Çözelti konsantrasyonları Bir çözeltinin konsantrasyonu, çözeltinin belirli bir hacmi içinde çözünmüş olan madde miktarıdır. 1
-Yüzde ( % ) -Molarite (M) -Molalite (m) -Normalite (N) çözelti konsantrasyonlarını anlatmak için kullanılan ifadelerdir. 2
Yüzde (%) konsantrasyonlar 3
Çözeltinin konsantrasyonu %8 (w/w) deyince, 8 g çözünenin 100 g çözeltide bulunduğu anlaşılır. 4
Çözeltinin konsantrasyonu %70 (v/v) deyince, 70 ml çözünenin 100 ml çözeltide bulunduğu anlaşılır. Hem çözücünün hem çözünenin sıvı olduğu çözelti konsantrasyonunu ifade etmek için kullanılır. 5
%15 lik 500 ml aseton çözeltisi hazırlamak için: 0,15x500=75 ml aseton 500 ml lik balonjojede toplam hacim 500 ml olacak şekilde distile su ile karıştırılır. H 2 SO 4 gibi asitlerin çözünmeleri sırasında açığa çıkan fazla miktarda ısı balonjojenin aşırı ısınma ile çatlamasına neden olabilir. Bu durumda soğutmak amacıyla balonjojenin dışı, akan çeşme suyu altında tutulmalı, fakat bu sırada balonjojenin içine çeşme suyu kaçmamasına dikkat etmelidir. Ayrıca asit üzerine su eklenmemelidir. Asit sulandırmalarında daima su üzerine asit eklemelidir. 6
%w/v, genellikle g/dl (g/100ml) ye karşılık gelir. Çözeltinin konsantrasyonu %8 (w/v) deyince, 8 g çözünenin 100 ml çözeltide bulunduğu anlaşılır. %8= 8g/100mL= 8g/dL=80g/L =8000mg/100mL=8000mg/dL=80000mg/L 7
%20 lik 250 ml üre çözeltisi hazırlamak için: - 0,20x250=50 gram üre 250 ml lik balonjojeye konur. - önce bu miktar üre çözünecek kadar distile su eklenip balonjoje çalkalanarak çözünme sağlanır. - sonra toplam hacim distile su ile 250 ml ye tamamlanır. KOH ve NaOH gibi bazların çözünmeleri sırasında açığa çıkan fazla miktarda ısı balonjojenin aşırı ısınma ile çatlamasına neden olabilir. Bu durumda soğutmak amacıyla balonjojenin dışı, akan çeşme suyu altında tutulmalı; fakat bu sırada balonjojenin içine çeşme suyu kaçmamasına dikkat etmelidir. 8
Molarite (M) Molarite, 1 L çözeltideki mol sayısıdır. Molaritenin ölçüm birimi mol/litre ve sembolü M dir. 1 M çözelti deyince çözeltinin 1 litresinde 1 mol çözünen bulunduğu anlaşılır. 1 M=1 mol/l=1000 mm=1000000 mm 1 mm=1 mmol/l= 0,001 M 1mM=1 µmol/l= 0,001 mm 9
1 mol glukoz=180 g glukoz. 180 g glukoz=1 mol glukoz 1 mol NaCl=58,5 g NaCl 58,5 g NaCl=1 mol NaCl 1mol CaCl 2 =111 g CaCl 2 111 g CaCl 2 =1 mol CaCl 2 10
500 ml 4 M lık NaOH (molekül ağırlığı 40 g/mol) çözeltisi için 0,5x4x40=80 gram NaOH gerekir. 25 g CuSO 4 5H 2 O= 16 g CuSO 4 = 0,1 mol CuSO 4 11
Yoğunluğu 1,19 olan %38 lik derişik HCl den (HCl nin molekül ağırlığı 36,46 g/mol) 500 ml 2M lık HCl çözeltisinin, hazırlamak için: gerekir 12
Ağırlık/ağırlık ölçümüdür. Molalite (m) 1 molal çözelti deyince 1000 g çözücüde 1 mol çözünen çözündüğü anlaşılır. 1 molal=1000 mmolal 1 mmolal=0,001 molal 13
Molalite, sıcaklık değişimine bağımlı değildir. Konsantrasyon birimi olarak molariteye oranla daha duyarlıdır. 14
Normalite (N) Normalite, 1 L çözeltideki ekivalent ağırlık sayısıdır. Normalitenin ölçüm birimi Eq/litre ve sembolü N dir. 1 N çözelti deyince çözeltinin 1 litresinde 1 Eq (1000 meq) çözünen bulunduğu anlaşılır. 1 N=1 Eq/L=1000 meq/l=1000000 meq/l 1 mn=0,001 N=1000 mn=1 meq/l 15
16
500 ml 2,5 N lik NaOH (molekül ağırlığı 40 g/mol) çözeltisi hazırlamak için gerekir 17
Yoğunluğu 1,19 olan %38 lik derişik HCl den (HCl nin molekül ağırlığı 36,46 g/mol) 250 ml 0,1N lik HCl çözeltisini hazırlamak için gerekir 18
Konsantrasyon birimlerinin birbirine çevrilmesi 19
Çözeltilerin seyreltilmesi Konsantre bir çözeltiden seyreltik (dilüe) bir çözelti hazırlanmasına seyreltme (dilusyon) denir. 20
Örneğin 1:100 luk seyreltme yapılırken konsantre çözeltiden 1 birim alınarak toplam hacim olan 100 birime tamamlanır. 21
Çözeltilerde C molarite veya normalite olarak ifade edildiği zaman: V 1 x C 1 = V 2 x C 2 22
23
Hidratlı maddeler Bir kimyasal molekül üretildiğinde, tuz moleküllerine bağlı, değişen miktarlarda su molekülleri (hidrat suyu) içerir. CuSO 4 CuSO 4 H 2 O CuSO 4 5H 2 O molekül ağırlığı 160 g/mol molekül ağırlığı 178 g/mol molekül ağırlığı 250 g/mol 24
Hidratlı maddelerdeki su molekülleri, çözelti hesaplamalarında dikkate alınır. Örneğin; 250 ml %10 luk CuSO 4 çözeltisini hidrat suyu olmayan bakırsülfattan (CuSO 4, molekül ağırlığı 160 g/mol) değil de 1 molekül hidrat suyu olan bakırsülfat (CuSO 4 H 2 O, molekül ağırlığı 178 g/mol) ile hazırlayacaksak tartacağımız CuSO 4 H 2 O miktarı: 25