İÇİNDEKİLER KISALTMALAR...10 ÖNSÖZ...12 GİRİŞ...16 I- İSRÂ VE MİRAÇ KELİMELERİNİN MANALARI...16 II- TARİH BOYUNCA MİRAÇ TASAVVURLARI...18 A. Eski Kavimlerde Miraç...18 1. Çeşitli Kabile Dinleri...19 2. Hint Dinleri...21 3. Eski Mezopotamya...21 4. Eski Yunan Mitolojisi...22 5. İran Geleneği...22 6. Hermetizm...23 7. Maniheizm...23 8. Sâbiîlik...23 9. Yahudilik...24 10. Hıristiyanlık...25 B. Bazı Peygamberlerde Miraç...26 III- KAYNAKLAR...34 A. Kur ân-ı Kerîm...34 B. Hadisler...35 C. İsrâ ve Miraç Konusunda Yazılmış Özel Kitaplar...35 1. Müstakil Eserler...35 2. Mi râciyeler...37 BİRİNCİ BÖLÜM...40 İSRÂ OLAYI...40 I- İSRÂ OLAYININ ZAMANI...40 II- İSRÂ OLAYININ GERÇEKLEŞTİĞİ YERLER...48 A. Mescid-i Harâm...48 B. Mescid-i Aksâ...50 1. Mescid-i Aksâ İle İlgili Bazı Meseleler...51 a) Mevcudiyeti İle İlgili Münakaşalar...51 b) Mescid-i Aksâ nın Neresi Olduğu...53 c) Mescid-i Aksâ ya Götürüldükten Sonra Göklere Yükseltilmenin Sebep ve Hikmetleri...55 d) Mescid-i Aksâ ya Girilip Girilmediği...56 e) Mescid-i Aksâ da Peygamberlere Namaz Kıldırılması...58 f) Mescid-i Aksâ da İkram...60 III- ŞAKK-I SADR (GÖĞSÜN YARILMASI) HÂDİSESİ...63 A. Şakk-ı Sadr İle İlgili Rivâyetlerin Tenkidi...63 IV- BU GECE KULLANILAN VASITALAR...69
A. Burâk...69 B. Miraç...71 C. Refref...72 V- KİTAP VE SÜNNET TE İSRÂ OLAYI...75 A. Âyetlerde İsrâ Olayı...75 B. Hadislerde İsrâ Olayı...81 1. Enes b. Mâlik ten Gelen Rivâyetler...81 a) Şerîk b. Abdillah ın Enes ten Rivâyeti...81 b) Sâbit el-bünânî ve Süleymân et-teymî nin Enes ten Rivâyeti...82 c) Sâbit in Enes ten Rivâyeti...82 d) Katâde nin Enes ten Rivâyeti...82 2. İbn Abbas tan Gelen Rivâyetler...83 a) İkrime nin İbn Abbas tan Rivâyeti...83 b) İkrime nin İbn Abbas tan Başka Bir Rivâyeti...83 c) Ebû l-âliye nin İbn Abbas tan Rivâyeti...83 d) Saîd b. Cübeyr in İbn Abbas tan Rivâyeti...84 3. Ebû Hureyre den Gelen Rivâyetler...85 a) İbnü l-müseyyeb in Ebû Hureyre den Rivâyeti...85 b) Ebû s-salt ın Ebû Hureyre den Rivâyeti...85 c) Ebû Seleme nin Ebû Hureyre den Rivâyeti...86 4. İbn Mes ûd dan Gelen Rivâyetler...86 a) Abdurrahmân ın İbn Mes ûd dan Rivâyeti...86 b) Mü sir b. Afâze nin İbn Mes ûd dan Rivâyeti...87 5. Büreyde Rivâyeti...88 6. Câbir b. Abdillah Rivâyeti...88 7. Übey b. Kâ b Rivâyeti...88 8. Huzeyfe b. el-yemân Rivâyeti...89 İKİNCİ BÖLÜM...91 MİRAÇ OLAYI...91 I- MİRAÇ OLAYININ ZAMANI...91 II- KİTAP VE SÜNNET TE MİRAÇ OLAYI...91 A. Âyetlerde Miraç Olayı...91 B. Hadislerde Miraç Olayı...114 1. Enes b. Mâlik ten Gelen Rivâyetler...114 a) Sâbit el-bünânî nin Enes ten Rivâyeti...114 b) Şerîk b. Abdillah ın, Enes ten Rivâyeti...116 c) Zührî nin Enes ten Rivâyeti...119 d) Yezîd b. Ebî Mâlik in Enes ten Rivâyeti...120 e) Yezîd in Enes ten Başka Bir Rivâyeti...120 f) Katâde'nin Enes ten Rivâyeti...121 VI
g) Katâde'nin Enes ten Başka Bir Rivâyeti...122 h) Râşid b. Sa'd ve Abdurrahman b. Cübeyr'in Enes ten Rivâyeti...122 2. Enes in, Mâlik b. Sa saa dan Aldığı Rivâyetler...123 a) Birinci Rivâyet...123 b) İkinci Rivâyet...126 c) Üçüncü Rivâyet...129 d) Dördüncü Rivâyet...129 3. Enes in Ebû Zer den Aldığı Rivâyet...130 4. İbn Mes ûd'dan Gelen Rivâyetler...132 a) Birinci Rivâyet...132 b) İkinci Rivâyet...133 c) Üçüncü Rivâyet...133 d) Dördüncü Rivâyet...133 5. Âişe Rivâyeti...134 6. Ebû Hureyre Rivâyeti...134 7. İbn Abbas'tan Gelen Rivâyetler...135 a) Atâ'nın İbn Abbas'tan Rivâyeti...135 b) Ebû'l-Âliye'nin İbn Abbas'tan Rivâyeti...135 c) Ebû Seleme'nin İbn Abbas'tan Rivâyeti...135 d) İkrime'nin İbn Abbas'tan Rivâyeti...135 e) İkrime'nin İbn Abbas'tan Bir Başka Rivâyeti...136 8. İbn Abbas ve Ka b dan Gelen Rivâyet...136 9. Ebû Zer den Gelen Rivâyetler...136 a) Abdullah b. Şakîk in Ebû Zer den Rivâyeti...136 b) Abdullah b. Şakîk in Ebû Zer den Bir Başka Rivâyeti.137 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM...139 İSRÂ VE MİRAÇ LA İLGİLİ RİVÂYETLERİN TAHLİLİ...139 I- İSRÂ VE MİRAÇ IN MUCİZE OLUŞU...139 II- İSRÂ VE MİRAÇ OLAYININ KEYFİYETİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER...142 A. İsrâ ve Miraç ın Rüyada veya Yakaza Halinde Gerçekleşmesi 142 1. Kullanılan Deliller...147 2. İleri Sürülen Delillerin Tahlili...148 B. Ruhen veya Bedenen Gerçekleşmesi...152 1. Kullanılan Deliller:...153 2. İleri Sürülen Delillerin Tahlili...154 C. İsrâ ve Miraç ın Sayısı...163 III- RİVÂYETLERİN GENEL DEĞERLENDİRMESİ...169 VII
IV- ŞERÎK İBN ABDİLLAH RİVÂYETİ İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER...174 V- İSRÂ VE MİRAÇ LA İLGİLİ BAZI MESELELER...183 A. İsrâ Suresinde Miraç Olayına Değinilmemesi...183 B. Semanın Kat Kat Oluşu...184 C. Peygamberlerin Semâvâttaki Mahalleri...188 D. Peygamberlerin Ölüm Sonrasındaki Hayâtiyetlerinin Keyfiyeti 190 E. Hz. Peygamber in Bazı Müşahedeleri...192 1. Sidretü l-müntehâ...195 a) Sidretü l-müntehâ Denilmesinin Sebebi...195 b) Sidretü l-müntehâ nın Bulunduğu Yer...197 c) Sidretü l-müntehâ yı Bürüyen Şeyler...199 d) Sidretü l-müntehâ dan Çıkan Dört Nehir ve Kevser...200 2. el-beytü l-ma mûr...204 3. Cennet- Cehennem...205 4. Mâlik ve Deccâl...206 5. Kalem Sesleri...207 F. Rü yet Meselesi...207 1. Rasûlullah ın Cibrîl i Görmesi...208 a) Hz. Âişe, İbn Mes ûd ve Ebû Zer den Gelen Rivâyetler208 2. Rasûlullah ın Rabbini Görmesi...212 a) İbn Abbas tan Gelen Rivâyetler...212 G. Miraç ta Hz. Peygamber e Verilen Hediyeler...214 1. Beş Vakit Namazın Emredilmesi...214 a) Namazın Beş Vakte İninceye Kadar Geçirdiği Safhalar214 b) Namazın Beş Vakte İndirilmesinde Hz. Musa'nın Rolü217 2. Diğer Hediyeler...219 H. Miraç tan Dönüş ve Olayın Akisleri...219 1. Müşriklerin İnkârı ve Hz. Peygamber i Sorguya Çekmeleri 220 2. İnananların Teslimiyeti ve Hz. Ebû Bekir in Tavrı...222 VI- HADİS ÂLİMLERİNİN İSRÂ VE MİRAÇ OLAYINA GENEL OLARAK BAKIŞLARI...224 A. Buhârî (v. 256)...224 B. Müslim (v. 261)...226 C. Beyhakî (v. 458)...226 D. Kâdî İyâz (v. 544)...227 E. İbn Dıhye (v. 663)...227 F. Nevevî (v. 676)...228 G. İbn Kesîr (v. 774)...228 VIII
H. Kirmânî (v. 786)...229 İ. İbn Hacer (v. 852)...229 J. Suyûtî (v. 911)...229 K. Kastallânî (v. 923)...230 SONUÇ...232 İSRÂ VE MİRAÇ İLE İLGİLİ HADİSLERİN METİNLERİ...237 BİBLİYOGRAFYA...264 IX