TÜRK TOPLUMUNDA FUTBOL ALGISI ARAŞTIRMASI Futbol, Fanatizm, Şiddet
1. ARAŞTIRMANIN KİMLİĞİ Araştırmanın Amacı Uluslararası ölçekte en fazla konuşulan ortak dil Futbol dur. Bugün itibariyle de devasa bir endüstri olmuştur. Endüstri ve ortak dil oluşu nedeniyle çok büyük bir kesimin ilgi odağıdır. Ancak buna rağmen, ulusal bazda bu konuyla ilgili yeterli araştırmalar yapılmamıştır. Türkiye nin içinde bulunduğu ekonomik ve siyasi birçok meseleye rağmen Türk Milli Takımı nın ve bazı futbol kulüplerimizin kazandığı başarıların kamuoyunda yaptığı etki, küreselleşen dünyadaki Futbol un gücünü bir kez daha göstermiştir. Bu araştırma, bu alanda spor dünyasına bilimsel bir katkı sağlamak, bu camiaya yeni perspektifler sunmak ve yeniden bir spor sosyolojisini ortaya koymak için tasarlanmış olmakla birlikte son günlerde meydana gelen olayların toplumsal temellerini de irdelemektedir. Araştırmanın Tarihi Bu araştırmanın saha uygulaması Haziran 2004 tarihinde tamamlanmıştır. Page 2
Araştırmanın Örneklemi Araştırma şu anda ve/veya daha önce 1. süper ligde takımları bulunan 16 ilde, 15 yaş üzeri nüfusun demografik durumları dikkate alınarak 4164 kişiyle yapılmıştır. Araştırmada kotalı tesadüfi örneklem tekniği uygulanmıştır. Güven Aralığı : %95 Hata Payı : 0,016 Araştırma, takımları 1. Süper ligde şu anda oynayan veya daha önce oynamış 16 ilde 15 yaş üzeri nüfus dikkate alınarak yapılmıştır. Araştırmanın gerçekleştirildiği iller; Adana, Ankara, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Malatya, Rize, Sakary a, Samsun, Trabzon ve Konya dır. Araştırma Yöntemi? Bu çalışmada, araştırma neticesinde bilimsel veriler elde etmek için kantitatif araştırma yöntemi ve bu yöntemin büyük örneklemler için kullanılan yüz yüze anket tekniği uygulanmıştır. Page 3
2. ARAŞTIRMA BULGULARI Demografik Bilgiler YAŞ 15-18 : % 8,2 19-24 : % 21,7 CİNSİYET Kadın: % 38,8 Erkek: % 61,2 EĞİTİM Bir okul bitirmemiş: %6,3 İlkokul mezunu : %45,3 25-34 : % 25,2 35-44 : % 19,8 GELİR Alt gelir grubu : %31,9 Ortaokul/İlköğretim mezunu : % 16,2 Lise mezunu : %23,6 Page 4 45 54 : % 11,8 55+ : %13,4 Orta gelir grubu : %56,9 Üst gelir grubu : %11,1 Üniversite mezunu ve üstü : %8,7
Sayacağım spor dallarına ilginizin ne düzeyde olduğunu söyler misiniz? Futbol Basketbol Voleybol Hentbol Yüzme Tenis Aerobic, Jimnastik Uzak doğu sporları Otomobil yarışları Yapıyorum, İlgileniyorum, Hiçbir şekilde oynuyorum seyrediyorum ilgilenmiyorum Toplam Frekans 1009 2536 618 4163 Yüzde 24,2 60,9 14,8 100 Frekans 331 1338 2494 4163 Yüzde 8 32,1 59,9 100 Frekans 302 1069 2792 4163 Yüzde 7,3 25,7 67,1 100 Frekans 25 300 3838 4163 Yüzde 0,6 7,2 92,2 100 Frekans 515 587 3061 4163 Yüzde 12,4 14,1 73,5 100 Frekans 154 609 3400 4163 Yüzde 3,7 14,6 81,7 100 Frekans 149 318 3696 4163 Yüzde 3,6 7,6 88,8 100 Frekans 121 411 3631 4163 Yüzde 2,9 9,9 87,2 100 Frekans 32 992 3139 4163 Yüzde 0,8 23,8 75,4 100 Page 5
Bir futbol takımıyla olan ilginizi sayacaklarımdan hangisi açıklar? 50 45 40 41,9 39,6 35 30 25 20 15 11,8 10 5 0 3,5 3,1 Taraftar Sempatizan İlgisiz Karşı olan Fanatik Holigan 0,1 Page 6
Futbolsuz bir dünya düşünebiliyor musunuz? Hayır 57,4% Evet 42,6% Page 7
Bir futbol takımı tutuyor musunuz? Bir futbol takımı tutuyorum 86,1% Bir futbol takımı tutmuyorum 13,9% Page 8
Niçin bir futbol takımı tutuyorsunuz? Futbolu sevdiğim için 44,6 Zamanımı değerlendirmek için 16,3 Çocukluğumda en güncel spor futbol olduğu için Ailem tuttuğu için Herkes tuttuğu için Özel bir nedeni yok 5,3 5,2 4,7 4,2 Futbola meraklı olduğum İçin Stres atmak için Futbol benim bir tutkum olduğu için 3 1,7 1,4 Diğer 4,6 Fikrim yok 8,9 Cevap yok 0,1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Page 9
Hangi futbol takımını tutuyorsunuz? %36,3 %30,1 %17,3 %6,8 Page 10
Takımınızın maçlarını ne sıklıkta seyredersiniz? Hiçbir maçını seyretmem 5,3% Maçlarının hepsini seyrederim 16,6% Maçlarını arada bir seyrederim 43,6% Maçlarının çoğunu seyrederim 34,5% Page 11
Türk futbol takımları dışında yabancı bir futbol takımı tutuyor musunuz? Hangi yabancı takımı tutuyorsunuz? Hayır 70,5% Evet 29,5% Frekans Yüzde Real Madrid 346 32,7 Barcelona 116 11 Real Sociedad 109 10,3 Milan 84 7,9 Arsenal 68 6,4 Manchester United 55 5,2 İnter 45 4,2 Juventus 43 4,1 Bayer Münich 37 3,5 Chelsa 35 3,3 Liverpool 13 1,2 Brezilya 11 1 Deportivo 11 1 Diğer 86 8,5 1059 100 Page 12
Tuttuğunuz takımın şampiyon olabilmesi için neleri feda edersiniz? Hiçbirşey feda etmem 76,4 Paramı 5,2 Bütün mal varlığımı 2,8 Canımı 2,5 Vaktimi 2,1 Sevgilimi, eşimi 1,2 Diğer 2,1 Fikrim yok 7,7 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Page 13
Takımınızla ilgili sayacaklarımdan hangilerini yapıyorsunuz? Page 14
Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum Fikrim yok Toplam Hakemlerin karar ve davranışlarıyla ilgili sayacaklarıma ne ölçüde katılırsınız? Kulüplerle maddi ilişkiler içine giriyorlar ve kasıtlı yanlış karar veriyorlar Kulüp yöneticilerinin söylemlerinin etkisinde kalarak karar veriyorlar Tuttukları takımın etkisinde kalarak karar veriyorlar Ünlü futbolcular lehine karar veriyorlar Merkez hakem komitesinin etkisinde kalıyorlar Üç büyükleri Anadolu takımlarına karşı koruyorlar Kararlarını ev sahibi takımın lehine veriyorlar Tribünlerden yapılan tezahüratların etkisinde kalarak karar veriyorlar Hakemler zaman zaman yanlış karar verseler de genellikle adaletli davranıyorlar Frekans 150 846 1902 355 911 4164 Yüzde 3,6 20,3 45,7 8,5 21,9 100 Frekans 101 814 1992 342 915 4164 Yüzde 2,4 19,5 47,8 8,2 22 100 Frekans 142 1003 1797 352 870 4164 Yüzde 3,4 24,1 43,2 8,5 20,9 100 Frekans 140 1022 1737 350 915 4164 Yüzde 3,4 24,5 41,7 8,4 22 100 Frekans 99 740 1766 539 1020 4164 Yüzde 2,4 17,8 42,4 12,9 24,5 100 Frekans 124 649 1944 610 837 4164 Yüzde 3 15,6 46,7 14,6 20,1 100 Frekans 183 1170 1526 280 1005 4164 Yüzde 4,4 28,1 36,6 6,7 24,1 100 Frekans 169 1045 1786 352 812 4164 Yüzde 4,1 25,1 42,9 8,5 19,5 100 Frekans 254 957 1849 276 828 4164 Yüzde 6,1 23 44,4 6,6 19,9 100 Page 15
Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum Fikrim yok Toplam Günümüzdeki futbolla ilgili sayacağım önermelere katılır mısınız? Futbol bireylerin şiddet ve delikanlılık güdülerini tatmin ettikleri bir araçtır Futbol şiddeti körükleyen bir oyundur Futbol dostluk ve kardeşlik aracıdır Futbol farklı toplumlar arasında barış ve dayanışmaya hizmet eder Futbol artık bir spor değil ekonomik bir sektördür Futbol maçlarında futbol kalitesi değil skor önemlidir Futbol insanları ülke meselelerine karşı duyarsız hale getiriyor Frekans 569 1656 1239 207 493 4164 Yüzde 13,7 39,8 29,8 5 11,8 100 Frekans 629 1928 1027 165 415 4164 Yüzde 15,1 46,3 24,7 4 10 100 Frekans 102 511 2345 853 353 4164 Yüzde 2,4 12,3 56,3 20,5 8,5 100 Frekans 113 487 2341 784 439 4164 Yüzde 2,7 11,7 56,2 18,8 10,5 100 Frekans 91 607 2001 861 604 4164 Yüzde 2,2 14,6 48,1 20,7 14,5 100 Frekans 326 1286 1496 435 621 4164 Yüzde 7,8 30,9 35,9 10,4 14,9 100 Frekans 320 1155 1561 483 645 4164 Yüzde 7,7 27,7 37,5 11,6 15,5 100 Page 16
Katılmıyorum Kısmen katılıyorum Katılıyorum Fikrim yok Toplam Spor yazarları ve yorumcuları hakkında sayacağım önermelere katılır mısınız? Ortamı gerginleştirecek yorumlar yapıyorlar Olayları taraflı olarak değerlendiriyorlar Söyledikleri şeylerin bir önemi yok Bilgilendirici yorumlar yapıyorlar Frekans 347 892 2075 850 4164 Yüzde 8,3 21,4 49,8 20,4 100 Frekans 325 949 2012 878 4164 Yüzde 7,8 22,8 48,3 21,1 100 Frekans 1123 984 1087 970 4164 Yüzde 27 23,6 26,1 23,3 100 Frekans 652 1241 1303 968 4164 Yüzde 15,7 29,8 31,3 23,2 100 Page 17
Kamuoyunda üç büyük takımın (BJK, FB, GS) Anadolu takımları karşısında birileri tarafından korunduğu düşüncesi bulunmaktadır. Siz bu düşünceye katılıyor musunuz? Kısmen 10,5% Hayır 19,0% Fikrim yok 18,0% Evet 52,5% Page 18
Futbolda, maç öncesinde, maç sonrasında, maç sırasında sahada veya tribünde şiddet (kavga etme, maddi hasar verme vb) olduğunu düşünüyor musunuz? Hayır 57,4% Evet 42,6% Page 19
Televizyonda veya statta futbol maçı seyrederken sayacağım tepkilerden hangilerini verirsiniz? Önemli pozisyonlarda yerimden fırlayarak 25 Gayet sakin ve sessiz izlerim 21,1 Bağırarak 20,8 Yanımdakine sarılarak 12,3 Maç seyretmem 11,5 Küfrederek 8,9 Diğer 0,4 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Page 20
Sizin için çok önemli olduğunu düşündüğünüz bir maçın -örneğin milli takımımızın dünya kupası finallerini oynadığı bir maçı televizyonda izlediğiniz sırada- önemli bir pozisyonunda aileden birinin televizyonu kapadığını/kanal değiştirdiğini ve kesinlikle açmak istemediğini düşünün. Böyle bir durumda sayacaklarımdan hangisini yapardınız? Frekans Yüzde Onu konuşarak ikna eder maçı seyrederdim 1272 30,5 Kapatan kişiye bağırır, yine seyrederdim 870 20,9 Bu şekilde ilgimin olduğu bir maç yok 680 16,3 Niye kapattığını sorar, onunla konuşurdum, belki seyretmezdim 484 11,6 Maçı seyredebileceğim başka bir yere giderdim 291 7 Kapatan kişiyi döver, yine seyrederdim 254 6,1 Söylemek istemiyorum 192 4,6 Bilmiyorum 88 2,1 Diğer 33 0,8 4164 100 Page 21
Hiç etkili değildir Etkili değildir Etkilidir Çok etkilidir Fikrim yok Toplam Sizce sayacağım faktörler futbol sahalarında istenmeyen olayların oluşmasında ne derece etkilidir? Spor basınının maç öncesi yaptığı haberler Spor yazarlarının yorumları Kulüp yöneticilerinin açıklamaları Hakemin taraflı davranması Oynanan kötü futbolda taraftarın şike olduğunu düşünmesi Taraftarın günlük hayatta yaşadığı sorunlar -işsizlik, hayat pahalılığı, yoksulluk- Taraftar derneklerinin yönlendirmeleri Takımların geçmişe dayanan yöreselrekabetleri Futbolun ülke gündeminde gereğinden fazla yer alması Futbolcuların sahadaki davranışlarının tribünleri etkilemesi Frekans 126 316 2509 609 604 4164 Yüzde 3 7,6 60,3 14,6 14,5 100 Frekans 88 407 2414 607 648 4164 Yüzde 2,1 9,8 58 14,6 15,6 100 Frekans 63 371 2236 838 656 4164 Yüzde 1,5 8,9 53,7 20,1 15,8 100 Frekans 38 183 1971 1430 542 4164 Yüzde 0,9 4,4 47,3 34,3 13 100 Frekans 78 446 2034 873 733 4164 Yüzde 1,9 10,7 48,8 21 17,6 100 Frekans 109 537 2041 761 716 4164 Yüzde 2,6 12,9 49 18,3 17,2 100 Frekans 103 522 2012 629 898 4164 Yüzde 2,5 12,5 48,3 15,1 21,6 100 Frekans 63 344 2154 944 659 4164 Yüzde 1,5 8,3 51,7 22,7 15,8 100 Frekans 143 617 1940 749 715 4164 Yüzde 3,4 14,8 46,6 18 17,2 100 Frekans 74 273 2246 865 706 4164 Yüzde 1,8 6,6 53,9 20,8 17 100 Page 22
Futbolda şike yapıldığını düşünüyor musunuz? Şike yapıldığını düşünmüyorum 11,7% Şike yapıldığını düşünüyorum 67,2% Fikrim yok 21,1% Page 23
Sizce, futbolda şike en çok hangi yollarla yapılmaktadır? Kulüpler arasında 38,5 Hakemlerle 36,2 Oyuncularla 12,3 Kalecilerle 5,6 Hepsinde var 5,3 Federasyonla 0,5 Diğer 0,3 Fikrim yok 1,1 Cevap yok 0,2 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Page 24
Futbolcuların özel hayatlarının magazin programlarına malzeme yapılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Beni ilgilendirmiyor 15,5% Fikrim yok 5,3% Tasvip ediyorum 4,0% Tasvip etmiyorum 75,2% Page 25