Sulu Çözeltilerde Asit - Baz Dengesi

Transkript

1 Bu notlara Youtube dan Kimya Elbistan kanalında ilgili videolarının açıklamalar kısmında ki linkten ücretsiz bir şekilde ulaşabilirsiniz.

2 A. Asit ve Baz Tanımları Arrhenius Asit - Baz Tanımı Arrhenius e göre suda çözündüklerinde H + iyonu veren maddeler asit, OH - iyonu veren maddeler ise baz olarak tanımlanır. H + (suda) + Cl- (suda) HNO 3(suda) H + (suda) + NO- 3(suda) KOH (k) K + (suda) + OH- (suda) Ba(OH) 2(k) Ba 2+ (suda) + 2OH- (suda) asit asit baz baz Bazı maddeler H + ve OH - iyonları bulundurmadıkları halde asit ve baz özelliği gösterir. (SO 2, CO 2, NH 3...) Arrhenius tanımı bu maddelerin asit mi baz mı olduğunu açıklayamaz. Bunu açıklamak için asit - baz tanımı, sulu çözeltilerde H + iyonu derişimini artıran maddeler asit, OH - iyonu derişimini artıran maddeler baz olarak geliştirilmiştir. Bilgi Kavrama HCN (suda) CN - (suda) + H 3 O+ (suda) asit 1 baz 2 baz 1 asit 2 NH 3(suda) OH - + NH + (suda) 4 (suda) baz 1 asit 2 baz 2 asit 1 OCl - (suda) HOCl (suda) + OH- (suda) baz 1 asit 2 asit 1 baz 2 HCN (suda) CN - (suda) + H 3 O+ (suda) CH 3 NH + 3(suda) CH 3 N(suda) + H 3 O+ (suda) HS - (suda) S (suda) + OH- (suda) NOT: H + iyonu, elektron kaybetmiş hidrojen atomudur. H + iyonuna proton da denir. HSO - 4(suda) + NH 3(s) NH+ 4(suda) + SO2-4(suda) Protonun çapı çok küçük olmasına rağmen yük yoğunluğu oldukça fazladır. Bu yüzden H + iyonu su molekülleri tarafından sarılarak hidronyum iyonunu (H 3 O + ) oluşturur. Örneğin; Cl - (suda) + H 3 O+ (suda) Brönsted - Lowry Asit ve Baz tanımı Bu tanıma göre, suda çözündüğünde H + (proton) veren madde asit, H + (proton) iyonu alan madde bazdır. Örneğin; Cl - (suda) + H 3 O+ (suda) asit 1 baz 2 baz 1 asit 2 İleri yöndeki tepkime incelendiğinde HCl, O ya H + (proton) iyonu verdiği için asit, O ise H + (proton) iyonu aldığı için bazdır. Geri yöndeki tepkime incelendiğinde ise H 3 O + iyonu H + iyonu verdiği için asit, Cl - iyonu ise H + iyonu aldığı için bazdır. Burada HCl ile Cl - iyonu arasında ve O ile H 3 O + iyonu arasında H + kadar fark var. Aralarında 1 tane H + kadar fark olan asit - baz çiftine konjuge (eşlenik) asit - baz çifti denir. Tepkimelerde konjuge asit - baz çiftleri aynı numara ile numaralandırılır. Bazı maddeler hem asit hemde baz gibi davranabilir. Bu tür maddelere amfoter maddeler denir. Asit HClO 4 (perklorik asit) Konjuge (eşlenik) Baz ClO - (perklorat iyonu) 4... I - (iyodür iyonu) (sülfürik asit) SO 2- (sülfat iyonu) 4 HNO 3 (nitrik asit) HCOO - (format iyonu) CH 3 COOH (asetik asit)... CO 3(suda) HCO - (suda) + H 3 O+ (suda) Tepkimesiyle ilgili olarak; I. O, H + iyonu vermiştir. II. CO 3 ile HCO - konjuge asit - baz çiftidir. III. O ve HCO - baziktir. ifadelerinden hangileri doğrudur? (II ve III) 2

3 1. Asitlerin Genel Özellikleri Sulu çözeltilerinde H + iyonu derişimi OH - iyonu derişiminden fazladır. Suda iyonlaşarak çözünürler. Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirirler. Çözeltilerinin tadı ekşidir. Aktif metallerle (Li, K, Na, Mg...) asit çözeltileri tepkimeye girerek tuz ve gazı oluştururlar. Örneğin; K (k) + KCl (suda) + 1/2(g) Mg (k) (suda) Mg(suda) (g) Aktifliği hidrojenden az olan metallere soy metaller denir. Soy metallerle (Au, Pt) tepkimeye girmezler. Oksijenli asitler metallerin yükseltgenmesini sağlar. Yarı soy metaller (Cu, Hg, Ag) normal asitlerle tepkimeye girmezler. Ancak kuvvetli oksijenli asitlerle tepkimeye girerek tuz, su ve gaz oluştururlar. 7A grubundaki elementlerin (halojenler) hidrojenli bileşikleri asidiktir. Asitlik kuvvetliliği pediyodik cetvelde yukarıdan aşağı doğru artar. Bunun sebebi aşağıya doğru çap arttığı için sulu çözeltilerinde H + iyonunu daha kolay bırakmalarıdır. HF < HCl < HBr < HI Aynı atomlardan oluşan oksijenli asitlerde oksijen sayısı arttıkça (merkez atomun yükseltgenme basamağı arttıkça) asit daha kolay iyonlaşır. Asidin kuvvetliliği artar. HClO 4 > HClO 3 > HClO 2 > HClO HNO 3 > HNO 2 > SO 3 Yükseltgenme basamağı aynı, merkez atomu farklı olan asitlerde elektronegatiflik değeri yüksek olan merkez atomu içeren asitler daha kuvvetlidir. HBrO 2 > HIO 2 HBrO > HIO Cu (k) + Tepkime olmaz. Cu (k) (suda, seyreltik) Tepkime olmaz. Cu (k) + 2 (suda, derişik) Cu(suda) SO 2(g) Cu (k) + 4HNO 3(suda, derişik) Cu(NO 3 ) 2(suda) NO 2(g) Cu (k) + 8HNO 3(suda, seyreltik) 3Cu(NO 3 ) 2(suda) NO (g) Asitlerle bazlar tepkimeye girerek genellikle tuz ve su oluştururlar. Bu tepkimelere nötürleşme tepkimesi denir. Asitlerin NH 3 ile tepkimesinden su çıkışı olmaz. HClO > HBrO HClO 2 > HIO 2 b. Asitlerin Etki (tesir) Değeri Suda iyonlaşırken vermiş oldukları H + sayısına asitlerin etki değeri denir. z ile gösterilir. Asidin değerliğinin fazla olması kuvvetliliğinin fazla olması anlamına gelmez. H + (suda) + Cl- (suda) z = 1 (suda) 2H + (suda) + SO2-4(suda) z = 2 H 3 PO 4(suda) 3H + (suda) + PO3-4(suda) z = 3 + NaOH (suda) NaCl (suda) Karbonatlı ve bikarbonatlı bileşiklerle tepkimeye girerek tuz, su ve CO 2 gazı oluştururlar. CaCO 3(k) + 2 CaCl 2(suda) + CO 2(g) NaHCO 3(k) + HNO 3(suda) NaNO 3(suda) + CO 2(g) Asitler, değerlik sayısına eşit sayıda tuz oluşturabilir. Örneğin; H 3 PO 4 3 değerlikli bir asittir. Bu nedenle 3 tür tuz oluşturabilir. K PO 4 : Primer potasyum fosfat K 2 HPO 4 : Sekonder potasyum fosfat K 3 PO 4 : Tersiyer potasyum fosfat a. Asitlerin Kuvvetliliği Suda % 100 e yakın iyonlaşan asitler kuvvetli, az iyonlaşanlar ise zayıf asittirler. Asidin kuvvetliliği arttıkça sulu çözeltilerinin elektrik iletkenliği de artar. Kuvvetli asitlerin iyonlaşma denklemi tek okla ( ), zayıf asitlerin iyonlaşma denklemi çift okla ( ) gösterilir. Ogranik asitlerin hepsi zayıf asittir. Asitlerin kuvvetlerinin karşılaştırılmasında asidin yapısındaki atomların çapları, elektronegatiflikleri dikkate alınır. Bazı Kuvvetli Asitler Bazı Zayıf Asitler HCl HF HNO 3 HCN CO 3 HClO 4 CH 3 COOH HBr S HI HCOOH 3

4 2. Bazların Genel Özellikleri Sulu çözeltilerinde OH - iyonu derişimi H + iyonu derişiminden fazladır. Suda iyonlaşarak çözünürler. Kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çevirirler. Çözeltilerinin tadı acıdır. Kuvvetli bazlar metallerden sadece amfoter metallerle (Zn, Al, Sn, Pb, Cr) tepkimeye girerler. Amfoter metallerin oksitli (ZnO, Al 2 O 3...) ve hidroksitli (Zn(OH) 2, Al(OH) 3...) bileşikleride amfoterdir. Tepkime sonunda tuz ve gazı oluşur. Al (k) + 3KOH (suda) K 3 AlO 3(suda) + 3/2 (g) Zn (k) + 2NaOH (suda) Na 2 ZnO 2(suda) (g) 3. Tesir Değeri Maddelerin tesir değeri kimyasal tepkimdeki etkileşime göre değişebilir. Asit-baz tepkimelerinde maddelerin molekül başına verdikleri veya aldıkları H + (proton) sayısı tesir değerine eşittir. + KOH (suda) KCl (suda) HCl nin tesir değeri 1, KOH un tesir değeri 1 dir. (suda) + 2NaOH (suda) Na 2 (suda) + 2 ün tesir değeri 2, NaOH ın tesir değeri 1 dir. Redoks tepkimelerinde alınan ya da verilen elektron sayısı tesir değerini verir. Zn + HCl ZnCl 2 Zn nin tesir değeri 2, HCl nin tesir değeri 1 dir. Asitlerle tepkimeye girerek genellikle tuz ve su oluştururlar. + KOH (suda) KCl (suda) a. Bazların Kuvvetliliği Suda % 100 e yakın iyonlaşan bazlara kuvvetli baz, az iyonlaşanlara ise zayıf baz denir. 1A grubu metallerin oluşturduğu bazlar kuvvetlidir. Metallerin hidroksitli (OH - ) bileşikleri baziktir. Aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe metallerin çapı artacağından (OH - ı daha kolay bırakacağı için) bazın kuvveti artar. KOH > NaOH > LiOH Çözünme-Çökelme tepkimelerinde iyonların yükü tesir değerini verir. Cu 2+ + (suda) 2OH- Cu(OH) (suda) 2(k) Cu 2+ nın tesir değeri 2, OH - nin tesir değeri 1 dir. 4. Eşdeğer Kütle Bir maddenin atom veya molekül kütlesinin, tesir değerlğine bölünmesiyle elde edilen değere eşdeğer kütle denir. Eşdeğer kütle = Mol kütlesi / Tesir değeri (M A / z) NaOH in eşdeğer kütlesi = 40/1 = 40 gramdır. Ca(OH) 2 nin eşdeğer kütlesi = 74/2 = 37 gramdır. b. Bazların Etki (tesir) Değeri Suda iyonlaşırken vermiş oldukları OH - sayısına bazların etki (tesir) değeri denir. Bazın tesir değerinin fazla olması kuvvetliliğinin fazla olması anlamına gelmez. KOH (k) K + (suda) + OH- (suda) z = 1 Ba(OH) 2(k) Ba 2+ (suda) + 2OH- (suda) z = 2 Al(OH) 3(k) Al 3+ (suda) + 3OH- (suda) z = 3 Bir maddein kütlesinin eşdeğer kütlesine oranına eşdeğer sayısı denir. Eşdeğer sayısı = Kütle / Eşdeğer kütle 40 gram NaOH ın eşdeğer sayısı = 40/40 = 1 dir. 80 gram NaOH ın eşdeğer sayısı = 80/40 = 2 dir. Bazı Kuvvetli Bazlar Bazı Zayıf Bazlar LiOH NH 3 NaOH AgOH KOH Fe(OH) ar gram, H 3 PO 4 ve NaOH ın eş değer sayıları kaçtır? (Mol kütleleri (g/mol): =98, H 3 PO 4 = 98, NaOH = 40) (4, 6 ve 4,9) Ba(OH) 2 CH 3 N 4

5 Mini Test 1. Kuvvetli asit ve kuvvetli bazlar ile ilgili; I. İyi elektrolittirler. II. Amfoter metallerle oluştururlar. III. Turnusol kağıdına etki etmezler. yagrılarından hangileri doğrudur? 4. NH 3(g) CO (g) He (g) Çıkış borusu A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III HBr çözeltisi KOH çözeltisi Şekildeki düzenekte kaplardan birinde HBr diğerinde KOH çözeltisi bulunmaktadır. Karışımın musluğu açılarak gazlar bu kaplardaki çözeltilerden geçirilmektedir. Buna göre, çıkış borusundan hangi gazlar çıkabilir? 2. X, Y ve Z çözeltileri ile ilgili olarak aşağıdaki bilgiler veriliyor. X çözeltisinde H + iyonu sayısı OH - iyonu sayısından fazladır. Y mavi turnusolu kırmızıya çeviriyor. Y ile Z nötürleşme tepkimesi veriyor. Buna göre, bu çözeltiler için aşağıdaki sınıflandırmalardan hangisi doğrudur? Asit Baz A) Yalnız X Y ve Z B) Yalnız Y X ve Z C) X ve Y Yalnız Z D) X ve Z Yalnız Y E) Y ve Z Yalnız X A) Yalnız He B) Yalnız CO C) He ve CO D) NH 3 ve He E) CO, NH 3 ve He o C de HBrO 4 sulu çözeltisi için, I. Amfoter metaller ile tepkimesinde (g) çıkarır. II. Tesir değeri 4 tür. III. Çözelti içine Ag metali batırıldığında SO 2(g) çıkarır. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 6. K (k) NH 3(g) MgO (k) 3. NH 3, CO, Ne, NO 2 gazlarından oluşmuş bir gaz karışımı NaOH çözeltisinden geçiriliyor. Buna göre, I. Yalnızca NO 2 gazı baz tarafından tutulmuştur. II. Gaz karışımının toplam hacmi azalmıştır. III. Ne un dışındaki gazlar reaksiyona girer. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III I II III İçlerinde su bulunan üç kaptan I. de K, III. MgO katıları çözülüyor. İkinci kapta bulunan sudan NH 3 gazı geçiriliyor. Bu işlemlerden sonra her üç kaba birkaç damla turnusol boyası damlatılıyor. Buna göre, gözlenen renkler ne olur? I II III A) Mavi Mavi Kırmızı B) Mavi Mavi Mavi C) Kırmızı Kırmızı Mavi D) Mavi Kırmızı Kırmızı E) Mavi Kırmızı Mavi 1 C 2 C 3 D 4 E 5 A 6 B Kimya Elbistan

6 B. Suyun Otoiyonizasyonu Saf su polar bir yapıya sahip olup molekülleri arasında dipol-dipol etkileşimi ve hidrojen bağı vardır. Saf su çok az olsada elektriği iletmektedir. Bundan dolayı saf suyun çok az iyonlaştığı anlaşılmaktadır. Suyun iyonlaşma denklemi; ısı H + (suda) + OH- (suda) Yukarıdaki denkleme göre saf suyun iyonlaşma denge bağıntısı K su = [H + ] [OH - ] K su ya iyonlaşma sabiti denir. şeklinde olur. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına otoiyonizasyon (otoprotoliz) denir. Endotermiktir bir olaydır. Sıcaklık arttığında iyonlaşma miktarı artar. Saf suyun çeşitli sıcaklıklardaki iyonlaşma sabitleri (K su ) aşağıda verilmiştir. Sıcaklık K su değeri 10 o C 0, o C 1, o C 1, o C 5, o C de (oda şartlarında) suyun iyonlaşma sabitinin değeri tür. Buna göre; K su = [H + ] [OH - ] = olur. 25 o C de bütün sulu çözeltiler için H + iyon derişimi ile OH - iyon derişi çarpımı tür. H + veya OH - iyonlarının derişimleri artıp azalabilir ama çarpımları sabittir. Yani K su değeri değişmez. H + ile OH - molar derişimleri arasındaki grafik ise aşağıdaki şekildeki gibi olur [H + ] (mol/l) [OH - ] (mol/l) 25 o C deki bir sulu çözelti için; I. [H + ] > [OH - ] ise ortam asidiktir. II. [OH - ] < ise ortam asidiktir. III. [OH - ] > ise ortam baziktir. Sıcaklığı bilinmeyen bir sulu çözelti için; I. [H + ] > ise ortam asidiktir. II. [H + ] < ise ortam asidiktir. III. K su < tür. yargılarından hangileri doğru olabilir? (I, II ve III) (I, II ve III) Oda koşullarında 14 gram KOH tamamen çözülerek 25 litre sulu çözeltisi hazırlanıyor. Buna göre bu çözelti ile ilgili olarak, I. [H + ] < [OH - ] dir. II. [H + ] > dir. III. [OH - ] = dir. yargılılarından hangileri doğrudur? (KOH:56 g/mol) (I ve III) H + (suda) + OH- (suda) x molar x molar K su = [H + ] [OH - ] = x 2 = x =10-7 M olur. Saf suda [H + ] = [OH - ] = molar olur. 25 o C de bütün sulu çözeltilerde, [H + ] = [OH - ] = ise çözelti nötrdür. [H + ] > [OH - ] ya da [H + ] > ise çözelti asidiktir. [H + ] < [OH - ] ya da [OH - ] > ise çözelti baziktir. 0,8 gram NaOH 50 litre çözelti içerisinde çözünmüş olarak bulunuyor. Buna göre, çözeltideki H + iyonları derişimi kaç molardır? (NaOH = 40 g/mol) (2, ) 6

7 C. ph ve poh Kavramları Sulu çözeltilerdeki H + ve OH - iyon derişimleri genellikle çok küçüktür. Bu nedenle asitliği ve bazlığı ifade etmek için ph ve poh kavramları kullanılır. ph ve poh kavramları H + ve OH - iyonları derişiminin eksi (-) logaritmasıdır. ph = - log[h + ] ve poh = - log[oh - ] K su = [H + ] [OH - ] = logaritması alınırsa; (- log[h + ]) + (- log[oh - ]) = - log10-14 ph + poh = o C de ph + poh = 14 Nötr çözeltilerde; ph = poh = 7 Asidik çözeltilerde; ph < 7 < poh Bazik çözeltilerde; poh < 7 < ph eşitliğinde her iki tarafın eşitliği elde edilir. H + iyon derişimi arttıkça ph küçülür, poh büyür. Bir asit çözeltisinin H + iyon derişimi molardır. Buna göre, bu çözeltinin ph ve poh ı kaçtır? (ph = 3, poh = 11) Bir sulu çözelti için; I. 2,5.pH = poh ise çözelti asidiktir. II. [H + ] < M ise çözelti asidiktir. III. [H + ] > [OH - ] ise ph < poh yargılarından hangileri yanlıştır? (Yalnız II) OH - iyon derişimi arttıkça ph büyür, poh küçülür. 25 o C de (oda koşullarında) ph - poh grafiği, 14 7 ph B Bazik A Nötr C 7 14 Asidik poh A noktasında ph 7 dir ve ortam nötrdür. A ile B arasında ph > 7 olduğundan ortam baziktir. A ile C arasında ph < 7 olduğundan ortam asidiktir. 0 0 Asidik Bazik ph skalası 7 14 Nötr Bazik ph artar [H + ] azalır [OH - ] artar poh azalır poh skalası 7 14 Nötr Asidik poh artar [OH - ] azalır [H + ] artar ph azalır 0,8 gram katı NaOH çözülerek hazırlanan 20 litre çözeltinin ph ı kaçtır? (NaOH = 40 g/mol) (ph = 11) poh değeri, ph değerinin 6 katı olan sulu çözelti için, I. [OH - ] iyonları derişimi molardır. II. [H + ] iyon derişimi, [OH - ] iyon derişiminin katıdır. III. Asit çözeltisidir. (I, II ve III) Sıcaklığı bilinmeyen ve ph değeri 6,8 olan bir sulu çözelti için; I. Asidiktir. II. OH - iyonları içermektedir. III. Nötrdür. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (Yalnız II) 7

8 a. Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Bazlarda ph ve poh Hesaplama Kuvvetli asit ve bazlar suda tamamen iyonlaştıkları için H + ve OH - iyon derişimi bulunur. Buna göre, ph ve poh hesaplaması yapılabilir. Oda koşullarındaki 0,4 molar 100 ml HNO 3 çözeltisine 900 ml saf su ilave edilirse son çözeltinin ph ı kaç olur? (log4 = 0,6) (1,4) Bilgi Kavrama Oda koşullarında 10-1 M HBr çözeltisinin ph, poh, [H + ] ve [OH - ] değerlerini hesaplayınız. HBr (suda) H + (suda) + Cl- (suda) Başlangıç: 10-1 M - - Değişim: M M M [H + ] = 10-1 M ph = -log(10-1 ) = 1 [H + ] [OH - ] = [OH - ] = [OH - ] = poh = -log(10-13 ) = 13 Oda koşullarında 3,9 gram K metalini, K (k) + HI (suda) KI (suda) + 1/2 (g) tepkimesine göre tamamen çözmek için 100 ml lik HI çözeltisi kullanılıyor. Buna göre kullanılan HI çözeltisinin poh ı kaçtır? (K:39 g/mol) (14) Oda koşullarında 10-2 M lik HCl çözeltisinin ph ı kaçtır? (2) Oda koşullarında 0,2 mol CuO, CuO (k) + 2HNO 3(suda) Cu(NO 3 ) 2(suda) 25 o C de 0,8 gram NaOH un tamamen çözünmesi ile hazırlamış 500 ml lik çözeltinin ph ı kaçtır? (NaOH: 40 g/mol, log4 = 0,6) (12,6) tepkimesine göre tamamen çözebilmek için, poh değeri 12 olan HNO 3 çözeltisinden en az kaç litre gerekir? (40) 25 o C de ph ı 12 olan 500 ml lik NaOH çözeltisinde kaç gram NaOH çözünmüştür? (NaOH: 40 g/mol) (0,2) Na (k) NaOH (suda) + 1/2 (g) tepkimesine göre, normal koşullarda 1,12 litre gazı ve 500 ml NaOH çözeltisi oluşuyor. Buna göre, çözeltinin ph değeri kaçtır? (13) 8

9 b. Zayıf Asitler ve Bazlarda ph ve poh Hesaplamaları Zayıf asitler ve bazlar suda az iyonlaştıklarından dolayı çözünen molekül ve iyonlar arasında denge kurulur. Dengedeki H + ve OH - iyonlarının molar derişimleri bulunduktan sonra ph ve poh değerleri bulunur. Zayıf asitler için iyonlaşma denklemi aşağıda verilmiştir HA (suda) H + (suda) + A- (suda) Bu denklemin denge bağıntısı aşağıdaki gibidir. [H K + ]. [A - ] a = [HA] 0,1 M lık HA asidinin ph değeri 3 tür. Buna göre, HA nın asitlik sabiti K a değeri kaçtır? (10-5 ) K a, asitler için iyonlaşma sabitidir. Zayıf bazlar için iyonlaşma denklemi aşağıda verilmiştir XOH (suda) X + (suda) + OH- (suda) Bu denklemin denge bağıntısı aşağıdaki gibidir. [X K + ]. [OH - ] b = [XOH] K b, bazlar için iyonlaşma sabitidir. Zayıf asit ve zayıf bazların her bir denge sabiti vardır. 25 o C de K a. K b = K a değeri asitlerin kuvvetliliği için bilgi verir. K a değeri büyüdükçe asidin kuvveti artar. K b değeri bazların kuvvetliliği için bilgi verir. K b değeri büyüdükçe bazın kuvveti artar. 0,1 molar NH 3 çözeltisindeki H + iyon derişimi kaç molardır? (NH 3 için K b = ) ( ) Zayıf asit ve bazların sulu çözeltilerinde daima bir denge olduğundan Le Chatelier Prensibine göre dengeye etki eden tüm faktörler asit ve bazların sulu çözeltileri için de geçerlidir. Zayıf bir asidin sulu çözeltisine sabit sıcaklıkta saf su eklenirse, Bilgi Kavrama Oda koşullarında 0,1 M HA asidiyle hazırlanmış 100 ml çözeltinin ph ı kaçtır? (HA için K a = , log2 =0,3) HA (suda) H + (suda) + A- (suda) Başlangıç: 0,1 M - - Değişim : - x M +x M +x M Sonuç : (0,1 -x) M x M x M [H K + ]. [A - ] a = [HA] x. x = 0,1 - x x 2 = x = molardır. ihmal edilir [H + ] = molar ise ph = -log( ) ph = 3 - log2 ph = 2,7 HA (suda) H + (suda) + A- (suda) Hacim arttığından derişimler azalır ve denge, azalan iyon derişimlerinin bir miktar artırmak için sağa kayar. İyonlaşma yüzdesi artar. H + iyonunun toplam mol sayısı artar. Ancak hacim arttığından dolayı [H + ] iyon derişimi ilk duruma göre azalır. Bu nedenle ph değeri artar ve poh değeri azalır. Asitlik denge sabiti değeri (K a ) sıcaklık sabit olduğundan değişmez. Zayıf bir bazın sulu çözeltisinden sabit sabit sıcaklıkta saf su buharlaştırılırsa, Hacim azaldığından derişimler artar ve denge artan iyon derişimlerini bir miktar azaltmak için sola kayar. İyonlaşma yüzdesi azalır. OH - iyonunun toplam mol sayısı azalır. Ancak hacim azaldığından dolayı [OH - ] iyon derişimi ilk duruma göre artar. Bu nedenle poh değeri azalır ve ph değeri artar. Bazlık denge sabiti değeri (K b ) sıcaklık sabit olduğundan değişmez. 9

10 Mini Test 1. 0,1 M lık HCN zayıf asitinin çözeltisi için, I. %100 iyonlaşmamıştır. II. [H + ] < 0,1 mol/l dir. III. ph = 1 dir. A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 5. Asit Asitlik Sabiti HX HY HZ o C de asitlik sabitleri (K a ) verilen 1 molarlık HX, HY ve HZ asit çözeltilerine ilişkin, I. İyonlaşma yüzdeleri II. ph değerleri III. H + iyon derişimleri niceliklerden hangileri farklıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 2. Asitlik sabiti olan HA asitinin 0,1 M lık çözeltisinde iyonlaşma yüzdesi kaçtır? D) II ve III E) I, II ve III A) 0,2 B) 1 C) 2 D) 5 E) M HA asiti çözeltisinde HA nın % ü iyonlaşmaktadır. Buna göre, HA nın asitlik sabiti (K a ) kaçtır? ml NH 3 sulu çözeltisinin poh değeri 4 tür. Buna göre, A) B) C) D) E) I. İyonlaşma yüzdesi % 5 tir. II. Çözünen NH 3 ün mol sayısı moldür. III. Çözeltinin derişimi M dır. 7. (NH 3 için K b = ) 4. A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 0,1 molar HA asidinin %1 i iyonlaştığına göre, aynı sıcaklıkta HA nın asitlik sabiti (K a ) kaçtır? A) B) C) D) E) ,1 M 0,1 M HF (suda) HCl, kuvvetli asit, HF zayıf asittir. Bu iki çözelti ile ilgili, I. İyonlaşma yüzdeleri II. Nötürleştikleri KOH mol sayısı III. ph değerleri niceliklerinden hangileri aynıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 1 D 2 C 3 E 4 B 5 E 6 A 7 B Kimya Elbistan