ALIfiTIRMALAR 6 1. Afla da verilen flehir adlar n alfabetik s raya göre yaz n z. Van Ankara K rklareli Ordu stanbul Bursa Samsun Zonguldak Mardin Uflak Çank r Edirne 1.... 5.... 9.... 2.... 6.... 10... 3.... 7.... 11... 4.... 8.... 12... 2. Afla da k harfi ile bafllayan kelimeler verilmifltir. Kelimeleri alfabetik s raya koyunuz. kalem kuyu k zak kömür kilit kemer küre koyun 1.... 5.... 2.... 6.... 3.... 7.... 4.... 8.... 133
CÜMLE Duygu, düflünce ve isteklerimizi baflkalar na anlatmak için çeflitli kelime ve kelime dizileri kullan r z. Örnek Günayd n! Ö retmen geliyor. Dede masal anlat. Çikolatay çok severim. Bir duyguyu, bir haberi, bir iste i tam olarak anlatan kelime ve kelime dizilerine cümle denir. 134
Kelimeler, cümleyi olufltururken gelifligüzel s ralanmaz. Cümleler bir iste i, bir duyguyu, bir haberi tam olarak ifade etmelidir. Örnek Annemi çok seviyorum. cümlesi bir duygu ifade ediyor. Millî tak m Almanya y bir s f r yendi. cümlesi bir haber bildiriyor. Baba, bana bilgisayar al r m s n z? cümlesi bir iste i bildiriyor. Bir veya birden çok kelime bir arada yaz labilir. Ancak bu kelimeler bir duygu, bir istek, bir haber belirtmezse cümle oluflturmazlar. Örnek Gizem çanta Ali kalem, defter Her iki kelime dizisinin de bir anlam yoktur. Onun için bunlara cümle diyemeyiz. 135
CÜMLEDE KEL ME SAYISI Gel. pek gel. pek bize gel. pek bizim eve gel, ders çal fl r z. Resimlerin alt ndaki cümleleri oluflturan kelime say lar n söyleyiniz. Bir cümle en az bir kelimeden meydana gelir. Cümledeki kelime say s, anlat lmak istenilen konuya göre de iflebilir. 136
Cümlenin anlafl lmas n kolaylaflt rmak için, yaz da baz iflaretler kullan r z. CÜMLEN N YAZIMI?!, Nokta Soru iflareti Ünlem iflareti Virgül 1. Cümlelerin ilk harfi büyük harfle yaz l r. dil eve geldi. Anne bana top al. 2. Tam ve anlaml cümlelerin sonuna nokta (.) konur. Annem pazara gitti. Suna resim yap yor. 3. Soru cümlelerinin sonuna soru iflareti (?) konur. Hangisi güzel? Baban geldi mi? 4. Coflku, ac ma ve flaflma gibi duygularla söylenen cümlelerin sonuna ünlem iflareti (!) konur. Yaflas n Türkiye! Ay, yang n var! 137
ALIfiTIRMALAR 7 1. Afla daki sat rlara bir, iki, üç ve dört kelimeden oluflan cümleler yaz n z............. 2. Afla daki kelime dizilerini okuyunuz. Cümle oluflturanlar n karfl s ndaki kutuya (E), oluflturmayanlara (Y) yaz n z. Ders bafllad Tahta, silgi, tebeflir Maç kaç kaç Oyuncaklar m kayboldu Cumhuriyet Bayram nda törenleri izledim Sepet yumurta omlet Ay elim yand Geldi mi Onlarda gelebilir Ali, Ahmet s n f 138
TEST 5 1. Atatürk - do du - Selânik - flehrinde kelimelerinden anlaml bir cümle oluflturunuz. Cümlede bafltan ikinci kelime hangisi olur? A. flehrinde B. Atatürk C. Selânik 2. Afla daki kelime dizilerinden hangisi cümle de ildir? A. Maça gidecek miyiz B. Seni telefon anne C. Otomobilin lastikleri inmifl 3. Afla daki cümlelerden hangisinin yaz m yanl flt r? A. Cumhuriyet Bayram geldi. B. s n fa bayrak getir. C. Ali sen de balon al. 4. Topu kim ald cümlesinin sonuna hangi noktalama iflaretini koyar z? A. soru iflareti B. nokta C. ünlem iflareti 5. pazardan - annem - ald - sebze kelimelerinden anlaml olacak flekilde bir cümle oluflturunuz. Cümlede bafltan üçüncü kelime hangisi olur? A. pazardan B. sebze C.annem 139
ADLAR Varl klara Ad Olan Kelimeler Elle tutulan, gözle görülen veya var oldu una inan lan fleylere varl k denir. Bütün varl klar n bir ad vard r. Canl ve cans z varl klara ad olan kelimelere ad (isim) denir. Örnekler Örnek adlar d fl nda di er görsellerin adlar n altlar na yaz n z. Canl Varl k Adlar ay... kelebek... 140
Cans z Varl k Adlar kitap... Meyve Adlar üzüm... 141
Sebze Adlar biber... Hayvan adlar aslan... 142
TEST 6 1. Hangisi canl varl k ad de ildir? A. a aç B. çimen C. balta 2. Hangi cümlede cans z varl k ad geçmektedir? A. Ali topu tut. B. Emel elma al. C. dil ö retmenimizi gördün mü? 3. Hangi cümlede sebze ad geçmektedir? A. Yemekte çatal kullanal m. B. Salataya ya dök. C. Bahçeden salatal k topla. 4. Hangisi meyve ad d r? A. domates B. muz C. biber 5. Hangi cümlede çiçek kelimesi farkl anlamda kullan lm flt r? A. Bahçedeki çiçekleri sulad n m? B. Ali çiçek afl s oldu. C. En sevdi im çiçek papatyad r. 143
ÖZEL ADLAR Tek bir varl n ad olan kelimelere özel ad (özel isim) denir. Örnek Atatürk Samsun a ç kt. Bu cümlede geçen; Atatürk: Türkiye Cumhuriyeti nin kurucusudur. Bir Türk büyü ünün ad d r. Dünyada Atatürk e aynen benzeyen baflka bir kifli yoktur. Tek kiflidir. Samsun: Yurdumuzun güzel bir flehrinin ad d r. Dünyada ve ülkemizde birçok flehir vard r. Ama hiçbiri Samsun a benzemez. Tek flehirdir. Afla daki bofl sat rlara arkadafllar n z n adlar n yaz n z. nsan Adlar pek Hüseyin... 144
Afla daki bofl sat rlara bildi iniz flehir adlar n yaz n z. fiehir Adlar stanbul Diyarbak r... nsanlar hayvanlar na ad koyarlar. Bu adlar özel add r. Afla daki bofl sat rlara bildi iniz hayvan adlar n yaz n z. Hayvan Adlar...... Pisivan Karabafl... 145
Özel Adlar n Yaz l fl 1. Özel adlar nerede kullan l rsa kullan ls n bafl harfi büyük yaz l r. Örnek Ben, Ziya Pafla lkö retim Okulunda okuyorum. Tak m n golünü Mehmet att. Kedimiz Pamuk kayboldu. 2. Özel adlar n sonuna gelen -e, -i, -de, -den ekleri kesme iflaretiyle ( ) ayr l r. Örnek Babam zmir e gidecek. Bu davran fl Ali den beklemiyordum. dil i çok seviyorum. Edirne de deprem olmufl. 3. Özel adlar n sonuna gelen -li, -siz, -ce, -gil, -lar, -ler ekleri kesme iflaretiyle ayr lmaz. Ada birleflik yaz l r. Örnek Ahmet, Fenerbahçeli olmufl. Görkemler ev alm fllar. Trabzonlular bal çok yerler. Arzulara proje haz rlamaya gidelim. 146
Örnek Ali kalem, silgi ald. Bu cümlede geçen, C NS ADLAR Ayn türden birden çok varl n ortak ad olan kelimelere cins ad (cins ismi) denir. Kalem: Yaz yazmak için kulland m z bir araçt r. Çok say da kalem çeflidi vard r. Hepsinin ortak ad kalem dir. Silgi: Yazd m z yaz da yapt m z hatalar düzeltmek için kulland m z bir araçt r. Çok say da silgi çeflidi vard r. Hepsinin ortak ad silgi dir. Afla daki bofl kutulara çantan zdaki araçlar n z n ad n yaz n z. kitap kalemt rafl... 147
TEST 7 Tamamlama Afla da cümlelerin noktal yerlerini uygun kelimelerle tamamlay n z. 1. Bütün varl klar n bir... vard r. 2. Tek bir varl n ad olan kelimelere... ad denir. 3. Özel ad olan kelimelerin bafl harfi... yaz l r. 4. Özel ad olan kelimelerin sonuna gelen eklerin baz lar... iflareti ile ayr l r. 5. Ayn türün ad olan kelimelere... ad denir. Do ru - Yanl fl Testi Afla da verilen ifadelerin do ru olan na D, yanl fl olan na Y yaz n z. ( ) 1. Domates bir varl k ad d r. ( ) 2. Erik bir meyve ad d r. ( ) 3. Kediye verilen Minnofl ad özel add r. ( ) 4. Koyun bir cins ad d r. ( ) 5. fiehir ve köy ad olan kelimeler cümle içinde küçük harfle yaz l r. 148
KARfiIT (ZIT) ANLAMLI KEL MELER Baz kelimeler anlam bak m ndan birbirinin karfl t d r. Örnek Beyaz kedi Siyah kedi Büyük top Küçük top fiiflman adam Zay f adam 149
ALIfiTIRMALAR 8 Afla da verilen kelimelerin karfl t anlaml lar n bulup yaz n z. Verilen Kelime Karfl t Anlaml Kelime Verilen Kelime Karfl t Anlaml Kelime uzun tembel aç k ihtiyar do ru zengin ac yumuflak s cak yüksek iyi uzak dolu sesli güzel kal n temiz ön do u kuzey 150
TEST 8 1. do ru kelimesinin karfl t anlaml s hangi cümlede kullan lm flt r? A. Ali, do ru sorular sor. B. Ödevini yanl fl yapm fls n. C. Odan çok güzel olmufl. 2. uzak kelimesinin karfl t anlaml s hangi cümlede kullan lm flt r? A. S n fta yüksek sesle konuflulmaz. B. Evimiz okula çok yak n. C. Elbisemin boyu k salm fl. 3. kal n kelimesinin karfl t anlaml s hangi cümlede kullan lm flt r? A. Yaz n daha ince giysiler giyeriz. B. Kitab incele, ödevini sonra yap. C. Kedimin tüyleri çok yumuflakt r. 4. arka kelimesinin karfl t anlaml s hangi cümlede kullan lm flt r? A. Ö retmen köyün önderi olmal d r. B. Araban n ön koltu unda oturma. C. Okul önlü ünü temiz tut. 5. Hangi seçenekteki kelimeler karfl t anlaml de ildir? A. sabah - akflam B. karanl k - ayd nl k C. güzel - hofl 151
Efi ANLAMLI KEL MELER Baz kelimelerin efl anlaml lar vard r. Bu tür kelimelere efl anlaml kelimeler denir. Örnek Beyaz güvercin Ak güvercin Al bayrak K rm z bayrak Öykü Hikâye 152
ALIfiTIRMALAR 9 Afla da verilen kelimelerin efl anlaml lar n bulup yaz n z. Verilen Efl Anlaml Verilen Efl Anlaml Kelime Kelime Kelime Kelime siyah emzik ihtiyar kelime konut cümle sene isim fakir millet zengin s n f örnek yan t giysi misafir okul abece talebe kalp 153
TEST 9 1. konut kelimesinin efl anlaml s hangi cümlede kullan lm flt r? A. Bugün annemlerin evlenme y ldönümü. B. Bugün evimizde temizlik var. C. Bugün bize misafir gelecek. 2. y l kelimesinin efl anlaml s hangi cümlede kullan lm flt r? A. Y lmadan çal flmalara devam et. B. Bu mevsimde kar ya maz. C. Bu sene sen de tak mda oynars n. 3. elbise kelimesinin efl anlaml s hangi cümlede kullan lm flt r? A. Paltonu giymeden soka a ç kma. B. Annem bana yeni giysiler ald. C. Ayakkab m n bir tekini bulam yorum. 4. ulus kelimesinin efl anlaml s hangi cümlede kullan lm flt r? A. Bizim tak m maç kazand. B. Maç binlerce seyirci izledi. C. Atatürk milletini severdi. 5. Hangi seçenekteki kelimeler efl anlaml de ildir? A. küçük - ufak B. çocuk - genç C. cevap - yan t 154
ALIfiTIRMALAR 10 Görseli verilen nesnelerin ad n do ru yazmada zorluk çekeriz. Siz de kendinizi deneyiniz. Görselin alt na ad n yaz n z. televizyon................................. 155
NOKTALAMA fiaretler Dikkat! 1. Noktalama iflaretleri ait olduklar kelimelere bitiflik olarak yaz l r. 2. Noktalama iflareti konduktan sonra bir harf bofllu u kadar ara verilir. Nokta (.) Yaz n n anlam n etkili k lmak, Yaz n n duraklama noktalar n belirlemek, Okumay ve anlamay kolaylaflt rmak için yaz da kullan lan iflaretlere noktalama iflareti denir. 1. Cümlenin sonuna konur. Okul aç ld. Zil çald. 156