FOTOGRAMETRİ II Giriş ve Hatırlatma Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN (B) Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ (A) JDF 330/336 Fotogrametri II Ders Notları 2015-2016 Öğretim Yılı Bahar Dönemi
Dersi Veren Öğretim Üyeleri Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN (B Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Aycan Murat MARANGOZ (A Şubesi) 0 372 2574010 1718 sabdikan@beun.edu.tr http://geomatik.beun.edu.tr/abdikan/ Öğrenci Görüşme Saatleri: Salı 10:00 12:00 Çarşamba 13:00 17:00 2
Dersin Kaynakları Fotogrametri II Ders Notları,Yrd.Doç.Dr. Aycan M. MARANGOZ, BEÜ, 2012. Fotogrametri I ve II DersNotları, Prof.Dr.Ahmet Yaşayan,YTÜ Fotogrametri DersNotları, Prof.Dr. Fatmagül Kılıç,YTÜ Fotogrametri, O. Altan, S. Külür, G. Toz, H. Demirel, Z. Duran, M. Çelikoyan, Karl Krauss, 7. Baskıdan çeviri, İTÜ, Nobel Yayın Dağıtım, 2007 Digital Photogrammetry, Yves Egels and Michel Kasser, Taylor and Francis, CRC Press, 2007 Digital Photogrammetry A practical Course, Wilfried Linder, Springer, Verlag Berlin Heidelberg 2009 Kraus, K., (1993); Photogrammetry Volume I, Fundamentals and Standard Process, Ferd. Dümmlers Verlag, Bonn, Germany. Kraus, K., (1997); Photogrammetry Volume II, Advanced Methods and Applications, Ferd. Dümmlers Verlag, Bonn, Germany. İnternet Kaynakları Ulusal ve Uluslararası Kuruluşlar 3
Dersin Başarı Kriterleri Derse Devam: %70 Vize Sayısı: 1 (Yıliçi Başarı Notuna Katkısı: %80) Yıliçi Başarı Notu: Vize (%80) + [(Ödevler + Quizler (%20)] Başarı Notu: Yıliçi Başarı Notu %40 + Final Sınavı Notu %60 4
Fotogrametri II Dersinin İçeriği Fotogrametrinin tanımı, uygulama alanları, sınıflandırılması Geometrik temeller, Fotoğraf geometrisi, Matematik temeller Hava fotoğrafları ve fotoğraf ölçeği, Bindirmeler, baz ve kolonlar arası uzaklık, Model alanı ve model sayısı, Baz/yükseklik oranı, Görüntü (resim) yürümesi, Hava fotoğrafları ve fotoğraf ölçeği, Bindirmeler, baz ve kolonlar arası uzaklık, Model alanı ve model sayısı, Baz/yükseklik oranı, Görüntü (resim) yürümesi, Tek Resim Değerlendirmesi, Çizimsel/Kağıt şerit Yöntemi, Basit optik rödresman, Optik-fotografik rödresman, Sayısal tek resim değerlendirmesi. Yükseklik farkından ileri gelen hata, Diferansiyel rödresman, Tek fotoğraftan yüksekliklerin bulunması konuları işlenir. 5
Fotoğraf çiftlerinin yöneltilmesi, Fotoğraf koordinatlarının düzeltilmesi, Karşılıklı yöneltme, Mutlak yöneltme Stereodeğerlendirme, Analog Stereodeğerlendirme aletleri, Doğruluğu, Yaklaşık Stereodeğerlendirme, Analitik Stereodeğerlendirme, Aletleri, Doğruluğu, Dijital fotogrametri, dijital görüntü, dijital hava kameraları, dijital fotogrametrik iş istasyonları. CBS ile ilişkilendirme konuları verilir. Fotogrametrik Yer Kontrol Noktaları, Fotogrametrik Nirengi, BÖHYY Fotogrametrik maddeleri incelenir. Fotogrametrik Dengeleme, Bağımsız model yöntemi, Işın desteleri yöntemi, Fotogrametrik nirenginin doğruluğu, Hava fotoğrafları, haritalar ve fotoplanlar, Ortofoto ilkesi, Ortofoto ürünleri, Sayısal ortofoto konuları anlatılır. Genel tekrar
Geomatik Mühendisliği (Geomatics Eng.)- Fotogrametri Geo: Matics: Dünya, yeryüzü Ölçme/ölçüm Yeryuvarının geometrisinin belirlenmesi ve yeryuvarı üzerinde bulunan tüm objelerin birbirleriyle olan geometrik, sosyal ve anlamsal ilişkilerin kurulması ve bu bilgilerin ilgili diğer mühendislik ve sosyal bilimlerin hizmetine sunulması işlevlerini yüklenen birbilim dalıdır. Ölçme Geomatik Yönetme
Geomatik Mühendisliği- Fotogrametri Daha farklı bir deyişle, yeryuvarı üzerinde konumsal bilgi sisteminin oluşturulmasını (Kent Bilgi Sistemi - Coğrafi Bilgi Sistemi) sağlayan ve bu bilgi sistemine altlık oluşturacak temel bilgilerin toplanmasını ve bilgiler arasında ki ilişkilerin kurulmasını sağlayan bir bilim dalıdır. Geomatik Mühendisliği, mekanın tasarlanmasına yönelik bilgilerin yer yüzünden veya havadan (uçaktan uydudan) elde edilmesi ve sunulması ile ilgili bir bilim koludur.
Yersel Ölçümler (1m-5m) Uçaktan Algılama Yapan Sistemler Alçaktan Uçuş Verileri (300m 3km) Uzaydan Algılama Yapan Sistemler Kutupsal Yörüngeli (600km-1000km)
Yersel Ölçümler Jeodezi, yer yuvarının ve diğer gök cisimlerinin şeklini ve gravite alanlarını, bunların zaman içerisindeki değişimlerini ve ortalama yer elipsoidini yer yüzeyinden veya uzaydan gerçekleştirilen ölçümlerle belirlemeyi amaçlayan bir bilimdir (Yersel ölçümler).
GPS GNSS Terrestial Laser Scanners
Yersel Lazer Tarama-3B modelleme www.severnpartnership.com www.reddit.com 12
Yersel Lazer Tarama
Fotogrametri Fotogrametri tekniği, uzaktaki cisimlerin geometrik parametrelerini belirli koşullar altında çekilmiş fotoğraflar yardımı ile elde etme işlemidir. Fotogrametri (Photogrammetry): Photos+Gramma+Metron Photos-Işık Gramma- bir şeyin çizimi Metron- ölçme
Fotogrametri Alçaktan Uçuş Verileri (300m -3000m) Fotogrametri tekniği ile ölçülmek istenen nesnenin ve yakın çevresinin ya da arazinin fotoğrafları çekilir.
Fotoğraf üzerindeki görüntüler ölçülerek istenilen bilgiler sağlanabilir ya da özel donanım ve yazılımlar kullanılarak bu fotoğrafik görüntüler harita veya plan biçimine dönüşürülür. Fotogrametri fotoğraflar üzerinde yapılan ölçümler ile güvenilir bilgiler elde etme bilimi.
Fotoğrafik görüntüler, metrik bilgilerden başka nesne ve yan çevresinin yapısal özellikleri, yüzey örtüsü gibi bilgileri de sağlar. Ancak bu bilgiler fotoğrafik dokunun yorumlanması ile anlaşılabilir. Foto-yorumlama; Jeoloji, tarım, orman çalışmalarında
http://www.edumine.com/courses/online-courses/air-photointerpretation-2-applications/
1.03 m genişliği 45 cm yüksekliği 2.5 kg pilsiz ağırlıgı 3.7-6.5 kg pil ile ağırlığ 40 km/h maksimum hız 28 km/h tırmanma hızı 1000-3000 m uçuş yüksekliği 30 dakika uçuş 96 cm kanat genişliği 0.7kg ağırlık 36 57 km/sa uçuş hızı 45 km/sa rüzgar hızı dayanıklılığı 3 km ye kadar radyo link kapasitesi 50 dakika uçuş
http://news.discovery.com/tech/robotics/8-cool-uses-drones-130325.htm
Fotogrametri
Uzaktan Algılama Uzaktan Algılama tekniği, arada mekanik bir temas olmaksızın bir cisimden yayılan ve algılanan ışınımın nitelik ve nicelik yönünden değerlendirilmesi ile cismin özelliklerinin ortaya konması ve ölçülmesi olarak tanımlanabilir. Uzaktan Algılama işlemi iki temel aşamadan oluşur; Veri Elde Etme Veri İşleme
Uzaktan Algılama-Veri elde etme Görüntüleme sistemleri pasif veya aktif sistemlerden oluşur: (1) Pasif Sistemler: Pasif sistemler yeryüzünün doğal yayılım enerjisi veya güneş enerjisinin yansıtımını algılayan optik, ısıl ve mikrodalga algılayıcılardır. (2) Aktif Sistemler: Aktif Sistemler kendi enerji kaynaklarını kullanırlar. Hedefe ürettikleri elektromanyetik dalga sinyallerini yollar ve hedeften geri saçılan enerjiyi algılarlar.
Optik uydu sistemleri http://www.hvkk.tsk.tr/tr/icerikdetay.aspx?id=240
Radar uydu sistemleri
http://www.oneonta.edu/faculty/baumanpr/geosat2/rs- Introduction/RS-Introduction.html 29
Coğrafi bilgi sistemi-cbs Geographical Information System-GIS Coğrafi bilginin sayısal ortamda sunulması, yönetimi, diğer verilerle ilişkilendirilmesi, sorgulanması
Geomatik Müh.- Başlıca Çalışma Konuları Gereksinim duyulan her ölçekteki haritaların üretimini, araziye ilişkin büyük/küçük tüm projelerin etüd ve uygulamalarının gerçekleştirilmesi, Deprem kuşağında yer alan bölgelerde yer kabuğu hareketlerininin celenmesi, Deprem, sel, yangın, heyelan sonucu meydana gelen afetlerden sonra uygulanacak Afet Planlarının hazırlanması, Kent planlarının hazırlanması, Köprü, baraj, yol, tünel, metro vb.mühendislik projeleri,
Gerek uçaklardan çekilen fotogrametrik amaçlı fotoğraflarla, gerekse de uydulardan elde edilen görüntülerden birçok amaç için değişik ölçekli haritaların üretilmesi, Petrol, doğalgaz vb. Yeraltı doğal kaynaklarının yerlerinin belirlenmesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği tarafından üretilen sayısal ve konuma dayalı bilgilerden, pratik hayatta birçok alanda kullanılan bilgi sistemlerinin oluşturulması, Tarihi eserlerin röleve ve restorasyon çalışmalarının yapılması,
Arkeolojik araştırmalar, Sulama ve kurutma projeleri, Her tür alt yapı projeleri, Coğrafik-jeolojik projeler, Deniz haritalarının üretilmesi,
Harita Harita, fiziksel gerçekliğin (yeryüzü veya diğer gezegenlerin tamamının veya bir bölgesinin) bir düzleme belirli bir ölçek dahilinde küçültülmüş, objelerin birbirleri ile olan ilişkileri korunarak, genelleştirilmiş, açıklamalarla tamamlanmış, matematiksel kurallarla izdüşüm gösterimi olarak tanımlanan bir bilgi iletişim aracıdır.
1/1000 ölçekli ortofoto harita
FOTOGRAMETRİ -GİRİŞ Başlangıçta yeryüzünün ölçümünü hedef alan Jeodezi Bilimi içerisinde bir ölçme tekniği olarak düşünülmüş; bu özelliği dolayısıyla da fotoğraflar yardımı ile ölçme anlamına gelmek üzere adlandırılmıştır. Buna göre denilebilir ki, fotogrametri; fiziksel cisimler ve oluşturdukları çevreden yansıyan ışınların şekillendirdiği fotogrametrik görüntülerin ve yaydıkları elektromanyetik enerjilerin kayıt, ölçme ve yorumlama işlemleri sonucu güvenilir metrik bilgilerin elde edildiği bir teknoloji, bilim ve sanat dalıdır.
Fotogrametrik çalışmaya gereksinmenin ortaya çıkması Bir çok çalışmanın yapılabilmesi için haritalara gereksinim vardır. (İmar planlarının hazırlanması, Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kurulması,.) Haritaların güncel olması yapılacak çalışmalarda önemli bir tutmaktadır. Gereksinim duyulan harita verileri harita yapım yönetmeliğinde istenen doğrulukta olması gerekmektedir.
Doğrudan nesneler üzerinde ölçmeler ve veri derleme yöntemlerine göre fotoğraflar üzerinde çalışmak daha kolay,daha hızlı ve sonuç olarak daha ekonomiktir. Klasik ölçme yöntemleri ile ölçülmesi zor olan nesnelerin bu yoldan ölçülmesi kolay olabilmektedir. Örneğin, ulaşılması çok güç olan bir dağlık bölgenin bu yöntemle haritasının çıkarılması daha uygun olacaktır.
Hareketli nesnelerin ölçülmesinde olduğu gibi, doğrudan ölçülmesi olanaksız nesnelerin ölçülmesi sağlanabilmektedir. Örneğin, su dalgalarının ölçülmesi, bir buzul kütlesinin hareketinin incelenmesi, önemli bir kara yolundaki trafik yığılmalarının gözlenmesi ve ya trafik kazası tespitinin yapılması mümkün olacaktır.
Geomatik Mühendisliği Araştırma Laboratuvarı
Kültürel mirasın korunması, Arkeoloji Afet izleme uygulamaları, Deformasyon gözlemleri 3D Modelleme Uygulamaları Mimari röleve uygulamaları Endüstriyel Tasarım
TUFUAB-Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Birliği ISPRS- International Socıety of Photogrammetry and Remote Sensing http://www.isprs.org/video/
FOTOGRAMETRİ İŞ ADIMLARI Kontrol nokta tesisi Hava işaretleri Kontrol nokta ölçümü Uçuş planı Fotoğrafik uçuş Fotoğrafik banyo işleri/dijital fotoğraf alımı Denetleme Çizilemeyen kısımların çizilmesi Fotoğrametrik ölçü ve hesaplama Stereo değerlendirme/çizim Harita
Yer kontrol noktalarının tesisi (Jeodezik olarak yer kontrol noktalarının ölçümü ve değerlendirilmesi Arazi Çalışmaları klasik yöntem) Fotoğraf çekimine uygun zamanın belirlenmesi Yer kontrol noktalarının işaretlenmesi
www.rpsurveying.com www.gim-international.com
Uçaktan çekilen fotoğraf çekimi ile uygulanan yönteme hava fotogrametrisi denir. Hava fotogrametrisi ile standart harita üretimi gerçekleştirilir. Hava fotoğrafları sadece harita üretimi amacıyla kullanılmaz. Yer yüzün yapısı ve bitki örtüsü hakkında bilgi edinmek içinde fotoğraf çekilir. Hava fotogrametrisi ile Coğrafi bilgi sistemleri için gereksinim duyulan sayısal harita verilerinin toplanmasında da hava fotogrametrisi gerekir. Bu fotoğraflar genellikle düşey fotoğraflardır.
Algılayıcılar
Algılayıcılar
Fotogrametri-Algılanan Analog -Sayısal Fotoğraf (Görüntü)
Hava Fotoğrafları Hava fotoğrafları üç tür olabilir. Siyah/Beyaz Doğal renkli Yapay renkli
Hava Fotoğrafları Standart harita üretimi için geçmiş yıllarsa analog siyah-beyaz fotoğraflar kullanılmasına karşın, son yıllarda renkli dijital fotoğraflar (görüntüler) da kullanılmaktadır. Ortofoto harita üretiminde ise siyah-beyaz yerine renkli ortofoto haritalar tercih edilmektedir. Renkli havafotoğrafları siyah/beyaz fotoğrafa göre gerek yorumlama, gerekse ortofoto amaçlı kullanım için renkli fotoğraflar birkaç yüz kat daha fazla bilgi taşımaktadırlar.
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ DEĞERLENDİRME
Fotogrametrik kamera kalibrasyonu, kamera sistemini en iyi şekilde ifade eden parametrelerin bulunması olarak ifade edilir. Bu parametreler; Resim çekme merkezinin uzaklığı (odak uzaklığı, c), Resim koordinat sistemi eksenlerinin yönleri ile dönüklükleri, Distorsiyon parametreleri dir. 3 Boyutlu Test Alanı
YERSEL FOTOGRAMETRİ (HATIRLATMA) Fotogrametrinin topografik olmayan uygulama alanlarında genellikle yerden çekilen resimlerden yararlanılır. Bu nedenle topografik olmayan uygulamalar YERSEL FOTOGRAMETRİ adı verilen bölüme dahil edilmektedir. Yersel fotogrametrinin uygulanabilmesi için, Alım merkezinin yer üzerinde olması, Arazide fotoğraf çekimine uygun ve araziye egemen noktaların bulunması ve Arazinin açık olması gerekmektedir.
YERSEL FOTOGRAMETRİ KULLANIM ALANLARI Yersel fotogrametrinin haritacılık alanındaki kullanım alanları: Hava fotogrametrisine göre daha ucuz donanım gerektirdiği için küçük, düz (yükseklik farkının az olduğu),açık olan alanların haritalarının yapımı, Baraj rezerv alanlarının haritalarının yapımı, Yol inşaatlarında, yarma ve dolgu ölçmeleri, Taş ve maden ocaklarında hacim hesaplar ıvb.
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM ALANLARI -Haritacılık
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM ALANLARI -Mimarlık
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM ALANLARI -Mimarlık
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM ALANLARI -Arkeoloji
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM ALANLARI Tıp
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM ALANLARI Endüstri http://nivol.it/index.php/en/scansystems-scanprobe-st http://www.photometrix.com.au/applications/
http://www.photometrix.com.au/applications/
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ KURULUŞLAR
Asian Association on Remote Sensing Uzaktan Algılama Asya Birliği International Federation of Surveyors Uluslararası Haritacılar Federasyonu Fédération Internationale des Géomètres
Fotogrametri-Tarihsel Gelişim Fotogrametrinin tarihçesi ilk fotoğrafın elde edildiği tarihten çok daha öncelerine kadar uzanır. Bu nedenle fotogrametrinin tarihsel gelişimini fotoğrafın bulunmasından önce ve fotoğrafın bulunmasından sonra günümüze kadar olan gelişmeleri içeren 4 döneme ayırarak incelemek gerekir. 1. Fotoğraftan önceki gelişmeler dönemi 2. Fotoğraf ve ilk gelişmeler dönemi 3. Klasik fotogrametri dönemi 4. Çağdaş fotogrametri dönemi
Fotoğraftan Önceki Gelişmeler Dönemi Fotoğrafın bulunmasından önceki dönemde, perspektifin temelleri ve ışığın kaydedilmesi ile ilgili çalışmalar yapılmış ve temel kavramlar ortaya çıkmıştır. Karanlık oda (Camera Obscura): M.Ö. 5 yüzyılda Çinli filozof Mo Ti karanlık bir odada bir yüzündeki küçük bir delikten geçen ışınların ters bir görüntü oluşturduğunu ilk ifade eden kişidir.
http://www.wisskab.com/presse/5_weber-unger.pdf
M.Ö. 4 yy. Aristoteles küçük bir delikten geçen ışığın karşısındaki duvarda ters görüntüsünün oluştuğunu 10. yy. Alhazenn (İbn-i Heysem) kendi bulduğu iğne deliği kamerayı geliştirmiştir, delik küçüldükçe görüntünün keskinleştiğini ifade etmiştir 1200 de Roger Bacon karanlık odayı tanımladı. 13 yüzyılda Albertus Magnus güneş ışığı tarafından gümüş nitrat kristallerinin karardığını ilk ifade eden kişidir.
15. yy. Leonardo da Vinci bir parça kağıt üzerine keskin bir görüntüyü odaklamak için karanlık odayı ilk kullananlardan biridir. optik izdüşüm düşüncesini ve merceklerin tıraşlanması mekanizmalarını geliştirmiştir. 1525 te Albrecht Dürer perspektif kurallarını geliştirip, perspektif izdüşüm veren bir mekanizma yapmıştır. Bu cihaz ile stereoskopik çizim de yapılıyordu. Johannes Kepler 1600 yıllarında stereoskopinin presibinin tanımını vermiştir. Jacopo Chimenti de aynı tarihlerde ilk kez bir stereo çizim gerçekleştirmiştir.
F. Kapellar 1726 da ilk kez stereoskopik çizim kavramını ölçme bilgisinde uygulamıştır. Yüksek noktalardan çizilen perspektif görüntülerden topoğrafik çizim yapmışltır. Bundan sonra Almanya, Fransa ve İngiltere de sürekli kalıcı bir görüntü üzerinde çalışmalara başladı. Henry Lambert (1759) ters merkezi perspektif kavramını ve karşılıklı ışınlarla uzay geriden kestirme kavramları
Fotoğraf ve ilk gelişmeler dönemi Joseph Nicephore Niépce (1827) heliographs 8 saatlik bir pozlama süresi sonunda bilinen ilk görüntü: http://commons.wikimedia.org/wiki/file:view_from_the_window_at_le_gras,_joseph_ Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce,_uncompressed_UMN_source.png
1829 da Niépce ile Louis Daguerre tarafından Daguerretype Gümüş nitratla ışığa duyarlı hale getirilen bakır levhaların, camera obscura içinde 10 ila 20 dakika pozlanarak, cıva buharına tabi tutulup geliştirilmesiyle fotoğrafik görüntü elde etme yöntemidir. https://tr.wikipedia.org/wiki/dagerreyotipi
Guido Schreiber 1829 da, topoğrafyanın kuşbakışı havadan görüntülenebileceğine dair teorik çalışmalar Charles Wheatstone, 1838 yılında binoküler görmeyi tanımladı ve stereoskobu icat etti. Fotoğraf kelimesi John Hershel tarafından 1839 yılında kullanılmıştır. 1840 da François Jean Arago topografik harita yapımında fotoğrafların kullanımını önermiş ve uygulamıştır.
1841 de Fox Talbot Calotype adını verdiği yöntemle negatif görüntüden çok sayıda pozitif görüntü elde etti. 1844 de David Brewster stereoskopik baskılar için stereoskobu icat etti. 1855 de karikatürist, fotoğrafçı Gaspard Felix Tournachon (Nadar) balon kullanarak ilk hava fotoğrafını çekmiştir
Aime Laussedat, 1849 da topografik harita yapımı için yersel fotoğrafları kullanan ilk kişidir, geliştirdiği teknik iconometry olarak adlandırılmıştır. Laussedat ın çalışlmaları ile fotogrametri bir ölçme yöntemi olarak Fransız makamlarca resmen kabul edilmiştir. Fotogrametri terimi ilk kez 1855 de coğrafyacı Kersten tarafından kullanılmış ve 1967 de Albert Meydenbauer tarafından Fotogrametri terimi uluslararası literatüre kazandırılmıştır.
M. Arthur Batut (1880) uçurtmaya takılan kamera ile Fransa da hava fotoğrafları çekmiştir
George Eastman 1881 de fotoğrafik malzemeler üreten dünyaca ünlü Kodak fabrikasını kurdu. 1899 da modern çift resim fotogrametrisinin ilkelerini tanımladı. Analitik fotogrametrinin temellerini attı. Carl Pulfrich 1901 de stereo komparatörü geliştirdi. http://www.isprs.org/documents/centenary/isprs_history_konecny.pdf
1908 Dr Julius Neubronner Miniature Pigeon Camera http://publicdomainreview.org/collections/dr-julius-neubronnersminiature-pigeon-camera/
1903 de ilk uçağın havalanmasının ardından Uçakla havadan fotoğraf çekimi de ilk kez 1909 da İtalyanlar tarafından gerçekleştirilmiştir 1911 de de Ruslar tarafından İstanbul Boğazının uçakla fotoğrafı çekilmiş. Birinci dünya savaşı sırasında uçakta taşınan kameralar geliştirildi. Otto von Gruber 1924 de analitik fotogrametrinin temelleri olan projektif denklemler üzerine çalışmalar yürütmüştür.
Klasik fotogrametri II. Dünya Savaşı sonrası gereksinim duydukları seri haritalar fotogrametri yöntemi ile üretilmeye başlanmıştır. Arazisi düz olan ülkelerde tek resim de erlendirmesi - fotoplan üretimi- Çizgi-harita üretimi için analog stereo değerlendirme yöntemi 1964 de Carl Zeiss tarafından yeni stereometrik kameralar Bu dönemin sonunda çizgi-harita, artık tek ürün biçimi olmaktan çıkmış, yerini sayısal harita almıştır. Ortofoto da yine bu dönemde ortaya çıkan çok önemli bir sonuç ürün türüdür.
Çağdaş fotogrametri dönemi 1980 lerde sayısal (dijital) fotogrametrik sistemler geliştirildi. 1990 larda sayısal fotogrametrinin yaygınlaşmasıyla 2000 lerde sayısal hava kameraları geliştirildi. Fotoğrafik emülsiyon ve optik kamera kombinasyonunun gelişmesi, yüksek çözünürlüklü ve distorsiyonu daha küçük resimlerin elde edilmesini sağlamıştır. Bilgisayar teknolojisinin ilerlemesi, güçlü donanım ve yazılım sayısal fotogrametride gerçek zamanlı fotogrametri
Kelsh stereoplotter (1948)
Fotogrametrinin Sınıflandırılması Fotogrametri; kullanılan kameranın durumu ölçülecek nesnenin yakın ve uzak oluşu, edinilecek bilgi türü değerlendirme yöntemi uygulama alanlarına göre sınıflandırılabilir.
Resim Çekilen Yerin Konumuna Göre Yersel Fotogrametri: Yer üzerinde bulunan bir noktadan çekilmiş fotoğraflarla çalışılan bir tekniktir. Hava Fotogrametrisi: Uçaktaki ya da genel olarak bir hava aracında bulunan bir kamera ile çekilmiş fotoğraflarla çalışılan fotogrametri tekniğidir. Yakın Resim Fotogrametrisi: Nesne-kamera uzaklığı en çok 300 m olan bir fotogrametri tekniğidir.
Değerlendirmede Kullanılan Resim Sayısına Göre Tek Resim Fotogrametrisi: Tek tek resimleri kullanarak metrik bilgiler üretmeyi amaçlayan, foto plan, foto-mozaik üreten fotogrametri yöntemidir. Çift Resim Değerlendirmesi: Ortak alanları bulunan fotoğraf çiftleri üzerinde ölçüler yaparak bilgi üretmeyi amaçlayan fotogrametri yöntemidir. Çoğunlukla stereoskopik görüşde söz konusu olduğu için buna stereofotogrametri de denilmektedir.
Değerlendirme Yöntemine Göre Grafik (Plançete) Fotogrametri (1850-1900): Fotoğraflar üzerinden açı (doğrultu) ve uzunluk ölçmeleri ile projektif ve perspektif geometrinin kavramlarını kullanarak çizgisel harita üretimi için kullanılan fotogrametri tekniğidir Analog Fotogrametri (1900-1980): Optik ve/veya optik mekanik değerlendirme aletlerinde stereo olarak çekilmiş fotoğraflar kullanılarak objenin üç boyutlu modelinin stereoskopi yoluyla tekrar elde edilmesi ve objenin çizimsel yollarla değerlendirildiği fotogrametri tekniğidir
http://www.wsdot.wa.gov/mapsdata/photogrammetry/about.htm Wild A7 analog stereoplotter
Analitik Fotogrametri (1970-1990): Çözümlerin matematiksel yöntemlerle yapıldığı, stereo değerlendirme aletlerine bilgisayar ve elektronik ölçme sistemlerinin eklenmesi suretiyle bazı yöneltme, ölçme ve değerlendirme işlemlerinin otomatik ya da yarı otomatik yollarla değerlendirildiği fotogrametri tekniğidir
Sayısal (Digital) Fotogrametri (1990- ): Sayısal forma dönüştürülmüş veya sayısal olarak elde edilmifl stereo görüntülerin tamamen grafik işlemcili bilgisayarlar ile, bilgisayar ortamında tüm değerlendirme işlemlerinin yapıldığı fotogrametri tekniğidir
Uygulama Alanlarına Göre Foto-Yorumlama: Fotoğrafik dokuyu inceleyerek nesne ve yakın çevresi hakkında bilgi üreten, arazinin yapısını ve yüzey özelliklerini incelenir Metrik Fotogrametri: Fotoğraflardan konum, yükseklik, uzaklık, alan ve hacim gibi metrik bilgilerin alınmasını ya da doğrudan doğruya harita çizimini amaçlayan fotogrametri. Topoğrafik Fotogrametri: Topoğrafik harita üretimi ile ilgili haritacılık fotogrametrisi. Topoğrafik Olmayan Fotogrametri: Topoğrafik harita yapımı, topoğrafik ölçmeler dışında, başka bir deyişle haritacılık fotogrametrisi dışında kalan fotogrametri.
Kadastro Fotogrametrisi: Kadastro haritalarının yapımında uygulanan fotogrametri Jeodezik Fotogrametri: Jeodezik nokta üretmede uygulanan fotogrametri tekniğidir. Endüstri Fotogrametrisi: Yapı mühendisliğinde, metalürji, madencilik, gemi ve uçak yapımı, otomobil sanayi vb. alanlarda uygulanan yakın resim fotogrametrisi. Mühendislik Fotogrametrisi: Mühendislik projelerinin hazırlanmasında vb. çalışmalarda uygulanan fotogrametri. Mimarlık Fotogrametrisi: Özellikle tarihsel değeri olan yapıların belgelenmesinde uygulanan fotogrametri. Ortofotografi: Çizgi harita ile aynı geometrik doğruluğa sahip foto haritaların (ortofoto) üretimi ile ilgilenen fotogrametri.
Gelecek Ders: Fotogrametrinin temelleri Geometrik, Matematik, Optik ve Fotoğrafik