FOTOYORUMLAMA UZAKTAN ALGILAMA

Transkript

1 FOTOYORUMLAMA VE UZAKTAN ALGILAMA (Photointerpretation and Remote Sensing) 1

2 Ders İçeriği Hava fotoğrafının tanımı Fotogrametrinin geometrik ilkeleri Fotogrametride fotoğrafik temel ilkeler Stereoskopik görüş ve ölçme 2

3 Hava Fotoğrafı : Hava fotoğrafı, alım anında alım alanında bulunan tüm ayrıntıyı ölçülebilir nitelikte yapısında bulunduran bir bilgi deposudur. Fotogrametrinin Geometrik İlkeleri: İzdüşüm ilkeleri açısından ele alındığında hava fotoğrafları merkezsel izdüşüm, haritalar ise ortogonal izdüşüm özelliğine sahiptir. Merkezsel izdüşüm, uzaydaki noktaların, izdüşüm merkezi adı verilen bir noktadan geçen ışınlarla, diğer bir düzlem üzerine izdüşürülmesidir. 3

4 Hava fotoğrafındaki merkezsel izdüşüm merkezi, alım uçağının tabanına yerleştirilmiş alım kamerası objektifinin optik merkezidir. İzdüşüm merkezlerinin birbirine paralel konumda olmayışı nedeniyle yer noktaları izdüşürülmeleri gereken yerlerden farklı yerlerde izdüşürülürler. Böylece nokta kaymaları oluşur. a. Kıyas düzleminin yukarısında kalan noktalar, fotoğraf merkezinden dışa doğru kayarak (A), b. Kıyas düzleminin aşağısında kalan noktalar, dıştan fotoğraf merkezine doğru kayarak, c. Kıyas düzlemi, üzerindeki noktalar ise kayma olmadan izdüşürülürler. 4

5 5

6 Fotogrametride Fotoğrafik Temel İlkeler: Film (Emülsiyon): Bir film üzerindeki ışığa duyarlı olan tabakadır. Emülsiyonun niteliği : -Güçlü gradasyon -Yüksek genel duyarlılık -Yüksek ayırma gücü -Renk duyarlılığı Uygulamada Kullanılan Filmler : Pankromatik filmler Ortokromatik fimler Kızılötesi siyah-beyaz fimler Normal renkli fimler Kızılötesi renkli fimler 6

7 7

8 8

9 Hava Fotoğrafında Bazı Özel Noktalar : İzdüşüm merkezi (Projeksiyon merkezi) : Alım kamerası objektifinin optik merkezi olup, izdüşümü gerçekleştiren tüm ışınların geçtiği yerdir. Fotoğraf orta noktası : Fotoğrafın kenar orta veya köşe noktalarını birleştiren doğruların kesim noktasıdır. Kamera sabiti : Alım kamerasının izdüşüm düzlemi ile fotoğraf düzlemi arasındaki uzaklık kamera sabiti olarak tanımlanır ve c simgesi ile gösterilir. Nadir noktası : İzdüşüm merkezinden geçen düşeyin fotoğraf düzlemini kestiği nokta nadir nokta olarak tanımlanır. Fotoğraf eğiklik açısı : Optik eksenin izdüşüm merkezinden geçen düşeyle yaptığı açıdır ve v harfi ile simgelenir. Alım (uçuş) yüksekliği : İzdüşüm merkezinin alım alanından olan düşey uzaklığı uçuş yüksekliği olarak tanımlanır (Ho). 9

10 10

11 Hava Fotoğrafı Kenar Bilgileri : a. Alım zamanını gösteren saat, tarih b. Denizden yüksekliği gösteren altimetre c. Hava fotoğrafının eğimini (düşeyden sapma) gösteren düzeç d. Objektifin türü, numarası, kamera sabiti e. Fotoğraf numarası f. Proje adı g. Orta nokta bulucuları 11

12 12

13 Hava Fotoğrafı Alımında Oluşan Eğiklikler ve Dönüklük : (boyuna) Uçuş doğrultusu (enine) 13

14 Stereoskopik Görüş ve Ölçme: Fotogrametride amaç görüntülenen tüm objelerin konumlarının (x,y) yanı sıra yüksekliklerinin (z) de ölçülmesidir. Fotogrametriye üçüncü boyutu çift gözle görme stereoskopi yani stereoskopik görüş kazandırmıştır. Göz, fotogrametrinin en önemli ögelerinden biridir. Optik açıdan ince kenarlı bir mercek sistemidir. Tek gözle görme monoskopi olarak adlandırılır. 14

15 Doğal Stereoskopik Görüş : Bir objenin sol ve sağ göz tarafından ayrı ayrı noktalardan gözlenmesi ile stereoskopik görüş oluşur. P x = yatay paralaks 15

16 Yapay Stereoskopik Görüş : Doğal olarak sağladığımız üç boyutlu görüş, yapay koşullar altında da sağlanabilir. Bu nedenle yapay stereoskopik görüş koşullarının sağlanması yeterlidir. Bunlar: 1. Aynı objenin farklı iki noktadan algılanmış olması (alım koşulu) 2. Farklı iki noktadan alınmış komşu iki fotoğrafın birinin sol diğerinin sağ göze verilmesi, yani gözler tarafından ayrı ayrı bağımsız olarak izlenmesi (fotoğraf ayrım koşulu) 3. İki gözün, değerlendirilecek fotoğraflardaki karşılıklı noktalara bakış doğrultuları aynı düzlemde olmalı, yani düşey paralakslar olmamalıdır (oryantasyon) Ayrıca, fotoğraflar üzerindeki karşılıklı noktalar arasındaki uzaklık, izleyicinin göz bazını aşmamalıdır. Sol gözle sol fotoğraf sağ gözle de sağ fotoğraf izlenmelidir. 16

17 Cep stereoskopu Aynalı stereoskop 17

18 Fotoğraf orta noktalarının saptanması : Hava fotoğraflarının kenarlarında bulunan orta nokta bulucuları yardımıyla fotoğraf orta noktaları belirlenir. 18

19 Fotoğraf orta noktalarının komşu fotoğraflara taşınması ve aktarılması: Bir çift hava fotoğrafı yan yana getirildiğinde fotoğraf alanlarının %60-70 oranında ortak olduğu görülür. Ardışık fotoğraf alımlarında oluşacak boyuna örtme ve şeritler arasında oluşturulacak enine örtme stereoskopik görüş için kaçınılmaz olan alım koşullarıdır. -Çıplak gözle nokta aktarma -Stereoskopik yöntemlerle nokta aktarma 19

20 20

21 Fotoğrafların uçuş hattına konulması : Orta noktaları ve komşu fotoğrafların orta noktaları işaretlenmiş fotoğraflar, herhangi bir taşıyıcı üzerine çizilmiş ve alım uçağının uçuş doğrultusunu temsil eden doğru üzerine yerleştirilir. Her fotoğraf üzerinde bulunan iki orta noktayı birleştiren doğrular saptanarak bu doğrultular fotoğraf kenarına işaretlenir. Bu doğrultu taşıyıcı üzerinde çizilen uçuş hattı doğrultusu ile çakıştırılır. Komşu fotoğraflar arasındaki uzaklık ise yaklaşık cm olarak ayarlanır. Düşey paralaks Yatay paralaks 21

22 Aynalı stereoskop Stereomikrometre- paralaks ölçer 22

23 23 Fotoğraf ölçeğinin saptanması : Fotoğraf ölçeği genel olarak 1/m b şeklinde gösterilir ve m b fotoğraf ölçek paydasıdır. ' 1 ' S S c h c h m h c m S S h c b b = = = =

24 Hava fotoğrafı ölçeğinin topoğrafik haritalardan yararlanılarak saptanması: H ort = H A + H B + 4 H C + H D h = H o H ort 24

25 Hava fotoğrafı ölçeğinin ayrıntı noktaları uzaklıklarından yararlanılarak saptanması: m k.s 1 =m b1.s ' 1»m b1 =S 1 /S ' 1. m k m m k.s 2 =m b2.s 2 '» m b2 =S 2 /S ' 2. m b = (m b1 + m b2 )/2 k 25