YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

SUNUM PLANI Ajans Tanı)mı ve Destek Mekanizmaları Rüzgar (RES) Güneş Hidrolik Biyokütle Jeotermal

! 5449 Sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun a isenaden! 22 Kasım 2008 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile,! TRA1 Düzey 2 Bölgesi nde (Erzurum, Erzincan, Bayburt) Erzurum merkezli olarak kurulmuştur.

Ajansın Kuruluş Amacı! Bölgede işbirliğini geliştirmek! Yerel potansiyeli harekete geçirmek! Bölgede yapılacak yatırımları artırmak! Bölgesel gelişmeyi hızlandırmak! Bölgesel gelişmenin sürdürülebilirliğini sağlamak! Bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak

Organizasyon Yapısı YöneEm Kurulu İç Denetçi Araş)rma ve Planlama Birimi Proje YöneEmi Birimi Kalkınma Kurulu Genel Sekreter İzleme ve Değerlendirme Birimi Tanı)m ve İşbirliği Birimi Destek Hizmetleri Birimi Ya)rım Destek Ofisleri Erzurum Ya)rım Destek Ofisi Erzincan Ya)rım Destek Ofisi Bayburt Ya)rım Destek Ofisi

Destek Türleri

Destek Türleri! Doğrudan Faaliyet Desteği! Teknik Destek! Proje Teklif Çağrısı Mali Destekleri

Doğrudan Faaliyet Desteği

Doğrudan Faaliyet Desteği Kapsamı KriEk öneme sahip araş)rma ve planlama çalışmalarına, Bölge ekonomisine yönelik tehdit ve risklerin önlenmesinde acil tedbirlerin alınmasına, Bölge kalkınması ve rekabet gücü açısından önemli arsatlardan yararlanılmasına, Uygun Başvuru Konuları Bölgenin yenilikçilik ve girişimcilik kapasitesini ar)rmaya yönelik iş gelişerme merkezleri, teknoloji gelişerme merkezleri, teknoparklar gibi kuruluşların ve bunların tesislerinin kurulması amacıyla yapılacak ﬁzibilite benzeri ön çalışmalar gibi bölge için önemli olabilecek stratejik eylemlerin başla)lmasına ve gerçekleşerilmesine yönelik Büyük hacimli ya)rım kararlarına kısa vadede etki edilmesi ve yönlendirilmesine katkı sağlayacak

Teknik Destek

Teknik Destek Programının Kapsamı Yerel yönemmlerin başta planlama çalışmaları ile bölge plan ve programlarını uygulayıcı veya yerel kalkınma kapasitesini ar)rıcı faaliyetleri Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının ve STK ların yerel ve bölgesel kalkınmaya katkıda bulunabilecek çalışmaları

Teknik Destek Faaliyet Türleri Geçici uzman görevlendirme Danışmanlık Program ve proje hazırlanmasına katkı Lobi faaliyetleri ve uluslar arası ilişkiler kurma EğiEm Uygun Başvuru Konuları Kapasite gelişimi

Proje Teklif Çağrısı Mali Destek Programları

2013 yılı Mali Destek Programları

Teklif Çağrısı Takvimi Teklif Çağrısı İlanı: 31 Ekim 2012 Bilgilendirme ToplanSları: 31 Ekim- 7 Kasım 2012 EğiMm ToplanSları: 12 Kasım- 23 Kasım 2012 Son Başvuru Tarihi: 04 Ocak 2013 Saat:19.00

2013 Yılı Mali Destek Programları Turizmin GelişErilmesi Mali Destek Programı 6.500.000 TL Turizme Yönelik Küçük Ölçekli Altyapı Mali Destek Programı 6.500.000 TL Bayburt İlinde Et ve Süt Sektörlerinin GelişErilmesi Mali Destek Programı 2013 Yılı Mali Destek Programları Toplam Bütçesi 2.000.000 TL 15.000.000 TL

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Fosil: % 60,5 Yenilenebilir: % 39,5

RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ Rüzgar enerjisi geçeğimiz 3000 yıl boyunca kullanılmış)r. 1970 lerin başında ilk petrol kriziyle beraber rüzgar enerjisine olan ilgi tekrar artmış)r. Rüzgar enerjisinden ilk elektrik üreemi 20. yüzyılın başlarında gerçekleşmişer. Son on yılda dünya genelinde kurulu rüzgar enerjisi kapasitesi her üç yılda bir üçe katlanmaktadır.

RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ 1990 larda rüzgar enerjisi en hızlı büyüyen enerji teknolojisiydi. 2000 de dünya genelindeki rüzgar enerjisi kapasitesinin %69 u Avrupa da, %19 u Kuzey Amerika da ve %10 u Asya ve Pasifik teydi Günümüzde ise dünya genelindeki rüzgar enerjisi kapasitesinin % 44 ü Avrupa da, %22 u Kuzey Amerika da ve %30 u Asya ve Pasifik tedir

RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ Ölçümler 10 m. standart yükseklikte alınmaktadır. Veriler birer saatlik periyotlarla toplanmakta ve yazılım programı kullanılarak işlenmektedir. EİE'nin ölçüm istasyonlarından elde edilen ortalama hızlar, ölçüm istasyonlarının çoğunun rüzgar enerjisi uygulamaları için elverişli olduğunu göstermektedir.

RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ Türkiye de rüzgar hızının 3 m/s den fazla olduğu bölgeler ve rüzgar yoğunlukları

RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ Türkiye Yıllık Ortalama Rüzgar Hızı, 50 m

RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ Rüzgar gücü = ½ ρva (W) Güç rüzgardan birim zamanda elde edilen toplam enerjidir. P Betz = ½.ρ.A.V 3.c pbe tz = ½ ρ.a.v3.0,59 Eğer herhangi bir kayıp olmadan rüzgardan güç çekilebilse, rüzgar gücünün sadece % 59 u çekilebilir.

RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ Rüzgar enerjisi dönüşüm sistemleri aerodinamik itmeye dayanan ve aerodinamik kaldırmaya dayanan Epler olarak ayrılabilir.

RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ Aerodinamik kaldırma prensibiyle çalışan rüzgar türbinleri dönme ekseninin oryantasyonuna göre yatay eksenli veya dikey eksenli rüzgar türbinleri olmak üzere ayrılır.

RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ Yatay eksenli veya pala Epi en çok kullanılan ve kabul gören rüzgar türbini çeşididir. Rüzgar türbinlerinde amaca bağlı olarak farklı sayıda kanat kullanılır. İki veya üç kanatlı türbinler genellikle elektrik üreeminde kullanılır. İki veya üç kantlı rüzgar türbinleri yüksek uç hız oranına fakat düşük başlama momenene sahiper

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ Yeryüzünden 151.106 km uzaklıkta bulunan güneş, kütlesindeki hidrojen atomlarının çok yüksek basınçlar al)nda helyum atomlarına dönüştürüldüğü füzyon reaksiyonları ile çok büyük miktarlarda enerji üreten bir kaynak)r. Atmosferin dışında ışınım değeri 1367 W/m2, yeryüzüne ulaşan güneş ışınımı değeri 1000 W/m2 olarak kabul edilmektedir.

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ Yeryüzündeki Birincil Enerji Kaynakları Uranyum Doğalgaz Yıllık Solar Işınım Petrol Kömür Yeryüzündeki Enerji Tüketimi Dünya =2.55 * 1017 kwh/yıl = 255 milyon milyar kilowatt saat / yıl Türkiye =380 milyar kilowatt saat / yıl (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı)

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ Isıl Güneş Teknolojileri: Bu sistemlerde öncelikle güneş enerjisinden ısı elde edilir. Bu ısı doğrudan kullanılabileceği gibi elektrik üreeminde de kullanılabilir. Fotovoltaik Güneş Teknolojisi: Fotovoltaik hücreler denen yarı- iletken malzemeler güneş ışığını doğrudan elektriğe çevirirler.

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ Düzlemsel Güneş Kolektörleri: Güneş enerjisini toplayan ve bir akışkana ısı olarak aktaran çeşitli tür ve biçimlerdeki aygıtlardır. Ulaştıkları sıcaklık 70 C civarındadır. Düzlemsel güneş kolektörleri, üstten alta doğru, cam üst örtü, cam ile absorban plaka arasında yeterince boşluk, metal veya plastik absorban plaka, arka ve yan yalıtım ve bu bölümleri içine alan bir kasadan oluşmuştur

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ Fotovoltaik (photovoltaic) terimi, ışıktan gerilim üreelmesi anlamına gelir ve genellikle PV ile gösterilir. PV piller yüzeylerine gelen güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren yarı iletken maddelerdir.

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ PV pilin üst yüzeyinde, pil taraandan üreelen akımı toplayacak ve malzemesi genellikle bakır olan ön kontaklar(negaef) vardır. Kontakların al)nda 150 mm kalınlığında, yansı)cı özelliği olmayan bir kaplama tabakası vardır. Pilin arka yüzeyinde, elektronların girdiği pozief kontak görevi gören arka kontak yer alır.

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ Monokristal silisyum uzun uğraşlar ve çok zahmetli bir süreç sonucunda elde edilir.

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ Enerji Kaynağı Güneş Şebeke Bağlan)lı Fotovoltaik Sistem Foton (Güneş Işığı) Fotovoltaik Paneller

GÜNEŞ ENERJİSİ TEKNOLOJİLERİ!Capacity Capacity 1.7MW Tandem Extremadura, Spain

HİDROELEKTRİK ENERJİ Hidroelektrik santrallar (HES) akan suyun gücünü elektriğe dönüştürürler. Akan su içindeki enerji miktarını suyun akış veya düşüş hızı tayin eder. Kanal yada borular içine alınan su, türbinlere doğru akar, elektrik üreemi için pervane gibi kolları olan türbinlerin dönmesini sağlar. Türbinler jeneratörlere bağlıdır ve mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürürler.

HİDROELEKTRİK ENERJİ

HİDROELEKTRİK ENERJİ Türkiye 2023 yılına kadar; 36.000 MW olan Hidroelektrik potansiyelinin tamamını kullanmayı, Rüzgar enerjisi santrallarında 20.000 MW, Jeotermal santrallarda 600 MW, Güneş enerjisi santrallarında 600 MW kurulu güce ulaşmayı ve Elektrik arzındaki yenilenebilir enerji payını % 30 un üzerine çıkarmayı hedeflemektedir.

BİYOGAZ Organik bazlı a)k/ar)kların oksijensiz ortamda (anaeorobik) fermantasyonu sonucu ortaya çıkan renksiz - kokusuz, havadan haﬁf, parlak mavi bir alevle yanan gaz karışımıdır. Bileşimininde % 40-70 metan, % 30-60 karbondioksit, % 0-3 hidrojen sülfür ile çok az miktarda azot ve hidrojen bulunur.

BİYOGAZ

BİYOGAZ Aile tipi : 6-12 m3 kapasiteli Çiftlik tipi : 50-100 -150- m3 kapasiteli Köy tipi : 100-200 m3 kapasiteli Sanayi ölçekli tesisler : 1000-10.000 m3 kapasiteli

BİYOGAZ

kapsamaktadır. JEOTERMAL Jeotermal kaynak kısaca yer ısısı olup, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve gazlardır. Jeotermal enerji ise jeotermal kaynaklardan doğrudan veya dolaylı her türlü faydalanmayı

JEOTERMAL 1 km derinlikteki sıcaklığa bağlı olarak a.) Rezervuar sıcaklığının 150 C' dan düşük olduğu, düşük sıcaklıklı sistemler: Bu tür sistemler genelde yeryüzüne ulaşmış doğal sıcak su veya kaynar çıkışlar gösterirler. b.) Rezervuar sıcaklığının 200 C' dan yüksek olduğu yüksek sıcaklıklı sistemler: Bu tür sistemler ise doğal buhar çıkışları (fumeroller), kaynayan çamur göletleri ile kendini gösterir.

JEOTERMAL Elektrik enerjisi üretimi, Merkezi ısıtma, soğutma (aır-conditioning), sera ısıtması v.b. Endüstriyel amaçlı kullanım, proses ısısı temini, kurutma v.b. Kimyasal madde ve mineral üretimi, karbondioksit, gübre, lityum, ağır su, hidrojen v.b. Kaplıca amaçlı kullanım (termal turizm) Düşük sıcaklıklarda (30 c) kültür balıkçılığı Mineralli su olarak içilerek kullanımı vb. gerçekleştirilmektedir.

JEOTERMAL TÜRKİYEDE JEOTERMAL ALANLAR Türkiye Jeotermal Enerji Potansiyeli: 31.500 MW

JEOTERMAL Erzurum un Önemli Termal Alanları Erzurum il sınırları içerisinde 170 termal su kaynağı tespit etmiş durumdayız!

JEOTERMAL Jeotermal enerjinin elektrik enerjisi dışında kullanım alanları çok yaygın olup, enerji dönüşümündeki etkinliği, elektrik enerjisi üretiminden beş, altı kez daha fazladır.. Türkiye de hedeflenen 1 Milyon konutun jeotermal ile ısıtılmasında, 8.000 MWt kurulu güç olarak karşılaştırıldığında, 1400 MWe lık bir Nükleer Santralin beş (5) katı, yıllık ısı enerjisi ikamesi olarak karşılaştırıldığında üç (3) katı olmaktadır. Bir başka yaklaşımla, 2 tane Mavi Akım Projesine eşdeğer enerjidir. Mavi akımda 16 Milyar m3/yıl doğalgaz teminine karşın jeotermal ısı potansiyelimiz 30 Milyar m3/yıl dır.

ucuza ısınmaktadır. JEOTERMAL Şehir içi ana dağıtım hatları yapılmış (bina servis hattı hariç) 11 dairelik bir apartmanda doğalgaz dönüşümü için 100 m 2 daire başına konut sahiplerinin yapacağı yatırım tutarı; a) Merkezi Sistem Binada kalorifer sistemi, kullanım sıcak su sisteminin bulunmasına, mevcut kazan ve radyatörlerin kullanılabilirliğine göre 1.160 $ ile 3.100 $ arasında değişmektedir. b) Ferdi Sistem (Kombi) Mevcut sistemindeki radyatörlerin kullanılabilirliğine göre 2.200 $ ile 3.700 $ arasında değişmektedir. Halbuki jeotermalde global olarak bina altı ekipman ve eşanjörleri ve bina içi bağlantıları dahil 1500 $ ı ödeyen bir ev sahibi, evinin jeotermal ile ısıtılması, sıcak su verilmesi ile ilgili her türlü hakka ve tesise sahip olmakta ve ayrıca doğalgaza göre en az %50-75 i

Teşekkürler Fa#h YILMAZ Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı fa#h.yilmaz@kudaka.org.tr