MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI PROGRAMI MESLEKİ STAJ UYGULA REHBERİ (Mali Müşavirlik Büroları İçin) Staj, mesleki bilginin uygulamada nasıl kullanıldığının öğrenilmesini sağlayıcı bir eğitimdir. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları programında staj yapılabilecek yerler öncelik sırası ile : Mali Müşavilirlik Büroları Şirketlerin Muhasebe Birimleri Bankalar Kamu Kurumları Staj yapılacak işyerinin, öğrencinin mezuniyet sonrasında çalışmasını sürdürebileceği yer olması veya bu tür işyerlerinin öncelikli tercih edilmesi tavsiye edilir. STAJ YERİNE İLK ADIM İlk günlerde gözlem yapılmalı ve muhasebeye gelen ve muhasebeden giden belgelere dikkat edilmelidir. Dosyalanmış belgeler ve klasörlere göz atılmalı, kaç farklı dosyalama yapıldığı not edilmelidir. Toplam mükellef sayısı, mükelleflerin kaç tanesinin işletme defteri, bilanço esasına göre takip edildiği öğrenilmelidir. Kullanılan muhasebe programı incelenmeli, belgelerin işletme defteri ve bilanço esasına göre nasıl kaydedildiği incelenmeli ve not alınmalıdır. İŞLEMLERİ TAKİP EDİLECEK ÖRNEK MÜKELLEF SEÇİMİ Mükellefler içerisinde işlem hacmi yüksek, alış ve satışları büyük oranda belgeli (kayıt dışı az) olan ve bilanço esasına tabi (yevmiye ve büyük defter kayıtları olan), çalışan personel sayısı fazla olan bir mükellef örnek mükellef olarak seçilmelidir. Aşağıdaki maddelerde belirtilen işler için mümkün olduğu kadar bu mükellef üzerinden takip yapılmalıdır. Mükellef seçiminde mali müşavirden veya muhasebe yetkilisinden yardım alınabilir. BELGELER, DOSYALAMA VE GÖZLEM: Gelen faturalar (alış faturaları) nasıl dosyalanmaktadır? Satış faturaları (işletme tarafından düzenlenen) nasıl dosyalanmaktadır?
Ücret bordroları nasıl dosyalanmaktadır? Beyannameler nasıl dosyalanmaktadır? Muhasebe fişleri (mahsup fişi) kullanılmakta mıdır? Mahsup fişinin yararları nelerdir? Önceki yıllara ait belgeler nasıl muhafaza edilmektedir? Önceki yıl sonuna (31.12) ilişkin mizan, bilanço ve gelir tablosu hangi dosyadadır? İnceleyiniz? Önceki yıla ait yevmiye defteri ve büyük defteri inceleyiniz. Bu defterler nasıl muhafaza edilmektedir? Mükelleflerden ne zaman belge toplanmaktadır? Bu belgeler hangi döneme ilişkin belgelerdir? BELGELER Fatura Faturada yer alan bilgileri inceleyiniz? Vergi usul kanununa bakarak faturada yer alması gerekli bilgileri yazınız. Bir faturanın alış faturası mı, satış faturası mı olduğunun nasıl anlaşıldığını öğreniniz. Faturaların muhasebe kaydından ve dosyalanmadan önce nasıl ve neden sıralandığını öğreniniz. Faturaların muhasebe programına nasıl kaydedildiğini ve hangi fatura için hangi muhasebe kaydının yapıldığını not alınız. Muhasebe kayıtlarında hangi fatura bilgilerinin kullanıldığını ve nasıl açıklama yapıldığını not alınız. Farklı boyutlarda ve farklı türlerde fatura var mı? Kaç farklı fatura gözlediğinizi belirtiniz? Ödeme Kaydedici Cihaz (ÖKC) Belgeleri (Fişler, Z Raporları) ÖKC'den gelen belgeleri inceleyiniz, bunlar için nasıl kayıt yapıldığını öğreniniz ve kayıt çıktılarını dosyanıza ekleyiniz. İade Faturları İade faturası bulunuz ve inceleyiniz. Nasıl kayıt yapıldığını not alınız. Elektrik, Su ve Telefon Faturaları Birer fotokopi alarak, faturalar ile hangi muhasebe kayıtlarının yapılmış olduğunu öğreniniz. Serbest Meslek Makbuzu Hangi durumda kullanıldığını, kim tarafından düzenlendiğini, nasıl düzenlendiğini öğreniniz.
Bir adet fotokopi alınız. Hangi muhasebe kaydının yapıldığını öğreniniz. Muhasebe kaydının bir çıktısını dosyanıza koyunuz. Banka Ekstreleri Bankaya giderek (veya internetten) ekstre almayı öğreniniz. Ekstre fotokopisi alınız. Ekstrede yer alan işlemler için hangi muhasebe kayıtlarının yapıldığını öğreniniz. Fotokopisini aldığınız ekstredeki işlemler için yapılan muhasebe kaydının çıktısını alınız veya kendiniz muhasebe kayıtlarını yapınız. Dekont ve ekstre arasındaki fark nedir? Öğreniniz. Gider Pusulası Hangi işlemler için kullanıldığını öğreniniz. Daha önce kullanılmış bir gider pusulası var ise fotokopisini alınız. Hangi muhasebe kaydının yapıldığını ayrıca not alınız. MUHASEBE PROGRAMI Hangi muhasebe programı kullanılmaktadır? Kayıtlar nasıl yapılmaktadır? Kayıt yapmak için klavyede hangi tuşa basılmaktadır? Yapılan muhasebe kayıtlarının çıktılarını inceyiniz. Hangi faturalar için hangi kayıtların yapıldığını öğreniniz. Kayıtlarını anladığınız faturaları ve muhasebe kayıtlarının birer fotokopisini temin ediniz. Programa basit kayıtlar yapmayı öğreniniz? Mümkünse sizin için geçici bir deneme işletmesi açılmasını sağlayınız. Bu deneme işletmesinde faturalara göre kendiniz kayıtlar yapmaya çalışınız. Yaptığınız kayıtların çıktılarını dosyanıza koyunuz. İLİŞKİLİ KURUM VE KURULUŞLAR Muhasebenin ilişkili olduğu, vergi dairesi, sigorta, banka, ticaret ve sanayi odası gibi kurumları en az birer defa ziyaret ediniz? Ziyaretinizin konusunu (orya neden gönderildiğinizi) belirtiniz. Ziyaret edemediyseniz nedenini belirtiniz. Ziyaret ettiğiniz farklı kurumlar varsa neden gittiğinizi belirtiniz?
BEYANNAMELER Takip ettiğiniz örnek işletme için, KDV Beyannamesi Bir adet KDV beyannamesini kendiniz elle düzenleyiniz ve nasıl ve hangi bilgilere göre düzenlendiğinizi açıklayınız. KDV mahsup kaydı ile ilişkisini gösteriniz. Düzenlediğiniz beyannameyi staj bitiminde getiriniz. Muhtasar Beyanname Bir adet muhtasar beyannamesini kendiniz elle düzenleyiniz ve nasıl ve hangi bilgilere göre düzenlendiğinizi açıklayınız. Ücret bordrosu ile ilişkisini gösterniz. Düzenlediğiniz beyannameyi staj bitiminde getiriniz. Geçici Vergi Beyannamesi Sigorta Bildirgesi ÜCRET BORDROLARI Seçtiğiniz işletmenin geçmiş dönemlere ilişkin ücret bordrolarını inceleyiniz. Ücret bordrosunda hangi bilgilerin yer aldığını not alınız. Staj sırasında seçtiğiniz işletmenin ücret bordrosu düzenlenmesi ile ilgili faaliyetine katılınız veya gözleyiniz.
Düzenlenen ücret bordrosu hangi döneme ilişkindir? Bu ücret bordrosu hangi tarihte düzenlenmiştir? (Örneğin, Temmuz dönemine ait ücret bordrosu, 10 Ağustos'ta düzenlenmiştir, gibi) Düzenlenen ücret bordrosu ile ilgili olarak hangi muhasebe kaydının yapıldığını not alınız, muhasebe kaydından bir fotokopi alınız. Ücret bordrosu/tahakkuku ile şu soruları cevaplayınız Hangi tarihte kayıt işlemi (muhasebe programına) yapılmıştır. Muhasebe kaydı hangi tarihe yapılmıştır. Temin ettiğiniz ücret bordrosuna benzeyen bir adet ücret bordrosunu kendiniz elle veya ofis programında kendiniz düzenleyiniz. (1 kişi için olması yeterlidir) Kendinizin düzenlediği ücret bordrosu için, staj yaptığınız yerde yapılan muhasebe kaydının bir benzerini kendiniz yapınız. Ücret bordrosunda yer alan vergi ve sigorta kesintilerinin hangi beyanmelerde kullanıldığını öğreniniz. Bu konuyla ilgili beyanname başlığındaki çalışmaları yapınız. Bir işletmede yeni işe başlayan biri için ne tür işlemler yapılmaktadır. Mükellef işletmelerde çalışan personeller için hangi bildirimler yapılmaktadır. Çalışan sayısı en fazla olan işletmeyi tespit ediniz ve ücret bordrosunu inceleyiniz. Çalışanların brüt ücretlerini inceleyiniz, kaç çalışanın asgari ücret ile çalıştığını not alınız. DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Seçtiğiniz işletme için bir önceki yıl sonunda (31.12), gelir tablosu ve bilanço düzenlemeden önce hangi dönem sonu işlemlerini yaptığını inceleyiniz. Dönem sonuna özgü hangi kayıtların ne amaç ile yapıldığını not alınız. Kesin Mizanı inceleyiniz ve fotokopi alınız. Bu mizandan yararlanarak kendiniz bilanço düzenleyiniz. İşletmenin ay sonuna ait kayıtlarının tamamlanmasının ardından muhasebe programından mizan alınız ve bu mizana göre, gelir tablosu ve bilanço düzenleyiniz. Staj bitiminde yanınızda getiriniz. BİLANÇO VE GELİR TABLOSU Takip ettiğiniz işletmin geçmiş iki döneme (yıl) ilişkin bilanço ve gelir tablolarını temin ediniz. Son iki yıllık dönemde işletmenin gelişimini, Satışları, aktif büyüklüğü, karlılığı (brüt ve net), dönen varlıkları, borçları ve borç ödeme gücü açılarından yorumlayınız.
SEKTÖR İNCELEMESİ Ticari mal alıp satan işletmelerin dışında, üretim, özel yap-sat inşaat, inşaat taahhüt, dış ticaret konularında faaliyet gösteren işletmeleri inzeleyiniz. Bu sektörlerde diğer sektörlerden farklı olarak hangi belgelerin kullanıldığını öğreniniz. Muhasebe kayıtlarında kullanılan ve bulduğunuz farklı belgelerden fotokopi temin ediniz. Bu alanlarda faaliyet gösteren işletmelerin, ticari mal alıp satan işletmelerden farklı olarak hangi hesapları ve nasıl kullandıklarını not ediniz. MEVZUAT Çalıştığınız iş yerinde mevzuatın nasıl takip edildiğini inceleyiniz. Siz de vergi kanunlarına ve maddelerine ihtiyaç olduğunda nasıl ulaşıldığını öğreniniz. Vergi usul kanunu, gelir vergisi kanunu, katma değer vergisi kanunu, kurumlar vergisi kanunu ile ilgili birer maddeye ulaşınız ve ulaştığınız bir maddenin çıktısını dosyanıza koyunuz. STAJ DEFTERİ Bu yönergede mevcut konuları bir sayfaya elle veya bir ofis programı kullanarak yazabilir ve bu sayfaları staj defterine yapıştırabilirsiniz. (Ofis programı kullanarak yazmayı tercih etmeniz önerilir) STAJ SONU Staj döneminde yukarıda belirtilen konularda elde ettiğiniz fotokopileri ve kendi yaptığınız örnekleri dosyalayınız. Bu dosyayı staj defteri ile birlite getiriniz. Staj belgelerinizi stajın bitimini takip eden 1 aylık süre içerisinde ilgili öğretim elemanına teslim ediniz. STAJ DENETİMİ Staj sürecinde sizi takip eden yetkilinize yardımcı olunuz. Staj sürecinde danışman hocanız tarafından staj yeriniz telefonla aranarak veya staj yeriniz izyaret edilerek, stajerlik durumunuz incelenebilecektir. Staj yerinize zamanında gidiniz ve mesai saatlerine uyunuz.