European Gas Conference 2015 Viyana

Transkript

1 GAZMER - GAZBİR European Gas Conference 2015 Viyana Toplantı Notları Rapor No : 2015 / 001 Tarih : Bu rapor tarihlerinde yapılan Avrupa Gaz Konferansına katılım gösteren; GAZBİR-GAZMER Strateji ve Uluslararası İlişkiler Direktörü Eren AKSOY tarafından hazırlanmıştır. Eren Aksoy

2 Avrupa Doğal Gaz piyasasının önemli temsilcilerinin katıldığı Avrupa Gaz Konferansı nın ana teması Turk Akımı olmuştur. Avrupa nın arz güvenliği, Güney Doğu Avrupa gaz ticareti ve küresel LNG marketi değinilen diğer konuların başında gelmiştir. Avrupa doğal gaz piyasasında LNG nin rolü ve önemi Avrupa LNG piyasası değerlendirmelerinde en önemli veri Kuzey Batı Avrupa nın 2013 verilerine göre 112 bcm/y LNG kapasitesi varken bu kapasitenin sadece %22 si kullanılmış olmasıdır. LNG nin Rus gazına alternatif olabilmesi ise mevcut koşulda var olan uzun dönemli kontratlar, kışın sağlanan esneklikler ve Balkanlardaki LNG terminali eksiklikleri sebebiyle mümkün görünmemektedir. Ancak Asya Pasifik ile Avrupa arasındaki yakın zamana kadar 8$/mmBTU olan fiyat farklılığının neredeyse kapanmış olması gelecekte yapılacak LNG ihracatlarının rotasını Avrupa ya çevirebilir. ABD nin LNG ihracatı ise Henry Hub fiyatlarının 5$ mmbtu altında kaldığı sürece ekonomik olarak mantıklı olmaya devam ediyor. Petrol fiyatının ise 75-90$ seviyesinde seyrettiği sürece ABD LNG si Asya için petrole endeksli fiyatla eşit seviyede kalıyor. ABD deki endüstri lobisinin iç piyasadaki fiyatları yukarı çekeceği ve rekabet gücünü kaybedecekleri endişesi sebebiyle LNG ihracatına karşı lobilerinin devam ettiği de unutulmamalıdır. Depolama Avrupa da depolama tesislerine yaklaşım şekillerine bakıldığında 4 farklı rejim görülmektedir. Standart depolamanın serbest ve ticari amaçlı kullanıldığı depolamadır. Stratejik Depolama Macaristan da uygulanan bu sistemde 3. Taraflara açık ticari amaçlı kullanılan depolamanın yanında kamu tarafından yönetilen, arz güvenliği sebebiyle belli bir miktarda gazın sabit olarak depoda tutulmasını öngören depolama. Bu rejimde depodaki gaz tüm gaz kullanıcıları tarafından finanse edilmektedir. Tedarikçinin zorunlu tutulduğu depolama Fransa da kullanılan bu sistemde ticari ve dengeleme amaçlı kullanılan depolamanın yanında koruma altındaki müşterilerin tedarikçileri bu

3 müşterilerin toplam kontrat miktarlarının %85 i kadarlık kısmı kadar depolarda kapasite rezerve etmek zorunluluğu mevcuttur. TSO nun zorunlu tutulduğu depolama Örneği Hollanda da görülen bu rejimde TSO peak talebi ve uzun dönemli gaz arzı ihtimallerine karşı gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Avrupa toplam maksimum gaz depolama kapasitesi 101 bcm/y. Avrupa daki düşük gaz talebi ve fiyatları kıtaya gaz arzı fazlasına sebep olurken depolamanın önemini azaltmaktadır. Depolar arasında artan rekabet depolama fiyatlarını aşağıya çekerken deponun ticari faaliyet olarak kullanılmasını zorlaştırmaktadır. Tüm bu gelişmelere rağmen 2013 yılında 2.5 bcm lik bir depolama kapasitesi sisteme girmiştir yılının başındaki veriye göre 2025 a kadar tamamlanması beklenen 20bcm lik depolama tesisi yapım aşamasındadır. Mevcut karanlık tabloya rağmen depolama tesislerinin yatırımlarının devam etmesinin sebebiyse stratejik ve operasyonel kullanımdki önemidir. Avrupa nın 2013 yılında toplam talebi 512 bcm iken dışa bağımlılığı sadece %47 idi ancak 2035 yılı projeksiyonları talebin 585 e çıkmasını beklerken bağımlılığın Avrupa daki düşen üretim sebebiyle %71 e yükselmesini öngörüyor. Rus Gazprom ise Avrupa daki aktif depo kapasitesini 2017 yılına kadar 5 bcm/y ve maksimum günlük çekiş kapasitesini 75 milyon m3 e çıkarmayı hedeflemektedir. Turkish Stream ve Rusya EU ilişkileri Rusya nın beklenmedik bir kararla iptal ettiği Güney Akım projesinin yerine, ilk olarak Rusya Başkanı Putin in Ankara ziyaretinde gündeme getirdiği Türkiye nin Yunanistan sınırına iletilecek yeni bir proje teklifinin en rasyonel nasıl hayata geçirileceği tartışıldı. 63 milyar m3 lük kapasite öngörülmesine rağmen uzmanlar, gaz kontratlarında bulunan teslim noktası maddesinin Gazprom için bağlayıcı olduğunu ve mevcut kontratlar tekrar pazarlık edilip anlaşılana kadar Ukrayna üzerinden gaz iletilmesinin gerekeceğini belirtiyor. En gerçekçi senaryo ise, ilk adımda yaklaşık 15 milyar m3 lük hatların yalnızca ikisinin hayata geçirilmesi. İlk 15 milyar m3 Türkiye nin Batı Hattı ndan aldığı gazın yerini alırken 2. hat ise Güney Doğu Avrupa ve İtalya ya gaz sağlayabilir. Bu gazın taşınmasında ise TAP kullanılabilir. Rusya, 3. Enerji

4 Paketi çerçevesinde sorun yaşadığı en önemli maddelerden olan 3. taraf erişimi maddesini kendi lehine kullanabileceği bir durumla karşı karşıya. 3. Enerji Paketi çerçevesinde 3. tarafların erişimine açılacak TAP ın ikinci 10 milyar m3 lük kapasitesi Gazprom için önemli bir fırsat olarak görünüyor. Bilindiği üzere Azeri gazını Avrupa ya taşımayı hedefleyen ve Batı Nabucco projesiyle kıyasıya bir rekabet sonucunda kazanan 20 milyar m3 kapasiteli TAP ın ilk 10 milyar m3 ü için SOCAR ın 3. taraf muafiyeti söz konusudur. Ancak kalan 10 milyar m3 lük kapasite ihale yöntemi dağıtılacaktır. Rusların bu hamlesinin, Azerbaycan ve daha sonra güney gaz koridoruna gaz sağlaması beklenen Kuzey Irak, İran ve Doğu Akdeniz gibi diğer gaz tedarikçilerinin yani TANAP ın işini zorlaştıracağı belirtildi. Gazprom yetkililerinin sunumlarında 1 Ocak ta %11.4 dolu olan Ukrayna depolarının 15 Ocak ta %10.3 seviyelerine gerilediği vurgulandı ve Avrupa lıları olası gaz kesintisine karşı uyardı. Kısa kısa Avrupa gaz talebi düşük seyretse de 2020 sonrası artmaya başlayacak. (Eskimiş kömür santralleri ve yükselecek karbon fiyatları sebebiyle)

5