DENEY 15-1 Endüvi Direncinin Ölçümü AMAÇ Deneyler tamamland ktan sonra üç fazl ç k k kutuplu senkron jeneratörün endüvi direncinin ölçümü konusunda yeterli bilgiye sahip olunabilecektir. GEREKL TEÇH ZAT Adet Tan m Katalog No 1 Üç Fazl Ç k k Kutuplu Senkron Makine EM-3330-3A 1 Üç Fazl Güç Kayna Modülü EM-3310-1B 1 DC Güç Kayna Modülü EM-3310-1A 1 Üç kutuplu ak m limit koruma alter modülü EM-3310-2A 1 Dijital DC Ampermetre EM-3310-3A 1 Dijital DC Voltmetre EM-3310-3B 1 Laboratuar Masas EM-3380-1A 1 Sigorta Seti EM-3310-5B 1 Deney çerçevesi EM-3380-2A Veya deney çerçevesi EM-3380-2B 1 Ba lant kablolar için tutucu EM-3390-1A 1 Ba lant kablolar seti EM-3390-3A 1 Güvenli köprü ba lant fi leri seti EM-3390-4A 15-2
ek. 15-1-1 Endüvi direncinin ölçümü için devre diyagram 15-3
ek. 15-1-2 Endüvi direncinin ölçülmesi için ba lant diyagram 15-4
LEM BASAMAKLARI D KKAT: Bu laboratuar deneylerinde yüksek gerilim vard r. Aksi belirtilmedikçe hiçbir ba lant ve ba lant lardaki de i iklik gerilim alt nda yap lmayacakt r. Herhangi bir tehlikeli durum meydana geldi inde vakit kaybetmeden Üç Fazl Güç Kayna modülü üzerinde bulunan k rm z EMERGENCY OFF butonuna bas lmal d r. 1. Üç fazl ç k k kutuplu senkron makineyi laboratuar masas üzerine yerle tirerek, deney düzene i üzerinde gerekli modülleri kurunuz. ekil 15-1-2 nolu ba lant diyagram ve ekil 15-1-1 nolu devre emas na göre devreyi olu turunuz. Devrenin kurulumu tamamland ktan sonra deney yöneticiniz devreyi kontrol etmelidir. 2. DC güç kayna modülü üzerinde bulunan gerilim ayar dü mesi yard m yla gerilimi minimum de erine ayarlay n z. 3. S ras yla üç kutuplu ak m limit koruma alterini, üç fazl güç kayna modülünü ve DC güç kayna n devreye ba lay n z. 4. DC güç kayna üzerinde bulunan START butonuna bas n z. Gerilim ayar dü mesini yava ça döndürerek 8 V de erine ayarlay n z. Dijital ampermetrede görülen I de erlerini Tablo 15-1-1e kay t ediniz. Armatür direnç de erlerini R a =E/2I denklemini kullanarak hesaplay n z. 5. Tablo 15-1-1deki E de erlerine ba l olarak 4. ad m tekrarlay n z. 6. S ras yla DC güç kayna modülü, üç fazl güç kayna modülünü ve üç kutuplu ak m limit koruma alterini devreden ç kart n z. Tablo 15-1-1 Ölçülen I ve hesaplanan R a de erleri E (V) I (A) Hesaplanan R a ( ) 8 V 10 V 14 V 15-5
Bo ta Çal ma Doyma Karakteristi i DENEY 15-2 AMAÇ Deneyler tamamland ktan sonra üç fazl ç k k kutuplu senkron jeneratörün bo ta çal ma doyma karakteristi i konusunda yeterli bilgiye sahip olunabilecektir. GEREKL TEÇH ZAT Adet Tan m Katalog No 1 DC Sabit M knat sl Makine EM-3330-1A 1 Üç Fazl Ç k k Kutuplu Senkron Makine EM-3330-3A 1 Üç Fazl Güç Kayna Modülü EM-3310-1B 1 DC Güç Kayna Modülü EM-3310-1A 1 Üç kutuplu ak m limit koruma alter modülü EM-3310-2A 1 Senkron Makine Uyart m Modülü EM-3310-1C 1 Dijital DC Ampermetre EM-3310-3A 1 Dijital DC Voltmetre EM-3310-3B 1 Dijital Devir Say s Ölçer EM-3310-3G Veya Manyetik Toz Fren Ünitesi Fren Kontrolörü EM-3320-1A EM-3320-1N 1 Dijital Güç Analizörü EM-3310-3H Veya Dijital AC Ampermetre Dijital AC Voltmetre EM-3310-3C EM-3310-3D 1 Laboratuar Masas EM-3380-1A 1 Sigorta Seti EM-3310-5B 1 Deney çerçevesi EM-3380-2A Veya deney çerçevesi EM-3380-2B 1 Ba lant kablolar için tutucu EM-3390-1A 1 Ba lant kablolar seti EM-3390-3A 1 Güvenli köprü ba lant fi leri seti EM-3390-4A 15-7
ek. 15-2-1 Bo ta çal ma doyma testi için devre diyagram 15-8
ek. 15-2-2 Bo ta çal ma doyma testi için ba lant diyagram 15-9
LEM BASAMAKLARI D KKAT: Bu laboratuar deneylerinde yüksek gerilim vard r. Aksi belirtilmedikçe hiçbir ba lant ve ba lant lardaki de i iklik gerilim alt nda yap lmayacakt r. Herhangi bir tehlikeli durum meydana geldi inde vakit kaybetmeden Üç Fazl Güç Kayna modülü üzerinde bulunan k rm z EMERGENCY OFF butonuna bas lmal d r. 1. DC sabit m knat sl makineyi, üç fazl ç k k kutuplu senkron makineyi ve dijital devir say s ölçeri laboratuar masas üzerine yerle tiriniz. Kaplinleri kullanarak üç fazl ç k k kutuplu senkron makineye DC sabit m ktan sl makineyi ve dijital devir say s ölçeri ba lay n z. Üçgen vidalar kullanarak emniyetli bir ekilde sabitleyiniz. Kaplin muhafazas n ve aft sonu muhafazas n kurunuz. Kaplin muhafazalar n ve aft sonu muhafazalar ba lay n z. 2. Deney düzene i üzerinde gerekli modülleri kurunuz. ekil 15-2-2 nolu ba lant diyagram ve ekil 15-2-1 nolu devre emas na göre devreyi olu turunuz. Devrenin kurulumu tamamland ktan sonra deney yöneticiniz devreyi kontrol etmelidir. Senkron jeneratör üçgen olarak çal r. Bu deneyi, yük alt nda olan sistemin s cakl n n yükselmesini önlemek için mümkün oldu unca çabuk tamamlay n z. 3. DC güç kayna modülü üzerinde bulunan gerilim ayar dü mesi 0 konumuna ayarlay n z. Senkron makine uyart m modülü üzerinde bulunan gerilim ayar dü mesi 0 konumuna ayarlay n z. 4. S ras yla üç kutuplu ak m limit koruma alterini, üç fazl güç kayna n ve DC güç kayna modülünü devreye al n z. 5. Dc güç kayna modülü üzerinde bulunan START butonuna bas larak gerilim ayar dü mesi yard m yla jeneratör nominal devir say s na ula nca kadar gerilim artt r l r. Not : Jeneratörün nominal devir say s 60 Hzde 1800 rpmdir. 6. Senkron makine uyart m modülünü devreye ba lay n z. 15-10
7. Senkron makine uyart m modülü üzerinde bulunan gerilim ayar dü mesi yava ça çevirerek uyarma ak m n 0 A de erine ayarlay n z. Tablo 15-2-1e jeneratör ç k gerilimi E 0 ve devir say s N de erlerini kay t ediniz. 8. Tablo 15-2-1 de verilmi olan farkl I f de erleri için 7. ad m tekrarlay n z. 9. S ras yla DC güç kayna n, senkron makine uyart m modülünü, üç fazl güç kayna modülünü ve üç kutuplu ak m limit koruma alterini devreden ç kart n z. 10. Tablo 15-2-1 kullanarak, ekil 15-2-3 de E 0 &I f e risini olu turunuz. Tablo 15-2-1 Ölçülen E 0, I f ve N de erleri I f (A) 0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 0.12 0.14 E 0 (V) N (rpm) I f (A) 0.16 0.18 0.2 0.22 0.24 0.26 0.28 0.3 E 0 (V) N (rpm) 250 200 150 100 50 0 0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 If (A) ekil 15-2-3 E 0 &I f e risi 15-11
DENEY 15-3 K sa Devre Karakteristi i AMAÇ Deneyler tamamland ktan sonra üç fazl ç k k kutuplu senkron jeneratörün k sa devre karakteristi i konusunda yeterli bilgiye sahip olunabilecektir. GEREKL TEÇH ZAT Adet Tan m Katalog No 1 DC Sabit M knat sl Makine EM-3330-1A 1 Üç Fazl Ç k k Kutuplu Senkron Makine EM-3330-3A 1 Üç Fazl Güç Kayna Modülü EM-3310-1B 1 DC Güç Kayna Modülü EM-3310-1A 1 Üç kutuplu ak m limit koruma alter modülü EM-3310-2A 1 Senkron Makine Uyart m Modülü EM-3310-1C 1 Dijital DC Ampermetre EM-3310-3A 1 Dijital DC Voltmetre EM-3310-3B 1 Dijital Devir Say s Ölçer EM-3310-3G Veya Manyetik Toz Fren Ünitesi Fren Kontrolörü EM-3320-1A EM-3320-1N 1 Dijital Güç Analizörü EM-3310-3H Veya Dijital AC Ampermetre Dijital AC Voltmetre EM-3310-3C EM-3310-3D 1 Laboratuar Masas EM-3380-1A 1 Sigorta Seti EM-3310-5B 1 Deney çerçevesi EM-3380-2A Veya deney çerçevesi EM-3380-2B 1 Ba lant kablolar için tutucu EM-3390-1A 1 Ba lant kablolar seti EM-3390-3A 1 Güvenli köprü ba lant fi leri seti EM-3390-4A 15-13
ek. 15-3-1 K sa devre testi için devre diyagram 15-14
ek. 15-3-2 K sa devre testi için ba lant diyagram 15-15
LEM BASAMAKLARI D KKAT: Bu laboratuar deneylerinde yüksek gerilim vard r. Aksi belirtilmedikçe hiçbir ba lant ve ba lant lardaki de i iklik gerilim alt nda yap lmayacakt r. Herhangi bir tehlikeli durum meydana geldi inde vakit kaybetmeden Üç Fazl Güç Kayna modülü üzerinde bulunan k rm z EMERGENCY OFF butonuna bas lmal d r. 1. DC sabit m knat sl makineyi, üç fazl ç k k kutuplu senkron makineyi ve dijital devir say s ölçeri laboratuar masas üzerine yerle tiriniz. Kaplinleri kullanarak üç fazl ç k k kutuplu senkron makineye DC sabit m ktan sl makineyi ve dijital devir say s ölçeri ba lay n z. Üçgen vidalar kullanarak emniyetli bir ekilde sabitleyiniz. Kaplin muhafazas n ve aft sonu muhafazas n kurunuz. Kaplin muhafazalar n ve aft sonu muhafazalar ba lay n z. 2. Deney düzene i üzerinde gerekli modülleri kurunuz. ekil 15-3-2 nolu ba lant diyagram ve ekil 15-3-1 nolu devre emas na göre devreyi olu turunuz. Devrenin kurulumu tamamland ktan sonra deney yöneticiniz devreyi kontrol etmelidir. Senkron jeneratör üçgen olarak çal r. 3. DC güç kayna modülü üzerinde bulunan gerilim ayar dü mesi 0 konumuna ayarlay n z. Senkron makine uyart m modülü üzerinde bulunan gerilim ayar dü mesi 0 konumuna ayarlay n z. 4. S ras yla üç kutuplu ak m limit koruma alterini, üç fazl güç kayna n ve DC güç kayna modülünü devreye al n z. 5. DC güç kayna modülü üzerinde bulunan START butonuna bas larak gerilim ayar dü mesi yard m yla jeneratör nominal devir say s na ula nca kadar gerilim artt r l r. Not : Jeneratörün nominal devir say s 60 Hzde 1800 rpmdir. 6. Senkron makine uyart m modülünü devreye ba lay n z. 15-16
7. Senkron makine uyart m modülü üzerinde bulunan gerilim ayar dü mesi yava ça çevirerek uyarma ak m n 0 A de erine ayarlay n z. Tablo 15-3-1e jeneratör ç k ak m I 0 ve devir say s N de erlerini kay t ediniz. 8. Tablo 15-3-1 de verilmi olan farkl I f de erleri için 7. ad m tekrarlay n z. 9. S ras yla DC güç kayna n, senkron makine uyart m modülünü, üç fazl güç kayna modülünü ve üç kutuplu ak m limit koruma alterini devreden ç kart n z. 10. Tablo 15-3-1 kullanarak, ekil 15-3-3 de I 0 &I f e risini olu turunuz. Tablo 15-3-1 Ölçülen I 0, I f ve N de erleri I f (A) 0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 0.12 I 0 (V) N (rpm) I f (A) 0.14 0.16 0.18 0.20 0.22 0.24 I 0 (V) N (rpm) 1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 If (A) ekil 15-2-3 I 0 &I f e risi 1 15-17