İL TANITIM GÜNLERİ OUT100.000 ZİYARETÇİ OUT İZMİR ULUSLARARASI KARADENİZ FUARI IN 2.000.000 ZİYARETÇİ IN İL TANITIM GÜNLERİ Mİ YOKSA KARADENİZ TANITIM FUARLARI MI? Karadeniz illeri 2014 yılında il tanıtım günlerine 200-300 bin lira harcayarak 100 bin ziyaretçiye tanıtım yapmak yerine 40-50 bin lira harcayarak 2 milyon ziyaretçiye ve Uluslararası Fuar da tanıtım yapmak arasında tercih yapacak. İller tercihini 2014 yılında yapacak. Ancak Başbakanlık tanıtma fonu yerinde bir kararla il günlerine fondan maddi desteği keserken İzmir Fuarı ndaki Karadeniz Festivali ne destek vermekle tercihini ortaya koymuştur. Artık ülkemizde de gelişmiş toplumlar gibi az olsun benim olsun, ben öne çıkayım yerine, kalkınmaya en büyük katkıyı nasıl sağlarım?, ortak akıl ve güçle minimum harcama ile maksimum yarar nasıl sağlarım? sorgusu yapılmaya başlandı. Karadeniz Konfederasyonu nca Uluslararası İzmir Fuarı nda düzenlenen Karadeniz Fuarı na 2.000.000 kişi katılınca tüm tanıtım günleri dengeleri değişti. Karadeniz illerimiz 200-300 bin lira ilin bütçesini harcayarak 100.000 kişiye tanıtım yapmak yerine neden 50 bin lira harcayarak 2.000.000 ziyaretçiye tanıtım fırsatı değerlendirilmiyor diye sorgulayan İzmir Fuarı Katılımcıları nın eleştirilerine Karadeniz Konfederasyonu Genel Başkanı Hızır MURTEZAOĞLU şu açıklamayı yaptı: Biz Karadeniz Konfederasyonu olarak bölgenin kalkınması ve tanıtımı için yoğun çaba harcıyoruz. Son olarak Uluslararası Fuar da düzenlediğimiz 1 km boyundaki Karadeniz Sokağı, fuarın gözdesi oldu. 2 milyona yakın ziyaretçi aldı. İzmir de 10 gün süre ile tam bir Karadeniz Rüzgarı esti. Konfederasyon olarak bunun mutluluğunu yaşıyoruz. Ancak doğrusunu söylemek gerekirse bu ziyaretçi patlamasını bizde beklemiyorduk. Karadeniz İllerimiz adına biz beyanda bulunamayız. Ancak ilerlimiz de Karadeniz Sokağı na konuk olan 2 milyon ziyaretçiyi ön görememiştir. Yoksa hiç bir ilimiz tartışmalı da olsa yüz bin ziyaretçi için il tanıtım günleri adı altında 200-300 bin lira ilin parası ve tanıtım gücü harcanırken İzmir de 2 milyon ziyaretçi alan Karadeniz Sokağı na 50 bin harcamaktan il yöneticileri imtina etmezler. Gelecek yıllarda illerimizin bu tanıtım fırsatını değerlendirerek KADEKON ve sahipliğindeki İzmir Fuarı nda 2 milyon ziyaretçi ile buluşmak için gerekeni yapacağına inancımız tamdır. Ziyaretçilerin bu yıl ilerimize yaptığı eleştiri, bu yıl için haklı değildir. Keza bu ziyaretçi patlaması ön görülemez bir durumdur. Bu konuda bölge ajanslarımıza da önemli görevler düşmektedir. Ajanslar bölgesel katılımın belli sorumluluğunu üstlenmeli, kalan katılım katkısı iller tarafından yapılmalıdır. İllerimizin kültürel etkinlikleri konusunda çalışma yapmaları gerekmektedir. 2 milyon insan Karadeniz Sokağı nı ziyaret ettiğine göre bu insanların ilgisine illerimizin cevap vermesi zorunluluk haline gelmiştir. 2014 yılı için şimdiden çalışma yapılması gerekmektedir. 2 KARADENİZMİR 3
KADEKON&KARADENİZLİLER 82. İZMİR FUARI NA DAMGA VURDU 260 stanttan oluşan Karadeniz Etkinliği nde yok yok. KADEKON tarafından düzenlenen İzmir Karadeniz Günleri nde artık yer bulunamıyor. 2013 Karadeniz Sokağı nda 2 milyona varan ziyaretçi patlaması katılımı zorlaştırdı. Karadeniz illeri için düzenlenmiş en büyük tanıtım fırsatına dönüşen fuara katılacaklarda önceki yıl katılımcılarına öncelik hakkı verilecek. Ancak bu hakkı Ocak 2014 e kadar kullanmayan iller bu haktan yararlanamayacak. Ayrıca bölgedeki 4 kalkınma ajansından Ocak 2014 e kadar sözleşmesini imzalayan veya rezervasyonunu yapan ikisine katılım fırsatı verilecek. İlk teklif önce katılmış olan ajanslara yapılacak. Rize Borsası 2013 Fuarı ndaki patlamayı görünce fuarın hemen ardından önümüzdeki yılın anlaşmasını yaptı ve otantik ve bölgesel özellikleri taşıyan bir Çay Satış Merkezi kuracağını belirtti. Diğer yandan Konfederasyon dan yapılan açıklamada standart fuar stantlarının kurulmasına izin verilmeyeceği belirtildi. Buna göre yapılan düzenleme gereği mutlaka bölgesel özelliği olan stantlar kurulacak dendi. İZMİR KARADENİZ FUARI NDA 2 MİLYONA VARAN ZİYARETÇİ İzmir Karadeniz Fuarı nda 2 milyona varan ziyaretçi patlaması olunca 2014 Fuarı nda yer bulmak zorlaştı. Rize Borsası şimdiden 50 m 2 yer aldı. 4 KARADENİZMİR 5
KADEKON un 4. Karadeniz günlerine katılan firmalar yoğun ilgi gördü. Karadeniz Sokağı nda ayrım yapılamadan ülke barışına katkı için konuk kültür ürünlerine de yer verildi. 1 km boyundaki Karadeniz Sokağı nda kurulan mutfaklarda, ziyaretçiler Karadeniz damak tadına ulaştı. 6 7
Yoğun protokolü ağırlayan Konfederasyon Genel Başkanı MURTEZAOĞLU; Sivil toplum tarihinin en büyük organizasyonunu gerçekleştirdik. 18 ilden 260 stantla Karadeniz, İzmir Fuarı ndaydı. 8 ülke fuarımıza katıldı. Yüz binlerce insanı fuarda konuk ettik. 525 kişilik folklor gösterisi yaptık, 8 ülke ve 8 Karadeniz ili Uluslarası Halk Oyunları Yarışması na katıldı. Dünya Barış Günü nü konuk ülkelerle kutladık. 8 Karadeniz Mutfağı nda, fuar süresince hizmet verildi. Fuar ana konser salonunda 3 büyük konser düzenledik. Yüzbinler Karadeniz Kültürü nü yaşadı, paylaştı. 30 Ağustos u konuklarımızla kutladık. Başta Komite Bakanı Çetin KORKUT olmak üzere, Mali Sayman Mehmet KESKİN, Genel Koordinatör Selehattin TÜRÜT, Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet BİBEROĞLU, Biziz Market sahibi Şehmuz ÖNCEL i ve katkı koyan herkesi kutluyorum. diyen başkan MURTEZAOĞLU artık sivil toplumun çıtası kolay ulaşılamayacak bir yerde dedi. 8 9
KADEKON DAN DEV GÖSTERİ: KARADENİZ ATEŞİ 10 11
KARDEŞ VE ORTAK KÜLTÜR 9 ülkeden 16 ekibin katıldığı Uluslararası Halk Oyunları Yarışması nda ülkeler, kardeş ve ortak kültür vurgusu yaptı. 525 dansçıdan oluşan Kadekon sun, Ordu, Rize, Çorum, Giresun, OĞLU, başarılı bir organizasyon icra Karadeniz Ateşi kortej geçişi ile Trabzon, Artvin illerinin katıldığı edildiğini açıkladı. Yabancı ülke ko- göz kamaştırdı. Yurt dışından Bulgaristan, G.Osetya, Kosova, Bosna Hersek, Filistin, Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Türkiye den Sam- Karadeniz Ateşi Dans Grubu nun kortej geçişi fuarda büyük ilgi gördü. Halk Oyunları Yarışma Komitesi adına açıklama yapan Şemsi KÖSE- nuklarının yarışma süresince en iyi şekilde konuk edildiğini açıklayan KÖSEOĞLU, herkes çok heyecanlıydı dedi KADEKON tarafından düzenlenen Uluslararası Karadeniz Halk Oyunları Yarışması na BULGARİSTAN, G.OSETYA, KOSOVA, BOSNA HER- SEK, FİLİSTİN, MAKEDONYA, KARA- DAĞ, SİRBİSTAN, TÜRKİYE olmak üzere 9 ülkeden 11 ekip katıldı. Konuk kültür olan Filistin özel ödül aldı. Yarışma coşkulu geçti. Ödül törenine İzmir Valisi Mustafa TOPRAK, Büyük Şehir Belediye Başkanı Aziz KOCAOĞLU ve çok sayıda protokol ile davetli katıldı. Dereceye girenlere ödüllerini vali toprak ve başkan KOCAOĞLU ile KADEKON Genel Başkanı MURTEZAOĞLU verdi. Birinciye 7.500 TL, ikinciye 5.000 TL, üçüncüye 2.500 TL ödül verilen yarışmada toplu gösteri büyük beğeni topladı. 12 13
KADEKON DAN DEV KONSER 82. İzmir Enternasyonal Fuarı kapsamında düzenlenen Karadeniz Sokağı etkinliklerinde ilk gün Trabzon gecesi düzenlendi. Geceye Trabzon u temsilen Vali Yardımcısı Şükrü KARA katıldı. Kadekon Başkanı MURTEZAOĞLU ve Yönetim Kurulu nun yer aldığı konserlere ilgi yüksekti. KADEKON un müzik grubu olan Grup CEFUKA büyük beğeni topladı. Ardından sahne alan ünlü sanatçı Fuat SAKA katılımcıları coşturdu. 14 15
Fuarın ikinci gününde Çim Saha Konser alanında Karadeniz konseri düzenlendi. Konsere Karadenizlilerin yanında İzmir haklıda büyük ilgi gösterdi. Selim BÖLÜKBAŞI katılımcıları coşturdu. İbrahım CAN ile zirve yapan coşku ile katılımcılar unutmayacağı bir gece yaşadı Karadeniz Konfederasyonuna teşekkür eden katılımcılar konserlerin devamını istedi. 16 KARADENİZMİR 17
Karadeniz Konserleri nin üçüncü gününde ise sahnede Mustafa ŞAFAK ve Hülya POLAT vardı. Coşku zirve yaptığı konserde Karadenzililer Egelilerle horon oynadı. Yoğun katılım olan konsere Karadenzililer kadar Egeliler de ilgi gösterdi. Karadeniz Konfederasyonu adına Genel Başkan MURTEZAOĞ- LU ve Komite Başkanı Çetin KORKUT, sanatçılara plaket verdi. 18 19
KASTAMONU STAND I İLGİ ODAĞI OLDU KADEKON UN ONUR KONUĞU; TRABZON 82. İzmir Enternasyonal Fuarı kapsamında düzenlenen Karadeniz Sokağı etkinliklerinde Onur Konuğu İl, Trabzon du. Vali Yardımcısı Şükrü KARA ve İl Turizm Müdürü İsmail HACIOĞLU tarafından yapılan açıklamada Vali KARA, Trabzon Karadeniz in önemli bir kenti. KADEKON önemli akti- Kastamonu dan katılan yetkililer Karadeniz Konfederasyonu nun her etkinliğine katıldığını, tanıtım adına büyük yarar sağladıklarını söyledi. luyuz. Standımız en otantik stand, bu nedenle çok ilgi görüyor dedi. Araç Belediye Başkanı Mustafa AYANOĞLU ise, bu ikinci gelişim. Başkan, ben uzun yıllar İzmir de görev yaptım. Şimdi buradan ilçeme, turizm desteği sağlamaya çalışıyorum dedi. Kastamonu Bele- viteler yapıyor. Geçen yıl ki fuarda Valilik olarak birlikte Uluslararası Kruvaziyer Konferansı düzenledik. Bunun Karadeniz turizmi için çok önemli olduğunu düşünüyorum. Kastamonu Evleri ile Valilik Standı kuran Turizm Müdürlüğü yanında özellikle İnebolu Standı muhteşemdi. İnebolu Belediye Başkanı Engin UZUNER yaptığı açıklamada; İzmir de bulunmaktan ve bu tanıtım faaliyetinde yer almaktan mut- Karadeniz Konfederasyonu Sayın Başkanı nın yıllardır Karadeniz için yaptıklarına tanık olarak bu fırsatı ilçemiz adına değerlendirmek istedik dedi. Düzenleme ve hazırlığı başarılı olduğunu iyi bir tanıtım yapacaklarına inandıklarını belirten diye Başkanı Turhan TOPÇUOĞLU yaptığı açıklamada, Belediye olarak ilk kez katılıyoruz. Organizasyon mükemmel. Biz de elimizden geleni yapacağız, iyi bir tanıtım etkinliği olacak dedi. Karadeniz de bunu önemseyerek görev yapmaya çalışacağım. Trabzon daki görev alanım şimdilik belli değil ancak turizme ilişkin bir görev olacak ise Kruvaziyer Turizmi ile Organik Yayla Turizmi ni öne çıkamak için çabalayacağım. KADE- KON ile belki bir sonraki konferansı yine bu defa Trabzon da birlikte 20 KARADENİZMİR 21
DÜNYA BARIŞ GÜNÜ NE KADEKON, İZMİR DE DAMGASINI VURDU gerçekleştiririz dedi. Kadekon her yıl Karadeniz in İzmir de tanıtımı için yoğun çaba harcıyor diyen Vali KARA, Konfederasyon un tüm yöneticilerini ve görev alan ekibini Sayın Genel Başkan Murtezaoğlu şahsında tebrik ederim dedi. Bu yıl Trabzon un Onur Konuğu İl olması ise benim için ayrı bir sürpriz oldu diyen Vali, Trabzon da görev yapacağım için kendimi şanslı hissediyorum dedi. Konsere katılan Trabzon Kültür Müdürü İsmail HA- CIOĞLU ise, Organizasyon mükemmeldi. Biz her yıl KADEKON etkinliğine katılıyoruz, Giderek daha profesyonelleşen bu yapıdan Karadeniz turizmi büyük yarar görüyor. KADEKON Yönetimine, başta Sayın Başkan MURTEZAOĞLU olmak üzere teşekkür ederim dedi. Dünya Barış Günü nde KADEKON damgası büyük coşku yaşattı. Karşıyaka da düzenlenen Dünya Barış Günü ne KADEKON ve BELE- DİYE iş birliği ile yapılan coşkulu tören ve gösteri damga vurdu. Konfederasyonun konuğu olan 250 yabancı halk oyunları ekibi tarafından kortej yürüyüşünde meşalelerle geçit yapıldı. Ardından sahilde kurulan sahnede gösteri yapan yabancı ekipler büyük beğeni topladı. Konuşma yapan KADEKON Genel Başkanı, Karşıyaka Belediyesi ile KADEKON sosyal etkinliklerde her zaman iş birliği yapmaktadır. Dünya barışında konuğumuz ülkelerin barış ve dostluk mesajını en iyi taşıyan halk oyunları gösterisi Karşıyakalıları mutlu etmiştir. 22 KARADENİZMİR 23
Katılımcı ülkelerinde mutlu kaldığı etkinlikte katılımcılara KADEKON Genel Başkanı MURTEZAOĞLU ve Karşıyaka Belediye Başkanı Cevat DURAK, katılımcılara plaket verdi. Yoğun katılım olan etkinlikte konuşma yapan Başkan Cevat DURAK, Dünya Barış Günü nü, Karadenizlileri temsil eden KADEKON ile birlikte ulusulararsı düzeyde kutlamış olmaktan mutluyuz dedi. 24 25
Bayburt Bolu Bayburt Doğu Anadolu yu Karadeniz e bağlayan Erzurum-Trabzon tarihi İpek Yolu üzerindedir. Marco Polo ve Türk Seyyah Evliya Çelebi, bu yoldan geçmişlerdir. Çoruh Nehri nin kıyısında bulunan şehrin tarihi M.Ö. 3000 lere kadar uzanır. Yeşil ve mavinin kucaklaştığı, birlikte uyuyup uyandığı, rüzgarın başı dumanlı dağlarda efsanelerin en dramatiklerinden birini hala fısıldadığı, binlerce yıldır bir çok uygarlığın filizlenip boy attığı ve meyvelerini brıaktığı şehirdir Bolu. Bolu nun tabiat, insan ve tarihin elele verip yoğurduğu güzelliklerini görmek, dağların söylediği Köroğlu Türküleri ni işitmek isteyenlerin şehre ulaşması hiç de zor değil. Bolu, Ankara ve İstanbul un neredeyse tam ortasında, bu iki merkezi birbirine bağlayan anayolun üzerindedir. COĞRAFYA Doğu ve güneydoğusunda Erzurum, batısında Gümüşhane, kuzeyinde Trabzon ve Rize, güneyinde Erzincan illeri ile çevrili Bayburt, Anadolu nun kuzeydoğusundan Çoruh Nehri kenarında ve denizden 15.50 metre yükseklikte kurulmuştur. Bayburt ta doğu karadeniz iklimi ile doğu anadolu iklimi arasında, karasal özellikleri ağır basan bir geçiş iklimi hüküm sürmektedir. Bu yüzden yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve yağışlı geçmektedir. TARİHÇE Bayburt un tarihi M.Ö. 3000 li yıllara kadar uzanmaktadır. Şehir, Azziler tarafından kurulmuştur. Bayburt, Med, Pers, Roma, Bizans, Emevi, Sal- tuklu, Danışment, Selçuklu, Akkoyunlu, Safevi ve Osmanlıların egemenliğinde kalmıştır. Cumhuriyet in ilanından sonra Erzurum a, 1927 yılında Gümüşhane ye bağlanmış, sonradan il olmuştur. Bayburt yöresel yemeklerinde görülen genel özellik, un ve una bağlı yemeklerle, etli yemeklerin, sebze ve zeytinyağlı yemeklerde çeşit olarak daha fazla oluşudur. Yörenin yemeklerinin bazıları,; tel helvasıi tatlı çorba, galaçoş, ekşi lahana, lor dolması, yalancı dolmadır. Bayburt ta bakır işlemeciliği, kilim ve ehram dokumacılığı önemlidir. Özellikle üretilen kilim motifleri Bayburt a ait ve orjinaldir. Ayrıca, ehram dokumacılığı da yöreye özgü bir dokumadır. Ehramdan yapılan yelek, masa örtüsü, yatak örtüsü, seccade, perde ve kravat gibi eşyalar ilgi çekicidr. 20 Mayıs - 05 Haziran tarihleri arasında Bayburt u ziyaret etmişseniz, Kırkpınar Köyü nde doktor yılanları görmeden, Temmuz ayının 3. haftasında gelmişseniz, Dede Korkut Kültür&Sanat Şöleni ne katılmadan, Vilayet Ormanı nı gezmeden, kefenli kebap, gındırlama köftesi yemeden, DÖNMEYİN! Bolu nun fındık şekeri, çikolatası, çam balıi kaymağı, tereyağı ünlü tatlılarıdır. Kabaklı gözleme yöreye özgü hamurişidir. Mudurnu nun saray helvası, köpük helvası, Göynük ün şeker fasulyesi, Seben in elması, üzümü, Mengen in peyniri yörenin tadılmaya değer yiyeceklerindendir. Bolu nun çam kolonyası, fındık şekeri, Bolu çikolatası, çam balı, kaymağı, tereyağı, kabaklı gözlemesi, Mudurnu nun saray helvası, köpük helvası, ipek oyaları, Gerede nin deri ve bakır eşyaları, Göynük ün şeker fasulyesi, el dokumaları, Seben in elması, üzümü, Mengen in peyniri satın alınabilir. Sonbaharda Yedi Göller de kamp yapıp, fotoğraf çekmeden, Abant Gölü ve diğer göl çevresinde yürüyüş yapmadan, Mudurnu ve Göynğk evlerini görmeden, Bolu yaylalarında gezmeden, Kartalkaya da kayak, Abant ta yamaç paraşütü yapmadan, Seben Kaya evlerini görmeden DÖNMEYİN! Bolu Beyi nden babasının intikamını almak üzere dağlara çıkan, yiğitlik ve iyilik severliği destanlaşan isyancı Köroğlu ile şair Köroğlu, halkın zihninde kaynaşmış durumdadır. 26 KARADENİZMİR 27
Kastamonu Artvin 4. Dünya Akarsu Sporları Şampiyonası, 1993 yılında Çoruh Nehri nde yapılmıştır. Artvin, balta girmemiş doğal ormanları, yüksek dağların doruklarında Krater Gölleri, Karagülleri, yeşil yaylaları, fauna ve flora zenginliği, tarihi kilise, kale ve kemer köprüleri, geleneksel mimarisi ve festivalleri ile çeşitli turizm değerlerini içinde barındıran otantik bir turizm beldesidir. Eski bir yerleşim merkezi olan Kastamonu il merkezi ve ilçelerinde bir çok eski eser ziyarete açıktır. Belli başlıları: Araç, Taş Köprü, Küre, Abana ilçeleri sit alanı kapsamındadır. Taşköprü de Zımbıllı Tepe (Pompeipolis), İnebolu da Abeş Kalesi, Geriş Tepesi, Çatalzeytin de Ginolu Koyu, Cide ilçesinde Gideros Koyu arkeolojik sit alanıdır. Kaçkar ve Karçal Dağları nda yapılan dağ tırmanışları, Çoruh Nehri ve Barhal Çayı nda yapılamkta olan rafting, katamaran ve kano gibi akarsu sporları Artvin in turizm çeşitliliğini zenginleştirmektedir. Kastamonu ili zengin bir mutfağa sahiptir. Her pazar fırınlarda pastırmalı ekmek veya etli ekmek yaptırılır. Tarhana çorbası, ana-kız çorbası, ecevit çorbası, külbastı, mıklama, kapatma, kavurma, erişte, köle hamuru, banduma, kaygana, cırık, biryan kebabı, mantı, haluçka, simit tiriti, mısır çöreği, baklava, kaşık helvası, pekmezli un helvası, çekme helva, hasüde, yörenin sevilen yemek ve tatlılarındandır. Yöresel dokumalar, yalnızca tırnak ile ve pamuk ipliği kullanılarak değişik motiflerin yapıldığı çarşaf bağları, oyalar, baskı tekniği ile bezenen havlu ve masa örtüsü gibi malzemeler, ağaç oyma işleri, saz ve bağlama gibi müzik aletleri, söğüt ağacından yapılan gazetelik, şeker kutusu, ekmek sepeti gibi eşyalar, çeşitli ağaçlardan yapılan tespihler, şimşir çatal-kaşıklar, Tosya çakıları ve bakır işleri yöreden alınabilecek özgün hediyelik eşyalardır. Alışveriş merkezleri, Nasrullah Meydanı, Belediye Caddesi, Banka Sokağı nda yoğunlaşmıştır. Arkeoloji ve Etnografya Müzesi ve Kale yi gezmeden, Zınbıllı Tepe, Nasrullah Kadıkülliyesi, Yakup Ağa Külliyesi ve İsmail Bey Külliyesini görmeden, etli-pastırmalı ekmek, biryan, çekme helvası yemeden, yöresel dokuma ve yöresel el sanatları ürünlerinden almadan, Mayıs ayının ilk haftası Şeyh Şaban-ı Veli ve Kastamonu Evliyalarını Anma Haftası etkinliklerine katılmadan dönmeyin. Şerife Bacı, Kurtuluş Savaşı nda yaşlı kadın ve erkekler ile birlikte İnebolu da bulunan cephanelerin Ankara ya götürülmesinde çocuğu ve kağınısıyla yer alırken, kış şartları nedeni ile Aralık 1921 de donarak öldü. Yöresel yemek çeşitleri bakımından oldukça zengin olan Artvin Mutfağı nda A+ denilen süt ve süt mamüllerinden yapılan yemekler arasında Kuymak mahalli yemek olarak yaylacılar tarafından yapılır. Yörede yetişen sebze ve kır otlarından değişik türlerde yemekler de yapılmaktadır. Hamur işlerinde, hingel, cergebas, bişi, katmer, erişte, lokum (lokma) ve börekler yer almaktadır. Hinlek ve cergebas denilen hamur yiyecekler çevreye özgüdür. Topluca yapılan harfanalarda ve ziyaretlerde taze etlerle ve ağaç şişlerle hazırlanan kebaplar yörede önem arz etmektedir. Ayrıca köylerde kışlık kavurma yapılıp saklanır. Ağaç oyma ve filiz, dal kabuğundan örülen eşyalar, toprak çanak, çömlek, bakır mamülleri ve kilim yöreden alınabilecek hediyelik eşyalardır. Borçta Karagöller ve Camili Havzası nı gezmeden, Çoruh ta rafting, Kaçkarlar da trekking yapmadan, Kafkasör Yaylası nda boğa güreşlerini izlemeden, Puçuko yemeden dönmeyin! Kafkasör Boğa Güreşleri, Artvin genelinde yapılan ve katılın en fazla olduğu şenliklerin başında gelir. Aslında festival sadece boğa güreşlerinden ibaret değildir fakat ilk oluşumu boğa güreşleri ile olduğu için, yörede Kafkasör Boğa Güreşleri olarak bilinir. 28 KARADENİZMİR 29
Giresun Trabzon Doğu Karadeniz Bölgesi nde yer alan Trabzon, Kafkasların ve İran Transit Yolu nun başlangıcında yer alır. Karadeniz e kıyısı olan diğer ülkelerin limanlarıyla bağlantısı bulunmaktadır. Tarihi ve doğal güzellikleri ile dört mevsim gezip görülebilecek turizm şehridir. COĞRAFYA Şehir Aksu ve Batlama Vadileri arasında denizedoğru sokulan bir yarım ada üzerinde kurulmuştur. Doğu KAradeniz in tek adası olan Giresun Adası, sahilden yaklaşık 2 km uzaklıktadır. Giresun ve çevresindeki dağlar, vadiler ve dik kıyılar geniş yer kaplar. İl topraklarının omurgasını teşkil eden Giresun Dağları, kıyıdan 50-60 km uzaklıkta denize paralel bir duvar halinde uzanarak, ili bir çok yerden farklı iki kesime ayırır. Giresun iklimi bitkilerin yaşayıp gelişmesine elverişli olduğundan, ormanlar deniz kıyısından başlayarak, 2000 metre kadar yükselir. Bölgenin karayele açık olması bitki örtüsünün gür olmasını sağlar. İlin güney bölgelerinde daha çok bozkır bitki örtüsü ön plana çıkar. Giresun denilince akla karalahana ve hamsi gelir. Bunun yanında mısır unundan yiyecekler yapılır. Yemeklerden bazıları karalahana çorbası, karalahana diblesi, ısırgan püresi, mısır ekmeği, fasulye turşusu, kiraz duzlaması, pezik mıhlamasıdır. Giresun Kalesi ni, yayları ve müzeyi gezmeden, Giresun pidesi, yaylada et, alabalık ve yöreye özgü yemeklerini yemeden, Fındık, Peştemal ve Kazancılar Çarşısı nda satulan el yapımı hediyeliklerden satın almadan dönmeyin. Topal Osman Ağa Anıtı Osman Ağa, Giresun un Hacı Hüseyin Mahallesi ndeki köklü bir aile olan Feridunzadeler dendir. Annesi Zeynep Hanım dır. Osman Ağa ticaret ile uğraşırken 1912 yılında Balkan Savaşı başlamış, babası askerlik bedelini ödediği halde O, gönüllü bir birlik oluşturarak savaşa katılmıştır. Başarılarından dolayı Yarbay lık rütbesine kadar yükselmiştir. Bu savaşlarda sağ ayağından ağır bir şekilde yaralanmış, tedavisinde sonra gazi ünvanı alarak Giresun a geri dönmüştür. COĞRAFYA Güneyinde Gümüşhane ve Bayburt, batısında Giresun, doğusunda Rize illeri ile çevrili olan Trabzon un, kuzeyinde ise Karadeniz e kıyısı bulunmaktadır. Yerleşim yoğunluğu sahil kesimlerindedir. Deniz seviyesinden başlayarak güneye doğru artan yükseklik bölgede 3000 metreyi bulur. Yüksek kesimlerde genellikle dağlar, tepeler ve yaylalar yer almaktadır. TARİHÇE Kent tarihinde ilk defa M.Ö. 500. y.y. da Miletli Kolonistler tarafından kurulmuştur. Roma ve Bizans devirlerini yaşayan Trabzon, 1204 yılında Pontus Devleti nin başkenti olmuştur. 1461 de Fatih Sultan Mehmet tarafından alınan kentte Yavuz Sultan Selim şehzadelik yapmış, Kanuni Sultan Süleyman ise bu kentte doğmuştur. Pek çok yemeği yapılan hamsi, karalahana ve mısır ekmeği, hamsi kuşu, hamsi pilavı, hamsili kaygana, hamsi tava, lahana kavurması, hoşmerim, Akçaabat Köftesi, kıymalı ve peynirli trabzon pidesi, Hamsiköy sütlacı yöre yemeklerindendir. Eskiden daracık arnavut kaldırımlarının üzerinde yürüyüp tek katlı arasta biçimli ve koridoru andıran, hemen hemen tüm Trabzon halkının alışveriş mekanı olan Kemeraltı nda, Trabzon a has telkari ululü ile el yapımı gümüş eşyalarını görmelisiniz. Altıncılar ve Gümüşçüler Çarşısı nı mutlaka gezmelisiniz. Yörenin en iyi korunmuş denizden tepelere kadar uzanan Trabzon Kalesi ni gezmeden, şehrin 7 km güneybatısında soğuksu mevkiinde 19 y.y. sivil mimari örneği ile yapılmış ve Trabzon halkının Atatürk e hediyesi olan Atatürk Köşkü nü ziyaret etmeden, Fatih veya İrana Kulesi olarak bilinen ve cephanelik olarak kullanılan mekanı görmeden, Mayıs ayının ilk Pazar günü başlayarak Ağustos ayının sonuna kadar süren, Trabzon un simgesi haline gelmiş Yayla Şenlikleri ne uğramadan, Trabzon a kışın geldiyseniz Sümele Manastırı nı kar altında görmeden, Sümele Manastırı gezisi sonrası yol güzergahında bulunan lokantalarda yöresel yemekleri tadmadan, Uzungöl ü gezmeden dönmeyin! 30 KARADENİZMİR 31
Gümüşhane Rize COĞRAFYA Gümüşhane yöresindeki arkeolojik buluntular yerleşik yaşamın M.Ö. 3000 yıllarına dek uzadığını göstermektedir. Bölgede bilinen ilk halk, M.Ö. 2000 ortalarında ortaya çıkan Azzi ve Hayaşa lardır. Bu nedenle, Gümüşhane yi içine alan bölgeyi Azzi-Hayaşa Ülkesi deniyordu. Yine M.Ö. 2000 lerde Mezopotamya dan gelen Assur lu tüccarların, Gümüşhane ve yöresinde bulunan maden yatakları nedeni ile bölgeye ilgi duydukları bilinmektedir. Hitit İmparatorluk döneminde de Gümüşhane çevresindeki gümüş yataklarının işletilmesiyle, bölge zenginlik kaynağı özelliğini sürdürmüştür. Gümüşhane de yemek kültürü de çok eskiye dayanmaktadır. Bugüne kadar Gümüşhane nin yemek kültürü konusunda kapsamlı bir araştırma yapılmamıştır. Ancak bugün mutfaklarındaki zenginlik lezzet ve hamaratlık yemek kültürünün ne kadar eskiye dayandığını göstermektedir. Gümüşhane mantısı, kuşburnu çorbası, zuluflu çorbası, un herlesi çorbası, gavut çorbası, pağla denlisi, borani, fıtfıt haşılı, patates kavurması, muhla, yergök dolması, sütlü haşıl, lor dolması, ekmek aşı, çıtma fasulye, kaygana, siron, erişte, lemis, erişti tatlısı, hasude kuymağı, karahelva, burma (sini), tel helvası, lalanga bilinen yemeklerindendir. Gümüşhane de üretilen pestilkömeyi ve kuşburnu ürünleri, Kelkit ten zilli kilimi, Torul ve Kürtün ilçelerinden hereke tipi ipek ve yün halıları, ağaç işleri ürünleri satın alınabilecek ürünlerdir. Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında Yayla Şenlikleri nin heyecanını yaşamadan, Taşköprü Yaylası nda öğle yemeği yemeden, Santa Harabeleri nde binlerce yıllık tarihi koklamadan, Zigana Dağı Kayak Evi nde konaklamadan, güzellik iksiri kuşburnu ürünlerini, pestilkömeyi, ceviziçi gibi çerezleri, Gümüşhane hatırası gümüş çeşitlerini almadan dönmeyin. Yörede lahana ve hamsinin özel bir yeri vardır. Çünkü bütün yemek çeşitleri bunlar etrafında yoğunlaşmıştır. Belli başlı yemek çeşitleri ayran doğraması, çılbır, çırıhta, çirmulis, fasulye tavalisi, hamsili pilav, hamsili ekmek, hamsi kuşu,hamsi tavalisi, herse, hoşmer, kabak felisi, kabak sütlisi, lahana çorbası (vurma lahana), minci, muhlama, ormanlı hamsi, paluze, papara pasmanika, pekmezli kabak, sarma (lahana sarması) dır. Kimyevi maddenin henüz ulaşamadığı çiçek çeşitliliğinin ve diğer avantajların desteklediği üretim yörede Anzer Balı ile dünyaca ünlüdür. Hala el sanatı üretimlerinin sürdürüldüğü yörede ahşap ve el örgü ürünleri alınabilir. Hemşin çorabı, Rize bezi (feretiko) ünlü dokumalardır. Çay sepeti, üzüm sepeti, meyve sepeti, piknik sepeti gibi hasır örme eşyalar yörede bol miktarda bulunmaktadır. Şimşir kaşık türleri, iskemleler, kemençe ve maket taka alınabilecek diğer ahşap ürünlerdir. Yörenin ünlü Anzer Balı da unutulmamalıdır. Yaylalara çıkmadan, Ayder de kaplıcaya gitmeden, 16 y.y. İslam Paşa Camii ile Ceneviz Kalesi nin kalıntılarını görmeden, yörede eski bir gelenek olan ve özellikle Ardeşen ilçesinde yapılan Atmaca Avcılığı nı izlemeden, Anzer Balı nı tatmadan dönmeyin. 32 KARADENİZMİR 33
Ordu Zonguldak Ben Ordu yu anlatırken bütün şiirler susar. Elvan elvan bir sis alır başımı. Tenim yağmur olur gökyüzünde. Ruhum çocuklaşır ninni ninni. Dalgalanır bu masal denizinde. Peştamalın moru kıskanır diye, Kömür denince ilk akla gelen Zonguldak ilidir. Dışarıdan biri için bu cümle sadece bir bilgi olarak kalır. Zonguldak ta yaşayan biri ise bunu her platformda iliklerine kadar hisseder ve yaşar. Zonguldak için kömür hayat demektir. Denilebilir ki kömür Zonguldak ın kanı, kömür ocakları ise damarlarıdır. Ocakların içinde canla, başla çalışan emekçiler ise, bu damarların enerji kaynaklarıdır. Ben Ordu yu anlatırken söyleyemem. Binbir tonda o yeşil kuşağı İncir dalında, yosun kuytuda Emine Kız gözlerinde söyler Oysa yedi ton yeşil kokar Ordu sokakları. Feza ERSOY COĞRAFYA Doğanın tüm güzelliklerinin cömertçe sergilendiği bir kent olan Ordu, deniz turizmi imkanları bakımından doğu karadeniz bölgesindeki en şanslı il konumundadır. Bölgenin en temiz kumu ve bölgenin en uzun kıyı şeridine sahiptir. Kıyı şeridinde birbirinden güzel koylar, doğal ve sağlıklı plajlar ve çeşitli mesire yerleri mevcuttur. Bütün Karadeniz sahilinde olduğu gibi balık yemekleri tercih edilebilecek yiyeceklerin başında gelir. Ordu ilinin mahalli yemeklerinden pancar çorbası, pancar sarması, melocan kavurması, sakarca mıhlaması, galdirik kavurması, keşkek, tirmit (mantar) kavurması, mısır ekmeği, turşu kavurmaları, su böreği, hamsi tava, hamsi buğulama, hamsili içli tava ve diğer balık çeşitleri önemli olanlardır. Ordu da geleneksel el sanatı ürünlerine rastlamak mümkündür. Kilim, sicim, kolan, heybe, oyalı yazma gibi dokuma ürünleri yanı sıra ahşap eşyalardan baston ve sepet alınabilir. Müzik aletleri üretimi de yapılan Ordu da klarnet ve kaval, bulunabilecek müzik aletleridir. Yörede yetiştirilen fındık, hediyelik olarak alınabilir. Paşaoğlu Konağı ve Etnografya Müzesi ni gezmeden, Çambaşı, Keyfalan ve Perşembe Yaylaları nı ve Boztepe yi görmeden, balık ve pide yemeden, fındık ve fındık mamülleri, baston, oyalı yazma ile yakma resim almadan dönmeyin. COĞRAFYA Zengin bir tarihi geçmişi olan göz alabildiğince yeşili, bin yıllık mağaraları, doğal ve tarihi güzellikleri ile Zonguldak, görülmeye değer bir ildir. 80 km lik kıyı şeridi boyunca çok sayıda doğal plaj ve kumsal bulunmaktadır. Her mevsim yağışlı geçen yörenin yükseklikleri iğne yapraklı (köknar çam), daha aşağıları yayvan yapraklı (kayın, meşe, kestane, karaağaç, ıhlamur, kavak) akarsu kenarları da kavak, söğüt ağaçlarıyla kaplıdır. Bu ana yeşil dokuyu orman gülü, pırnal meşesi, çoban püskülü, defne, koca yemiş, kızılcık, kiraz, funda, ayı üzümü, kuş burnu, böğürtlen, dağ çileği, eğrelti otu, orman altı bitki örtüsü tamamlamaktadır. Yöre mutfağı ağırlıklı olan (buğday ve mısır unu) mamüllerden yapılan yemek türlerinden oluşmaktadır. Su böreği, kabaklı börek, bazlama, cizleme, gözleme, kömeç ekmeği, pide türleri, tarhana çorbası, uğmaç çorbası, göce çorbası, malayı yöresel yemekler arasında sayabiliriz. Ereğli pidesi ve Osmanlı çileği, Çaycuma yoğurdu, Devrek çöreği ve simidi ile Zonguldak Ormanları nda yetişen kuzu kestanesi yörenin adıyla özdeşleşmiş yiyeceklerdir. DEvrek bastonu, elpek bezi, madenci heykelcikleri tercih edilen hediyelik eşyalardır. Zonguldak-Kozlu karayolu üzerindeki Uzun Mehmet adına yapılmış anıtı görmeden, yaklaşık 4 km lik bir trekking gezisi sonucu ulaşılan bir doğa harikası olan Harmankaya Şelaleleri ni görmeden, Devrek ilçesi, Bostandüzü Orman Dinlenme yerinde mola verip doğa fotoğrafı çekmeden, Ereğli ilçesindeki dinsel ve mitolojik özelliklerinden dolayı rağbet gören Cehennemağzı Mağaraları nı gezmeden, Ereğli Müzesi ni gezmeden dönmeyin. 34 KARADENİZMİR 35
Bartın Karabük Karabük, Türk Ulusu nun tarihinde sanayileşmeyi simgeleyen kent olmanın haklı gururunu taşımaktadır. Cumhuriyet in ilk yıllarında Ulu Önder Atatürk ün sanayileşme yolunda aldığı devrim kararı üzerine Türkiye nin ilk entegre demir-çelik tesisinin yeri için, maden kömürü havzasına ve sahile yakınlığı, demiryolu güzergahında bulunuşu ve stratejik uygunluğu nedeniyle Karabük seçilmiştir. Parthenia dan Bartın a dönüşen adın kaynağı Parthenios dur. Bartın Irmağı nın antik çağdaki adı olan Parthenios, Yunan Mitolojisi nde tanrıların babası Okenaus un çocukları olan yüzlerce tanrıdan birisi ve Sular Tanrısı dır. Sular İlahı veya Muhteşem Akan Su anlamlarına gelir. Bartın yemekleri etli, sebzeli, sütlü, hamur işli ve zeytinyağlı yemekler ile pilav, çorba ve tatlı çeşitlerinden oluşur. Dikkati çeken başka bir husus ise aynı türe ait yiyeceklerden pek çok çeşidin olmasıdır. Örneğin 10 dan fazla dolma ve pilav çeşidine rastlanır. Bartın mutfağı ile ilgili yapılan araştırmalarda 100 den fazla çeşide rastlanmıştır. Ve durum açıkça yöre mutfağının zenginliğini ortaya koymaktadır. Bartın da el dokuma ürünleri, özel tel kırma yazmaları ve ahşap baskı yazmaları ülke çapında ün kazanmıştır. Amasra ilçesi ahşap dokuma ve hediyelik eşya yönünden çok gelişmiştir. Kurucaşile, ülkede en özenli gulet yapım yeri olarak bilinir. Amasra da balık ve salata yemeden, Bozköy ve Çakraz da denize girmeden, doğa yürüyüşlerine katılmadan, özgün bir Bartın Evi görmeden, Bartın Çilek Festivali Kültür ve Turizm Etkinlikleri ni görmeden dönmeyin. Çeşm-i Cihan Rivayete göre Fatih Sultan Mehmet, Lalası ce diğer saray erkanı ile birlikte avlanmak üzere Amasra ya gelmiş, çadırlarını kurmak üzereyken gördükleri bu manzara Fatih Sultan Mehmet i çok etkilemiş. Bunun üzere Fatih Sultan Mehmet Lalası na dönerek, Lala Lala, Çeşm-i Cihan bu mu ola? demiş. Çeşm-i Cihan bu dünyanın gözü, gözbebeği demekmiş. Yani Fatih Sultan Mehmet bu manzaranın dünyada bir eşinin daha olamayacağını düşünerek, buraya Çeşm-i Cihan adını vermiş. Karabük ün turizm merkezi Safranbolu da evlerin restorasyonu ile oluşturulmuş pek çok yeme-içme ve eğlence mekanları bulunmaktadır. Akşamları çarşı bölgesinde yoğunlaşmış eğlence mekanlarında canlı müzik dinlenebilir. Gözleme, kuyu kebabı, yayım makarnası, su böreği ve ev baklavası bulunabilecek yöresel yemeklerdendir. Her zaman taze satılan fındıklı, şamfıstıklı, güllü ve safranlı çeşitleri bulunan Safranbolu lokumu, Safranbolu evleri kadar ünlüdür. Turzim in yoğun olduğu Safranbolu da el sanatları ve hediyelik eşyaların üretilerek satıldığı dükkanlar mevcuttur. Yemeni (ayağa giyilen bir tür ayakkabı), bakırcılar çarşısındaki bakır eşyalar, ahşap oymalar bunların başında gelir. Çarşı bölgesindeki bütün sokaklarda ve Arasta da hediyelik eşyaların bulunabileceği bir çok dükkan vardır. Kastamonu dokumalarında yapılmış giysi ve örtüler, ahşap, seramik ve deri eşyalar, Safranbolu evi maketleri alınabilecek eşyalardır. Safranbolu da gezmeden, Karabük Bulak Köyü Mencilis Mağarası na gitmeden, sonbaharda Yenice Ormanları nda kamp yapıp gotoğraf çekmeden, Ulıu Yayla ve Sarıçiçek Yaylası nda kamp yapmadan, Şeker Kanyonu ve Düzce Kanyonu nda yürümedne, Yenice Arberataum (Açık Hava Orman Müzesi) u görmeden, eskipazar Hadriana Polis Antik Kenti ni görmeden, Eflani Göletleri nde balık tutmadan, Ovacık Karakoyunlu Kral Mezarı nı görmeden, Safranbolu da kuyu kebabı, zerde, su böreği ve gözleme yemeden, Altın Safran Belgesel Film Festivali ni izlemeden dönmeyin. 36 KARADENİZMİR 37
Samsun Amasya Karadeniz Bölgesi nde yer alan Samsun, doğal tarihi ve kültürel zenginlikleri deniz, kara, hava, demiryolu ulaşım olanakları ile bölgenin turizm potansiyeli en yüksek kentlerinden biridir. Anadolu nun savunulmasını planlamak amacı ile Atatürk ün 19 Mayıs 1919 da gelmesi ile Samsun, Türk İstiklal Savaşı nın başladığı yer olma özelliği ile önemini her zaman korumuştur. Dünyanın en güzel misket elması, kirazı, şeftalisi ve bamyasının üretildiği, tarih ve doğanın birlikte bulunduğu ilginç bir antik kent görmek istiyorsanız sıcakkanlı ve misafirperver Amasya sizi bekliyor. TARİHÇE Samsun M.Ö. 750-760 yılları arasında İon Şehir Devleteri nden Miletoslular (Millet) tarafından Amisos adı ile kurulmuş küçük bir yerleşim merkezi idi. Samsun daha sonra Pers, Makedonya, Pontus, Roma, Bizans, Danışment, Selçuklu ve Osmanlı hakimiyetinde kalmıştır. Samsun, Mustafa Kemal Atatürk ün 19 Mayıs 1919 da milli mücadeleyi başlatmak üzere ilk adımı attığı yer olarak tarihimizdeki önemli yerini almıştır. Samsun un beslenme biçiminde mısır, lahana ve kuru fasulye ağırlık kazanmaktadır. Etli, pirinçli ve hamurlu yiyecekler yaygındır. Kaz, tavuk, ördek gibi kümes hayvanları geleneksel beslenmede önemli yer tutar. Lorgon, Kırçan, Kaldırayak, Madımak, Nünük gibi bitkilerden kavurma yada çorba yapılır. Yöreye ait yemekler arasında tir (kaz yufkası), yer pancarı (yazı pancarı), mısır çorbası, yoğurtlu çorba, mercimekli bulgur pilavı, keşkek, karalahana çorbası, hamsili ekmek, hamsili pilav (ili pilav) ve kocakarı gerdanı (burma) sayılabilir. İlde bez dokumacılığı yakın tarihe kadar yaygın bir el sanatıydı. Kalın dokunan keten bezleri, orak gömleği dış giyimlik veya örtü bezi yapımında kuallnılmaktadır. Dağ köylerinde yünlü dokumalar, Havza ilçesine bağlı köylerde pamuktan gömleklik, yünden kazak denilen şalvar dokumalar bilinen el sanatları arasında yer alır. Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi ni görmeden, Amisos Hazineleri ni görmeden, Ladik Hamamayağı Kaplıcaları na gitmeden, Onur Anıtı 19 Mayıs 1919 Atatürk ün Kurtuluş Savaşı mızı başlatmak üzere Samsun a çıkışını temsil eden bronz heykeli görmeden, Kurupelit mevkiindeki lokantalarda Samsun pidesi ile turşu kavurması yemeden, kaymaklı Bafra lokumunu tatmadan, Ladik Gölü nde bulunan tahta balığını ve turna balığını yemeden dönmeyin. GENEL BİLGİLER Orta Karadeniz de, Yeşilırmak vadisi Harşena Dağı eteklerine kurulan Amasya, 7 bin yılın üzerindeki eski tarihi boyunca krallık başkentliği yapmış, bilim adamları, sanatkarlar, şairler yetiştirmiş, şehzadelerin eğitim gördüğü bir belde olmuştur. Kurtuluş savaşının başlangıç temelleri de Amasya da atılmıştır. Amasya, tarihi ve kültürel zenginlikleri yanı sıra, özellikle Yeşilırmak kıyısına yapılmış Yalı boyu evleri ile dikkat çekmektedir. Dünyanın en güzel Misket elması, kirazı, şeftalisi ve bamyasının üretildiği, tarih ve doğanın birlikte bulunduğu ilginç bir antik kent görmek istiyorsanız sıcak kanlı ve misafirperver Amasya sizi bekliyor. Hazeranlar Konağı: Yalı boyu evleri dizindeki en güzel konak olan Hazeranlar Konağı, Osmanlı döneminin en zarif sivil mimari örneklerinden birisidir. Konak Defterdar Hasan Talat Efendi tarafından kız kardeşi Hazeran Hanım adına 1872 yılında yaptırılmıştır. Katlarda oturma ve yatak odaları, avlu, kahve odası, ocaklı oda, ebeveyn ve selamlık odaları ile hela sofa etrafında yer almaktadır. Amasya tarihi, köklü bir kültür düzeyi yanında ekolojik yapısı itibariyle zengin bir bitki örütüsüne, dolayısıyla da zengin mutfak kültürüne sahiptir. Yöreye özgün yemekler arasında; çatal çorba, cırıkda-cızlak (akıtma), helle çorbası, ekmekaşı (papara), kesme ibik çorbası, toyga çorbası, cilbir, bakla dolması, hengel (kıymasız mantı), pancar (pastırmalı), kabak kabuklu pilav, sirkeli ciğer, yuka tatlısı (yufka patlıcan, pilav tatlısı), gömlek kadayıfı, halbur tatlısı, zerdali gallesi, vişneli ekmek (Amasya çöreği), sini su böreği (Amasya usulü) ve yakasal böreği sayılabilir. Amasya dan el askısı yazma, yemeni, ev yapımı kuşburnu ezmesi, pirinç ve elma alınması önerilir. YAPMADAN DÖNME Amasya Müzesi nin Mumyalar bölümünü ve Hitit Tanrı Heykeli ni (Teşup) görmeden, Yeşilırmak Yalıboyu nda Amasya evlerini gezmeden, Kral Kaya Mezarlarını ziyaret etmeden, II. Bayezid Külliyesi, Bimarhaneyi gezmeden, Borabay gölünü görmeden, Amasya misket elmasını yemeden dönmeyin. 38 KARADENİZMİR 39
Çorum Tokat Tokat, Kelkit, Yeşilırmak ve Çekerek Nehri boyunca kurulan Hitit, Frig yerleşim alanları M.Ö. 4000-2500 yılları arasında yüksek düzeyde kültür ve sanat yaşamına sahip olmuştur. Roma ve Bizans dönemlerinden sonra Danişment, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı dönemlerini yaşamıştır. Karadeniz Bölgesi nin İç Anadolu ya açılan kapısı olan Çorum ili, Anadolu kültür mozaiği içerisinde eşsiz bir konuma sahiptir. Günümüzden 7 bin yıl öncesine ait kültürel verilere rastlanan Çorum da, ilk organize devleti kuran Hititlerin ilk başkenti Hattuşa bulunmaktadır. Hattuşa Anadolu nun kalbinde, UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesine alınmış ülkemizdeki 9 değerden biridir. Hitit Uygarlığı en az Mısır Uygarlığı kadar eski ve zengin bir uygarlıktır. Hititler ile Mısırlılar arasında yapılan Kadeş Antlaşması metin tabletleri Boğazköy de bulunmuştur. Hititlerin diğer önemli kült (dini) merkezlerinden sayılan, arkeolojide Arinna olarak bilinen Mezarı Hatti Tunç Güneş Kursu ve Sfenksli Kapıları ile görülmeye değer tarihi bir yerdir. Ulu Önder Atatürk ün bizzat direktifleriyle ilk milli kazılarımızın başlangıç noktası olması ile de önem arz eder. Leblebisi ile ünlü olan Çorum, yöresel yemekler bakımından oldukça zengindir. İlin özgün yemekleri arasında; mayalı (saç mayalısı, tava mayalısı), yanıç, cızlak, kömbe, oğmaç, hingal, haşhaşlı çörek, borhani (hamurlu, yumurtalı, mantarlı) helise, çullama, madımak, tirit, iskillip dolması, keşkek, kara çuval helvası, hedik, teltel, has baklava sayılabilir. Çorum ilinden alınabilecek şeylerin başında şehrin sembollerinden olan, Çorum leblebisi ve bakır hediyelik eşya gelmektedir. Ayrıca, İskilip te ağaç oyma işleri, Alaca Büyükcamili Köyü nde kilim, Ortaköy ilçesi Karahacip beldesinde kilim, heybe, patik, çorap ve el örgü ürünlerini bulmak mümkündür. Osmancık ve Kargı da üretilen pirinçler de farklı lezzetleriyle mutlaka tadılması önerilen ürünlerdendir. Alaca höyük, Boğazkale Müze ve Ören yerlerini ziyaret etmeden, Kargı ve Abdullah Yaylalarını, Osmancık-Başpınar ve Karaca yaylalarını, İskilip Elmabeli ve Bayat Kurtçaçimeni yaylalarını gezmeden, Ortaköy İncesu kanyonuna gitmeden, bakır el sanatlarını görmeden, Çorum mantısı, keşkek ve iskilip dolması, gül burma ve has baklavasını tatmadan, Çorum leblebisi almadan dönmeyin. COĞRAFYA Akdağ ve Çamlıbel dağlarının oluşturduğu vadiler arasında bulunan Tokat t, Deveci Dağı, Dumanlı Dağı, Canik Dağları olarak sıralayabileceğimiz dağlık alanlar mevcuttur. İlde bulunan ovalardan, Kazova, Turhal Ovası, Erbaa Ovası, Niksar Ovası, Omala Ovası, Artova Ovası ve Zile Ovalarında önemli ölçüde tarım, meyve ve sebzecilik yapılmaktadır. Yapılan araştırmalarda kiraz ve vişnenin en önemli gen kaynaklarının Tokat yöresinde olduğu ve Tokat a özgü Cerasus İnkana adlı kiraz türünün endemik bir bitki olduğu görülmüştür. Tokat ta iklim hem Karadeniz iklimi hem de İç Anadolu daki karasal iklimin etkisi altındadır. İlde Tozanlı, Kelkit ve Çekerek Çayı akmaktadır. Zinav Gölü, Güllü Köy Gölü, Kaz Gölü ve Almus Baraj Gölleri ilin doğasına ayrı bir güzellik katmaktadır. GEZİLECEK YERLER Masat Höyük: Tokat ın Zile İlçesi Yalınyazı Kasabasında yer alan Masat Höyük te M.Ö. 3000 de Eski Tunç Çağı, M.Ö. 1000 de Frig Çağı olmak üzere 3 dönemi yaşamıştır. Masat Höyük te ve Kayseri de Hitit İmparatorluğuna bağlı bir uç beyinin sarayı bulunmuştur. Pişmiş toprak, metal ve cam eserlerin yanında Hitit Hiyeroglif (resim) yazısı ile yazılmış tablet en önemli eserdir. Tokat ın yemek kültürü de oldukça zengin ve iştah açıcıdır. Tokat kebabı, etli dolma, bakla dolması, keşkek, gendüme çorbası, bacaklı çorba, cevizli çörek, bezli sucuk ve bat gibi yemekleri sofralara ayrı bir renk katmaktadır. Ballıca Mağarasına gitmeden, Gökmedrese, Latifoğlu Konağı, Beysokağı, Sentemur Türbesi, Taşhan, Ali Paşa, Meydan Camileri, Hıdırlık Köprüsünü görmeden, enfes bir doğa harikası olan Kaz Gölü, Reşadiye Zinav Gölü, Almus Baraj Gölü, Topçam, Gürnlevik, Çamiçi gibi doğal mesire yerlerini gezip görmeden, tahta baskı ürünlerinin yapıldığı Yazmacılar Çarşısı, bakırcı zurnacı çarıkçı gibi el sanatlarının üretildiği yerleri gezmeden, el dokuma kumaşların ve otantik yöresel giyim kültürünün sergilendiği köyler ziyaret edilmeden, tahta baskı yazma almadan, Tarihi Tokat hamamlarının birinde Türk Hamamının özelliklerini tanımadan, Toakt yemeklerinden, özellikle Tokat kebabından yemeden, dünyaca ünlü Niksar Ayvaz Suyunu kaynağından içmeden dönmeyin. 40 KARADENİZMİR 41