ULUSAL (MİLLİ) GÜVENLİK Olgun YAZICI İstanbul Sağlık Müdürlüğü İnsan Kaynakları Şube Müdürü
I. GÜVENLİK VE ULUSAL (MİLLÎ) GÜVENLİK KAVRAMLARI A. GÜVENLİK KAVRAMI Güvenlik kavramı, insanlığın başlangıcından itibaren, birey, toplum ve ulus temelinde var olmanın ve devamlılığı sürdürebilmenin temel unsurlarından biridir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 2
İnsanın ve devletlerin ortaya çıktığından bu yana bireysel güvenlik ve devletin korunması ihtiyacı gündeme gelmiş ve bu ihtiyaç, organize edilmiş silahlı güçlerle sağlanmaya çalışılmıştır. Güvenlik kavramı, Birinci Dünya Savaşı ndan sonra evrensel boyut kazanmaya başlamıştır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 3 3
Güvenlik, sadece savaş, silahlı çatışma, kuvvet kullanmak değil, başta ekonomik, çevre, sağlık, sosyal ve eğitim olmak üzere bir bütün olarak ele alınmalıdır. Birleşmiş Milletler (BM) Antlaşmasının 55 inci maddesi uluslararası barış ve güvenliğin muhafazası, ekonomi, sosyal, kültür, eğitim ve sağlık konularıyla yakından ilişkilidir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 4 4
Avrupa da Güvenlik ve İşbirliği Konferansı Son Senedi BM Genel Kurulu nun 1987 yılındaki Silahsızlanma ve Kalkınma Konferansı; "Güvenlik, tüm uluslar için başta gelen bir önceliktir. hem silahsızlanma hem de kalkınma için temeldir. Güvenliğin sadece askerî yönü yoktur; aynı zamanda siyasi, ekonomik, insani ve çevresel boyutları bulunmaktadır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 5 5
B. MİLLÎ GÜVENLİK KAVRAMI VE KAPSAMI Millî Güvenlik; Devletin her türlü dış ve iç tehditlere karşı korunmasıdır. Bu nedenle millî güvenlik sadece kamu düzeni ve emniyeti olarak anlaşılmamalıdır. Millî güvenlik, asayiş hizmetinin de üzerinde, güvenliğin en üst yapısı ve toplam güvenliğin bir şemsiyesidir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 6 6
Günümüzde, küreselleşmenin etkisiyle ulusal ve uluslararası güvenliğe yönelik tehditler farklılaşmış ve bu durum Soğuk Savaş Dönemi ndeki askeri güce dayalı klasik güvenlik kavramını değiştirmiştir. Kavramdaki bu gelişim, bir devletin ve ulusun var oluşu ile eşdeğer anlam kazanarak, devlet yönetimlerinde hâkim unsur olmuştur. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 7 7
Millî güvenlik kavramının temel olarak, ekonomik, hukuk: ve siyasi yönleri bulunmaktadır. Millî güvenlik kavramı ile ekonomi ve maliye bilim arasında yakın bir ilişki ve bağ bulunmaktadır. Millî kaynakların, bütçenin iç ve dış tehlikelere karşı nasıl hazırlanacağı ve kullanılacağı hususu bir ekonomi ve maliye sorunudur. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 8 8
Millî güvenliğin sağlanmasında; Devletlerin, birbirlerine ekonomik ambargo uygulama, ticaret ambargosu koyma, malları boykot etme ve ulaşım araçlarını kendi ülkelerine sokmama gibi önlemler almışlardır. Böylece, ekonomi bir ülkenin millî güvenliğini doğrudan tehdit edebilecek bir hale gelmiş, beraberinde ekonominin güvenliği ve güvenliğin ekonomisi gibi yeni kavramlar ortaya çıkmıştır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 9 9
Millî güvenlik kavramının Hukuki Dayanakları; Anayasa da temel hak ve özgürlüklerin sınırlanmasında bir sebep olarak kabul edilmesi, Bakanlar Kurulu ile Millî Güvenlik Kurulu (MGK)'nun sorumluluklarının Anayasa ve kanunla belirlenmiş olması, Millî güvenliğe ilişkin tanımın 2945 sayılı MGK ve MGK Genel Sekreterliği Kanunu nda yapılmış olması 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 10 10
1983 yılında hazırlanan 2945 sayılı MGK ve MGK Genel Sekreterliği Kanununa göre; Millî Güvenlik; Devletin anayasal düzeninin, millî varlığının, bütünlüğünün, milletlerarası alanda siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik dâhil bütün menfaatlerinin ve ahdi hukukunun her türlü dış ve iç tehditlere karşı korunması ve kollanmasıdır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 11 11
Millî güvenlik kavramının diğer bir boyutu ise, siyasi yönünün bulunmasıdır. Anayasa ve kanunlar çerçevesinde; millî güvenlik ile ilgili tedbirlerin alınması ve uygulanması sorumluluğu, Bakanlar Kurulu na aittir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 12 12
Milli Değerlerimiz Milli değerlerimiz aşağıdaki gibidir. 1.Anayasal Düzen; Anayasanın temel ilke, esas ve hükümlerine göre kurulmuş olan düzendir. 2. Devletin Şeklinin Cumhuriyettir. 3. Türkiye Cumhuriyeti Devleti; Toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, demokratik, lâik, sosyal bir hukuk Devleti olduğu; 4. Egemenliğin Kayıtsız Şartsız Millete Ait Olduğu 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 13 13
Millî varlık; Bir ulusun sahip olduğu sosyal, kültürel, ekonomik, bilimsel değerler ile yer altı ve yer üstü zenginliklerini kapsayan maddi ve manevi öğelerin bütünüdür. Millî bütünlük; Siyasi bütünlük, toprak bütünlüğü, millî şuur, millî birlik ve beraberlik ruhunu da kapsar. Ahdi hukuk; Bir devletin var olması, bağımsızlığı, hükümranlık hakkı, sınırlarına ilişkin bir veya birden fazla devletle yaptığı karşılıklı beyan ve kabulleri ihtiva eden ve antlaşma ve anlaşmalarla gerçekleşen hukukunu içerir. Lozan Antlaşması ve Montrö Sözleşmesi, Türkiye için ahdi hukuk kapsamında verilebilecek en önemli iki örnektir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 14 14
Millî güvenlik kavramını oluşturan üç unsur; 1. Millî Menfaat Devletin bekası ve milletin refahını sağlamak için ulaşılması ve korunması gereken amaçlardır. Millî Hedef; Elde edilmeleri halinde millî menfaatlere ulaşmayı sağlayan sonuçlardır. Bu sonuçlar, somut eylem veya kazanımlardır. millî menfaatlerle millî hedefler arasında amaç- sonuç ilişkisi bulunmaktadır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 15 15
2. Tehditler Dünyadaki küreselleşme olgusunun olumsuz etkileri ile teknolojideki hızlı gelişmeler, tehdit kapsamının sürekli olarak genişlemesine neden olmaktadır. Bu kapsamda tehdit ve riskler, doğrudan veya dolaylı olarak gelişebilmekte, boyut değiştirebilmekte, bazı durumlarda da tanımsız ve belirsiz hale gelebilmektedir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 16 16
Günümüzde askeri tehdit yerine aşağıdaki tehditler önem kazanmaya başlamıştır; Terörizm, Bölgesel ve ülke içi kriz ve çatışmalar, Kitle imha silahlarının yayılması, Balistik füze sistemleri, Siber terörizm, Deniz haydutluğu/korsanlık, Sınır aşan örgütler Ya da; Küresel ısınma, İklim değişikliği, Kıtlaşan enerji, Su ve gıda kaynaklarının paylaşımında artan rekabet, Salgın hastalıklardır 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 17 17
Tehdit ve risklerin sağlıklı bir şekilde tespit edilebilmesi için istihbarat sisteminin yönlendirilmesine ve elde edilecek bilgiler doğrultusunda bir Tehdit ve Risk Değerlendirmesi yapılmasına ihtiyaç vardır. 3. Tehditlere Karşı Tedbir Almak; Millî güvenliği sağlamak, her devletin öncelikli görevidir. Bu kapsamda; her ülkenin, kendi tehdit/risk algılamalarına göre bir millî güvenlik siyaseti belirlemesi ve uygulaması gerekmektedir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 18 18
Milli Güç Bir devletin millî menfaatlerini sağlamak ve millî hedeflerini elde etmek için kullanabileceği insan gücü, coğrafi, ekonomik, askeri, politik ve idari psiko-sosyal ve bilimsel/ teknolojik güçlerden oluşan maddi ve manevi unsurların toplamıdır. Milli Güç; Coğrafi, siyasi, ekonomik, askeri, demografik, psiko-sosyal ve kültürel (sosyo-kültürel), bilimsel ve teknolojik güç olmak üzere yedi grupta toplanır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 19 19
II. TÜRKİYE CUMHURİYETİ NİN MİLLÎ GÜVENLİK SİSTEMİ A. GENEL OLARAK MİLLÎ GÜVENLİK SİSTEMİ Her devlet, bekası ve güvenliğine yönelen tehdit ve risklere karşı, kendi algılamalarına göre tedbirler almak zorundadır. Alınacak tedbirler; ivediliği ve gizliliği olan, ayrıntılı araştırma ve değerlendirme isteyen ve özel ihtisası gerektiren hususlardır. Diğer taraftan, bu tedbirlerin her türlü siyasi/ideolojik etkilerden uzak tespit edilmesi ve bütün bakanlık, kurum ve kuruluşlar tarafından eşgüdüm içerisinde uygulanması gerekmektedir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 20 20
Millî güvenliğin sağlanmasında, gizlilik ihlali, gerileme, zafiyet, engelleme gibi hususlar, telafisi devlete ve millete çok pahalıya mal olan millî kayıplara yol açabilir. Bunu önlemek için o ülkenin Millî Güvenlik Sistemi ne ihtiyacı vardır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 21 21
B. TÜRKİYE CUMHURİYETİ NİN MİLLÎ GÜVENLİK SİSTEMİ Türkiye Cumhuriyeti nin millî güvenlik sisteminin yasal dayanağı; Anayasa nın 117'nci ve 118'inci maddeleridir. Anayasa'nın 117 nci maddesinde; millî güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından Türkiye Büyük Millet Meclisi ne karşı Bakanlar Kurulu sorumlu tutulmuştur. Bakanlar Kurulunun millî güvenliğin sağlanmasındaki sorumluluğunu yerine getirmesinde kendisine yardımcı olması için Anayasanın 118 inci maddesi ile Millî Güvenlik Kurulu teşkil edilmiştir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 22 22
1. Tarihi Gelişim İstiklal Savaşı sırasında, millî güvenlik ile ilgili sorunları görüşmek üzere Harp Encümeni teşkil edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti nin kurulduktan sonra MGK nın tarihi gelişimi; 1.Yüksek Müdafaa Meclisi Dönemi (1933-1949) 2.Millî Savunma Yüksek Kurulu Dönemi (1949-1962) 3.1961 Anayasası'na göre Millî Güvenlik Kurulu Dönemi (1962-1983) 4.1982 Anayasası'na göre Millî Güvenlik Kurulu Dönemi (1983-19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 23 23
A. Yüksek Müdafaa Meclisi Dönemi (1933-1949) Yüksek Müdafaa Meclisi, Büyük Atatürk ün emirleriyle 24 Nisan 1933 tarih ve 14443 sayılı Kararname ile kurulmuştur. Yüksek Müdafaa Meclisi; Başbakanın başkanlığında. Genelkurmay Başkam ve Bakanlar Kurulu üyelerinden oluşmaktaydı. Meclise Cumhurbaşkanı da dilediği takdirde başkanlık edebilmekteydi. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 24 24
B. Millî Savunma Yüksek Kurulu Dönemi (1949-1962) 1949 yılında 5399 sayılı Kanunla Millî Savunma Yüksek Kurulu oluşturulmuştur. Sebebi, İkinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan Topyekûn Savaş ihtiyacı Yüksek Müdafaa Meclisi nin cevap verememesidir. Millî Savunma Yüksek Kurulu; Başbakan başkanlığında, Millî Savunma Bakanı, Genelkurmay Başkanı ve Başbakan ın teklifiyle Bakanlar Kurulu tarafından seçilen çeşitli Bakanlardan oluşmaktaydı. Cumhurbaşkanı, bu Kurul un tabii üyesidir. Daha sonra bu kurulun üye sayısı artırılmıştır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 25 25
C. 1961 Anayasası'na göre Millî Güvenlik Kurulu (MGK) Dönemi (1962-1983) 1961 Anayasası ile Millî Savunma Yüksek Kurulu nun adı Millî Güvenlik Kurulu olarak değiştirilmiştir. MGK, 1961 Anayasası nın 111 inci maddesine göre; Cumhurbaşkanı nın başkanlığında, Başbakan, Kanunun gösterdiği Bakanlar ile Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanlarından oluşmaktadır. Bu Bakanlıklar, daha sonra çıkarılan 129 sayılı Millî Güvenlik Kurulu Kanunu ile, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri, Maliye, Ulaştırma ve Çalışma Bakanları olarak belirlenmiştir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 26 26
D. 1982 Anayasası na Göre Millî Güvenlik Kurulu nun Kuruluşu, Görevi ve Çalışma Esasları 1982 Anayasası nın 118 inci maddesi ile MGK nın üyeleri ve görevleri yeniden düzenlenmiş, bu çerçevede 2945 Sayılı MGK ve MGK Genel Sekreterliği Kanunu çıkarılmıştır. Buna göre Kurul, Cumhurbaşkanı nın başkanlığında, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanlarıyla, Kuvvet Komutanları ve Jandarma Genel Komutanı ndan oluşmaktadır. Başbakan yardımcıları ve Adalet Bakanı sonradan bu kurula eklenmiştir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 27 27
Millî Güvenlik Kurulu; Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alınan kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundaki görüşlerini Bakanlar Kurulu na bildirir. Bu kararlar tavsiye niteliğindedir. Avrupa Birliği ne adaylık sürecinde; 1982 Anayasası nın 118 inci maddesi ile 2945 sayılı Kanunda çeşitli değişiklikler yapılmıştır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 28 28
Milli Güvenlik Kurulunun Kuruluşu 1982 Anayasasına göre Millî Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanının başkanlığında, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Başbakan Yardımcıları, Adalet, Millî Savunma, İçişleri ve Dışişleri Bakanları ile Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri Komutanı ve Jandarma Genel Komutanından oluşur Gündemin özelliğine göre, kurul toplantılarına ilgili bakan ve kişiler de çağrılıp görüşleri alınabilmektedir. Kurul un toplantılarına, MGK Genel Sekreteri de katılmakta, ancak oy hakkı bulunmamaktadır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 29 29
Milli Güvenlik Kurulunun Görevi Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alman tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundaki görüşlerini Bakanlar Kurulu na bildirmektir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 30 30
07 Ağustos 2003 tarihinde yapılan değişiklikler ile Millî Güvenlik Kurulu nun görevi: Millî güvenlik ve Devletin millî güvenlik siyasetine ilişkin tanımlar çerçevesinde Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili konularda tavsiye kararları alır ve gerekli koordinasyonun sağlanması için görüş tespit eder; bu tavsiye kararlarını ve görüşlerini Bakanlar Kurulu na bildirir ve kanunlarla verilen görevleri yerine getirir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 31 31
Milli Güvenlik Kurulunun Çalışma Esasları Kurul, iki ayda bir toplanır, Gerektiğinde, Başbakan ın teklifi üzerine veya doğrudan Cumhurbaşkanının çağrısı ile de toplanır. Kurul toplantıları, Cumhurbaşkanı nın başkanlığında yapılır. Cumhurbaşkanının katılmadığı zamanlarda Kurula Başbakan başkanlık eder. Kurulun gündemi, Cumhurbaşkanı tarafından düzenlenir. Gündemin hazırlanmasında Başbakan ve Genelkurmay Başkanı nın önerileri dikkate alınır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 32 32
Kurul, kararlarını çoğunlukla alır. Eşitlik halinde, Kurul Başkanı nın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır. Kurul kararları, Cumhurbaşkanı na ve Bakanlar Kurulu nda görüşülmek üzere Başbakanlığa Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği tarafından gönderilir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 33 33
Millî Güvenlik Kurulu kararları, Başbakan tarafından Bakanlar Kurulu gündemine öncelikle alınmak suretiyle görüşülür ve gerekli kararlar alınır. Millî Güvenlik Kurulu nda alınan kararlar, Bakanlar Kurulu na tavsiye mahiyetinde olup; kararların uygulanması, millî güvenliğin sağlanmasından Türkiye Büyük Millet Meclisi ne karşı sorumlu olan Bakanlar Kurulu nun takdirine bağlıdır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 34 34
E. Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Büyük Önder Atatürk ün emirleriyle, 1933 yılında kurulan Yüksek Müdafaa Meclisi nin çalışmalarında yardımcı olmak üzere ilk defa Yüksek Müdafaa Meclisi Umumi Katipliği adıyla teşkil edilmiş, Daha sonra 1949 yılında; Millî Savunma Yüksek Kurulu Genel Sekreterliği adını almış, 1961 Anayasası ile bugünkü Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği adını almıştır. Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin kuruluşu ve görevleri ile teşkilat yapısı şu şekildedir: 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 35 35
Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği nin Kuruluşu ve Görevleri 2945 sayılı kanunla kurulmuştur. Başbakan a bağlı bir teşkilattır. 2003 yılında MGK Genel Sekreterliğinin görev, yetki ve sorumluluklarında değişikliklere göre MGK Genel Sekreterliğinin yeni görevleri aşağıdaki gibidir; 1. Millî Güvenlik Kurulunun sekreterlik hizmetlerini yürütür. 2. Millî Güvenlik Kurulunca ve kanunlarla verilen görevleri yerine getirir. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 36 36
Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği nin Teşkilat Yapısı Genel Sekreter, Genel Sekreter Yardımcıları, Genel Sekreterlik Bürosu ile Hukuk Müşavirliği ve Ana Hizmet Birimleri Başkanlıklarından oluşur. Genel Sekreter, Başbakanın teklifi ve Cumhurbaşkanının onayı ile atanır. Söz konusu atamanın Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları arasından yapılmasının öngörülmesi halinde Genelkurmay Başkanının olumlu görüşü alınır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 37 37
IV. MİLLİ GÜVENLİK SİYASETİNİN ESASLARI A. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, vatandaşını öne alan, hiçbir ayrıma tabi tutmaksızın tüm vatandaşlarına güvenen, eşit ve adil davranan, güvenli bir ortamda mutlu ve müreffeh bir şekilde yaşama imkânı sunan, çağdaş demokratik kurallara, kişilerin hak ve özgürlüklerine, haysiyet ve onuruna saygılı, toplumun her bireyinin kendinden ve geleceğinden emin olmasını sağlayan bir güvenlik anlayışı, 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 38 38
IV. MİLLİ GÜVENLİK SİYASETİNİN ESASLARI B. Türkiye Cumhuriyeti nin anayasal düzeninin, millî varlığının, bütünlüğünün, uluslararası alanda siyasi, sosyal ve kültürel ve ekonomik dâhil bütün menfaatlerinin ve ahdi hukukunun iç ve dış tehditlere karşı korunması ve kollanması, 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 39 39
IV. MİLLİ GÜVENLİK SİYASETİNİN ESASLARI C. Türkiye Cumhuriyeti, Anayasada da yer alan Yurtta Sulh, Cihanda Sulh ilkesine uygun olarak; yurt içinde toplum huzuru ve güvenliğini sağlamayı; bulunduğu bölgede ve dünyada barış ve istikrarın sağlanmasına katkıda bulunmak, 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 40 40
IV. MİLLİ GÜVENLİK SİYASETİNİN ESASLARI D. Türkiye Cumhuriyeti nin bekası ve güvenliğinin korunması ve korunmasına paralel olarak; Büyük Önder Atatürk ün işaret ettiği her alanda çağdaş medeniyet seviyesine ulaşılması suretiyle; bireylerin yaşam standartlarının dengeli bir biçimde yükseltilerek milletin refahının sağlanmasıdır. Yukarıda verilen esaslar Türkiye yi yöneten tüm hükümetler tarafından ortak payda olarak kabul edilmiştir. Bu suretle güçlü, laik, demokratik ve müreffeh Türkiye, önemli sorunlara sahip bölgesinde örnek teşkil etmekte ve istikrar unsuru olmaktadır. 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 41 41
TEŞEKKÜR EDERİM 19.11.2012 Aday Memur Eğitimleri-2012 42