki gelişmelerin bankalara yönelik kurtarma paketlerinin ne ölçüde başarılı olacağına ve mali sektörün krizden ne kadar çabuk çıkacağına bağlı olduğunu vurgular.
- 3-16. KİK, planlanan mevzuat reformlarının, gelecekte KOBİ lerin finansmana olan erişimleri üzerine bir etkilerinin olacağı konusundaki kaygılarını ifade eder. KİK, ilgili makamları, gelecekte KOBİ lerin finansman kaynaklarını daraltabilecek çok katı mevzuat düzenlememeleri konusunda uyarır. 17. KİK, finansman sorununun, KOBİ lerin pazar paylarını ellerinde tutmaları ve dünyaya açılmaları açısından, Türkiye deki en önemli engel olduğunu vurgular. KOBİ ler, düşük serrmaye ve ciroları, küçük ölçekli olmaları, ticari yapılarının ve öz sermayelerinin yetersizliği nedeniyle, bankacılık ve kredi sistemlerine erişememektedir. 18. KİK, hem Türkiye de hem de AB deki KOBİ ler için, banka kredilerinin halen başı çeken finansman kaynağı olduğunu kaydeder. KİK, AB uygulamalarıyla uyumlu olarak hazırlanmış olan ve finansman için Türkiye deki KOBİ ler tarafından doldurulması gereken başvuru formlarının hayata geçirilmesinden dolayı duyduğu memnuniyeti dile getirir. Prosedürlerin basit ve erişilebilir olması gerekir. Uygulama seviyesinde destek sağlayabilecek yerel aracılar, bu prosedürleri iyileştirebilir. 19. KİK, Türkiye deki KOBİ ler için, sermaye piyasası enstrümanları dahil alternatif finansman kaynaklarının yeteri kadar gelişmemiş olmasından duyduğu memnuniyetsizliği ifade eder. KİK, alternatif finansman kaynaklarına erişimin artırılması için, borçlanma üzerindeki vergi yükü dahil, yasal düzenlemelerin ve diğer destekleyici adımların atılması gerektiğinin altını çizer. 20. KİK, kamu bankalarının tüm ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalmasından ötürü, dünyanın her yerinde olduğu gibi, Türkiye de de özel bankaların KOBİ lerin finansmanında çok önemli bir rol oynadığını kaydeder. Bu nedenle, KİK, Avrupa Komisyonu nun, ticari bankalarla işbirliği içerisinde Türkiye deki KOBİ lere kredi sağlayan Küçük Ölçekli İşletmeler için Kredi Programı (SELP) nı memnuniyetle karşılar. 21. KİK, AB politikaları ve Lisbon Stratejisi hedeflerine uygun olarak revize edilmiş KOBİ Strateji Dokümanı ve 2007-2009 KOBİ Eylem Planı nı memnuniyetle karşılar. Aynı zamanda, KİK, kredilerin üst sınırlarının artırılması ve kredi planlarında tüm ulusal ve yabancı bankalara yer verilmesinin sağlanmasında KOSGEB in destek kararından duyduğu memnuniyeti ifade eder. Sendikal Haklar 22. KİK sendikal haklar konusunda hazırlanmış olan bir raporu oybirliği ile kabul etmiştir. Bu raporda KİK, bir çok kez vaat ve taahüt edilmiş olmasına rağmen, Türk Hükümetinin, Türkiye deki ilgili mevzuatın, Uluslararası Çalışma Örgütü(ILO) nün 87 ve 98 sayılı Sözleşmeleriyle uyumunu sağlayacak gerekli mevzuat değişikliklerini henüz gerçekleştirmemiş olmasından duyduğu memnuniyetsizliği ifade eder.
- 4-23. KİK, Türkiye de sendikal haklara ilişkin mevzuatın reform sürecinde sosyal ortaklarla düzenli bir istişarenin sağlanmasının önemini vurgular. Bununla birlikte, KİK, Hükümetin, İşçi Sendikaları arasında bir uzlaşma zemininin olmayışını, ilgili mevzuatı, ILO nun 87 ve 98 sayılı Sözleşmeleriyle uyumlu hale getirmemenin bir gerekçesi olarak kullanmaması gerektiğine inanır. 24. KİK, Kamu Çalışanları Sendikaları Kanunu nun (4688 sayılı Kanun 35nci madde) iyileştirilmesine yönelik kaydedeğer bir adımın atılmamış olmasından duyduğu endişeyi ifade eder. Uzlaştırma Kurulu nun kararları taraflarca mutabakat metni olarak kabul edilmelidir. 25. KİK, Türk Hükümetini ILO komitelerinin bağımsız ve tarafsız analizi ve AB tavsiyelerini de dikkate alarak yapıcı bir tutum benimsemeye ve halihazırda TBMM gündeminde bekleyen yasa tasarılarını desteklemeye davet eder. 26. KİK, iş hukuku ve sendikal haklar konularının, Katılım Ortaklığı için bir öncelik olduğunun altını çizer. KİK, aynı zamanda sendikal haklara ilişkin mevzuatın ILO normlarına uygun olarak reformunun sosyal politika ve istihdam faslının açılması için bir koşul olduğunu kaydeder ve Türk Hükümetinin bu hususta sağlam bir karar almasını talep eder. 27. KİK, sendikal haklar konusunu gündeminin üst sıralarında tutacağını ve bu konuda görüşlerini ifade etmeye devam edeceğini bildirir. Eş başkanlar, hükümetin bu konuda nasıl bir tutum izleyeceğine dair açıklayıcı bilgiler elde etmek ve KİK nin bir sonraki toplantısınak kendisini davet etmek üzere Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı nı ivedilikle ziyaret edeceklerdir. Tüketici hakları ve sağlık politikaları 28. KİK, herkese açık ve herkesin eşit yararlanabildiği etkin bir sağlık sisteminin önemini vurgular. Yanlış uygulamalar ve tıbbi zarara karşı hastaları daha iyi koruyacak yasal bir çerçevenin kurulması gereeginin altını çizer. Bu bağlamda, KİK, sağlık kuruluşlarına ilişkin şikayetleri kabul edecek bağımsız bir ombudsman sisteminin kurulabileceğine dikkat çeker. 29. KİK, genel olarak Türkiye ve AB deki tüketici ve hasta örgütlerinin, gerekli araştırmayı yapmak ve hastalara önemli bilgileri aktarmak açısından, küçük, az kapasiteli, yetersiz finansmana sahip olduklarından duyduğu memnuniyetsizliği ifade eder. Bir çok hasta örgütü, yalnızca tek bir konuda faal olduğundan, bu örgütlerin, kendi ülkelerindeki sağlık hizmetlerinin düzenlenmesine ilişkin genel politikanın geliştirilmesinde etkili bir rol üstlenmeleri daha da zorlaşmaktadır. Bağımsız hasta ve tüketici örgütleri, daha etkili rol oynamaktadır. Farmasötik ve diğer ticari şirketlerin sponsorlukları, hasta örgütlerinin bağımsızlığını zayıflatmakta olduğundan, bu sistem, önerilmemektedir.
- 5-30. KİK, kamu bilincinin artırılması ve politikaların etkin bir şekilde uygulanması hususuna tüketicilerin aktif bir şekilde dahil edilmesinin önemli olduğunu ifade eder. Bu nedenle, tüketicinin bilgilendirilmesi ve eğitilmesi ve tüketici örgütlerinin etkili bir role sahip olmalarının sağlanması gereklidir. 31. KİK, tüketici örgütleri ve ilgili makamlar arasındaki işbirliği ve ortaklığın önemine işaret eder. KİK, Türk Hükümetine, Türkiye de bağımsız, yüksek temsil kabiliyetine sahip ve etkin bir tüketici hareketinin gelişmesine daha çok destek vermesi çağrısında bulunur. KİK ayrıca AB deki tüketici örgütlerini, Türk tüketici örgütleriyle işbirliklerini artırmaya çağırır. Gelecek Toplantı 32. KİK nin 26. toplantısı, 27-28 Nisan 2009 tarihlerinde Türkiye de gerçekleştirilecektir. KİK, Türkiye nin katılım müzakareleri süreci ve bu sürece organize sivil toplum kuruluşlarının katılımına ilişkin çalışmalarına devam edecektir. Toplantı gündeminde, Türkiye ile AB Arasında Araştırma ve Geliştirme alanında İşbirliği, AB-Türkiye ilişkileri bağlamında enerji arzı konusunda birer rapor yer alacaktır. Ayrıca AB nin üçüncü ülkelerle yaptığı serbest ticaret anlaşmalarının Türkiye-AB ekonomik ilişkilerine etkisi konusunda da bir tartışma gerçekleştirilecektir. KİK in gelecekte tartışılmasında önem gördüğü başlıklar arasında çevre sorunları, kayıtdışı ekonomi, tüketici hakları ve sağlık politikası konuları yer almaktadır. Bu bildiri, Türk makamlarına, AB kurumlarında ve Türkiye ve AB deki sivil toplum kuruluşlarına ve medyaya gönderilmiştir. AB-Türkiye Karma İstişare Komitesi (KİK) nin çalışma dökümanları ve diğer tüm bilgiler aşağıdaki sekreteryalardan elde edilebilir: Sn. Mustafa Bayburtlu, Daire Başkanı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), (Tel: 00.90.312.413 82 30; email: abm@tobb.org.tr) ve Sn. Laila Wold, Yönetici, Dış İlişkiler Birimi, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi (Tel: 00.32.2-546.91.58; email: laila.wold@eesc.europa.eu).