AB Kulisi Temmuz 2010 Editör den AB Kulisi nin bu ayki Editör den bölümü, son dönemde gündeme gelen Türkiye nin eksen kayması iddialarına, AB nin bakışını aktarırken, Türkiye-AB katılım müzakerelerinin bugünü ve yarınını değerlendiriyor. Gündem Bu ay AB gündeminde öne çıkan gelişmeler... Ajanda Türkiye nin AB katılım sürecinde önemli tarihler ve dönüm noktaları... 1
Editör den Eksen Kayması Tartışmalarına Son Nokta Füle den İsrail-Türkiye arasında tırmanan gerginliğin ardından, son bir ay içerisinde dış politikada yaşadığımız en büyük gelişme, Ankara nın, AB ve ABD tarafından desteklenen İran a yaptırım uygulanması kararına karşı durması ve bu nedenle de eksen kayması suçlamalarına maruz kalmasıydı. Eksen kayması tartışmalarının kaynağı Washington olmasına rağmen, Brüksel de Avrupa Birliği nin lokomotif ülkeleri Fransa ve Almanya tarafından empoze edilmeye çalışılan dış politikanın AB nin ortak dış politikası olduğunu zannedenler tarafından Ankara ya böyle AB adaylığı olmaz suçlamaları yöneltildi. AB de İsrail in lobisini yapanlar da hasır altından, Erdoğan hükümetinin İslamcı bir hükümet olduğu yönünde karalama kampanyasına hız verdi. İşte böyle bir ortamda üst düzey bir AB yetkilisinin, Türkiye eksen kayması yaşamıyor çıkışı yapması önemliydi. Avrupa Komisyonu nun Genişlemeden sorumlu Üyesi Stefan Füle, göreve geldiği günden itibaren Türkiye dosyasını destekleyen ve ileri götürmeye çalışan tutumuyla dikkatimizi çekmişti. Birkaç hafta önce bize verdiği röportajda da Türkiye nin İran a karşı tutumu nedeniyle eksen kayması yaşadığı tartışmalarına son noktayı koyarak, Türkiye nin adımları AB ile çelişkili değil. Türkiye nin AB hedeflerinden sapma yok sözlerinin altını çizdi. Füle ye göre Türkiye nin özellikle Ortadoğu daki artan önemi, AB nin Ankara hükümeti ile birlikte çalışma isteğini arttırıyor. Üstelik AB yetkilisi, son dönemde ülkenin dış politikada komşularıyla ilişkilerde benimsediği sıfır sorun politikasının somut sonuçlar getireceğine olan inancını da açıklayarak, Erdoğan hükümetine açık destek vermiş oldu. Füle, Anayasa değişiklikleri paketine ilişkin de AK Parti hükümetine destek verirken, demokratik açılımın hızlandırılmasını istedi. İspanya Desteğini Gösterdi Nedense Türkiye nin AB ile devam ettirdiği çetrefilli tam üyelik sürecinde, Ankara yı destekleyenlerin değil de çoğunlukla köstek olmaya çalışanların tavırları göze batıyor. Almanya ve Fransa liderlerinin AB yi homojen bir birlik olarak görme eğilimleri ve Türkiye karşıtı gibi görünen politikaları her ülkenin yaklaşımıymış gibi algılanıyor. Oysa son günlerde önümüze gelen en önemli örnek İspanya nın tutumuydu. İspanya altı aylık dönem başkanlığı boyunca Türkiye ile 3-4 başlık açmak istediğini söyleyip durdu. Bunun için de sürecin bir bölümünü engelleyen hem Fransızlar ile hem de Rumlarla kapalı kapılar ardında mücadele etti. Artık tam da umut kesilmişken, İspanya, dönem başkanlığının son günü, Türkiye ile müzakerelerde gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı başlığını açarak, sürece destek verdiğini göstermiş oldu. Bu başlığın açılması ile 35 başlıkta toplanan müzakerelerde geriye, Türkiye nin siyasi engellere takılmadan açabileceği 3 başlık kalmış oluyor. Rekabet Politikası, Kamu Alımları ve Sosyal Politika başlıklarının açılması, yeni dönem başkanı Belçika ya kaldı. Ancak bu fasılların açılması için Ankara nın açılış kriterlerine uyması yani yeni yasal düzenlemeler getirmesi gerekli. AB yetkilileri, bu fasılların açılmasının çok da kolay olmadığını vurguluyorlar. Duygu Leloğlu BRÜKSEL 2 2
Gündem Türkiye Nabucco için Azerbaycan ile Anlaştı Azerbaycan ve Türkiye, yılda 11 milyar metreküp Azeri gazının Türkiye ye sevkiyatı konusunda uzlaşma sağladı. 2017 yılında başlaması öngörülen gaz sevkiyatının bir bölümünün ise Avrupa ya gaz taşıyacak Nabucco doğalgaz boru hattına iletilmesi düşünülüyor. İki ülke arasında iki yıldır devam eden müzakerelerde şu ana kadar bir sonuç alınamamıştı. Türkiye şu anda Azerbaycan dan yılda 6,6 milyar metreküp doğalgaz satın alıyor ancak bu miktarın hepsini kullanmıyor. Öte yandan Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi, Avrupa ya yılda 31 milyar metreküplük doğalgaz taşıması öngörülen Nabucco nun hayata geçirilmesi için gerekli gazı tedarik etmeye hazır olduklarını söyledi. Kuzey Irak Enerji Bakanı Ashti Hawrami, Nabucco için Kuzey Irak ın 14 ila 15 milyon metreküp doğalgaz tedarik etmeye hazır olduklarını söyledi. Bu kapsamda, ülkede, Kuzey Irak taki gazın çıkarılması için Merkezi Yönetim ile devam eden anlaşmazlığın en kısa zamanda çözümlenmesi bekleniyor. Diğer yandan, Kafkaslar doğalgazını Karadeniz altından Avrupa ya taşıyacak alternatif Güney Akım boru hattının inşası için Rusya ve Yunanistan, Atina da %50 şer ortaklık ile anonim bir şirket kurdu. ITGI de İmzalar Atıldı Türkiye, Nabucco hattının yanı sıra; yılda 10 milyar metreküp dolayındaki Hazar gazının Türkiye ve Yunanistan üzerinden İtalya ve Avrupa ya taşınmasını hedefleyen Türkiye- Yunanistan-İtalya Doğal Gaz Boru Hattı (ITGI) projesine imza attı. 2017 yılına kadar tamamlanması öngörülen ITGI nin şirketlerarası mutabakat zaptı, BOTAŞ, EDİSON ve DEPA tarafından geçtiğimiz ay imzalandı. Enerji çeşitliliği kapsamında AB nin öncelikli dördüncü doğalgaz arz koridoru olarak gösterilen ITGI, Güney Avrupa Doğalgaz Projesinin ilk ayağını oluşturuyor. İmza törenine katılan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Azeri gazına ilişkin Türkiye nin yaptığı anlaşmanın birçok projeyi tetikleyebileceğini belirtirken, ITGI projesini de bunlar arasında saydı. Türkiye deki güzergâh Karacabey Pig İstasyonu ve İpsala/Kipi arasında yer alıyor ve hattın 17 kilometresi Marmara Denizi altından geçiyor. Projenin, Yunanistan a yılda 3,6 milyar metreküp ve İtalya ya 8 milyar metreküp gaz ulaştırılması bekleniyor. Vizesiz Seyahat için AB ile Müzakereler Başlıyor Avrupa Birliği, Türkiye vatandaşlarına vize muhafiyeti sağlanması konusunda teknik müzakerelere bu ay içinde başlıyor. Avrupa Komisyonu nun Genişleme sürecinden sorumlu Üyesi Stefan Füle, Güneydoğu Avrupa Ülkeleri Zirvesi ne katılmak için geldiği İstanbul da, vize konusuna önem verdiklerini belirterek amaçlarının vizelerin kolaylaştırılması, ileride ise serbest vize rejimine geçilmesi olduğunu kaydetti. Füle, vizede serbestleşme için öncelikle Türkiye den Avrupa ya geçen kaçak göçmenlerin iadesine ilişkin Türkiye ile geri kabul anlaşmasının bir an önce sonuçlandırılması, biyometrik pasaportların uygulamaya konması ve entregre sınır yönetimi için standartların yükseltilmesi gerekliliklerinin altını çizdi. Füle nin, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış ile yaptığı görüşmelerde de vize konusu gündeme getirildi. 3
AB de Spekülatif Fonlara ilişkin Görüşmeler Kesildi Avrupa yasa düzenleyicileri ile ulusal temsilciler arasında, mali piyasalardaki spekülatif fonların kontrol edilmesi konusunda görüşmeler kesildi. Bu konuya ilişkin ciddi görüş ayrılıklarının oluşması, Brüksel in mali düzenlemelere ilişkin girişimlerinin de başarısız kalacağı riskini ortaya çıkardı. Avrupa Komisyonu, Nisan 2009 tarihinde, spekülatif fonlar ve özel tahvil şirketlerine ilişkin yeni kuralların ortaya konulması çerçevesinde, aktiviteleri sırasında kayıt yaptırmalarının ve kendilerini ifşa etmelerinin zorunlu hale getirilmesini, uzun dönemde ise Avrupa pazarlarına girişinin kolaylaştırılmasını istemişti. Bu öneriler fonların kendisini değil, onların kararlarında sorumlu olarak görülen yöneticileri kapsıyor. Ancak Komisyon un önerilerine karşı olarak, fonların kendisinin muafiyeti nedeniyle, ekonomik krizde eleştirilere hedef olan tahvil şirketlerinin ve spekülatif fonların kendi yatırım politikalarını özgürce oluşturmalarına olanak sağlayacağı söyleniyor. Avrupalı Perakendecilerin Gönüllü Çevre Tüzüğü Avrupa Perakende Forumu nun ilk kuruluş yılında, iş dünyası liderleri tarafından, perakende sektörünün çevre ayak izinin azaltılmasına gönüllü bağlılıklarının ifadesi olan Perakende Çevre Sürdürülebilirlik Kodu kabul edildi. Perakende Çevre tüzüğü; kereste ve balık gibi belirli ürünlerin sürdürülebilir tedariği, mağazalarda daha fazla kaynak verimliliği, ulaştırma ve dağıtımda optimizasyon, daha iyi atık yönetim uygulamaları ve müşteri ile iletişimin geliştirilmesi gibi önlem ve kuralları içeriyor. 20 perakende şirketinin imzaladığı tüzük, 2008 Avrupa Konseyi sonuç bildirisinde yer almış ve perakende sektörü tarafından sürdürülebilir tüketimin teşvik edilmesi için 2009 yılında kurulan Avrupa Perakende Forumu tarafından ele alınmıştı. Avrupa Parlamentosu ve Konsey, Endüstriyel Kirlilik Yasa Teklifi üzerinde Uzlaşı Sağladı Avrupa Birliği; hava, toprak ve suya salınan endüstriyel kirliliğe karşı 2007 yılında hazırlanan Sanayi Emisyon Yönergesi teklifi çerçevesinde uzlaşı sağladı. İlgili teklif, endüstriyel bölgelerde büyük ölçekli kirliliğe karşı kirlilik sınırlarını belirleyen 1996 tarihli Entegre Kirlilik Koruma ve Kontrolüne ilişkin yönergenin diğer yedi yasa ile birleştirilmesini ve yönergede yer alan esnek kuralların katılaştırılmasını hedefliyor. Avrupa Parlamentosu, üye devletlerin yönerge hükümlerinde asgari seviyede derogasyonunu sağlayabilmek amacıyla sanayi tesislerine, kirletici emisyonlar kapsamında daha katı limit ve önlemler getirilmesini talep ediyordu. Son olarak bu ay Avrupa Konseyi ile varılan uzlaşıda; asit yağmuru ve duman oluşturan kükürt dioksit, azot oksitler, uçucu organic bileşikler ve tozlar için daha katı ve belirleyici limit değerler benimsendi. Ulusal merciler tarafından sanayi tesislerine verilen ruhsatlarda ise en iyi tekniklerin yerel şartlar uyarınca azami düzeyde uygulanmasını gerektirecek önlemler alındı. Bununla birlikte; İngiltere, Polonya ve İtalya nın lobisi sonucu, büyük ölçekli yakma tesislerine, öngörülen limit değerlere uyum çerçevesinde 30 Haziran 2020 tarihine kadar geçiş süresi verildi. Söz konusu yakma tesisleri, aynı zamanda 2023 yılı sonuna kadar kapanmaları ve 17,500 saatten fazla faaliyet göstermemeleri halinde daha yüksek kirlilik standartlarından da muaf tutulabiliyor. Çevrecilerin yoğun olarak eleştirdiği yeni yasanın Temmuz 2010 da Avrupa Parlamentosu nda oylanması bekleniyor. 4
Avrupa Komisyonu Karbon Vergisi için opsiyonları değerlendiriyor Avrupa Komisyonu, karbon vergisinin AB de yürürlüğe konulması için opsiyonları değerlendiriyor. İklim Eyleminden sorumlu Komisyon Üyesi Connie Hedegaard ın, Mayıs ayında yaptığı çalışmada, AB genelinde karbon salınım indiriminin %20 den %30 a çıkarılması halinde ekstra maliyetin 11 milyar Euro olacağı tespit edilmişti. Hedefin yükseltilmesi için Hedegaard, ülkesi Danimarka da halihazırda uygulanan karbon vergisi sisteminin, AB de emisyon ticaret sistemi dışında kalan sektörlerde uygulanmasını değerlendiriyor. Vergilendirme ve Gümrük Birliği nden sorumlu AB Komiseri Algirdas Šemeta ise Haziran ayında yaptığı açıklamada AB enerji vergisi yönergesinin revize edilerek, etki değerlendirmesinin ardından karbon vergisinin sisteme entegre edilmesini tartışmaya açtı. Avrupa Komisyonu ve AYB, AB İklim Fonu için girişimlere başladı Avrupa Komisyonu ve Avrupa Yatırım Bankası (AYB), Aralık ayında düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) Kopenhag iklim görüşmelerinde gelişmekte olan ülkelere yapılan mali yardım taahüdü çerçevesinde, ortak bir iklim fonu girişimi başlattı. Mali platformun amacı, iklim değişim şartlarına adaptasyon ve alınacak önlemler için Avrupa Komisyonu, Üye Devletler, AYB ve diğer mali kurumlardan gelecek kaynakların en iyi şekilde koordine edilmesi. AYB, 2008 yılında kurulan Küresel Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji Fonu (GEEREF) çerçevesinde, geçtiğimiz yıl Türkiye, Kenya, Mısır gibi AB dışındaki birçok ülke için, iklim hedefleri kapsamında, yenilenebilir enerji projelerine toplam 17 milyar Euro düşük faizli kredi vermişti. Avrupa Komisyonu Nisan da, AYB nin 2011-2013 yılları arasında AB dışı ülkelere iklim değişimine karşı sağladığı düşük faizli kredinin 2 milyar Euro arttırılmasını istedi. AB Maliye Bakanları bu öneriyi desteklerken, teklif halen Avrupa Parlamentosu nun önünde duruyor. AB de Cepte Roaming Fiyatları Düşürüldü AB de 1 Temmuz tarihinden itibaren yürürlüğe giren yasal düzenlemeye göre, AB de cep telefonu konuşmalarında roaming fiyatları ve internetten dosya indirmenin maliyeti düşürüldü. Buna göre, roamingin en yüksek ücreti dakikada 43 cent den 39 cent e, data roamingin fiyati ise MB başına 1 euro dan 80 cent e düşürüldü. Avrupa Komisyonu nun Dijital Gündem den sorumlu üyesi Neelie Kroes, Başka bir AB ülkesinde akıllı telefonlar ve internet kullanarak internette dolaşan iş adamları veya turistler artık şok faturalarla karşılaşmayacak. AB aynı zamanda seyahat edenler için de roaming fiyatlarının düşürüyor. Bu düzenleme, AB telekom pazarlarını çok daha rekabetçi yapacak diye konuştu. Avrupa Komisyonu, şu ana kadar roaming fiyatlarını düşürmenin Avrupa Komisyonu nun yetkisinin sınırlarını aştığını iddia eden telekom firmalarının Avrupa Adalet Divanı nın önüne getirdiği şikayet dosyasının sonucunu bekliyordu. Mahkeme ise, roaming konusunda yapılan tüketicilerin korunması kapsamındaki düzenlemenin ülkelerin ulusal egemenlik alanına müdahale etmediğini zira bunun sınır ötesi bir fenomen olduğu kararına vardı. AB ve ABD den Sivil Havacılıkta İşbirliği Uzlaşması Avrupa Komisyonu ve ABD Federal Havacılık İdaresi (FFA) arasında, sivil havacılık ve gelişme konusunda işbirliği memorandumu oluşturulması konusunda uzlaşmaya vardıldı. İki taraf arasında Madrid de gerçekleştirilen toplantının ardından varılan uzlaşmaya göre, ABD ve AB, karşılıklı işbirliği sayesinde, ortak prensiplerde anlaşarak, daha yeşil ve daha etkili hava ulaştırma sistemlerinin oluşturulması için yasal olarak bağlayıcı bir işbirliği anlaşması çerçevesinde çalışacaklar. Her iki taraf da ayrıca, Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu sayesinde, ATM sistemlerinin standartizasyonu konusunda da teknik çaba gösterecekler. Yakın bir gelecekte havacılık güvenliği ve alternatif uçak yakıtının kullanımı konularında da ortak çalışma öngörülmekte. 5
Komisyon dan Elektrikli Otomobillerin Güvenliğini Arttıralım Önerisi Avrupa Komisyonu, elektrikli otomobillerin güvenli bir şekilde pazara sokulması ve tüketicilerin otomobillerin voltajlı olan bölümleri ile direk temasa karşı korunmalarının sağlanması yönünde öneride bulundu. Bu önlemler, havadaki karbondioksit gazının azaltılması için önemli olan elektrikli otomobillerin daha hızlı bir şekilde güvenli olmalarını sağlayacak. Komisyon dan Bioyakıtlar için Sertifika Girişimi Avrupa Komisyonu, bioyakıtlar için sertifika şemaları oluşturulması için, endüstri, hükümet ve STK ları cesaretlendirdi. Komisyona göre sertifika şemalarının oluşturulması, bioyakıtların emisyon gazlarını azaltarak AB nin hedeflerine ulaşılmasını kolaylaştıracak bir unsur olacak. Bioyakıtlar önümüzdeki yıllarda petrol ve dizel yakıtlarına alternatif olarak kullanılacak. Bu nedenle Komisyon, bioyakıtların sürdürülebilirliğini oluşturma çabasında. Kriz KOBİ leri Fena Vurdu AB de yıllık yayınlanan KOBİ raporu, 2008 yılı itibari ile küresel mali krizin KOBİ ler üzerinde, özelikle istihdam yaratılmasına ilişkin, olumsuz etkisini ortaya koydu. Buna gore; 2002-2008 yılları arasında AB deki KOBİ ler, büyük ölçekli şirketlere oranla büyük bir performans ile 9,4 milyon istihdam yaratırken, küresel mali krizle birlikte 2009 da KOBİ lerdeki istihdam kaybı 3,25 milyon oldu. AB üye ülkeleri ve üye olmayan 10 ülkede faaliyet gösteren KOBİ ler hakkında bilgi sunan Rapor, KOBİ lerin, ABD de de mali krizden olumsuz yönde etkilendiğine vurgu yaptı. AB de Serbest Meslek Sahiplerine de Daha Fazla Sosyal Haklar AB hükümetlerinin desteklediği yeni bir yasal düzenlemeye göre, serbest meslek sahibi işçiler ve eşleri; doğum izni dahil, daha fazla sosyal korumadan yararlanacak. Yeni yasanın, yürürlüğe girmesiyle birlikte, dengeli bir aile eve iş yaşamı sağlanarak iş dünyasında özellikle kadın girişimciliği ve sosyal hakların iyileştirilmesi hedefleniyor. AB de serbest meslek sahipleri halkın %16 sını temsil ediyor. AB nin Erasmus Programından Yararlanan Öğrenci Sayısı Artıyor Son rakamlara göre; 2008-2009 yılları, AB nin, Türkiye nin de içinde yer aldığı, eğitim değişim programı Erasmus bursu ile yurt dışında öğrenim görmeye giden öğrencilerin sayısının en fazla artış gösterdiği yıllar oldu. Buna göre önceki yıla göre %8,7 oranında bir artışla, yüksek öğretimde okuyan yaklaşık 200 bin öğrenci geçtiğimiz yıl yurtdışına gitti. En büyük fark ise %50 oranında artış ile şirket yerleştirme programlarında görüldü. Erasmus un uygulanmaya başladığı 1987 yılından beri 2 milyon öğrenci programdan yararlandı. 324 Milyon Euro Hava ve Güvenlik Araştırmaları için Ayrıldı Avrupa Komisyonu, 324 milyon Euro değerindeki fon kapsamında, uzay ve güvenlik araştırmalarına ilişkin 108 proje için seçilen konsorsiyumlar ile sözleşmeleri imzalamak üzere müzakerelere başladı. AB nin rekabet edebilirliği üzerinde yoğunlaşan projeler arasında 2020 stratejisinin uygulanması doğrultusunda; terörizmle mücadele, iklim değişiklikleri, sürdürülebilir kalkınma, endüstriyel yenilikler, ekonomik kalkınma olmak üzere birçok alan yer alıyor. AB nin uzay ve güvenlik araştırmaları kapsamındaki hedefleri arasında güçlendirilmiş sınır kontrolü ve çevre gözetimi bulunuyor. 6
AB den Bilimsel Öğrenim Websitesi: Scientix Avrupa Komisyonu; öğretmenler, araştırmacılar, politikacılar, yerel aktörler, ebevenyler ve bilimsel öğrenim ile ilgilenen herkes için, Scientix adında yeni bir web portalı oluşturdu. Scientix sitesi, bilimsel araştırmalarda, öğretim araçları, araştırma sonuçları, politika dokümanları ve AB tarafından finanse edilen projeler ile ulusal girişimler hakkında bilgi sunacak. Yeni platform bilimsel öğrenim konusunda haberlerin, teknik bilginin ve en iyi uygulamaların paylaşımını sağlayacak. NİSAN Ajanda 5 Temmuz -Avrupa Parlamentosu nun Strasbourg daki Genel Kurul toplantıları (5-8 Temmuz) 6 Temmuz 7 Temmuz -Coreper I -İstihdam, Sosyal Politika ve Tüketici İşleri Bakanları gayri resmi toplantısı 8 Temmuz -Coreper II -AB nin Avrupa İşleri Bakanları gayri resmi toplantısı 9 Temmuz 12 Temmuz -AB nin Tarım ve Balıkçılık Konseyi -AB nin euro bölgesi maliye bakanları gayri resmi toplantısı -AB nin mali, ekonomik, sosyal krize ilişkin özel komitesi -AB nin Anayasal İşleri Komitesi -Avrupa Parlamentosu Komite toplantıları (12-16 Temmuz) 13 Temmuz -AB nin Ekonomi ve Mali Konseyi 14 Temmuz -Coreper I -Coreper II -AB nin Endüstri Bakanları gayriresmi toplantısı -AB nin Ekonomi ve Mali İşleri Konseyi -AB nin gayriresmi Rekabet Konseyi 15 Temmuz -AB nin gayriresmi Siyasi ve Güvenlik Komitesi -AB nin gayriresmi Adalet ve İçişleri Konseyi 7
16 Temmuz -Coreper I 19 Temmuz 22 Temmuz -Coreper I -Coreper II 23 Temmuz 26 Temmuz -AB nin Genel İşler Konseyi 27 Temmuz 28 Temmuz -Coreper II 30 Temmuz CPS Advisory Group Brüksel, Istanbul, Washington CPS AB Kulisi nde yer alan haberler, çeşitli AB haber kaynaklarından derlenmiştir. 8