2015 Faaliyet Raporu

ULUSLARARASI HUKUK VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2015 Faaliyet Raporu 1

İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... 2 GENEL MÜDÜR SUNUŞU... 7 I. GENEL BİLGİLER... 9 A-TARİHÇE... 9 B- MİSYON VE VİZYON... 10 1.MİSYON... 10 2.VİZYON... 10 C- YETKİ, GÖREV VE SORUMLULUKLAR... 11 D- MEVZUAT... 13 1. GENEL MEVZUAT... 13 1.1 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası... 13 1.2. Kanun... 13 2. İNSAN HAKLARI... 13 3. CEZAÎ KONULARDA ADLİ YARDIMLAŞMA... 14 3.1.Uluslararası Sözleşmeler... 14 3.1.1. Uluslararası Çok Taraflı Sözleşmeler... 14 3.1.2. Uluslararası İkili Sözleşmeler... 14 3. 2. Kanun... 14 3.3.Adalet Bakanlığı Genelgeleri... 14 4. HUKUKÎ KONULARDA ADLİ YARDIMLAŞMA... 15 4.1. Uluslararası Sözleşmeler... 15 4.1.1. Uluslararası Çok Taraflı Sözleşmeler... 15 4.1.2. Uluslararası İkili Sözleşmeler... 16 4. 2. Kanun... 16 4.3.Adalet Bakanlığı Genelgeleri... 17 II. BİRİME İLİŞKİN BİLGİLER... 18 A-TEŞKİLAT ŞEMASI... 18 B- BİRİMLERİMİZ... 20 1.İDARÎ İŞLER BÜROLARI... 20 1.1.Personel ve İdarî İşler Bürosu... 20 1.2. Bütçe ve Malî İşler Bürosu... 21 1.3. Bilgi İşlem Bürosu... 21 1.4. Tercüme Bürosu... 22 1.5. Gelen Evrak Bürosu... 22 1.6. Giden Evrak Bürosu... 22 1.7. Sekreterlik... 22 2. ADLÎ YARDIMLAŞMA BÜROLARI... 23 2.1.Ceza İstinabe Bürosu... 23 2.2. Hukuk İstinabe Bürosu... 24 2.3. Hukuk Tebligat Bürosu... 24 2.4. Mütalaa ve Görüş Bürosu... 25 2.5. Suçluların İadesi Bürosu... 25 2.6. Hükümlü Nakli Bürosu... 26 2.7. Çocuk Hukuku Bürosu... 27 2.8. Nafaka Bürosu... 27 3.ULUSLARARASI KURULUŞLAR VE SÖZLEŞMELER BÜROLARI... 28 3.1.Sözleşmeler Bürosu... 28 3.2.Proje ve Protokol Bürosu... 30 4. ARAŞTIRMA BİRİMLERİ... 32 4.1. Uluslararası Hukuk Araştırma Merkezi (UHAMER)... 32 4.2. Kütüphane... 32 C- İNSAN KAYNAKLARI... 32 1. PERSONEL GÖREVLERİ VE SAYILARI... 32 2. PERSONELİN NİTELİKLERİ... 35 3. HİZMET İÇİ EĞİTİM... 36 D-FİZİKİ KAPASİTE... 37 1. MEKAN... 37 2. TEFRİŞAT (MALZEME VE ARAÇLAR)... 38 3. BİLGİ VE TEKNOLOJİK KAYNAKLAR... 40 2

4.KÜTÜPHANE... 43 5. ULAŞIM VASITALARI... 44 E- YÖNETİM ORGANİZASYONU VE İÇ KONTROL SİSTEMİ... 44 1. YETKİ VE GÖREV PAYLAŞIMI (İŞ BÖLÜMÜ)... 44 2. ÇALIŞMA REHBERLERİ... 45 3. UZMANLAŞMA... 45 4. KURUM HAFIZASI... 46 4.1. UYAP Dosyaları... 46 4.2. Kurum Arşivi... 47 4.3. Paylaşım Klasörü... 47 5. KURUM İÇİ İLETİŞİM... 48 5.1. İletişim Listesi... 48 5.2. Elektronik Posta... 48 5.3. Telefon... 48 5.4. SMS... 48 5.5. Intranet... 48 5.6. Paylaşım Klasörü... 48 5.7. Faaliyet Çizelgesi... 48 6. KONTROL MEKANİZMALARI... 49 6.1 Faaliyet Takip Tablosu... 49 6.2. Faaliyet Raporu... 49 III. SUNULAN HİZMETLER... 49 A- GENEL HİZMETLER... 49 1. EVRAK SİSTEMİ... 49 2. TERCÜME HİZMETLERİ... 51 B- İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞININ FAALİYETLERİ... 52 1. İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞI... 52 1.1. Genel Bilgi... 52 1.2. İnsan Hakları Daire Başkanlığına İlişkin Bilgiler... 52 1.3. İnsan Hakları Daire Başkanlığı Büroları... 56 1.3.1. AİHM Savunma Bürosu... 57 1.3.2. Bireysel Başvurular Görüş Bürosu... 57 1.3.3. Tazminat Ödeme Bürosu... 57 1.3.4. Kararların İcrası Bürosu... 57 1.3.5. İstatistik Bürosu... 57 1.3.6. Projeler ve Eğitim Bürosu... 57 1.3.7. İçtihat Derleme Ve Yayın Bürosu... 58 1.3.8. Gelen Giden Evrak Bürosu... 58 1.3.9. Tercüme Bürosu... 58 1.4. Temel Politikalar ve Öncelikler... 58 2.İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞININ GÖREV VE YETKİLERİ... 59 2.1. İnsan Hakları Daire Başkanlığının Kuruluşu ve Faaliyetlerine Başlaması... 59 2.2. Mevzuat... 60 2. 3. İnsan Kaynakları... 62 3. İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞININ FAALİYETLERİ... 62 3.1. AİHM e Hükümet Savunması Hazırlama Faaliyetleri... 62 3.1.1. AİHM e Yapılan Başvuru Sayısı İtibariyle Türkiye nin Durumu... 62 3.1.2. Türkiye ye Tebliğ Edilen Başvurulara İlişkin Bilgiler... 64 3.1.3. AİHM Tarafından Tebliğ Edilen Başvurularda Yer Alan İhlal İddialarının AİHS Maddelerine Göre Dağılımı... 64 3.1.4. AİHM e Yapılan Başvurulara İlişkin Hazırlanan Hükümet Savunmaları... 73 3.1.5. Dostane Çözüm Teklifleri... 74 3.1.6. Tek Taraflı Deklarasyon Teklifleri... 75 3.2. AİHM Kararlarının İcrasına İlişkin Faaliyetler... 76 3.2.1. AİHM Tarafından Verilen Karar Sayıları... 76 3.2.2. Türkiye Hakkında Verilen Kararlar... 78 3.2.3.AİHM Tarafından Dostane Çözüm veya Tek Taraflı Deklarasyon Nedeniyle Verilen Kayıttan Düşme Kararları... 92 3.3.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları nın İcrası... 93 3.3.1. Türkiye nin Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Önündeki Durumu... 93 3.3.2. Hükmedilen Tazminatların Ödenmesi... 93 3.3.3. Hazırlanan Eylem Planları ve Eylem Raporları... 96 3.3.4. AİHS İhlallerinin Önlenmesine İlişkin Eylem Planı... 98 3.4. Bireysel Başvurulara Bakanlık Görüşü Hazırlama Faaliyetleri... 100 3

3.4.1. Genel Olarak... 100 3.4.2.Anayasa Mahkemesi ne Yapılan Bireysel Başvurular... 100 3.4.3. İnsan Hakları Daire Başkanlığı na 2014 Yılında Görüş İçin Gönderilen Bireysel Başvurular... 101 3.5.İnsan Hakları Tazminat Komisyonu Kararlarının İcrasına İlişkin Faaliyetler... 102 3.6. Proje, Eğitim Ve Sempozyum Faaliyetleri... 105 3.6.1. İnsan Hakları Daire Başkanlığı Tarafından Yürütülen Projeler... 105 3.7.Eğitim Faaliyetleri Ve Farkındalık Artırıcı Faaliyetler... 105 3.8. İnsan Hakları Daire Başkanlığı Tarafından Katılım Sağlanan Toplantılar... 106 3.9.Tercüme Faaliyetleri... 110 3.9.1. AİHM İçtihat Veritabanı HUDOC un Türkçe Arayüzünün Kullanıma Açılması... 113 3.9.2.AİHM Rehber Çalışması... 113 3.9.3.AİHM İçtüzük çevirileri... 113 3.10. Bilgi Edinme Taleplerine Cevap Verilmesi... 113 3.11. İnternet Ortamında Yapılan Faaliyetler... 113 3.12. Devam Eden Faaliyetler... 114 C- ADLÎ YARDIMLAŞMA... 115 1. CEZAÎ KONULARDA ULUSLARARASI TEBLİGAT VE İSTİNABE İŞLEMLERİNİ YÜRÜTME... 115 1.1. Tebligat... 115 1.2. İstinabe... 115 2. SUÇLULARIN İADESİ İLE İLGİLİ İŞLEMLERİ YÜRÜTMEK... 124 3. HÜKÜMLÜLERİN NAKLİNE İLİŞKİN İŞLEMLERİ YÜRÜTMEK... 127 4. KOVUŞTURMALARIN AKTARILMASI VE KESİNLEŞMİŞ MAHKÛMİYETLERİN İNFAZI İŞLEMLERİNİ YAPMA... 128 5. HUKUKÎ KONULARDA ULUSLARARASI TEBLİGAT, İSTİNABE İŞLEMLERİNİ YÜRÜTME... 128 5.1. Tebligat... 128 5.2. İstinabe... 133 5.3. Müteferrik... 137 6. ÇOCUK KAÇIRMAYA DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ İLE İLGİLİ İŞLEMLERİ YÜRÜTMEK 139 7. NAFAKA ALACAKLARINA DAİR BİRLEŞMİŞ MİLLETLER VE LAHEY SÖZLEŞMELERİ İLE İLGİLİ İŞLEMLERİ YÜRÜTMEK... 140 D- İKİLİ İŞBİRLİĞİ... 143 1. YURTDIŞI ADALET MÜŞAVİRLERİ ÇALIŞMALARI... 143 1.1. Yurtdışı Adalet Müşavirleri... 143 1.2. Büyükelçiliklerde Görevli Adalet Müşavirleri... 145 1.3. Uluslararası Kuruluşlar Nezdinde Görevli Adalet Müşavirleri... 145 1.4. Adalet Müşavirlerinin Faaliyetleri... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 2. İKİLİ GÖRÜŞMELER... 146 2.1. İkili Görüşmeler Sonucu İmzalanan ve Müzakeresi Devam Eden Sözleşmeler... 146 2.2.Fiilen İşbirliği Yürütülen Ülkeler ve İşbirliği Kapsamında Yapılan Faaliyetler... 147 2.3. İkili Proje Teklifleri... 159 3. ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KOORDİNASYONU (Intranet Sayfası)... 161 E- ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ... 161 1. YURTDIŞI ADALET MÜŞAVİRLERİ... 161 2. ADALET MÜŞAVİRLERİNİN FAALİYETLERİ... 161 3. ULUSLARARASI KURULUŞLARDA GÖREVLENDİRMELER... 162 4. ULUSLARARASI KURULUŞLARA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER... 162 5. ULUSLARARASI KURULUŞ FAALİYETLERİNE KATILIM... 172 6. ULUSLARARASI KURULUŞLARA YAPILAN KATKI PAYI... 178 F- ULUSLARARASI KURULUŞLARLA KOORDİNASYON... 179 1. OECD ULUSLARARASI TİCARİ İŞLEMLERDE YABANCI KAMU GÖREVLİLERİNE RÜŞVET VERİLMESİNİN ÖNLENMESİ SÖZLEŞMESİ RÜŞVETLE MÜCADELE ÇALIŞMA GRUBU(WGB)... 179 1.1. Genel Olarak... 179 1.2. Sözleşmenin Amaçları... 180 1.3. 2015 Yılında Gerçekleştirilen Faaliyetler... 180 2. YOLSUZLUĞA KARŞI DEVLETLER GRUBU (GRECO)... 182 2.1.Kuruluş... 182 2.2. Katılım... 182 2.3. Amaç... 183 2.4. Çalışma Yöntemi... 183 2.5. GRECO Nezdinde Türk Heyeti... 183 2.6. Türkiye nin GRECO Faaliyetleri... 183 4

2.7. Diğer Faaliyetler... 185 3.MALİ EYLEM GÖREV GÜCÜ (FATF)... 185 3.1. Genel Olarak... 185 3.2.Malî Eylem Görev Gücünün Amaçları... 186 3.3.FATF Sürecinde Türkiye nin Durumu... 186 3.4.2015 Yılında Katılım Sağlanan Toplantılar... 187 4. G-20 LİDERLER ZİRVESİ TOPLANTISI... 188 4.1. Genel Olarak... 188 4.2. 2015 Yılında Gerçekleştirilen Toplantılar... 188 5. AVRUPA BİRLİĞİ YARGI AĞI (EUROJUST)... 189 5.1.Genel Olarak... 189 5.2. 2015 Yılında Gerçekleştirilen Toplantılar... 189 6. AVRUPA YARGI AĞI (EUROPEAN JUDICIAL NETWORK- EJN)... 190 6.1.Genel Olarak... 190 6.2. 2015 Yılında Gerçekleştirilen Toplantılar... 190 7. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER YOLSUZLUKLA MÜCADELE SÖZLEŞMESİ (UNCAC)... 190 7.1. Genel Olarak... 190 7.2. Sözleşmenin Amaçları... 191 7.3 BMYMS Ülkemiz İncelemesi... 191 7.4. 2015 Yılında Gerçekleştirilen Toplantılar ve Faaliyetler... 192 8. TÜRKİYE VE AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (AGİT)... 192 8.1. Genel Olarak... 192 8.2.AGİT ile İlişkiler... 193 8.3. 2015 Yılında Katılım Sağlanan Toplantılar... 193 9. AVRUPA SAVCILARI İSTİŞARE KONSEYİ (CCPE)... 194 9.1.Genel Olarak... 194 9.2.Yapısı ve İşleyişi... 194 9.3.Görevi... 195 9.4.2015 Yılında Gerçekleştirilen Toplantılar... 195 10. AVRUPA HÂKİMLERİ DANIŞMA KONSEYİ(CCJE)... 195 11. AVRUPA KONSEYİ HUKUK İŞBİRLİĞİ KOMİTESİ (CDCJ)... 195 11.1 Yapısı ve Görevleri... 195 11.2 Alt Çalışma Grupları ve Bunların Görevleri... 196 11.3.2015 Yılı Faaliyetleri... 197 12. AVRUPA SUÇ SORUNLARI KOMİTESİ (CDPC)... 198 12.1.Yapısı ve Görevleri... 198 12.2 Alt Çalışma Grupları ve Bunların Görevleri... 198 12.3.2015 Yılında Katılım Sağlanan Toplantılar... 199 12.4. CDPC ve Alt Çalışma Gruplarına 2015 Yılında Katılım Sağlanan Toplantılar... 199 13. ÖZEL HUKUKUN BİRLEŞTİRİLMESİ ULUSLARARASI ENSTİTÜSÜ(UNIDROIT)... 199 13.1.Genel Olarak... 199 13.2.Kurumun Temel Çalışma Amacı... 199 13.3.Yönetim Konseyi ve Genel Kurul... 200 14. AVRUPA KONSEYİ TERÖRİZM UZMANLARI KOMİTESİ (CODEXTER)... 200 14.1. Kuruluş... 200 14.2. Katılım... 200 14.3. Amaç... 200 14.4. Çalışma Yöntemi... 201 14.5. CODEXTER Nezdinde Türkiye nin Temsili... 201 G- HALKLA İLİŞKİLER... 202 1.ÖZEL BİLGİLENDİRME... 202 2. GENEL BİLGİLENDİRME... 203 2.1. WEB... 203 2.2. YAYIM... 204 H- ARAŞTIRMA VE GÖRÜŞ... 204 1.GÖRÜŞ BİLDİRME... 204 2. ULUSAL ÇALIŞMA KONULARI VE ÇALIŞMALARA KATILIM... 205 3. STAJ PROGRAMI... 206 I- PROJELER... 207 1. TÜRK CEZA ADALET SİSTEMİNİN ETKİNLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROJESİ (CAS)... 207 2.BÖLGESEL ADLİ İŞBİRLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROJESİ... 207 2.1.Amaç... 207 2.2 Proje Kapsamındaki Ülkeler... 208 2.3.Proje Kapsamı... 208 5

3. CEZAİ KONULARDA ULUSLARARASI ADLİ İŞBİRLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROJE ÖNERİSİ... 209 3.1.Genel Olarak... 209 3.2.Proje Kapsamında Gerçekleştirilmesi Planlanan Faaliyetler... 209 4. ULUSLARARASI ADLİ YARDIMLAŞMA KAPSAMINDA TERCÜME HİZMETLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROJESİ... 210 4.1. Genel Olarak... 210 4.2.Proje Ortakları... 211 4.3.Proje Amacı... 211 4.4.Proje Bütçesi... 211 4.5. Uygulama Gözlemleri... 211 4.6. Mevzuat Çalışmaları... 211 5. WESTLAW TÜRKİYE PROJESİ... 212 IV. AMAÇ VE HEDEFLER... 212 A- FAALİYET VE PROJE BİLGİLERİ... 212 1. BAKANLIĞIMIZ 2015 PERFORMANS PROGRAMININ GENEL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜ İLGİLENDİREN FAALİYET SONUÇLARI... 212 2. ADALET BAKANLIĞI YARGI REFORMU STRATEJİK HEDEFLERİ... 217 B-FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER... 218 1. BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI VE TEMEL MALÎ TABLOLARA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR... 218 2. MALÎ DENETİM SONUÇLARI... 231 V. KURUMSAL KABİLİYET VE KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ... 232 A- GÜÇLÜ VE GELİŞMEYE AÇIK ALANLAR, FIRSATLAR VE TEHDİTLER... 232 1.GÜÇLÜ ALANLAR... 232 2. GELİŞMEYE AÇIK ALANLAR... 233 3. FIRSATLAR... 234 4.TEHDİTLER... 235 B- DEĞERLENDİRME... 236 C- ÖNERİ VE TEDBİRLER... 236 İÇ KONTROL GÜVENCE BEYANI... 238 6

GENEL MÜDÜR SUNUŞU Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Bakanlığımızın görev alanına giren konularda, Türkiye ile diğer devletler ve uluslararası kuruluşlar arasındaki ilişkileri yürütmekte olup; cezaî ve hukukî alanlarda ve insan hakları konusunda çağdaş standartlara uygun olarak, ileriye yönelik rasyonel plan ve programlar çerçevesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Genel Müdürlüğümüz, Bakanlığımızın dünyaya açılan penceresi olarak oldukça önemli bir işlev görmektedir. Ayrıca, görev alanına giren ikili ve çok taraflı uluslararası sözleşmeler ile Bakanlığımız ve diğer devlet Adalet Bakanlıkları arasında işbirliği protokollerinin hazırlanmasında aktif rol almaktadır. Son yıllarda, yabancı devletlerle uluslararası alanda adlî işbirliğinin geliştirilmesine yönelik olarak gerek Bakan düzeyinde, gerekse teknik heyetler seviyesinde karşılıklı ziyaretlerin organizasyonu da Genel Müdürlüğümüzün yoğunluk kazanan bir faaliyetini oluşturmaktadır. Uluslararası adlî işbirliği, bir devletin yetkili bir adlî makamının diğer bir devletin adlî makamı adına yerine getirdiği işlemler olarak tanımlanabilir. Uluslararası adlî işbirliği faaliyetlerini, Bakanlığımız adına 1993 yılından beri Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü merkezi makam olarak yürütmektedir. Genel Müdürlüğümüz tarafından, uluslararası adlî işbirliği ve suçluların geri verilmesi alanındaki sorunların giderilmesi suretiyle terör ve örgütlü suçlarla etkin bir mücadele amacıyla gerek Dışişleri ve İçişleri Bakanlıklarımız gerekse de muhatap yabancı devlet merkezi makamları ile son dönemde daha da yoğunluk kazanan etkin ve verimli bir işbirliği sürdürülmektedir. Bu çerçevede, adlî işbirliğini düzenleyen bir kanun bulunmasının uygulamada büyük kolaylık sağlayacağı düşünülerek hazırlanan Cezai Konularda Uluslararası Adlî İşbirliği Kanunu Tasarısı nın yasalaşması çalışmalarına devam edilmektedir. 5018 sayılı Kamu Malî Yönetim ve Kontrol Kanunu ile kamu kurum ve kuruluşlarının stratejik yönetim anlayışına geçmesi benimsenmiştir. Bu kanunla kamu kaynaklarının kullanılmasında stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme ile malî saydamlık ve hesap verilebilirlik ilkeleri ön plana çıkmıştır. 5018 sayılı Kanunun 9. maddesine istinaden Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından hazırlanan Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Kamu İdarelerince Hazırlanacak Faaliyet Raporları Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, stratejik planlama çalışmaları ve faaliyet raporlarının, kapsamdaki tüm kamu idarelerine yaygınlaştırılması, aşamalı bir geçiş takvimi dahilinde yürütülmesi benimsenmiş, söz konusu geçiş takvimine göre Bakanlığımızca 2015-2019 yıllarını kapsayacak olan stratejik plan hazırlanmıştır. 7

5018 sayılı Kanun ile, malî yönetimde şeffaflığın sağlanması ve sağlıklı bir hesap verme mekanizmasının kurulması, kamu kaynaklarının elde edilmesi ve kullanılması sırasında gerekli bilginin zamanında verilmesi suretiyle kamuoyu denetiminin sağlanması, kamu hesaplarının uluslararası standartlara uygun bir muhasebe düzenine göre tutulması sağlanmaktadır. Yukarıda belirtilen mevzuat kapsamında, Genel Müdürlüğümüzce 2015 Malî Yılı Birim Faaliyet Raporu hazırlanmıştır. Söz konusu raporda; Genel Müdürlüğümüzün yetki, görev ve sorumlulukları, birime ilişkin bilgiler, amaç ve hedefler, malî bilgiler ile performans bilgileri sunularak kurumsal kabiliyet ve kapasite değerlendirmesi yapılmıştır. Hesap verilebilirlik ve şeffaflık ilkeleri çerçevesinde kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi amacıyla, stratejik yönetim anlayışının bir parçası olarak hazırlanan Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü 2015 Yılı Birim Faaliyet Raporunun hayırlı olmasını diler, raporun hazırlanmasında emeği geçen çalışma arkadaşlarıma teşekkür ederim. Dr. Harun MERT Hâkim Genel Müdür 8

I. GENEL BİLGİLER A-TARİHÇE Bakanlığımızın görev alanına giren konularda Türkiye ile diğer devletler ve uluslararası kurum ve kuruluşlar arasındaki ilişkileri yürüten Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü; 1993 yılına kadar hukukî konularda, Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü ve cezaî konularda ise, Ceza İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyetlerine devam etmiştir. 18 Ağustos 1993 tarihli ve 520 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulan ancak anılan KHK nın dayanağını oluşturan 3911 sayılı Yetki Yasasının Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi sonucu 2001 yılına kadar kuruluş kanunu çıkartılamayan Genel Müdürlüğümüzün yeniden hazırlanan kuruluş kanunu tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilerek, 15/05/2001 tarihli ve 4674 sayılı Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun çerçevesinde yasalaştırılmıştır. Anılan Kanun un 1. maddesi ile 29/03/1984 tarih ve 2992 sayılı Kanun un 8. maddesi (f) bendi değiştirilerek Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü ihdas olunmuş, 3. maddesi ile de, 2992 Sayılı Kanun un Anayasa Mahkemesince iptal edilen 13/A maddesi başlığı ile birlikte yeniden düzenlenmiştir. Genel Müdürlüğümüz, aynı Kanun un 9. maddesinde Bakanlığımız Ana Hizmet Birimleri arasında sayılmıştır. Buna göre Genel Müdürlüğümüzün görevleri; 244 ve 1173 sayılı Kanun ile Dışişleri Bakanlığına verilen görev ve yetkiler saklı kalmak kaydıyla yeniden tespit edilmiştir. Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünde sırasıyla; Turgut Aydın (1993-1996), Turgay Yücel (1996-1998), Dr. Şeref Ünal (1998-1999), Cenk Alp Durak (1999-2001), Abdülkadir Kaya (2001-2004), Aykut Kılıç (2004-2008), Ahmet Fırat (2008-2011), Dr. Nurdan Okur(2011-2014) Genel Müdür olarak görev yapmışlardır. 20 Şubat 2015 tarihinden bu yana Dr. Harun Mert Genel Müdür olarak görevine devam etmektedir. İnsan Hakları Daire Başkanlığı, 3 Haziran 2011 tarihinde Bakan Oluru ile Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulmuş olup; 26 Ağustos 2011 tarih ve 650 sayılı KHK ile yasal statüye kavuşmuştur. Bu KHK ile Başkanlığımız verilen görevlerden bir kısmını daha önceki dönemde de yerine getiren Başkanlık, 14.11.2011 tarihinde Dışişleri Bakanlığı ile Bakanlığımız 9

arasında imzalanan ve 1 Mart 2012 tarihinde yürürlüğe giren İşbirliği Protokolü ile savunmaların hazırlanmasına ilişkin görevlerinin icrasına da fiilen başlamış oldu. 1 Haziran 2012 tarihinden itibaren Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) hükmettiği tazminatların ödenmesini de Daire Başkanlığımız takip etmektedir. Diğer yandan, 7 Mayıs 2010 tarihli ve 5982 sayılı Kanun ile yapılan Anayasa Değişikliği ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun un 45-51. maddeleri uyarınca Anayasa Mahkemesine (AYM) yapılma imkânı getirilen bireysel başvurularla ilgili Adalet Bakanlığı adına görüş sunma görevi de Daire Başkanlığımıza verilmiştir. Ayrıca Daire Başkanlığımız, insan haklarına ilişkin konularda, resmi kurumlar tarafından talep edilmesi halinde konuya ilişkin görüşlerini bildirmektedir. İnsan Hakları Daire Başkanlığında 20 Şubat 2015 tarihinden bu yana Dr. Hacı Ali Açıkgül Daire Başkanı olarak görevine devam etmektedir. B- MİSYON ve VİZYON 1.MİSYON Yurtta sulh cihanda sulh temel ilkesi ve insan haklarına saygı çerçevesinde; adalet hizmetlerinin hızlı, adil, etkin ve güvenilir bir şekilde sunulmasını temin için, uluslararası adlî yardımlaşma, diğer ülkelerle ve uluslararası kurumlarla halen yürütülen ve gelecekte kurulacak olan işbirliği ilişkilerini, mevzuatla kendisine tanınan görev ve yetki sınırları içerisinde en yetkin şekilde yerine getirmek suretiyle derinleştirmek ve genişletmek böylece bütün yeryüzünün adalet, özgürlük ve güvenlik alanına dönüşmesine katkı sunmaktır. Hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı ilkelerini esas alarak, uluslararası ve ulusal düzeyde temel insan hakları belgelerine uygun olarak ulusal ve uluslararası yargı makamları önünde insan hakları ihlallerini önleyecek, insan hakları alanında özellikle yargı mensupları, kolluk görevlileri ve diğer kamu görevlileri ile kamuoyunda farkındalık yaratan politikaları geliştirmek ve uygulamaktır. 2.VİZYON - Genel Müdürlük hizmet kalitesinin yükseltilmesi amacıyla öncelikle kurumsal kapasiteyi geliştirmek, - Adalet alanında ikili, bölgesel ve uluslararası işbirliği için taraf olunan sözleşme sayısını artırmak, diğer ülkelerle ortak projeler gerçekleştirmek, 10

- Uluslararası adlî yardımlaşma faaliyetlerini etkin bir şekilde yürütmek amacıyla tercüme hizmetlerini geliştirmek, adlî yardımlaşma evrakının hazırlanmasında teknolojik imkânlardan yararlanmak suretiyle etkinliği sağlayarak ülke menfaatleri doğrultusunda adlî yardımlaşma politikası uygulamak, - Diğer ülkelerle adalet alanında ikili işbirliğini geliştirerek ülkemizin ve vatandaşlarımızın menfaatlerinin korunmasına destek olmak, - İnsan haklarına saygı ve hukukun üstünlüğü temelinde, Anayasamız uyarınca iç hukukumuzun bir parçası olan, insan haklarına ilişkin Uluslararası anlaşmalar ve özellikle İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi-AİHS) ve ek protokolleri ile teminat altına alınan temel insan haklarının düşünsel ve eylemsel olarak en üst düzeyde korunmasına hizmet etmektir. C- YETKİ, GÖREV VE SORUMLULUKLAR Genel Müdürlüğümüzün görevleri 2992 sayılı Adalet Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkındaki Kanun un 13/A maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Dışişleri Bakanlığına verilen görev ve yetkiler saklı kalmak kaydıyla görevlerimiz şunlardır: a) Bakanlığın görev alanına giren konularda, uluslararası antlaşmalar ve belgelerle ilgili olarak, gerektiğinde Bakanlığın diğer ilgili birimlerine da danışarak görüş bildirmek, yapılan çalışmalara ve görüşmelere katılmak, bu antlaşma ve belgeleri Türkçeye çevirtmek, derlemek, arşivlemek, bunları ilgili kurum ve birimlere iletmek, b) Yurt dışında işlenen ve Türk yargı yetkisine giren suçlar konusunda adlî makamlara bilgi ve belge sağlanmasına yardımcı olmak, c) Hukukî ve cezaî konularda uluslararası adlî yardımlaşma; tebligat, istinabe, suçluların iadesi, hükümlülerin transferi, kovuşturmaların aktarılması işlemlerini yapmak, d) Nafakalara dair uluslararası antlaşmalarla ilgili iş ve işlemleri yürütmek, e) Bakanlığın uluslararası kuruluşlarla ilgili faaliyetlerini yürütmek, f) Uluslararası hukuk ve insan hakları konusundaki gelişmeleri izlemek, bu konulardaki çalışmalara katılmak, gelişmelerin iç hukuka yansıtılması için ilgili kurum ve birimleri bilgilendirmek, g) (Mülga bent: 08/08/2011-650 s.k.h.k./1. md.) h) Görev alanına giren konularda personelin yurt içi ve yurt dışı eğitimi ile ilgili işlemlerini yapmak, i) İştirak olunan yurt dışı faaliyetlere ilişkin olarak düzenlenecek raporları Bakanlığın ilgili birimlerine ve diğer ilgili kuruluşlara iletmek, 11

j) Görev alanına giren konularda tüzük ve yönetmelikler hazırlamak ve izlemek; yargı yetkisinin kullanılma alanına girmeyen konularda görüş bildirmek ve genelge düzenlemek, k) Kanunlarda gösterilen ve Bakanlıkça verilen diğer görevleri yapmak. İnsan Hakları Daire Başkanlığı, Bakanlığımız Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bünyesinde 03/06/2011 tarihli Bakan Olur u ile kurulmuştur. 26 Ağustos 2011 tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 650 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile de, İnsan Hakları Daire Başkanlığı nın görevleri ve statüsü belirlenmiştir. Bu KHK ile 29/3/1984 tarihli ve 2992 sayılı Adalet Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun 13/A maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi yürürlükten kaldırılmış ve aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir. 650 Sayılı KHK nın 1. Maddesi: "Aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmek üzere, Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bünyesinde İnsan Hakları Daire Başkanlığı kurulur. İnsan Hakları Daire Başkanlığının görevleri şunlardır: a) Dışişleri Bakanlığı ile işbirliği yapmak suretiyle Türkiye Cumhuriyeti aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ne yapılan başvurulara ilişkin, ilgili kurum ve kuruluşlardan bilgi, belge ve görüşlerini istemek, savunmaları hazırlamak ve gerektiğinde oturumlara temsilci göndermek. b) İnsan hakları ihlallerinin ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar yapmak, dostane çözüm kuruluna katılmak ve görüş bildirmek. c) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından ülkemiz hakkında verilen ihlal kararlarının infazı ile ilgili gereken önlemleri almak, ülkemiz hakkında verilen ihlal kararlarını ilgili mercilere iletmek ve ihlalin ortadan kaldırılmasına yönelik süreçleri takip etmek. d) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Türkiye Cumhuriyeti hakkında verdiği kararların ve diğer ülkeler aleyhinde verilen kararlardan gerekli görülenlerin Türkçeye çevrilmesini sağlamak, bu kararları derlemek, arşivlemek, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve uygulaması ile ilgili bilimsel çalışmaları takip etmek, kitap, makale ve içtihatların uygulayıcılara ulaştırılmasına yönelik faaliyetlerde bulunmak ve istatistik çalışmaları yapmak. e) İnsan hakları konusunda ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği halinde projeler hazırlamak, ulusal ve uluslararası sempozyum, seminer ve eğitim faaliyetleri düzenlemek. f) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak. 7 Mayıs 2010 tarih ve 5982 Sayılı Kanun ile yapılan Anayasa Değişikliği ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun un 45-51. maddeleri uyarınca, 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren Anayasa Mahkemesi ne (AYM) bireysel başvuru yapma imkânı getirilmiş ve söz konusu bireysel başvurularla ilgili olarak 12

Adalet Bakanlığı na görüş sunma görevi verilmiştir. Bahse konu görev Makam Oluru ile İnsan Hakları Daire Başkanlığına tevdi edilmiştir. İnsan Hakları Daire Başkanlığı nın görev ve statüsünü belirleyen 650 sayılı KHK nın 1-a maddesi uyarınca, İnsan Hakları Daire Başkanlığı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ne (AİHM) yapılan başvurulara ilişkin savunma hazırlama görevini Dışişleri Bakanlığı ile işbirliği halinde yerine getirecektir. Dışişleri Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı arasında yapılacak söz konusu işbirliğinin esaslarını belirlemek için 14 Kasım 2011 tarihinde, Adalet ve Dışişleri Bakanlıkları Arasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Önündeki Savunmalar ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının İcrasına İlişkin İşbirliği Protokolü (İşbirliği Protokolü) imzalanmıştır. İşbirliği Protokolü nün 4.1. maddesine göre; İşbirliği Protokolü nün 4.2. maddesinde sayılan istisnalar saklı kalmak kaydıyla, Türkiye Cumhuriyeti aleyhine AİHM e yapılan başvurular hakkında devlet savunmalarının hazırlanması ve bu başvuruların takibi Adalet Bakanlığı tarafından yürütülecektir. İşbirliği Protokolü uyarınca, İnsan Hakları Daire Başkanlığı ile AİHM arasındaki yazışmalar, Avrupa Konseyi Nezdinde Türkiye Cumhuriyeti Daimi Temsilciliği (AVKONS DT) aracılığı ile yapılmaktadır. D- MEVZUAT 1. GENEL MEVZUAT 1.1 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası -2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 1.2. Kanun -2992 sayılı Adalet Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkındaki Kanun - 6260 sayılı 2012 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu - 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu 2. İNSAN HAKLARI -26 Ağustos 2011 tarihli ve 650 sayılı Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 1.maddesi. -Adalet ve Dışişleri Bakanlıkları Arasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Önündeki Savunmalar ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının İcrasına İlişkin İşbirliği Protokolü 13

3. CEZAÎ KONULARDA ADLİ YARDIMLAŞMA 3.1.Uluslararası Sözleşmeler 3.1.1. Uluslararası Çok Taraflı Sözleşmeler AVRUPA KONSEYİ SÖZLEŞMELERİ 2015 yılında yürürlüğe giren Avrupa Konseyi sözleşmemiz bulunmaktır. Sözleşmelerle ilgili ayrıntılı bilgi ve sözleşme metinleri için http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/sozlesmeler.html web sitemizi ziyaret edebilirsiniz. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SÖZLEŞMELERİ 2015 yılında yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler sözleşmemiz bulunmamaktır. Sözleşmelerle ilgili ayrıntılı bilgi ve sözleşme metinleri için http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/ sozlesmeler.html web sitemizi ziyaret edebilirsiniz. 3.1.2. Uluslararası İkili Sözleşmeler Bu zamana kadar cezaî konularda adlî yardımlaşma, hukukî ve ticarî konularda, suçluların iadesi ve hükümlü nakli hususlarında toplam 68 tane iki taraflı adlî yardımlaşma sözleşmelerimiz bulunmakta olup; 2015 yılında imzalanmış olan ikili sözleşmemiz bulunmamaktır. Mevcut iki taraflı adlî yardımlaşma sözleşmelerimizle ilgili ayrıntılı bilgi ve sözleşme metinleri için http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/sozlesmeler.html web sitemizi ziyaret edebilirsiniz. 3. 2. Kanun - 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu - 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu -3002 sayılı Türk Vatandaşları Hakkında Yabancı Ülke Mahkemelerinden ve Yabancılar Hakkında Türk Mahkemelerinden Verilen Ceza Mahkûmiyetlerinin İnfazına Dair Kanun -2080 sayılı Ceza Kovuşturmalarının Aktarılmasına Dair Avrupa Sözleşmesinin Onaylanması ve Uygulanması Hakkında Kanun -2081 sayılı Ceza Yargılarının Milletlerarası Değeri Konusunda Avrupa Sözleşmesinin Onaylanması ve Uygulanması Hakkında Kanun 3.3.Adalet Bakanlığı Genelgeleri - 69/2 sayılı Uluslararası Ceza İstinabe İşlemlerinde Adlî Makamlarımızca Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 14

- 69/3 sayılı Cezaî Konularda Uluslararası Tebligat -69/4 sayılı Suçluların İadesi ve Hükümlü Nakli Konularında Adlî Makamlarımızca Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar -70/1 sayılı Yabancı Uyrukluların Özgürlüklerinin Kısıtlanması ve serbst Bırakılmalarının Bildirilmesi 4. HUKUKÎ KONULARDA ADLİ YARDIMLAŞMA 4.1. Uluslararası Sözleşmeler 4.1.1. Uluslararası Çok Taraflı Sözleşmeler AVRUPA KONSEYİ SÖZLEŞMELERİ 2015 yılında yürürlüğe giren Avrupa Konseyi sözleşmemiz bulunmamaktır. Avrupa Konseyi sözleşmelerinden en sık kullanılanlar: - Çocukların Velayetine İlişkin Kararların Tanınması ve Tenfizi ile Çocukların Velayetinin Yeniden Tesisine İlişkin Avrupa Sözleşmesi - Adlî Yardım Taleplerinin İletilmesine İlişkin Avrupa Sözleşmesi - Yabancı Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesi - Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi olup; sözleşmelerle ilgili ayrıntılı bilgi ve sözleşme metinleri için http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/sozlesmeler.html web sitemizi ziyaret edebilirsiniz. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SÖZLEŞMELERİ Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmeye Ek İhtiyarî Protokol 10 Şubat 2015 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmişlerdir. Birleşmiş Milletler sözleşmelerinden en sık kullanılan: Nafaka Alacaklarının Yabancı Ülkelerde Tahsiline İlişkin 1956 tarihli New York Sözleşmesi başta olmak üzere diğer sözleşmelerle ilgili ayrıntılı bilgi ve sözleşme metinleri için http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/sozlesmeler.html web sitemizi ziyaret edebilirsiniz. 15

LAHEY SÖZLEŞMELERİ 2015 yılında yürürlüğe giren Lahey sözleşmemiz bulunmamaktır. Lahey sözleşmelerinden 14 tanesi yürürlükte bulunmaktadır. Ayrıca Lahey sözleşmelerinden en sık kullanılanlar: -1954 tarihli Hukuk Usulüne Dair Lahey Sözleşmesi -1970 tarihli Hukukî veya Ticarî Konularda Yabancı Ülkelerde Delil Sağlanması Hakkında Sözleşme -1965 tarihli Hukukî ve Ticarî Konularda Adlî ve Gayri Adlî Belgelerin Yabancı Memleketlerde Tebliğine Dair Sözleşme -Çocuklara Karşı Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin 1958 tarihli Lahey Sözleşmesi -Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin 1973 tarihli Lahey Sözleşmesi -1980 tarihli Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesi olup; sözleşmelerle ilgili ayrıntılı bilgi ve sözleşme metinleri için http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/coktaraflisoz/lahey.html web sitemizi ziyaret edebilirsiniz. 4.1.2. Uluslararası İkili Sözleşmeler Bu zamana kadar cezaî konularda adlî yardımlaşma, hukukî ve ticarî konularda, suçluların iadesi ve hükümlü nakli hususlarında toplam 68 tane iki taraflı adlî yardımlaşma sözleşmelerimiz bulunmakta olup; 2015 yılında imzalanmış olan ikili sözleşmemiz bulunmamaktır. Mevcut iki taraflı adlî yardımlaşma sözleşmelerimizle ilgili ayrıntılı bilgi ve sözleşme metinleri için http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/sozlesmeler.html web sitemizi ziyaret edebilirsiniz. 4. 2. Kanun -6100 sayılı Hukuk Usulü Muhakemesi Kanunu -7201 sayılı Tebligat Kanunu - 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu -2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu 16

-5717 sayılı Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Yön ve Kapsamına Dair Kanun - 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu - 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk Kanunu 4.3.Adalet Bakanlığı Genelgeleri - 63/2 sayılı Hukukî Konularda İstinabe Taleplerine Uygulanacak Esaslar - 63/3 sayılı Hukukî Alanda Uluslararası Adlî Tebligat İşlemleri -64/2 sayılı Nafaka Alacaklarının Yabancı Ülkelerde Tahsiline İlişkin Sözleşmelerin Uygulanması - 65/2 sayılı Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Kapsamı ve Uygulanması - 66/1 sayılı Adlî Yardım Taleplerinin İletilmesine İlişkin Avrupa Sözleşmesinin Uygulanması -67/1 sayılı Yabancı Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesi ve Sözleşmeye Ek Protokolün Uygulanması -68/1 sayılı Yabancı Resmî Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi 17

II. BİRİME İLİŞKİN BİLGİLER A-TEŞKİLAT ŞEMASI Tablo 1: Teşkilat Şeması 18

Genel Müdür YURTDIŞI ADALET M AV RLER Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı İnsan Hak Başk Londra Daire Başkanı Daire Başkanı Daire Başkanı Daire Bşk. Yrd Paris Daire Başkanı Daire Başkanı Daire Bşk. Yrd Berlin Lahey Vaşington Brüksel Cenevre Strazburg Viyana Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Adalet Uzmanı Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Daire Bş Yrd Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi Tetkik Hâkimi (Avukat) ( U New York Adalet Uzm.Yrd. Adalet Uzm.Yrd. Adalet Uzm.Yrd. Adalet Uzm.Yrd. Adalet Uzm.Yrd. Adalet Uzm.Yrd. Adalet Uzm.Yrd. Adalet Uzm.Yrd. İdari İşl. Büroları Adli Yardımlaşma Büroları Uluslararası Kuruluşlar ve Sözleşmeler İnsan Hakları Büroları Bire Başv Bür Pers. İdari Bütçe ve Mali Gelen Evrak Br. Giden Evrak Br. Ceza İst. ve Teb. Br. Hukuk İst. Br. Hukuk Teb. Br. Mütalaa ve Grş. Br. Suçluların İadesi Br. Hükümlü Nakli Br. Nafaka Br. Çocuk Hukuku Br. Proje ve prtkl. Br. Sözleşmelr Br. Bilgi Talepleri Br. AİHM Savunma Bürosu Tercüme Bürosu Bireysel Başvurular Görüş Tazminat Ödeme Bürosu İstatistik Bürosu İçtihat Derleme ve Yayın Bilgi İşlem Br. 19 Tercüme Br.

B- BİRİMLERİMİZ Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünde yönetim hizmetleri aşağıdaki birimlerce yerine getirilmektedir. 1.İDARÎ İŞLER BÜROLARI Genel Müdürlüğümüzün faaliyetlerini yürütmesine yardımcı olan idari ve destek hizmet birimlerinden oluşmaktadır. Başlıca görevler; Genel Müdürlüğün malî işlemlerini yürütmek. Gelen-giden evrak işlemlerini takip ve sonuçlandırmak, Genel Müdürlüğün hizmet ve görevleri ile ilgili her türlü yazışma ve kayıtların evrak akış sistemi içinde yürütülmesini sağlamak. Personel işlemlerini yürütmek; -Atama işlemlerine ilişkin yazışmalar yapmak, -İzin işlerine ilişkin yazışmalar yapmak, -Emeklilik işlemlerine ilişkin yazışmalar yapmak. Personelin özlük işlerini yürütmek ve gerekli yazışmaları yapmak. Protokol ile ilgili işlemleri yürütmek. Bilgi edinme başvurularını takip etmek. Bilgi işlem uygulamaları ve sorunlarını takip etmek. Yabancı ülke adalet bakanlarının ve teknik düzeydeki heyetlerin ülkemize yaptıkları ziyaret programlarının yapılması ve yürütülmesi. Bakanlığımızdan yurt dışına yapılacak ziyaretlerin hazırlık çalışmalarının yapılması. Genel Müdürün verdiği diğer işlemleri yürütmek. İdari İşler Şube Müdürlüğü yetki ve görevlerini aşağıda sayılan bürolar vasıtasıyla yerine getirir. 1.1.Personel ve İdarî İşler Bürosu Genel Müdürlüğümüz Personel ve İdari İşler Bürosu Görevleri; Personel işlemlerini yürütür, (Atama ve izin ile ilgili tüm iş ve işlemler) Emeklilik işlemleri ve personelin özlük işlerini yürütmek, fazla mesai almaya hak eden personelin yazışmalarını yapar, Bakanlığımız servislerinden yararlanamayan personele EGO otobüs kartlarının sağlanması ile ilgili yazışmalar ile UYAP1-DYS ile ilgili yazışmalar yapar, 20

Genel Müdürlüğümüze yanlış gelen evrakın ilgili birime intikalinin yapıldığı yazışmaları yapar, Genel Müdürlüğümüzün bulunduğu katların bakım ve tamiratı ile ilgili iş ve işlemleri yapar, yaptırır, Genel Müdürlüğümüze gelen veya giden yazıların tercümesinin yaptırılmasını sağlar. Personel ve İdari İşler Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü ve 2 memurdan oluşmaktadır. 1.2. Bütçe ve Malî İşler Bürosu Genel Müdürlüğümüz Bütçe ve Malî İşler Bürosu Görevleri; Her yıl Genel Müdürlüğümüz Bütçesinin bütçe teklifini hazırlar, Bütçe uygulama işlemleri ile ilgili yazışmaları yapar, Personelin maaş ve mesai ödemelerini yapar, Ülkemizin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlara ait üyelik aidatlarının ödemelerini yapar, Temsil, tören giderleri ile ilgili satınalma işlemlerini yapar, Genel Müdürlüğümüzün her türlü satınalma işlemlerini yürütür, Genel Müdürlüğümüzde görevli personelin harcırah işlemlerini yapar, Genel Müdürlüğümüze ait demirbaş malzemelerin, kayıt, zimmet, devir, hurdaya ayırma işlemlerini yapar ve bunlara ait kayıt işlemlerini düzenler, Birimlerin kırtasiye malzemesi ihtiyaçlarını dağıtır, Makam tarafından verilen diğer işleri yapar. Bütçe ve Malî İşler Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü yönetiminde 3 memur kâtibinden oluşmaktadır. 1.3. Bilgi İşlem Bürosu Genel Müdürlüğümüz Bilgi İşlem Bürosu Görevleri; UYAP-1 ve DYS ile ilgili tüm yazışmaları yapar, Genel Müdürlüğümüzde kullanılan donanımlarda meydana gelebilecek basit sorunları giderir, Çözülemeyen arızaların Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığındaki teknik personele bildirilerek koordineli çalışılmasını sağlar. Bilgi İşlem Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü yönetiminde 3 memurdan oluşmaktadır. 21

1.4. Tercüme Bürosu Genel Müdürlüğümüz Tercüme Bürosu Görevleri; Yazılı evrakın tercümesini yapmak, Heyet görüşmelerinde ardıl tercüme yapmak, Adlî yardımlaşma evrakının kontrolünü yapmak, Tercüme Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü yönetiminde 30 Tercümandan oluşmaktadır. (İnsan Hakları 15 Hukuk -Ceza - Sözleşmeler 15) 1.5. Gelen Evrak Bürosu Genel Müdürlüğümüz Gelen Evrak Bürosu Görevleri; Savcılıklar ve Dış temsilciliklerden (Diğer Bakanlıklara, Konsolosluklara ve Büyükelçiliklere) Genel Müdürlüğümüze intikal eden tüm yazışmaların ilgili bürolara fiziki ve sanal ortamda iletilmesi görevini ifa etmektedir. Gelen Evrak Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü ve 1 şef yönetiminde 11 memurdan oluşmaktadır. 1.6. Giden Evrak Bürosu Genel Müdürlüğümüz Giden Evrak Bürosu Görevleri; Genel Müdürlüğümüzde faaliyet gösteren bürolardan Savcılıklara ve Dış temsilciliklere (Diğer Bakanlıklara, Konsolosluklara ve Büyükelçiliklere) yapılan tüm yazışmaların ilgili yerlere iletilmesi görevini ifa etmektedir. Giden Evrak Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü ve 1 şef yönetiminde 7 memurdan oluşmaktadır. 1.7. Sekreterlik Sekreterlik Hizmetleri; Haberleşmeyi zamanında, doğru ve etkin bir şekilde yapmak, e-mail, faks mesajlarını yazmak ve göndermek, gelen faks mesajlarını ilgili bölümlere ulaştırmak, 22

Bağlanılması istenilen telefonları ilgili kişiye bağlamak, telefonlara Kurumun imajına yakışır bir şekilde yanıt vermek, gelen mesajları/notları en kısa sürede Genel Müdür ve ilgili amirlere ulaştırmak, İlişkide olunan kişi ve Kurumların telefonlarını içeren bir telefon fihristi tutmak ve bu fihristi güncelleştirerek ilgili amirlere bilgi vermek, Haftalık Toplantı listesini panoya yazarak Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcılarına ve Daire Başkanlarına bilgi vermek, Bayramlarda ve özel günlerde kurum içi, kurum dışı kişi/kurumlara ve resmi kuruluşlara kutlama, özel hallerde; başsağlığı, ölüm, kutlama vb. mesajları çekmek veya ilan vermek, belirlenmiş kişi/yerlere hediye veya çiçek gönderilmesini sağlamak, Gelen telefon ve faks faturalarını kontrol etmek, haberleşme harcamaları ile ilgili tablolar düzenlemek, durumdan Personel ve Bütçe bürolarına düzenli bilgi vermek, Makamda kullan bilgisayar, fotokopi, faks vb. ofis ekipmanlarını düzenli çalışır durumda tutmak, periyodik bakımlarını ve tamirini yaptırmak, Görevi ile ilgili olarak gizlilik ilkesine bağlı kalmak, Görev, yetki ve sorumlulukları içine girebilecek konularda ilgili amirlerin kendisine vereceği diğer görevleri yapmak şeklinde sayılmaktadır. Genel Müdürlüğümüzde 9 Sekreter görev yapmaktadır. 2. ADLÎ YARDIMLAŞMA BÜROLARI 2.1.Ceza İstinabe Bürosu Genel Müdürlüğümüz Ceza İstinabe Bürosu Görevleri; Adlî makamlarımızca yabancı adlî makamlara, yabancı adlî makamlarca adlî makamlarımıza yönelik; Şüpheli, sanık, tanık, mağdur ve şikâyetçi ifadelerinin alınması, Soruşturma ya da kovuşturmaya esas teşkil edecek bilgi-belge temini, Arama ve el koyma işlemlerinin yapılması, Hususlarını havi istinabe evrakı, Genel Müdürlüğümüz tarafından Sözleşmeye uygunluğu denetlenerek iletilmektedir. Ayrıca, yabancı uyrukluların ölüm olayları ve yabancı uyrukluların hürriyetlerinden yoksun bırakılmaları ile serbest bırakılmalarına dair bilgiler de Viyana Konsolosluk Sözleşmesi hükümleri ve diğer ilgili sözleşmeler uyarınca diplomatik kanaldan ilgili yabancı ülke makamlarına bildirilmektedir. 23

Ceza İstinabe Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü ve 3 şef yönetiminde 29 memurdan oluşmaktadır. 2.2. Hukuk İstinabe Bürosu Genel Müdürlüğümüz Hukuk İstinabe Bürosu Görevleri; -Dış Temsilciliklerden, Savcılıklardan ve Mahkemelerden gelen Tanık İfadesi, Adres Tespiti (yabancı uyruklu), Kan Alınması, Belge ve Bilgilerin İstenmesi, DNA Testi, Delil Araştırması, Sağlık Raporunun Alınması, Nüfus Kayıt Örneğinin İstenmesi, Ekonomik ve Sosyal Durum Araştırması, Bazı Hususların Tespiti gibi adlî yardım taleplerinin yerine getirilmesi, -Ekonomik ve Sosyal Durum Araştırması, Belge ve Bilgilerin İstenmesi, Nüfus Kayıt Örneklerinin İstenmesi, -Adlî makamlardan ve konusu gereği ilgili idari kurum ve kuruluşlardan Uluslararası Hukuka ilişkin talep edilen bilgi ve görüşlerin karşılanması şeklinde sayılmaktadır. Ayrıca BİMER ve Bilgi Edinme Bürosu ndan gelen görüş talep yazılarına Bakanlığımız görev alanı itibariyle Genel Müdürlüğümüzce yanıt verilmektedir. Hukuk İstinabe Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü 1 Şef yönetiminde 7 Memurdan oluşmaktadır. 2.3. Hukuk Tebligat Bürosu Genel Müdürlüğümüz Hukuk Tebligat Bürosu Görevleri; -Hukuk Mahkemeleri, İcra Müdürlükleri ve Noterliklerden gelen tebligat evrakının (varsa eksikliklerinin giderilerek) yurtdışında bulunan muhataplara tebliğ için ilgili Konsolosluk, Büyükelçilik ve Merkezi Makamlara gönderilmesi, -Tebliğ için yurtdışına gönderilen ve Konsolosluk, Büyükelçilik, Merkezi Makamlarda işlem yapılarak cevabı gelen evrakın gerekli işleminin yapılarak, talep eden Mahkeme, İcra Müdürlükleri ve Noterliklere bilgi verilmesi, -Hukuk Mahkemeleri, İcra Müdürlükleri ve Noterliklerden gelen daha önce tebliğe gönderilip adreste bulunamayan veya adresi tespit edilemeyen muhataplara Konsolosluk ve Büyükelçilikler aracılığıyla ilanen tebliğ yapılmasının sağlanması, (ilanen 24

tebliğ yapılacak gazetelerin araştırılarak ilan masraflarının sorulması, masrafın mahkemesine bildirilerek kabul edilmesi sonucu yayınlanmasını sağlamak) sonucunun Mahkemelere bildirilmesi, -Yurtdışındaki Yabancı Mahkemelerden, Merkezi Makamlardan ve Dışişleri Bakanlığından gelen tebligat evrakının (varsa eksikliklerinin giderilerek) muhatabın adresinin bulunduğu Savcılığa tebliğ yapılmak üzere gönderilmesi, -Tebliğ için Savcılıklara gönderilen evraka yapılan işlem sonucundan, tebliği talep eden Yabancı Mahkeme, Merkezi Makam ve Dışişleri Bakanlığına bilgi verilmesi, -Tebligatla ilgili BİMER başvurularına yazı ile cevap verilmesi, -E-posta ile gelen tebligatla ilgili sorulara yazı ya da e-posta ile cevap verilmesi, -Tebligatla ilgili Cumhuriyet Başsavcılıkları, Mahkemeler, İcra Müdürlükleri, Noterlikler ve Avukatların talepleri hakkında yazı ile görüş bildirilmesi şeklinde sayılmaktadır. Hukuk Tebligat Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü ve 2 şef yönetiminde 17 memurdan oluşmaktadır. 2.4. Mütalaa ve Görüş Bürosu Mütalaa ve Görüş Bürosu, yerel mahkemeler ve diğer kurumlardan gelen; vasi tayini, uluslararası karşılıklılık, tanıma ve tenfiz, evlat edinme, vatandaş dilekçeleri, veraset, mütekabiliyet, apostil, teminattan muafiyet, mevzuat talebi, vesayet, taşınmaz mal edinimi, tereke teslimi, tazminat davaları, alacak, icra takipleri, hukukî konularda ikili ve çok taraflı bilgi talepleri, şahsi başvurular ve bu konularla ilgili her türlü görüş ve bilgi taleplerine cevap vermektedir. Ayrıca hukukî konularda ülke mevzuatlarını derleyerek konu ile ilgili her türlü bilgi ve belgenin fiziki ve elektronik ortamda muhafaza etmektedir. Mütalaa ve Görüş Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube müdürünün denetiminde 2 memurdan oluşmaktadır. 2.5. Suçluların İadesi Bürosu Suçlu İadesi Bürosunun Görevleri; Suçluların iadesi işlemleri ikili anlaşmalar veya Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi (SİDAS) hükümleri uyarınca yerine getirilmektedir. 25

Buna göre Suçlu İade ve Hükümlü Nakli Bürosu tarafından, -Adlî makamlarımızca aranmakta iken yurt dışına kaçan şüpheli, sanık ve hükümlülerin bulundukları ülkeden geri verilmelerinin sağlanması amacıyla düzenlenen geri verme evrakı kontrol edildikten sonra yabancı makamlara gönderilmekte, -Aynı şekilde Türk vatandaşı olmayan şüpheli, sanık veya hükümlülerin geri verilmesi için yabancı adlî makamlarca düzenlenen geri verme evrakının denetimi yapılarak, bu husustaki taleplerin karşılanması sağlanmakta, -Yurtdışında olan ancak bulunduğu ülke tespit edilemeyen şahısların, Ülkemize geri verilmesi amacıyla uluslararası düzeyde aranmalarını teminen İnterpol Genel Sekreterliğince 5 yıl süreyle geçerliliği olan Kırmızı Bülten (Uluslararası Yakalama Müzekkeresi) çıkarılması, Kırmızı Bülten çıkıncaya kadar herhangi bir gecikmeye mahal vermemek amacıyla, 1 yıl süreyle geçerliliği olan difüzyon mesajı yayımlanması amacıyla İçişleri Bakanlığı nezdinde gerekli girişimlerde bulunulmakta, -Diğer taraftan, yabancı ülke adlî makamlarının talebine istinaden çıkarılan Kırmızı Bülten veya yayımlanan difüzyon mesajlarına konu kişilerin Ülkemizde iade amacıyla aranıp aranmayacağına ilişkin Genel Müdürlüğümüz tarafından bir değerlendirme yapılmaktadır. 2.6. Hükümlü Nakli Bürosu Hükümlülerin Nakli Bürosunun Görevleri; Yabancı bir devlette suç işleyip de hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm edilen Türk vatandaşlarının bakiye cezalarının Ülkemizde ve aynı şekilde Türkiye de suç işleyip de hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûm edilen yabancıların bakiye cezalarının vatandaşı olduğu ülkede infazı için gerekli işlemler 3002 sayılı Kanun ile ikili anlaşmalar veya Hükümlülerin Nakline Dair Avrupa Sözleşmesi hükümleri uyarınca, herhangi bir anlaşma bulunmaması halinde mütekabiliyet çerçevesinde Genel Müdürlüğümüzce yerine getirilmektedir. Yabancı Uyruklular Yönünden Görevleri; Herhangi bir suç nedeniyle Ülkemiz Adlî Makamlarınca tutuklanan ve tahliye edilen kişilere ilişkin bilgiler bu büro arşivinde toplanmakta ve Dışişleri Bakanlığı ile ilgili kurumlara iletilmektedir. Suçluların İadesi ve Hükümlü Nakli Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü ve 1 şef yönetiminde 16 memur ve 1 istatistikçiden oluşmaktadır. 26

2.7. Çocuk Hukuku Bürosu Genel Müdürlüğümüz Çocuk Hukuku Bürosu Görevleri; -Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesi uyarınca, Velayet hakkının veya şahsi ilişki kurma hakkının ihlalinden önce mutat meskeni bir akit devlette bulunup, başka bir akit devlet topraklarına kaçırılan bütün çocuklar hakkında uygulama alanı bulmakta, sözleşme uygulama alanı bakımından vatandaşlık durumu önem taşımamaktadır. Bu sözleşme çerçevesinde Sözleşmeye taraf Ülkelerin Türkiye den taleplerine ve Türkiye nin de sözleşmeye taraf ülkelerden çocuk iadesi ve şahsi ilişki kurulması talepleri yerine getirilmektedir. -Çocukların Velayetine ilişkin Kararların Tanınması ve Tenfizi ile Çocukların Velayetinin yeniden Tesisine ilişkin kararların Tanınması ve Tenfizi ile Çocukların Velayetinin Yeniden Tesisine ilişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi uyarınca, velayete ilişkin bir kararın taraf başka bir Devlette tanınması veya yerine getirilmesine ilişkin Taleplerin büromuzca yerine getirilmektedir. -Vatandaşların bu konulardaki Bilgi Edinme, Başbakanlık BİMER dilekçeleri ve Genel Müdürlüğümüz internet sitesindeki başvurularına cevap verilmesi şeklinde sayılmaktadır. Başvurular velayet veya çocuk iadesi ayrım yapıldıktan sonra evveliyat bakılıp öncesi var ise ilgili dosyasıyla olmadığı takdirde yeni bir dosya açılıp ilgili tetkik hâkimine takdim edilmesi ile başlatılır. Her iki konuda da merkezi makam görevini Bakanlığımız yürütmekte olup bu görevi Bakanlığımız Cumhuriyet Başsavcılıkları aracılığıyla yerine getirdiğinden dosyaların işleyişlerinin aciliyeti sebebiyle Savcılık görüşmeleri telefon irtibatıyla kalemden sağlanmaktadır. Merkezi Makam yazışmaları da faks aracılığıyla yapılmaktadır. Çocuk Hukuk Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü yönetiminde 2 memurdan oluşmaktadır. 2.8. Nafaka Bürosu Genel Müdürlüğümüz Nafaka Bürosu Görevleri; Bakanlığımız Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Merkezî Makam olarak görevini Cumhuriyet Başsavcılıkları aracılığı ile yerine getirmektedir. Cumhuriyet Başsavcılıklarımız bu konuda; 27

Alacaklısı Türkiye de, borçlusu yabancı ülkelerde olan nafaka işlemlerinde gönderici makam Alacaklısı yabancı ülkede, borçlusu Türkiye de olan nafaka işlemlerinde aracı kurum olarak iki yönlü görev ifa etmektedirler. Nafaka alacaklarının yabancı ülkelerden tahsiline ilişkin ülkemizin de tarafı bulunduğu Sözleşmelerin amacı; genelde maddi imkândan yoksun bulunan nafaka alacaklısının, borçlusu yabancı bir ülkede ikamet eden nafaka alacağının tahsilini sağlamaktır. Başvuru usulü ve konu ile ilgili ayrıntılı bilgi 01.03.2008 tarihli ve 64/1 sayılı Genelgemizde belirtilmiştir. Nafaka Bürosu Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü 1 Şef yönetiminde 2 Memurdan oluşmaktadır. 3.ULUSLARARASI KURULUŞLAR VE SÖZLEŞMELER BÜROLARI Sözleşme ve proje-protokol büroları, aşağıdaki belirtildiği üzere görevlerini yerine getirmektedirler. 3.1.Sözleşmeler Bürosu Sözleşmeler bürosunun görevleri; -İkili ve çok taraflı sözleşme yapılmasını ve yürürlüğünü takip etmek, -Sözleşmelere ilişkin görüş yazışmalarını yapmak, -Adlî işbirliğinin oluşturulması ve geliştirilmesi amacıyla aramızda hukukî ve cezaî konularda adlî yardımlaşma sözleşmesi bulunmayan ülkelerle sözleşme yapılması veya mevcut sözleşmelerin yenilenmesi, -Sözleşme metinlerinin hazırlanmasının, imzalanmasının, yürürlüğe girmesi için gerekli prosedürün takibinin yapılması, -Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Lahey, Ahvali Şahsiye sözleşmeleri gibi çok taraflı sözleşmelerin takibi ve bu sözleşmelere ilişkin yazışmalarının yapılması şeklinde sayılmaktadır. Ülkelerle ilgili yerine getirilen görevleri; - Ülkeler ile ikili düzeyde ilişkilerin yürütülmesine ilişkin faaliyetleri takip etmek, -Ülkeler ile işbirliğinin geliştirmesi amacıyla işbirliği protokollerinin hazırlanmasının, imzalanmasının takibinin ve yazışmalarının yapılması, -Ülkeler ile ikili düzeyde çalışma, eğitim gibi programların hazırlanması ve takibinin yapılması, -Ülkeler ile mütekabiliyet esasına göre ilişkilerin yürütülmesinin takibinin yapılması, 28

-Ülkeler ile konsolosluk istişarelerinin takibinin ve yazışmasının yapılması şeklinde sayılmaktadır. Yurtdışı Türklerle ilgili görevleri; Kurumumuz nezdinde 2012 yılında kurulmuştur. -Yurtdışında bulunan Türk vatandaşlarına hukukî yardım sağlanmasına ilişkin faaliyetleri yürütmek, -Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarına hukukî konularda nasıl bir yol izleyecekleri hususunda yardımda bulunmak, -Genel Müdürlüğümüz bünyesindeki diğer bürolardaki Türk vatandaşlarının yaşadıkları sorunlara ilişkin dosyaların da takibinin yapılması ve bu konularda diğer kurumlarla koordinasyonun kurularak vatandaşlarımızın adlî konulardaki sorunlarına çözüm bulunması şeklinde sayılmaktadır. Bölgesel Adlî İşbirliği (BAİ) ile ilgili görevleri; Bölgesel Adlî İşbirliği Projesi kapsamında bölge ülkeleri ile mevcut ilişkilerimizin geliştirilmesi amacıyla Kurumumuz nezdinde 2012 yılında kurulmuştur. -Bölgesel adlî işbirliğine ilişkin faaliyetleri yürütmek, -Bu faaliyetlerde ikili işbirliğinin arzu edilen noktaya çıkarılması için temel işbirliği alanı olan adlî yardımlaşmada etkinliğin sağlanması, -İkili eğitim programları düzenlenmesi, -İkili proje ve çalışmalar gerçekleştirilmesi ve bölge ülke temsilcilerinin tamamının katılacağı adlî işbirliği konularında toplantı ve eğitim programları, irtibat ağı oluşturulması ve bölgesel düzeyde sözleşme ve kurumsal alt yapı çalışmalarının yapılması şeklinde sayılmaktadır. Uluslararası Kuruluşlar ile ilgili görevleri; - Uluslararası kuruluşlar ile ilgili işlemleri yürütmek, -Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, NATO, İslam Konferansı Örgütü gibi uluslararası kuruluşlarla ilgili faaliyetlerin diğer kamu kurumlarıyla koordineli olarak takibinin ve yazışmalarının yapılması şeklinde sayılmaktadır. Sınıraşan Örgütlü Suçlar ve Terör ile ilgili görevleri; - Sınıraşan suç ve terör olaylarına ilişkin yürütülecek faaliyetleri yürütmek 29

-Yasadışı göç, kaçakçılık, insan ticareti, uyuşturucu madde kaçakçılığı gibi sınıraşan örgütlü suçlarla mücadele kapsamında yapılan faaliyetlerin yürütülmesi ve yazışmalarının yapılması, -Terör ve terör örgütlerinin faaliyetlerine ilişkin işlemlerin diğer kurumlarla koordineli olarak takibinin ve yazışmalarının yapılması, -Genel Müdürlüğümüzde diğer bürolarda mevcut bu suçlarla alakalı dosyaların takibinin yapılarak yeknesaklığın sağlanması şeklinde sayılmaktadır. Ekonomik Suçla Mücadele ile ilgili görevleri; -Yolsuzluk ve Rüşvetle Mücadele, Karaparanın Aklanması konularına ilişkin çalışma yapmak, -İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) Ticarî İşlerde Yabancı Kamu Görevlisine Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesi Rüşvetle Mücadele Çalışma Grubu (WGB), Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu (GRECO), Malî Eylem Görev Gücü (FATF) Karaparanın Aklanması ve Terörün Finansmanın Önlenmesi, Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi (BMYMS), Avrupa Yolsuzlukla Mücadele Ofisi (OLAF) ile ilgili faaliyetlerin takibinin ve yazışmalarının yapılması şeklinde sayılmaktadır. Suç Gelirleri Geri Alım Merkezi (SUGGAM); Suç Gelirlerinin Geri Alım işlemlerine ilişkin uluslararası adlî yardımlaşma işlemlerini takip etmek, ülke içerisinde ise farkındalık oluşturmak amacıyla çalışmalar yapmak üzere kurumumuz nezdinde 2012 yılında kurulmuştur. Bahse konu birimin geliştirilmesi çalışmalarına devam edilmektedir. Staj ile ilgili olarak; Genel Müdürlükte staj görmek isteyen öğrenciler ve yabancı adalet kurumlarında görev yapan uzmanların kısa süreli olarak program hazırlamak ve uygulamak görevlerini yerine getirmek üzere 2012 yılında kurulmuştur. Sözleşmeler ve Dış İlişkiler Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü ve 1 şef denetiminde 7 memurdan oluşmaktadır. 3.2.Proje ve Protokol Bürosu Halkla İlişkiler ve Tanıtım ile ilgili görevleri; -Kamunun bilgilendirilmesine ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi, -Genel Müdürlüğü ilgilendiren konulardaki meclis soru önergelerinin cevaplandırılması, -Genel Müdürlüğümüz Faaliyet raporlarının hazırlanması, 30

-Genel Müdürlüğümüz bünyesindeki yurtiçi ve yurtdışı ziyaretlere ve toplantılara ilişkin Salı ve Cuma günleri Müsteşarlık Makamına rapor sunulması, -Bakanlığımızın diğer Birimlerinden ve dış kurumlardan istenilen görüş yazılarının cevaplandırılması, -Yönetmelik, Tüzük ve Kanun Tasarıları hakkında görüş bildirilmesi, -BİMER ve bilgi edinme başvurularının cevaplandırılması, -Yazılı ve görsel medyada görev alanımıza giren hususları takip ederek ilgililerin bilgilendirilmesi ve bilgi notlarının ilgili makama arz edilmesi, -AB ilerleme raporu ve diğer uluslararası raporlarda Genel Müdürlük görev alanına giren hususların raporlanmasının sağlanması, -Web sitesi ve sosyal medya aracılığı ile kurumumuz faaliyetlerinin tanıtılması, -Bülten ve broşür hazırlayarak kurumumuz faaliyetlerinin tanıtılması şeklinde sayılmaktadır. Protokol ile ilgili görevleri; Toplantı Organizasyon ile ilgili olarak kurum içi, yurtiçi kurumlar arası toplantılar, seminer, çalıştay vb. organizasyon hazırlık ve toplantıların organizasyonunu yapmaktadır. Protokol ile ilgili görevleri içerisinde ayrıca; -Yabancı ülke heyetlerin ülkemizde ağırlanması, -Ülkemiz heyetlerinin yabancı ülkeleri ziyaretlerine ilişkin hazırlıkların yürütülmesi, -Uluslararası kuruluşlar çalışma ve toplantılarına katılacakların ziyaretlerine ilişkin çalışmaların yürütülmesi sayılmaktadır. Proje ile ilgili görevleri; Proje ile ilgili görevleri açısından proje ihtiyaçlarını tespit etmekte, proje fişleri hazırlamakta, projeler için finans kaynakları araştırmakta olup; devam eden projeler ile ilgili iş ve işlemleri yapmaktadır. Proje-Protokol Bürosu Kadrosu; Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı ve Tetkik Hâkimi denetiminde, 1 Şube Müdürü ve 1 şef yönetiminde 7 memurdan oluşmaktadır. 31

4. ARAŞTIRMA BİRİMLERİ 4.1. Uluslararası Hukuk Araştırma Merkezi (UHAMER) Uluslararası Hukuk Araştırma Merkezi (UHAMER) Uluslararası Hukuk alanında Bakanlık görev alanına giren hususlarda uygulamaya esas bilgi ve belgelerin araştırılması, mukayeseli hukuk çalışmalarının yapılması, yabancı kaynakların tercüme edilmesi, kamuoyunu ilgilendiren hususların yayımlanması konularında faaliyet göstermek üzere 2012 yılında kurulmuş olup; merkezin geliştirilmesine yönelik çalışmaları devam etmektedir. 4.2. Kütüphane Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan kütüphanemize son yıllarda kitap hazinesini genişleterek ulusal ve uluslararası birçok konuda değişik ülke dillerinden (Özellikle Türkçe, İngilizce, Fransızca ve Almanca vb.) hukukî ve cezaî konularda güncel kitaplar kazandırılmıştır. Kütüphanemiz tüm kurum personeline açık tutulmakta olup personelimiz bu kitaplardan ve okuma salonumuzdan faydalanabilmektedir. Kütüphane için bir personel görevlendirilmiş olup, ilgili personel kitap listeleri ve ilgili mevzuat araştırması çalışmalarına bir şube müdürünün gözetiminde devam etmektedir. C- İNSAN KAYNAKLARI 1. PERSONEL GÖREVLERİ VE SAYILARI Tablo 2: Mevcut Personel Durumu UNVAN 2014 2015 TOPLAM TOPLAM DEĞİŞİM Genel Müdür 1 1 0 Genel Müdür Yrd. 5 3 2 Daire Başkanı 8 6 2 Daire Başkan Yrd. 4 5 1 Bakan Müşaviri 2 3 1 Tetkik Hâkimi 56 63 7 Adalet Uzmanı - 1 1 32

Adalet Uzman Yardımcısı 12 12 12 Şube Müdürü 12 7 5 Şef 11 15 4 İstatistikçi 2 2 0 Bilg.İşletmeni 8 7 1 VHKİ 40 42 2 Memur 27 32 5 Sekreter 6 9 3 Zabıt Katibi 72 60 12 Mütercim 30 30 0 Not: 1 Genel Müdür Yardımcısı ve 3 Tetkik Hâkimi Adalet Müşaviri olarak görevli, 1 Tetkik Hâkimi Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığında, 1 Tetkik Hâkimi de Cumhurbaşkanlığında görevli bulunmaktadır. 1 Adalet Uzman Yardımcısı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünde. 1 Adalet Uzman Yardımcısı Türkiye Adalet Akademisinde, Ayrıca 1 Memur Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığında görevlidir. Tablo 3: 2015 Yılı Kadın Erkek Dağılımı ÇALIŞANLARIN GÖREV VE CİNSİYET DURUMUNA GÖRE DAĞILIMI UNVAN ERKEK KADIN TOPLAM Genel Müdür 1 1 Genel Müdür Yrd. 3 0 3 Daire Başkanı 5 1 6 Başkan Yardımcısı 3 2 5 Tetkik Hâkimi 47 16 63 Adalet Uzmanı 1 0 1 Adalet Uzman Yardımcısı 5 7 12 33

Şube Müdürü 4 3 7 Şef 6 9 15 İstatistikçi 0 2 2 Bilg.İşletmeni 3 4 7 VHKİ 20 22 42 Memur 18 14 32 Daktilograf 0 0 0 Sekreter( Z.Katibi) 0 9 9 Zabıt Katibi 32 28 60 Mütercim 22 8 30 Hizmetli 4 1 5 Şoför 2 0 2 Tablo 4: Kadrolu ve Geçici Görevli Personel 2015 KADROLU VE GEÇİCİ GÖREVLİ PERSONEL (UNVAN) DAĞILIMI UNVAN KADROLU G. GÖREVLİ KADIN ERKEK KADIN ERKEK TOPLAM Tetkik Hâkimi 3 20 13 27 63 Avukat 1 1 Adalet Uzman 1 1 Adalet Uzman Yardımcısı 7 5 12 Şube Müdürü 1 2 2 5 Şef 6 7-2 15 Memur 18 14-32 İcra Müdürü - - 1 1 2 34

İcra Müdür Yardımcısı - - - 1 1 İstatistikçi 2 - - - 2 Bilg.İşletmeni 4 3 - - 7 VHKİ 22 20 - - 42 Sekreter 4-5 - 9 Zabıt Katibi - - 32 28 60 Mütercim 15 6 8 1 30 Yardımcı Hizmetleri 1 3-1 5 Şoför - 2 - - 1 Toplam 84 72 59 65 280 2. PERSONELİN NİTELİKLERİ Tablo 5: Çalışanların Eğitim Durumuna Göre Durumu Çalışanların Eğitim Durumuna Göre Dağılımı (2015) Eğitim Durumu Doktora Yüksek Lisans Lisans Ön Lisans Lise 2014- Kişi Sayısı 2015 - Kişi Sayısı 7 48 71 50 176 3 50 71 48 173 DEĞİŞİM 4 2 0 2 3 Tablo 6: Çalışanların Yabancı Dil Seviyesine Göre Durumu KPDS PUANI 50 60 70 80 90 2014 2 2 7 13 5 2015 4 2 7 13 34 DEĞİŞİM 2 0 0 0 +29 35

Tablo 7:Çalışanların Yabancı Dil Seviyesine Göre Durumu İELTS/TOEFL PUANI 5 / 70 6 /80 7/90 8/100 2014 3 4 6-2015 3 12 6 - DEĞİŞİM 0 8 0 Tablo 8: Çalışanların Yabancı Dil Seviyesine Göre Durumu Yabancı Dil Bilenlerin Sayısı (KPDS 50 üzeri) Hâkim Memur 2014 47 32 2015 37 32 DEĞİŞİM 10 0 3. HİZMET İÇİ EĞİTİM Genel Müdürlükte görev yapan her unvandaki personelin bilgi ve becerilerini geliştirmek ve onları üst görev kadrolarına hazırlamak amacıyla hizmet içi eğitim olanaklarından yararlanmalarına imkân tanınmaktadır. Temel, hazırlayıcı ve staj eğitim dönemlerinden oluşan aday memurluk eğitimine ilişkin veriler aşağıdaki gibidir; Tablo 9: Temel Memuriyet Eğitimi Alan Personel 2014 10 2015 7 GENEL TOPLAM 17 Tablo 10: Yurtdışı Dil Eğitim Programından Yararlanan Personel YURTDIŞI DİL EĞİTİM PROGRAMINDAN YARARLANANLAR 2014 Yılı itibariyle toplam 6 2015 Yılı itibariyle toplam 5 GENEL TOPLAM 11 36

Tablo 11: Yabancı Dil Eğitim Yardımından Yararlanan Personel YABANCI DİL EĞİTİM YARDIMINDAN YARARLANANLAR (%60) 2014 Yılı itibariyle toplam 13 2015 Yılı itibariyle toplam 5 GENEL TOPLAM 17 D-FİZİKİ KAPASİTE 1. MEKAN Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Milli Müdafaa Caddesi No:22, Kızılay Çankaya/Ankara adresinde bulunan Adalet Bakanlığı Ek Binasının, 7 ila 11 inci katlarda görev yapmaktadır. Genel Müdürlüğümüze ait müstakil bir arşiv bulunmaktadır. İşlemi ve saklama süresi biten dosyalarımız Keçiören de bulunan kurum arşivine gönderilmektedir. Tablo 12: Tahsis Amacına Göre Odalar Yönetici odaları 17 17 2014 2015 DEĞİŞİM Bürolar 40 85 45 37

Depolar 4 4 Toplantı Salonları 2 4 2 Sekreter odaları 4 7 3 Kütüphane 1 1 2. TEFRİŞAT (MALZEME VE ARAÇLAR) Genel Müdürlüğümüz demirbaş malzemesine ilişkin 2014 ve 2015 yılı listeleri ve her iki yıl arasında meydana gelen değişimler tefrişat ve elektronik malzemeler olarak aşağıda sunulmuştur: Tablo 13: Demirbaş Listesi S.NO MALZEME ADI 2014 2015 DEĞİŞİM 1 Ciltleme Makineleri 1 1 2 El Tipi Kağıt Kesme Giyotinleri 2 2 3 Merdivenler 5 5 4 Diğer Atölye Makineleri ve Aletleri 3 3 5 Diğer Sıkıştırma Makineleri (Kompresörler) 1 1 6 Posta Ücret Ödeme Makineleri 1 1 7 Vakumlu Temizleyiciler 2 3 1 38

8 Bulaşık Yıkama Makineleri ve Ekipmanları 2 2 9 Buzdolapları 2 2 10 Elektrikli Su Isıtıcıları 3 3 11 Kahve Makineleri 1 1 12 Ağırlık Ölçme Cihaz, Alet ve Ekipmanları 1 1 13 Zemin Halıları 5 5 14 Duvarda Sergilenen Tablolar 14 14 15 Duvarda Sergilenen Saatler 1 1 16 Bayraklar 8 8 17 Flamalar İle İç Mekan Direkleri 2 2 18 Atatürk Resimleri 61 61 19 Dosya Taşıma Arabaları 7 7 20 Bilgisayar Kasaları 237 247 10 21 Ekranlar 237 247 10 22 Dizüstü Bilgisayarlar 7 19 12 23 Tablet Bilgisayarlar 1 1 1 24 Harici CD ve DVD Yazıcıları ve Okuyucuları 1 1 25 Barkod Yazıcılar ve Okuyucular, Optik Okuyucular 1 1 26 Mürekkep Püskürtmeli (Deskjet)Yazıcılar 9 9 27 Lazer Yazıcılar 135 149 14 28 Masaüstü Tarayıcılar 19 21 2 29 Harici Yedekleme Üniteleri 2 2 30 Fotokopi Makineleri 12 12 3 31 Sabit Telefonlar 346 341-5 32 Telsiz Telefonlar 1 1 33 CepTelefonları 1 1 34 Çağrı Cihazları 1 1 35 Faks Cihazları 7 7 36 Modemler (SDH ve Erişim Cihazları) 39 39 37 Swichler (Anahtarlar) 34 34 38 Projektörler (Projeksiyon Cihazları) 2 2 39 Projeksiyon Perdeleri 1 1 40 Televizyonlar 3 3 41 Ses Kayıt Cihazları 2 2 42 Diğer Ses Ve Görüntü Cihaz Ve Aletleri 1 1 43 Video Konferans Sistemleri 2 2 44 Fotoğraf Makinelerı 4 4 45 Diğer Ses, Görüntü ve Sunum Cihazları 1 1 39

46 Hesap Makineleri 3 3 47 İnfrared Isıtıcılar 2 2 48 Klimalar 2 2 49 Vantilatörler 85 85 50 Evrak İmha Makineleri 7 9 2 51 Mühürler 11 11 52 Emanet Saklama Kasaları 1 1 53 Dosya Dolapları 344 465 121 54 Kitaplıklar 6 6 1 55 Bankolar 3 3 56 Arşiv Tipi Volanlı Dolaplar 37 39 57 Bilgisayar Masaları 13 21 8 58 Toplantı Masaları 7 9 2 59 Çalışma Masaları 618 626 8 60 Çalışma Koltukları 304 332 28 61 Misafir Koltukları 33 33 2 62 Ahşap Portmantolar 8 9 1 63 Sehpalar 250 253 3 64 Etajerler ve Kesonlar 140 142 2 65 Gardroplar 3 3 66 Diğer Asma ve Muhafaza Amaçlı Mobilyalar 12 12 67 Yemek Servis Arabaları 7 7 68 Ansiklopediler / Kütüphane Demirbaşı 3 3 69 Sözlükler / Kütüphane Demirbaşı 15 15 70 Mevzuat Kitapları / Kütüphane Demirbaşı 210 210 71 Diğer Kitaplar / Kütüphane Demirbaşı 45 45 3. BİLGİ VE TEKNOLOJİK KAYNAKLAR UYAP: Genel Müdürlüğümüzde UYAP projesi tabanında günümüz teknolojisine uygun olarak gerçekleştirilen altyapı ve donanım ekipmanları kullanılmaktadır. Genel Müdürlüğümüz, UYAP bünyesinde, tüm yargı birimleri ve Bakanlık Teşkilatı ile entegredir. Ayrıca Anayasa Mahkemesi nezdinde bireysel başvurulara ilişkin görüş bildirme görevi bulunduğundan, Anayasa Mahkemesi ile Genel Müdürlüğümüz arasında UYAP uyum faaliyetleri devam etmektedir. Genel Müdürlüğümüz bünyesinde görevli bulunan genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire başkanları ve Tetkik hâkimleri kendilerine tahsis edilen diz üstü bilgisayarları kullanmaktadır. 40

WEB: Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün görev alanları ile ilgili güncel bilgileri içeren bir web sitemiz kurulmuş olup, güncelleme ve geliştirme çalışmaları yapılmaktadır. İNGİLİZCE WEB SİTESİ: Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün görev alanları ile ilgili güncel bilgileri içeren İngilizce web sitesi kurulmuş olup, Genel müdürlüğümüz web sitesinde yer alan bilgi ve duyuruların İngilizcesine ulaşılabilmektedir. Erişim için ; http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/english/eng_index.html adresi kullanılmaktadır. 41

HUDOC TÜRKÇE ARAYÜZÜ: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin içtihat veritabanı olan HUDOC, hâlihazırda Mahkeme nin resmi dilleri olan İngilizce ve Fransızca dillerinde hizmet verirken; Adalet Bakanlığı UHDİGM İnsan Hakları Daire Başkanlığı ve AİHM Sekretaryası işbirliği ile hazırlanan HUDOC un Türkçe versiyonu 14 Kasım 2013 te kullanıcıların istifadesine sunulmuştur. HUDOC ta Mahkeme kararlarının yanı sıra Mahkeme ye ilişkin tematik notlar ile içtihatlarla ilgili bilgi notları da bulunmaktadır.erişim için; http://hudoc.echr.coe.int/sites/tur/pages/search.aspx#{"documentcollectionid2":[" GRANDCHAMBER","CHAMBER"]} adresi kullanılmaktadır. İNTERNET GÜVENLİĞİ: İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı ile AİHM ve Avrupa Konseyi Nezdinde Daimi Temsilcilik (AVKONS DT) arasında da, WEB SECURE ve UYAP bağlantısı kurulmuş olup, yazışmalar elektronik ortamda yapılmaktadır. INTRANET: İntranet sayfamız geliştirilip, daha aktif kullanılmaya başlanmıştır. Faaliyet takvimi hazırlanmış ve faaliyet raporu içeriği geliştirilmiştir. E-POSTA ADRESİ: Genel Müdürlüğün genel işleri için uhdigm@adalet.gov.tr adresi kullanılmaktadır. İnsan Hakları Daire Başkanlığımız, www.inhak.gov.tr isimli resmi web sitesi ile internet ortamında hizmet vermektedir. SOSYAL MEDYA HESABI TWİTTER: Genel Müdürlüğümüzce Twitter üzerinden resmî sosyal medya hesabı açılmış olup; Twitter üzerinden de duyurularımız yayınlanmaktadır. VİDEO KONFERANS: İnsan Hakları Daire Başkanlığınca AİHM ye video konferans sistemi hibe edilmiş olup, bu sayede AİHM hukukçuları ile Bakanlığımız hukukçuları arasında karşılıklı seminer ve eğitim faaliyetleri verilmesinin önü açılmıştır. FAX NO: Genel Müdürlüğün genel işleri için toplam 3 adet Faks kullanılmaktadır. Tablo 14: Telefon Hattı Sayısı Sabit Hat Yurtdışına Açık Hat Faks 2014 183 1 4 2015 151 2 4 DEĞİŞİM 42

Tablo 15: Yöneticilerin Telefon Hattı Sayısı Sabit Hat Faks Yöneticiler 17 0 Hâkimler 58 0 Personel(uzman,mütercim,müdür,müşavir, bürolar) 67 3 Sekreterler 9 1 TOPLAM 151 4 4.KÜTÜPHANE Genel Müdürlüğümüz bünyesinde bulunan kütüphane birçok alanda zenginleştirilmeye çalışılmaktadır. Tablo 16: 2015 Yılı İtibariyle UHDİGM Bünyesindeki Kitap Sayısı KİTAPLARIN İÇERİĞİ SAYISI CEZA HUKUKU VE CEZA USUL HUKUKU 139 ANAYASA HUKUKU 61 İDARİ HUKUKU VE İDARİ YARGILAMA 28 İNSAN HAKLARI HUKUKU 90 AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKU 36 ULUSLARARASI KAMU HUKUKU 53 ULUSLARARASI ÖZEL HUKUKU 52 MEDENİ HUKUK VE MEDENİ USL.HUKU 85 İCRA İFLAS TİC. VE BORÇ.HUKUKU 35 GENEL HUKUK 241 SÖZLÜK, LUGAT,YAZIM,İMLA KLAVUZU 35 YABANCI YAYINLAR 435 TERÖR 34 GENEL KÜLTÜR 51 SÜRELİ YAYINLAR 60 TOPLAM KİTAP SAYISI 1435 43

5. ULAŞIM VASITALARI Tablo 17: UHDİGM Bünyesindeki Araç Sayısı ULAŞIM VASITALARI Genel Müdür Aracı Genel Hizmet Aracı 2014 1 1 2015 1 1 DEĞİŞİM 0 0 E- YÖNETİM ORGANİZASYONU VE İÇ KONTROL SİSTEMİ 1. YETKİ VE GÖREV PAYLAŞIMI (İŞ BÖLÜMÜ) Tüm görev alanlarına ilişkin işlerin kimlerin sorumluluğunda yürütüleceği belirlenerek Genel Müdür tarafından İş Bölümü belgesi olarak duyurulmaktadır. İş bölümünde Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcıları, Daire Başkanları, Tetkik Hâkimleri, Uzman-Uzman Yardımcıları, Bürolar ve personeli tarafından yürütülecek görevler belirtilmektedir. Hedef rutin işlerin mümkün olduğu kadar alt düzeyde yürütülmesi ve ancak insiyatif alınması gereken işlerin üst düzeye arz edilmesidir. İşbölümü İçeriği: -Yöneticilerin Genel Olarak Sorumlu olduğu işler -Yöneticilerin sorumlu olduğu adlî yardımlaşma bölüm ve iş miktarı -Tetkik Hâkimlerinin sorumlu olduğu adlî yardımlaşma bölüm ve iş miktarı miktarı -Uzman-Uzman Yardımcılarının sorumlu olduğu adlî yardımlaşma bölüm ve iş -Ülkeler ve sorumluları -Dış İlişkiler ve Sözleşmeler dosyaları ve sorumluları -Bürolar ve sorumluları -İnsan Hakları Daire Başkanlığı görev dağılımı -İletişim 44

2. ÇALIŞMA REHBERLERİ Yapılan işlerin tanımı ve yürütülmesine ilişkin işlemlerin gösterilmesi amacıyla Kurum İçi Çalışma (KOÇ) Projesi kapsamında büro rehberleri çalışması yapılmıştır. Projenin amacı, Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bürolarının çalışma sistemlerini yazılı hale getirilerek, kalıcı bir rehber oluşturmak. Büro çalışma sistemlerinin aşamalı ve detaylı bir şekilde belirlenerek, uygulamada birlik sağlanması ve rehberlerin yazılı hale getirilerek kurumsallaşmanın sağlanması olarak belirlenmiştir. Çalışmanın Aşamaları; 1- Büro rehberlerinin oluşturulması için temel başlıkların(rehber listesinin) oluşturulması, 2- Belirlenen başlıklar üzerinde ilk etapta adlî yardımlaşma büroları ile grup halinde çalışılarak, rehberlerin tek tek oluşturulması, 3- Bu şekilde bütün başlıklar üzerinde çalışıldıktan sonra adlî yardımlaşma büroları dışındaki bürolarca, oluşturulmuş rehberlere kendi bürolarıyla ilgili olarak uyarlama ve eklemelerin yapılması, 4- Yapılan çalışmanın son halinin ilgili üst makamlara arz edilmesi ve çalışmaya son şeklinin verilmesi, 5- Çalışmanın yazılı hale getirilerek bürolara dağıtılması, 6- Çalışma için ISO 9001 Belgesi alınması, şeklinde belirlenmiştir. 3. UZMANLAŞMA Genel Müdürlük bazında aşağıdaki işlerin dağıtımında uzmanlaşma esas alınmaktadır; Ülkelerin sorumluluğu Dış ilişkiler ve sözleşmeler dosyaları; Adlî Yardımlaşma dosyaları uzmanlaşmaya göre dağıtılmamaktadır. Ancak özel önem gösteren dosyaların tespiti ve takibi aşağıda gösterilen alanlarda genel düzeyde ayrıca takip edilmektedir. Ceza İstinabe ve Tebligat bürosunda özel olarak takip edilen konularda siber suçlar hususunda; dosya numarası, mahkeme bilgileri, talep ilgilisinin ad soyadı, suç bilgileri, ilgili kanun maddeleri, talebin iletildiği tarih ile cevabın geldiği tarih, talebin yerine getirilip getirilmediği ve gerekçesi konularında, 45

Terör suçları hususunda; dosya numarası, ilgilinin adı soyadı, uyruğu, suç bilgileri, talep eden ülke ile yerine getiren ülke bilgileri, talep tarihi, talep sonucu konularında, Soruşturma devrini içeren suçlar hususunda; dosya numarası, ilgilinin adı soyadı, talep eden ülke, talebin dayanağı, suçun nev'i, talebin hangi Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildiği, yapılan işlem, talebin yerine getirilmesi aşamasında ortaya çıkan sorun konularında, Elkoyma talepleri hususunda; dosya numarası, aynı dosya üzerinden kaç kez talepte bulunulduğu, talepte bulunan ülke bilgisi, talebin niteliği, talebin kabul edilip edilmediği, talebin ne aşamada olduğu, talep konusunun parasal değeri, talebe ne kadar sürede cevap verildiği, suçun nev i konularında ilgili dosyalar 2015 yılında tetkik edilmiştir. Tablo 18: Ceza İstinabe Bürosunda Özel Takip Edilen Konu ve Dosyalar CEZA İSTİNABE VE TEBLİGAT BÜROSU ÖZEL TAKİP EDİLEN KONULARA AİT 2015 YILI DÂHİL TOPLAM RAKAMLAR KONU GELEN TALEP SAYISI GİDEN TALEP SAYISI SİBER SUÇLAR TERÖR SORUŞTURMA DEVRİ ELKOYMA 53 83 56 117 1052 156 4 2 2015 YILINA AİT DOSYA SAYISI KONU 2015 GELEN TALEP SAYISI 2015 GİDEN TALEP SAYISI SİBER SUÇLAR TERÖR SORUŞTURMA DEVRİ ELKOYMA 18 46 6 5 222 36 0 0 4. KURUM HAFIZASI 4.1. UYAP Dosyaları Resmi yazışma niteliğinde olan tüm yazışmalar UYAP ortamında saklanmaktadır. 46

Resmi yazışma niteliğinde olmamakla birlikte dosyalara ilişkin bilgi notlarının da ilgili UYAP dosyasında saklanmasına ilişkin başlatılan çalışmalar devam etmektedir. 4.2. Kurum Arşivi Yurtdışı Adlî Yardımlaşma işlemlerinde fizikî evrak zorunlu olduğundan birimimizde halen fizikî dosya tutulması zorunlu olarak devam etmektedir. Sona ermiş olan dosyalar ile 10 yıldır işlem görmeyen dosyalar arşive kaldırılmaktadır. 4.3. Paylaşım Klasörü Faaliyetlerin yapılması esnasında kazanılan tecrübe ve birikimin öncelikle aynı konuda çalışan meslektaşlar ile paylaşılması ve kurum tecrübesi olarak birikim sağlamak üzere tüm bilgisayarları arasında ortak bir klasör oluşturulmuştur. Tüm personelin paylaşım klasörüne ulaşımı mümkün bulunmaktadır. Resmi yazışma niteliğinde olmadığı için UYAP ortamı dışında kalan veya resmi yazışma olmakla birlikte örnek nitelikte olan tüm iş ve işlemlere ilişkin veriler burada muhafaza edilmektedir. Paylaşım Klasörü İçeriği: - Adlî Yardımlaşma Büroları faaliyetleri - Projeler ve aşamaları - Ülkeler ve İlişkiler - Uluslararası Kuruluşlar 47

5. KURUM İÇİ İLETİŞİM 5.1. İletişim Listesi Genel Müdürlük personeli ve birimlerinin tamamının sabit telefon, cep telefonu ve mail adreslerini içeren iletişim listesi kullanılmaktadır. Liste her güncellemeden sonra ilgililere mail yolu ile iletilmektedir. 5.2. Elektronik Posta Birim için iletişim listesinde yer alan mail adresleri kullanılmak suretiyle bireysel iletişimler yanında kurumsal olarak genel duyurular ve belirli birim ve gruplar için mail kullanılarak bilgilendirme yapılmaktadır. 5.3. Telefon İletişim listesinde bulunan telefon numaraları, bireysel iletişim yanında, yapılan önemli duyuruları tekiden kurumsal olarak da kullanılmaktadır. 5.4. SMS Önemli duyuruların ilgililerine ayrıca SMS olarak da iletilmesine ilişkin bir çalışma başlatılmış ancak henüz faaliyete geçmemiştir. 5.5. Intranet Genel Müdürlük personeline açık olarak Intranet sitesi kurulmuştur. Intranette genel duyurular mail ile iletildikten sonra tarih sırasına göre ayrıca yayımlanmaktadır. Ayrıca iletişim listesi, işbölümü ve ekleri, faaliyet çizelgesi, birim içi çalışma rehberleri yayımlanmaktadır. Intranet, Bilgi İşlem Bürosu tarafından güncellenmektedir. Intranet üzerinden UHDİGM-Paylaşım klasörüne ve Kütüphanesine ulaşım mümkün bulunmaktadır. 5.6. Paylaşım Klasörü Kurum içerisinde resmi yazışma niteliğinde olmayan bilgi ve belgelerin muhafazasını sağlama fonksiyonu yanında Paylaşım klasörü çalışanlar arasında bilgi ve tecrübe birikimin paylaşılmasına imkân sağlayarak iletişime yardımcı olmaktadır. 5.7. Faaliyet Çizelgesi Genel Müdürlüğün gelecek dönem faaliyetleri, ilgililerin programlarını ayarlayabilmeleri ve koordinasyonun sağlanması için tarih, yer, katılımcılar, konu gibi başlıklardan oluşan bir çizelgeye not edilerek tüm ilgililere mail ile iletilmekte ayrıca Intranet te yayımlanmaktadır. 48

6. KONTROL MEKANİZMALARI 6.1 Faaliyet Takip Tablosu Yıllık çalışma programı hazırlanarak yurtiçi ve yurtdışı heyetlerinin programları bu çizelgeye işlenir ve takibi sağlanır. Faaliyet çizelgesi konusunda ilgili birim ve bürolar bilgilendirilerek gündem hazırlanır. 6.2. Faaliyet Raporu Faaliyet raporları yıllık olarak hazırlanmakta, konu ile ilgili toplantılara katılım sağlanarak kurum içi talepleri, bütçe görüşmeleri ve Bakanlık genel faaliyet raporları hazırlanmakta ve Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı na belirli dönemlerde güncellenerek gönderilmektedir. 2015 yılı içerisinde 382 Bilgi Notu hazırlanarak Genel Müdürümüze arz edilmiştir. III. SUNULAN HİZMETLER Genel Müdürlüğümüzün 2992 sayılı Adalet Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkındaki Kanun un 13/A maddesi çerçevesindeki görev, yetki ve fonksiyonları yukarıda açıklanmıştır. A- GENEL HİZMETLER 1. EVRAK SİSTEMİ 2015 yılı içerisinde Genel Müdürlüğümüze 173.869 adet evrak gelmiş olup, 125.500 adet evrak gönderilmiştir. Tablo 19: 2015 Gelen Giden Evrak Sayıları Tablosu 2015 Yılı Gelen Giden Evrak GELEN GİDEN 173.869 125.500 49

AY İstinabe Tebligat Ceza İade Transfer Tablo 20: 2015 Yılı Gelen Evrak İşlem Hacmi Hukuk Tebligat Hukuk İstinabe-Müt. 2015 YILI GELEN İŞ MİKTARI Çocuk Hukuku Bilgi Talepleri Müta. Proje Protokol ve Sözleşmeler Personel İdari İşler Bütçe Nafaka Toplam Ocak 4.298 1.861 4.179 1.217 249 120 290 77 26 120 12.437 Şubat 5.155 1.878 3.953 934 286 119 478 98 30 214 13.145 Mart 6.747 2.038 5.311 1.687 275 190 342 94 42 299 17.025 Nisan 5.784 2.004 5.192 1.063 260 136 292 101 35 161 15.028 Mayıs 5.736 1.748 4.430 1.064 256 115 373 124 34 187 14.067 Haziran 3.556 2.823 3.613 467 206 91 394 107 30 225 11.512 Temmuz 4.560 1.963 4.367 1.185 217 116 355 104 40 206 13.113 Ağustos 5.198 2.072 3.521 1.085 276 93 498 84 32 114 12.973 Eylül 4.826 1.619 4.351 854 272 54 359 94 31 204 12.664 Ekim 6.363 1.755 4.960 1.503 241 144 362 91 38 237 15.694 Kasım 7.640 2721 5103 1518 267 144 321 112 39 215 18.080 Aralık 6.369 2796 5350 2387 330 205 347 85 28 234 18.131 Toplam 66.232 25.278 54.330 14.964 3.135 1.527 4.411 1.171 405 2.416 173.869 Tablo 21: 2015 yılı Giden Evrak İşlem Hacmi AY İstinabe Ceza İade Transfe r Hukuk Tebligat Hukuk İstinabe- Müt. 2015 YILI GİDEN İŞ MİKTARI Çocuk Hukuku Bilgi Talepleri Müta. Proje Protokol ve Sözleşmeler Personel İdari İşler Bütçe Nafaka Toplam Ocak 3.576 1.047 2.345 862 176 144 309 130 30 136 8.755 Şubat 3.389 1.101 2.598 621 221 100 328 156 33 152 8.699 Mart 5.473 1.157 4.259 1.234 238 161 331 190 33 240 13.316 Nisan 4.316 1.240 3.424 1.028 188 119 387 138 23 140 11.003 Mayıs 3.586 1.065 3.165 1.038 206 109 357 148 14 150 9.838 Haziran 3.102 858 2.490 713 125 75 306 133 23 141 7.966 Temmuz 3.318 1.176 3.499 869 201 120 382 112 32 165 9.874 Ağustos 3.024 1.176 2.543 1.625 174 98 313 177 59 83 9.272 Eylül 3.761 977 3.280 1.530 175 65 311 103 28 122 10.352 Ekim 4.454 918 3.956 1.033 176 89 375 117 27 171 11.316 Kasım 5.284 1.328 3.685 1.243 174 109 335 126 25 196 12.505 Aralık 5.125 1.486 3.889 1.064 191 145 392 103 42 167 12.604 Toplam 48.408 13.529 39.133 12.860 2.245 1.334 4.126 1.633 369 1.863 125.500 50

2. TERCÜME HİZMETLERİ Genel Müdürlüğümüzce yapılan tercüme hizmetleri, İnsan Hakları Daire Başkanlığı tarafından yapılan tercüme hizmetleri hariç olmak üzere Bakanlık Müşaviri gözetiminde 14 tercüman tarafından yazılı ve sözlü olarak yerine getirilmektedir. Tablo 22: Tercüme edilen evrak miktarı (2015) Tercüme Edilen İngilizce Almanca Fransızca Rusça Toplam Evrak sayısı 1050 540 200 24 2591 Sayfa sayısı 5690 1007 545 135 7299 Tablo 23: Tercüme edilen evrakın niteliği (2015) Tercüme niteliği Evrak sayısı Sayfa sayısı Adlî İşbirliği ( İade, Nafaka, Çocuk Kaçırma, Nota, Dosya İnceleme Tutanakları, vb ) 850 2020 Uluslararası Örgütler (OECD, FATF, Interpol ) 65 780 Sözleşme-Protokol-Ortak Açıklama 25 550 Uluslararası Kanun çevirileri (BM Raporları, AKPM Raporları, Avrupa Konseyi anketleri, vb.) 23 1350 Türk Mevzuat Çevirileri 45 1416 Çeviri Kontrol (Yurt Dışı İade Evrakları) 450 8764 Makam Çevirileri (Bakan - Müsteşar Mektup Konuşma, davetiye vb.) 133 323 Diğer( özgeçmiş, internet sitesi, anket, sunum, vb.) 270 860 Dosya İnceleme (Dosya konu, ilgili büro, özet vb) 7299 Tablo 24: Sözlü Tercüme Yapılan Toplantı Sayısı YAPILAN TERCÜMELER 2015 Ardıl tercümeler 34 Simültane tercümeler 2 51

B- İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞININ FAALİYETLERİ 1. İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞI 1.1. Genel Bilgi 1.1.1. Misyon ve Vizyon Misyon Hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı ilkelerini esas alarak, uluslararası ve ulusal düzeyde temel insan hakları belgelerine uygun olarak ulusal ve uluslararası yargı makamları önünde insan hakları ihlallerini önleyecek, insan hakları alanında özellikle yargı mensupları, kolluk görevlileri ve diğer kamu görevlileri ile kamuoyunda farkındalık oluşturan politikaları geliştirmek ve uygulamaktır. Vizyon İnsan haklarına saygı ve hukukun üstünlüğü temelinde, Anayasamız uyarınca iç hukukumuzun bir parçası olan, insan haklarına ilişkin uluslararası anlaşmalar ve özellikle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Ek Protokolleri ile teminat altına alınan temel insan haklarının düşünsel ve eylemsel olarak en üst düzeyde korunmasına hizmet etmektir. 1.2. İnsan Hakları Daire Başkanlığına İlişkin Bilgiler 1.2.1. Organizasyon ve Yönetim Şeması İnsan Hakları Daire Başkanlığı; Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulmuştur. İnsan Hakları Daire Başkanlığı, daire başkanı, beş daire başkan yardımcısı, tetkik hâkimleri, avukat, insan hakları uzmanları, adalet uzman yardımcıları ile insan hakları şube müdürlüğü, bireysel başvurular şube müdürlüğü ve bürolardan oluşmaktadır. 52

Tablo 25: Yönetim Şeması Genel Müdür İnsan Hakları Daire Ba kan Daire Başkan Yardımcıları Tetkik Hâkimleri Adalet Uzman Yardımcıları İnsan Hakları Büroları Bireysel Başvurular Büroları AİHM Savunma Bürosu Bireysel Başvurular Görüş Tazminat Ödeme Bürosu Kararların İcrası Bürosu Giden-Gelen Evrak Bürosu İstatistik Bürosu Proje ve Eğitim Bürosu İçtihat Derleme ve Yayın T 1.2.2. Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) İnsan Hakları Daire Başkanlığı, UYAP bünyesinde, ülke genelindeki Adlî Yargı Komisyon Başkanlıkları, Cumhuriyet Başsavcılıkları, Bölge İdare Mahkemesi Başkanlıkları, Yargıtay ve Danıştay Başkanlıkları, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Adlî Tıp Kurumu Başkanlığı ve Adalet Bakanlığı Merkez Teşkilatı ile entegredir. Bu kurumlar ile yazışmalar UYAP üzeriden yapılmaktadır. Doküman Yönetim Sistemi (DYS) İnsan Hakları Daire Başkanlığı na, Makam Oluru ile AYM ye yapılan bireysel başvurulara ilişkin Adalet Bakanlığı adına görüş bildirme görevi verildiğinden, İnsan Hakları Daire Başkanlığı ile AYM arasındaki yazışmalar DYS üzerinden yapılmaktadır. Bununla birlikte İnsan Hakları Daire Başkanlığı ile AYM arasında UYAP entegrasyon faaliyetleri de devam etmektedir. 53

Adalet Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı arasında 19.12.2009 tarihinde imzalanan Konsolosluk NET - UYAP Entegrasyonu Protokolü ile, iki Bakanlık arasındaki yazışmaların elektronik ortamda yapılması, vatandaşlarımızın yurt içi/dışı adresleri, adlî arama kayıtları ve adlî sicil kayıtları gibi bilgilere anılan sistemler üzerinden ulaşılması, yurt dışındaki vatandaşlarımıza yapılacak tebligat evrakının elektronik ortamda iletilmesi gibi uygulamalar hedeflenmiştir. Anılan protokol kapsamında yapılan çalışmalar sonucunda, hedeflenen bir çok uygulama hayata geçirilmiştir. Son olarak da her iki Bakanlık arasında elektronik veri iletimini sağlayacak alt yapı tamamlanmış ve anılan sistemler kullanılarak elektronik ortamda yazışma yapılmaya başlanmıştır. İnsan Hakları Daire Başkanlığı ile Dışişleri Bakanlığı nın ilgili birimleri arasındaki yazışmalar DYS üzerinden yapılmaktadır. Güvenli Ağ Bağlantısı (Web Secure) Adalet Bakanı Sayın Sadullah Ergin ile Dışişleri Bakanı Sayın Ahmet Davutoğlu arasında 14 Kasım 2011 tarihinde imzalanan İşbirliği Protokolü nün 4.3. ve 4.5 maddelerinde, İnsan Hakları Daire Başkanlığı ile AVKONS DT arasındaki veri alışverişinin UYAP ile sağlanacak entegrasyon sonucunda Dışişleri Bakanlığı belge arşiv sistemi üzerinden yapılması öngörülmüştür. Bu amaçla Dışişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı ile çeşitli toplantılar yapılmıştır. İşbirliği Protokolü nün 6.4 maddesi, AİHM ile yapılacak yazışmalar ile veri alışverişinin AİHM güvenli ağ (web secure) ismi verilen sistem üzerinden yapılmasını mümkün kılmaktadır. Bu doğrultuda, AİHM Sekretaryası ve AİHM Bilgi İşlem Birimi ile çeşitli görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler sonucunda, AİHM Sekretaryası ile Güvenli Ağ (web secure) anlaşması imzalanmıştır. Yapılan hazırlıkların ardından 1 Mart 2012 tarihinden itibaren AİHM ile yapılan yazışmalar AVKONS DT aracılığıyla fiziki evrak gönderilmeden güvenli ağ bağlantısı üzerinden yapılmaya başlanmıştır. Video-Konferans Sistemi 650 Sayılı KHK ile İnsan Hakları Daire Başkanlığı na verilen görevler arasında, AİHM önünde ülke savunmalarının yapılması, AİHM kararlarının icra süreci ve insan hakları konusunda uluslararası düzeyde seminer ve eğitim faaliyetleri düzenlemek bulunmaktadır. Bu görevlerin amacına uygun biçimde yerine getirilmesi açısından bilişim teknolojisinin etkin bir biçimde kullanılması gerekmektedir. AİHM Sekretaryası uzman hukukçularının katılımı ile 2011 yılında video konferans sistemi kullanılarak düzenlenen bir seminerde bu yöntemin olumlu katkıları gözlemlenmiş ve AİHM Sekretaryası tarafından da video konferans sistemi kullanılması halinde katılımın daha fazla olacağı belirtilmiştir. 54

Bu bağlamda, eğitim faaliyetlerine AİHM hukukçularının düzenli katılımının temini ve Adalet Bakanlığı ile AİHM Sekretaryası arasında tesis edilen yakın işbirliği ve diyalog ortamına da olumlu katkı yapacak olması nedeniyle yüksek kalitede bir video konferans sisteminin AİHM Sekretaryasına hibe edilmesinin yararlı olacağı değerlendirilmiştir. Bu amaçla, Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfı nın (ATGV) katkıları ile Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı tarafından belirlenen ve karşılıklı video-konferans yapılmasına imkan tanıyan cihazlar alınmıştır. Bunlardan bir tanesi AİHM Sekretaryasına kurulumu yapılarak hibe edilmiştir. Diğeri ise İnsan Hakları Daire Başkanlığı bünyesinde kurulmuştur. Video-konferans sisteminin test çalışmaları başarılı şekilde yapılmıştır. Böylece AİHM hukukçularının video-konferans yöntemi ile ülkemiz hukukçularına konferans vermesinin önü açılmıştır 1. İnsan Hakları Daire Başkanlığı nın Resmi İnternet Sitesi İnsan Hakları Daire Başkanlığı nın, AİHM'in ülkemiz hakkında verdiği kararların ve diğer ülkeler aleyhinde verdiği kararlardan gerekli görülenlerin Türkçeye çevrilmesini sağlaması, bu kararları derlemesi, arşivlemesi, AİHS ve uygulaması ile ilgili bilimsel çalışmaları takip etmesi, kitap, makale ve içtihatların uygulayıcılara ulaştırılmasına yönelik faaliyetlerde bulunması ve istatistik çalışmaları yapması, insan hakları konusunda ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği halinde projeler hazırlaması, ulusal ve uluslararası sempozyum, seminer ve eğitim faaliyetleri düzenlemesi gerekmektedir. Söz konusu görevlerin icrasının bir gereği olarak; AİHM içtihatları ile ilgili güncel gelişmelerin hâkim ve savcılar ile diğer uygulamacılar ve kamuoyuna aktarmak amacıyla, AİHM'nin ülkemiz hakkında verdiği kararların tümü ile diğer ülkeler aleyhinde verdiği kararlardan gerekli görülenlerin Türkçe tercümelerine, istatistikî bilgiler ve ilgili uluslararası raporlara ulaşım imkanı sağlayacak www.inhak.adalet.gov.tr internet sayfası 14 Mart 2012 tarihinde kullanıma açılmıştır 2. İnsan Hakları Daire Başkanlığı Dosya Takip Projesi AİHM e ülkemiz aleyhine yapılan başvurulara ilişkin Hükümet görüşü hazırlama ve AİHM tarafından verilen kararların icra sürecine ilişkin işlemlerin UYAP Bilişim Sistemi üzerinden yapılabilmesini amaçlayan Uluslararası Hukuk Ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanlığı Dosya Takip Projesi (UHDİGM İNHAK Dosya Takip Projesi) yürütülmektedir. 1 Bkz. 13.12.2012 tarihli AİHM basın duyurusu 2 Bkz. http://www.basin.adalet.gov.tr/duyuruveaciklamalar/2012/aihm_ictihat.html 55

Bu proje ile, yargı birimleri ve UYAP a entegrasyonunu tamamlamış bulunan kamu kurumları ile UYAP üzerinden veri alışverişinde bulunulması amaçlanmaktadır. Böylelikle AİHM e yapılan başvurulara ilişkin Hükümet görüşü hazırlanması süreci kısalacağı gibi kâğıt ve zaman tasarrufu da sağlanacaktır. Ayrıca UYAP bilişim sistemi üzerinden güncel istatistiki verilerin anlık olarak alınması mümkün olacaktır. Söz konusu projenin 2015 yılının başında uygulamaya geçmesi öngörülmektedir. Donanım İnsan Hakları Daire Başkanlığı nda, iki (2) adet çok fonksiyonlu renkli fotokopi makinesi, bir (1) adet tarayıcı, iki (2) adet dizüstü bilgisayar, altı (6) adet yazıcı ve bir (1) adet video-konferans cihazı ile 27 adet bilgisayar bulunmaktadır. 1.2.3. İnsan Kaynakları Tablo 26: Personel Durumu İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞI PERSONEL SAYISI 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1 5 22 7 1 1 2 19 15 İnsan Hakları Daire Başkanlığı nın personel durumu 31.12.2015 tarihi itibariyle (19) memur, (15) tercüman, (1) şube müdürü, (7) Adalet Uzman Yardımcısı, (1) Avukat, (22) Tetkik Hakimi, (5) Daire Başkan Yardımcısı ve (1) Daire Başkanından oluşmaktadır. 1.3. İnsan Hakları Daire Başkanlığı Büroları Başkanlığımız AİHM Savunma Bürosu, Bireysel Başvurular Görüş Bürosu, Tazminat Ödeme Bürosu, Kararların İcrası Bürosu, İstatistik Bürosu, Projeler ve Eğitim Bürosu, İçtihat Derleme Ve Yayın Bürosu, Gelen-Giden Evrak Bürosu ve Tercüme Bürosundan oluşmak üzere dokuz (9) büro ile çalışmalarına devam etmektedir. 56

1.3.1. AİHM Savunma Bürosu Dört (4) memur görev yapmaktadır. AİHM Savunma Bürosu Görevleri; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından Bakanlığımıza tebliğ edilen başvurulara ilişkin Hükümet görüşlerini hazırlamak, gerektiğinde bu başvurulara ilişkin Dostane Çözüm ve Tek Taraflı Deklarasyon Metinleri imzalamak. 1.3.2. Bireysel Başvurular Görüş Bürosu Bir (1) şube müdürü ve dört (4) memur görev yapmaktadır. Bireysel Başvurular Görüş Bürosu Görevleri; Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvurulara ilişkin Bakanlık görüşlerini hazırlamak, Anayasa Mahkemesince bireysel başvurulara ilişkin verilen kararların takibini yapmak. 1.3.3. Tazminat Ödeme Bürosu Üç (3) memur görev yapmaktadır. Tazminat Ödeme Bürosu Görevleri; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesince tazminata hükmedilen başvurulara ilişkin ödemeleri yapmak, yine 6384 sayılı kanunla faaliyet gösterilen Tazminat Komisyon Başkanlığınca hükmedilen tazminat miktarlarının ödemesini yapmak. 1.3.4. Kararların İcrası Bürosu İki (2) memur görev yapmaktadır. Kararların İcrası Bürosu Görevleri; AİHM tarafından verilen kararların icra sürecinin takibini yaparak bu kararların ilgili kurumlara gönderilmesine dair yazışmaları yapmak, Daire Başkanlığımızca hazırlanması gerekli eylem planı ve eylem raporuna ilişkin dosyaların takibini yaparak bunların gönderilmesini sağlamak, 1.3.5. İstatistik Bürosu İstatistik Bürosu Görevleri; Ülkemiz hakkındaki AİHM başvurularına dair Daire Başkanlığımızın savunma süreci ile verilen kararların icra sürecine ilişkin veri giriş işlemlerini yapmak, Daire Başkanlığımızca hazırlanan Eylem Planı ve Eylem Raporlarına ilişkin veri giriş işlemlerini yapmak, Daire Başkanlığımızca gerekli görülen ve mevcut bulunan istatistiki tablo ve grafikleri hazırlamak. 1.3.6. Projeler ve Eğitim Bürosu Üç (3) memur görev yapmaktadır. 57

Projeler ve Eğitim Bürosu Görevleri; İnsan Hakları Daire Başkanlığınca gerçekleştirilen eğitim ve proje faaliyetlerini yürütmek 1.3.7. İçtihat Derleme Ve Yayın Bürosu İçtihat Derleme Ve Yayın Bürosu Görevleri; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarının derlenmesi ve bu kararların ilgili kurumlara bildirilerek yayınlanmasını sağlamak. 1.3.8. Gelen Giden Evrak Bürosu Bir (1) memur görev yapmaktadır. Gelen-Giden Evrak Bürosunun Görevleri; Daire Başkanlığımıza gelen fiziki evrakların taranarak UYAP a kaydedilmesi ve ilgili bürosuna havale edilmesi, UYAP üzerinden gelen evrakların da ilgili bürosuna havale edilmesini sağlamak, ayrıca Daire Başkanlığımızca hazırlanan ve fiziken gönderilmesi gereken evrakın ilgili birime gönderilmesini sağlamak. 1.3.9. Tercüme Bürosu Büroda Dokuz (9) İngilizce mütercim, altı (6) Fransızca mütercim görev yapmaktadır. Tercüme Bürosu Görevleri; Ülkemizin taraf olduğu tüm AİHM kararları ile AİHM in diğer devletlerle ilgili verdiği kararlardan önemli görülenler, AİHM in gönderdiği başvuru evrakları, AİHM e gönderilen 1. ve 2. Hükümet görüşleri, AKİD e (Avrupa Konseyi AİHM Kararlarının İcrası Dairesi) gönderilen eylem planı ve eylem raporları, ülkemiz hakkında yayımlanan raporlar, AİHM basın bildirileri, yabancı devlet ve kurumlardan gönderilen yazı ve mektuplar, yabancı devlet ve kurumlara gönderilen çeşitli rapor ve bilgi notları ile önemli görülen diğer evrakların tercümesini sağlamak. 1.4. Temel Politikalar ve Öncelikler - AİHM nezdinde bireyler tarafından ülkemiz aleyhine yapılan başvuru sayısının azaltılması, - AİHM tarafından ülkemiz aleyhine verilen ihlal kararı sayısının azaltılması, - AİHM içtihatları ve AİHS ile insan haklarına ilişkin temel uluslararası belgeler konusunda yargı birimleri ve kamu kurumları nezdinde farkındalık yaratılması, - AİHM kararlarının sistematik biçimde incelenerek sorunlu alanların tespiti ile ilgili yargısal ve idari makamlara çözüm önerilerinin sunulması, - İnsan hakları konusunda ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği halinde projeler hazırlanması, ulusal ve uluslararası sempozyum, seminer ve eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi, 58

- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve uygulaması ile ilgili bilimsel çalışmaların takip edilmesi, kitap, makale ve içtihatların uygulayıcılara ulaştırılmasına yönelik faaliyetlerde bulunulması ve istatistik çalışmaların yapılması, - Ülkemizin taraf olduğu başvurularda verilen AİHM kararları ile diğer ülkeler hakkında verilen ve Türk hukuk sistemine katkı sağlayacağı düşünülen AİHM kararları ve uluslararası belgelerin Türkçeye tercümesinin sağlanması, - Türk hukuk sistemine katkı sağlayacağı düşünülen ABD, Fransa, Almanya, İtalya ve İsviçre gibi ülkelerin yüksek yargı organları tarafından verilen kararların Türkçeye tercümesinin sağlanması, - Tercüme edilen, yabancı dile çevrilen kaynakların elektronik ortamda kamunun erişimine sunulması ve basılı eser olarak yayınlanması ve dağıtılması, - Anayasa Mahkemesince verilen bireysel başvuru kararlarına ilişkin farkındalık oluşturulması, -Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolunun etkinliği ve işlerliğinin arttırılması. 2.İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞININ GÖREV VE YETKİLERİ 2.1. İnsan Hakları Daire Başkanlığının Kuruluşu ve Faaliyetlerine Başlaması İnsan Hakları Daire Başkanlığı, 3 Haziran 2011 tarihli Bakan Oluru ile, Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulmuş ve 26 Ağustos 2011 tarih ve 650 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile de yasal statüye kavuşmuştur. Bu KHK ile Türkiye'de ilk kez, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne yapılacak savunmaların hazırlanmasından ve bu Mahkeme tarafından verilen kararların icra sürecinin takibinden yasal olarak sorumlu bir birim kurulmuştur. Daire Başkanlığımızca 650 sayılı KHK ile tevdi edilen Ülkemiz aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ne yapılan başvurulara ilişkin, ilgili kurum ve kuruluşlardan bilgi, belge ve görüşlerini isteme suretiyle savunmaları hazırlamak ve gerektiğinde oturumlara temsilci göndermek görevi kapsamında AİHM önünde Hükümet savunmaları hazırlanmaktadır. 1 Mart 2012 tarihine kadar, Hükümet savunması hazırlanması görevi, Dışişleri Bakanlığı'na bu konuda görüş bildirmek şeklinde yerine getirilmiştir. Ancak daha sonra, 14 Kasım 2011 tarihinde Dışişleri Bakanlığı ile Bakanlığımız arasında imzalanan ve 1 Mart 2012 tarihinde yürürlüğe giren İşbirliği Protokolü ile savunmaların hazırlanması ve AİHM kararlarının icrasına ilişkin görevler Başkanlığımızca yerine getirilmeye başlanmıştır. AİHM e Ülkemiz aleyhine yapılan başvurularda ihlal kararı verilmesi muhtemel başvurularda dostane çözüm ve/veya tek taraflı deklarasyon yöntemlerini uygulama suretiyle başvuruların sonuçlandırılması ve insan hakları ihlallerinin ortadan kaldırılmasına 59

yönelik çalışmalar yapma görevi verilmiş olup, bu kapsamda çalışmaları da Başkanlığımız yürütmektedir. Diğer yandan, 7 Mayıs 2010 tarih ve 5982 sayılı Kanun ile yapılan Anayasa Değişikliği ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun un 45-51 maddeleri uyarınca Anayasa Mahkemesi ne yapılma imkânı getirilen bireysel başvurularla ilgili Adalet Bakanlığı adına görüş sunma görevi de Daire Başkanlığımıza verilmiştir. Daire Başkanlığımız, Ülkemiz hakkında AİHM tarafından verilen ihlal kararlarını ilgili mercilere iletmek ve ihlalin ortadan kaldırılmasına yönelik süreçleri takip etmek ve eylem plan ve/veya raporları hazırlamak suretiyle Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi önünde ihlal kararlarının uygulanması ve kararların takipten düşürülmesi için konusunda gerekli önlemlerin alınması çalışmalarını yürütmektedir. İnsan Hakları Daire Başkanlığı, 650 sayılı KHK uyarınca AİHM tarafından ülkemiz hakkında verilen kararların tamamı ile diğer ülkeler hakkında verilen kararlardan gerekli görülenlerin Türkçeye tercüme edilmesi görevini de üstlenmiştir. Ülkemiz hakkında verilen tüm AİHM kararları ile diğer ülkeler hakkındaki önemli görülen AİHM kararları, İnsan Hakları Daire Başkanlığı tarafından Türkçeye tercüme edilerek www.inhak.adalet.gov.tr adresli internet sitesinde yayınlanmaktaydı. Bununla birlikte, Adalet Bakanlığı UHDİGM İnsan Hakları Daire Başkanlığı ve AİHM Sekretaryası işbirliği ile hazırlanan HUDOC un Türkçe versiyonunun 14 Kasım 2013 tarihinde Mahkeme de düzenlenen resepsiyon ile kullanıma açılmasından sonra Türkçeye tercüme edilen kararlar doğrudan AİHM in veri tabanı olan HUDOC a yüklenmekte ve HUDOC hâlihazırda Mahkeme nin resmi dilleri olan İngilizce ve Fransızca dilleri dışında ilk defa üçüncü bir dilde Türkçe olarak da hizmet vermektedir. Ayrıca Daire Başkanlığımız, insan haklarına ilişkin konularda, resmi kurumlar tarafından talep edilmesi halinde konuya ilişkin görüşlerini bildirmektedir. 2.2. Mevzuat 2.2.1. 650 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname İnsan Hakları Daire Başkanlığı, Bakanlığımız Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bünyesinde 03/06/2011 tarihli Bakan Olur u ile kurulmuştur. 26 Ağustos 2011 tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 650 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile de, İnsan Hakları Daire Başkanlığı nın görevleri ve statüsü belirlenmiştir.bu KHK ile 29/3/1984 tarihli ve 2992 sayılı Adalet Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun 13/A maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi yürürlükten kaldırılmış ve aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir. 650 Sayılı KHK nın 1. Maddesi: 60

"Aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmek üzere, Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bünyesinde İnsan Hakları Daire Başkanlığı kurulur. İnsan Hakları Daire Başkanlığının görevleri şunlardır: a) Dışişleri Bakanlığı ile işbirliği yapmak suretiyle Türkiye Cumhuriyeti aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi neyapılan başvurulara ilişkin, ilgili kurum ve kuruluşlardan bilgi, belge ve görüşlerini istemek, savunmaları hazırlamak ve gerektiğinde oturumlara temsilci göndermek. b) İnsan hakları ihlallerinin ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar yapmak, dostane çözüm kuruluna katılmak ve görüş bildirmek. c) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından ülkemiz hakkında verilen ihlal kararlarının infazı ile ilgili gereken önlemleri almak, ülkemiz hakkında verilen ihlal kararlarını ilgili mercilere iletmek ve ihlalin ortadan kaldırılmasına yönelik süreçleri takip etmek. d) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Türkiye Cumhuriyeti hakkında verdiği kararların ve diğer ülkeler aleyhinde verilen kararlardan gerekli görülenlerin Türkçeye çevrilmesini sağlamak, bu kararları derlemek, arşivlemek, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve uygulaması ile ilgili bilimsel çalışmaları takip etmek, kitap, makale ve içtihatların uygulayıcılara ulaştırılmasına yönelik faaliyetlerde bulunmak ve istatistik çalışmaları yapmak. e) İnsan hakları konusunda ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği halinde projeler hazırlamak, ulusal ve uluslararası sempozyum, seminer ve eğitim faaliyetleri düzenlemek. f) Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak. 7 Mayıs 2010 tarih ve 5982 Sayılı Kanunile yapılan Anayasa Değişikliği ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun un 45-51. maddeleri uyarınca, 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren Anayasa Mahkemesi ne (AYM)bireysel başvuru yapma imkânı getirilmiş ve söz konusu bireysel başvurularla ilgili olarak Adalet Bakanlığı na görüş sunma görevi verilmiştir. Bahse konu görev Makam Oluru ile İnsan Hakları Daire Başkanlığı na tevdi edilmiştir. 2.2.2 Adalet ve Dışişleri Bakanlıkları Arasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Önündeki Savunmalar ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının İcrasına İlişkin İşbirliği Protokolü İnsan Hakları Daire Başkanlığı nın görev ve statüsünü belirleyen 650 sayılı KHK nın 1-a maddesi uyarınca, İnsan Hakları Daire Başkanlığı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ne (AİHM) yapılan başvurulara ilişkin savunma hazırlama görevini Dışişleri Bakanlığı ile işbirliği halinde yerine getirecektir. Dışişleri Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı arasında yapılacak söz konusu işbirliğinin esaslarını belirlemek için, 14 Kasım 2011 tarihinde, Adalet ve Dışişleri Bakanlıkları Arasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Önündeki Savunmalar ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının İcrasına İlişkin İşbirliği Protokolü (İşbirliği Protokolü) imzalanmıştır. İşbirliği Protokolü nün 4.1. maddesine göre; İşbirliği Protokolü nün 4.2. maddesinde sayılan istisnalar saklı kalmak kaydıyla, Türkiye Cumhuriyeti aleyhine 61

AİHM e yapılan başvurular hakkında devlet savunmalarının hazırlanması ve bu başvuruların takibi Adalet Bakanlığı tarafından yürütülecektir. İşbirliği Protokolü uyarınca, İnsan Hakları Daire Başkanlığı ile AİHM arasındaki yazışmalar, Avrupa Konseyi Nezdinde Türkiye Cumhuriyeti Daimi Temsilciliği (AVKONS DT) aracılığı ile yapılmaktadır. 2. 3. İnsan Kaynakları Tablo 27: Personel Durumu Kurumsal yapı ve teşkilat şeması PERSONEL DURUMU Dr. Nurdan OKUR Genel Müdür Daire Başkanı 1 Dr. Şener DALYAN İnsan Hakları Daire Başkanı Daire Başkan Yrd. 5 Tet. Hakimleri Tercümanlar 22 15 Uzman Yrd. 7 Şube Müdürleri 1 1 19 İnsan Hakları Şube Müdürlüğü Avukat Adalet Uzman Yardımcıl arı Bireysel Başvurular Şube Müdürlüğü Memurlar 6 İnsan Hakları Daire Başkanlığı nın personel durumu 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle (19) memur, (15) tercüman, (1) şube müdürü, (7) adalet uzman yardımcısı, (1) Avukat, (22) tetkik hâkimi, (5) daire başkan yardımcısı ve (1) daire başkanından oluşmaktadır. 3. İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞININ FAALİYETLERİ 3.1. AİHM e Hükümet Savunması Hazırlama Faaliyetleri 3.1.1. AİHM e Yapılan Başvuru Sayısı İtibariyle Türkiye nin Durumu 62

AİHM e Avrupa Konseyi üye devletlere karşı yapılan başvuruları gösteren grafik aşağıda verilmiştir: Tablo 28: AİHM Önünde Bekleyen Derdest Başvuru Sayısı Azerbaycan 1500 2,3 % 31 ARALIK 2015 İTİBARİYLE AİHM ÖNÜNDE BEKLEYEN DERDEST BAŞVURU SAYILARI Slovenya 1650 2,5 % Polonya 1700 2,6 % Gürcistan 2150 3,3 % Romanya 3550 5,5 % Macaristan 4600 7, 1 % Diğer 37 Ülke 10650 16,4 % İtalya 7550 11,6 % Ukrayna 13850 21,4 % Türkiye 8450 13,0 % Rusya 9200 14, 2% Ukrayna Rusya Türkiye İtalya Macaristan Romanya Gürcistan Polonya Slovenya Azerbaycan Diğer 37 Ülke 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle Mahkeme önünde Avrupa Konseyi Üyesi toplam 47 ülke hakkında 64.850 derdest başvuru bulunmaktadır. Aleyhine en çok başvuru yapılan devlet 13850 başvuru (% 21.4) ile Ukrayna dır. İkinci sırada 9200 (% 14.2) başvuru ile Rusya yer almakta, üçüncü sırada ise 8.450 (% 13) başvuru ile Ülkemiz yer almaktadır. Ülkemiz aleyhinde 31 Aralık 2014 tarihi itibariyle AİHM önünde derdest olarak bekleyen başvuru sayısı 9448 iken 2015 yılında 8450 olmuştur. Tablo 29: Bakanlığımıza Gelen Başvuruların Dağılımı 63

Tebliğ Edilen Başvuru Normal Başvuru Sayısı Wecl Başvuru Sayısı Savunma Hazırlanan Dosya Sayısı Savunma Hazırlanacak Dosya Sayısı Savunma Hazırlanmamasına Karar Verilen Dosya 300 200 100 0 246 184 149 207 138 135 88 69 4639 1419 146 111 119 91 5443 40 0 38 164 5 2012 2013 2014 2015 3.1.2. Türkiye ye Tebliğ Edilen Başvurulara İlişkin Bilgiler AİHM, 2015 yılında 88 başvuruyu hükümetimize tebliğ etmiş olup, önceki yıllara göre tebliğ edilen başvuru bakımından sayının azalmış olduğu görülmektedir. 3.1.3. AİHM Tarafından Tebliğ Edilen Başvurularda Yer Alan İhlal İddialarının AİHS Maddelerine Göre Dağılımı Tablo 30: Hükümete 2015 Yılında Tebliğ Edilen Başvurularda Yer Alan İhlal İddialarının AİHS Maddelerine Göre Dağılımı BAŞVURULARIN İHLAL İ İDDİA EDİLEN MADDELERE GÖRE DAĞILIMI 1 2 2 6 9 29 8 13 24 15 23 6. MADDE 3. MADDE 5. MADDE 2. MADDE 8. MADDE EK:1/1 10. MADDE 11. MADDE 13. MADDE 9. MADDE 14. MADDE 64

Hükümete bildirilen başvurularda yer alan ihlal iddialarının AİHS maddelerine göre sayıları yukarıdaki tabloda yer almaktadır3. Buna göre en çok başvuru 29 ihlal iddiasıyla AİHS 6. madde kapsamında Adil yargılanma hakkına ilişkin yapılmıştır. Aynı zamanda bir başvuruda birden fazla maddeye ilişkin ihlal iddiası yer almaktadır. Tablo 31: AİHS 2. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları AİHS 2. Madde Dağılımı (İhlal iddia edilen içeriğe göre) 5 4 3 2 1 4 4 2 5 0 Gözaltında İntihar Devletin Pozitif Yükümlülüğün Yerine Getirilmemesi Askerde İntihar Diğer 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında, Hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 2. maddesi (yaşam hakkı) kapsamında 4 ihlal iddiası gözaltında inithar sebebi ile, 4 ihlal iddiası devletin pozitif yükümlülüğü konusunda yapılmıştır. Tablo 32:AİHS 3. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları 3 Bir başvuruda birden fazla maddeden ihlal iddiasında bulunulabilir. 65

15 AİHS 3. Madde Dağılımı (İhlal iddia edilen içeriğe göre) 10 5 0 13 Göaltında Kötü Muamele Cezaevinde Kötü Muamele 4 4 3 Toplantı ve Gösteri yürüyüşünde kötü muamele Diğer 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında, Hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 3. maddesi (işkence ve kötü muamele) kapsamında toplam 24 başvuruda 13 ihlal iddiası gözaltında kötü muamele, 4 ihlal iddiası ise cezaevinde kötü muameleye ilişkin ileri sürülmüştür. Tablo 33: AİHS 5. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları AİHS 5. Madde Dağılımı (İhlal iddia edilen içeriğe göre) 15 10 5 12 6 5 0 Haksız Tutuklanma Uzun Tutukluluk Etkin İç Hukuk Yolunun Bulunmaması 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında, Hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 5. maddesi (özgürlük ve güvenlik hakkı) kapsamında toplam 22 başvuruda 12 ihlal iddiası haksız tutma, 6 ihlal iddiası uzun tutukluluğa ilişkin ileri sürülmüştür. Tablo 34: AİHS 6. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları 66

AİHS 6. Madde Dağılımı (İhlal iddia edilen içeriğe göre) 15 10 13 5 0 Avukat Yardımından Faydalandırmama 7 Adil Yargılanma 2 Mahkemeye Erişim Hakkı 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında, Hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 6. maddesi (adil yargılanma hakkı) kapsamında toplam 29 başvuruda 13 ihlal iddiası avukat yardımından faydalandırılmama, 7 ihlal iddiası ise adil yargılanma kapsamında diğer ihlal iddialarına ilişkin ileri sürülmüştür. Tablo 35: AİHS 8. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları 6 4 2 4 4 5 0 Kadının Soyadı Hakkı Haberleşme Hakkı Diğer 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında, Hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 8. maddesi (özel ve aile hayatına saygı hakkı), kapsamında toplam 13 başvuruda 4 ihlal iddiası kadının soyadı hakkına, 4 ihlal iddiası ise haberleşme hakkına ilişkin ileri sürülmüştür. Tablo 36: AİHS 9. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları 67

Yasadışı Terör Örgütü Propagandası yapma suç ve suçluyu övme Devlet Memuruna Hakaret AİHS 9. Madde Dağılımı 4 2 1 0 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında, hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 9. maddesi (din ve vicdan özgürlüğü) kapsamında 1 başvuru bulunmaktadır. Tablo 37: AİHS 10. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları AİHS 10. Madde Dağılımı 4 2 0 3 2 1 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında, Hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 10. maddesi (ifade özgürlüğü) 6 başvuruda ileri sürülmüştür. Tablo 38: AİHS 11. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları 68

AİHS 11. Madde dağılımı 2 1 2 Toplantı ve dernek kurma özgürlüğü 0 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında, Hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 11. maddesi (toplantı ve dernek kurma özgürlüğü) kapsamında yapılan 2 başvuruda yasadışı toplantı yapmaya ilişkin iddialar ileri sürülmüştür. Tablo 39:AİHS 13. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları AİHS 13. Madde Dağılımı 10 5 9 Etkili Başvuru Hakkı 0 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 13. maddesi (etkili başvuru hakkı) kapsamında toplam 9 ihlal iddiası ileri sürülmüştür. Tablo 40: AİHS 14. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları 69

AİHS 14. Madde Dağılımı 2 1 2 Ayrımcılık yasağı 0 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında Hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS 14. maddesi (ayrımcılık yasağı) kapsamında,toplam 2 ihlal iddiası ileri sürülmüştür. Tablo 41: AİHS Ek. 1 Nolu Protokolün 1. Maddesi Kapsamında Kalan Başvurularda İleri Sürülen İhlal İddiaları AİHS EK 1-1 md. Dağılımı 4 2 4 4 0 Mülkiyet Hakkı Kamulaştırma 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında Hükümetimize tebliğ edilen başvurularda AİHS Ek 1 Nolu Protokolün 1. maddesi (mülkiyetin korunması) kapsamında 4 ihlal iddiası kamulaştırmaya ilişkin, 4 ihlal iddiası isre mülkiyet hakkı kapsamında birbirinden farklı konulara ilişkin olarak ileri sürülmüştür. Tablo 42: Başvuruların Yapıldığı Bölgelere Göre Dağılımı 70

BAŞVURULARIN BÖLGELERE GÖRE DAĞILIMI 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 48 17 10 5 4 3 1 Hükümetimize tebliğ edilen başvuruların en çoğu 48 başvuru ile Marmara Bölgesinden yapılmıştır. En az başvuru ise üç (3) başvuru ile Akdeniz Bölgesinden yapılmıştır. Tablo 43: Başvuruların Yapıldığı Aylara Göre Dağılımı BAŞVURULARIN AYLARA GÖRE DAĞILIMI 2 4 6 10 11 17 14 1 4 14 3 2 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Grafikten de anlaşılacağı üzere Hükümetimize tebliğ edilen başvurular en çok 14 başvuru ile Haziran ayında yapılmıştır. En az başvuru ise 2 başvuru ile Ocak ayında yapılmıştır. 71

Normal Başvuru Sayısı Wecl Başvuru Sayısı Savunma Hazırlanan Dosya Sayısı Savunma Hazırlanacak Dosya Sayısı Savunma Hazırlanmamasına Karar Verilen Dosya Tablo 44: Gelen Başvuruların Savunma Sürecine Göre Dağılımı 80 69 60 43 40 40 20 0 19 5 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında Hükümet savunması hazırlanmak üzere bildirilen toplam 88 başvurudan; 43 başvuruda Hükümet savunması hazırlanmış, 40 başvuru savunma hazırlanması aşamasında kalmış ve 2016 yılı çalışma dönemine devredilmiştir. 19 başvuru AİHM içtihat hukukunda Well Established Case Of Law (WECL) olarak ifade edilen, AİHM in yerleşik içtihadına konu olan başvurulardır. WECL tabir edilen başvurular, kural olarak komiteler tarafından incelenip kesin karara bağlanmaktadır. 69 başvuru ise yerleşik içtihada konu olmayan başvurudur. Tablo 45: Ulusal Yargı Makamlarına Göre Başvurular ULUSAL YARGI MAKAMLARINA GÖRE DAĞILIM 12; 14% 2; 2% ADLİ İDARİ 74; 84% ASKERİ 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında Hükümetimize tebliğ edilen başvurulardan 74 tanesi Adlî yargı, 12 tanesi İdari yargı, 2 tanesi Askerî yargı kapsamında görülmekte olan davalardan oluşmaktadır. 72

Tablo 46: Başvuranların dillerine göre dağılımı BAŞVURULARIN DİLİNE GÖRE DAĞILIMI 45; 51% 43; 49% İNGİLİZCE FRANSIZCA 1 Ocak 2015-31 Aralık 2015 tarihleri arasında, Hükümetimize tebliğ edilen başvuruların %43 ü İngilizce, %45 i Fransızca dilinde bildirilmiştir. 3.1.4. AİHM e Yapılan Başvurulara İlişkin Hazırlanan Hükümet Savunmaları 1 Mart 2012 tarihinden itibaren, AİHM e yapılan başvurular nedeniyle Hükümet savunması hazırlama görevi İnsan Hakları Daire Başkanlığı na verilmiştir. İnsan Hakları Daire Başkanlığı bu görevini yerine getirirken, yargı birimlerinden başvuruya konu olan dosyaları istemektedir. Ayrıca ilgili kamu kurumları ile yazışmalar ve gerektiğinde toplantılar yaparak, AİHM e sunulacak Hükümet savunmasına esas olmak üzere ilgisi bulunan kamu kurumlarının görüşlerini almaktadır. Bu şekilde başvurudan ilgili kurum haberdar olmakta ve konuyla ilgili daha sağlıklı değerlendirme yapılması mümkün olmaktadır. Yazışmalar sonrasında elde edilen gerekli belgeler ve ilgili kurumların görüşleri İnsan Hakları Daire Başkanlığı bünyesinde çalışan tetkik hâkimleri tarafından başvuru evrakı ile birlikte incelemeye tabi tutulmaktadır. Başvuruyla ilgili AİHM içtihatları ışığında değerlendirme yapıldıktan sonra Hükümet savunması taslağı hazırlanmaktadır. Hazırlanan taslak, AİHM tecrübesine sahip insan hakları uzmanlarınca kontrol edilmektedir. Daha sonra üst makamların onayının ardından, ekleriyle birlikte Güvenli Ağ üzerinden ilgili başvuruya ilişkin Hükümet savunması olarak AİHM e iletilmek üzere AVKONS DT ye gönderilmektedir 4. Tablo 47: 2015 Yılında Sunulan Hükümet Görüşlerinin AİHS Maddelerine Göre Dağılımı 4 Uygulamada AİHM Sekretaryası tarafından Hükümet görüşünün hazırlanması için 16 hafta süre verilmektedir. 73

20 15 HAZIRLANAN HÜKÜMET GÖRÜŞLERİNİN SAVUNMAYA ESAS MADDELERE GÖRE DAĞILIMI 14 9 33 28 6. Madde 5. Madde 3. Madde 8. Madde 10. Madde 23 23 26 Ek 1-1 13. Madde 2. Madde 11. Madde 2015 yılında AİHM e toplam 120 Hükümet savunması sunulmuştur. En çok 33 Hükümet savunması ile AİHS nin 6. maddesi (adil yargılanma hakkı) kapsamında gönderilmiştir. Bunu 28 Hükümet savunması ile AİHS 5. maddesi (özgürlük ve güvenlik hakkı) ve 23 er Hükümet savunması ile AİHS 10. maddesi ve 8. maddesi izlemiştir. Sunulan Hükümet savunmalarının 44 tanesi 2014 yılından devrolmuştur 5. 3.1.5. Dostane Çözüm Teklifleri Dostane çözüm ile ilgili düzenleme AİHS' nin 39. ve AİHM İçtüzüğü nün 62. maddesinde yer almaktadır. Dostane çözüm süreci, bir başvuruda belirli bir miktarın başvuran tarafa ödenmesi taahhüdünü içeren teklifin AİHM'e sunulması ve başvuran tarafın bu teklifi kabul etmesi durumunda başvurunun kayıttan düşürülmesi ile sonuçlanan bir süreçtir. Dostane çözüm metni ayrıca başvurunun özelliğine göre (AİHS 2, 3 ve 10. maddeler) ihlali tanıma anlamına gelebilecek ibareler de içerebilmektedir. AİHS 39. maddeye göre süreç gizli yürütülmeli ve kayıttan düşürme kararı tarihinden itibaren üç (3) ay içinde, taahhüt edilen miktarın başvuran tarafa ödenmesi gerekmektedir. AİHM, Hükümetimize tebliğ ettiği başvurularda dostane çözüme ilişkin Hükümet görüşünü de sormaktadır. Bildirilen her başvuru titizlikle incelenip, ilgili kurumların görüşleri de alınarak, ihlal kararıyla sonuçlanma olasılığı yüksek olan başvuruların dostane çözümle sonuçlandırılmasına; ülkemiz lehine karar çıkma olasılığı bulunan başvurularda ise Hükümet savunması sunulmasına karar verilmektedir. Genel olarak AİHM, dostane çözüm miktarları konusunda, benzer başvurularda hükmedilen tazminat miktarlarını esas almaktadır. Dostane çözüm süreci sonunda verilen kayıttan düşürme kararında taahhüt edilen miktarın ödenmesi ile ilgili icra sürecinin denetimi Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından yürütülmektedir. Tablo 48: 2015 Yılında Sunulan Dostane Çözüm Tekliflerinin AİHS Maddelerine Göre Dağılımı 5 Bir başvuruda AİHS in birden fazla maddesine ilişkin ihlal iddiası bulunabilmekte olup bir hükümet savunmasında birden fazla madde yer almaktadır. 74

2015 Yılında Sunulan Dostane Çözüm Tekliflerinin AİHS Maddelerine Göre Dağılımı 3 1 1 1 1 1 16 28 16 İfade özgürlüğü Adil Yargılanma Hakkı (6/1) Adil Yargılanma Hakkı Özgürlük ve güvenlik hakkı 350 Tutmaya ilişkin mahkemeye başvurma Haksız tutmaya ilişkin tazminat hakkı Uzun tutukluluk Mülkiyet hakkı 2015 Yılında, toplam 406 adet dostane çözüm teklifi sunulmuştur. En fazla AİHS 5. maddesi (özgürlük ve güvenlik hakkı) kapsamında 350 başvuruda dostane çözüm teklifi yapılmıştır 6. 3.1.6. Tek Taraflı Deklarasyon Teklifleri Tek taraflı deklarasyon yöntemi AİHM İçtüzüğü nün 62/A maddesinde düzenlenmekte ve dostane çözüm teklifinin başvuran tarafça kabul edilmemesi durumunda devreye girmektedir. Belirli bir miktar ödenmesi taahhüdünü de içeren tek taraflı deklarasyonun dostane çözümden ayrılan en önemli yönü, ihlalin tanınması ve teklifin başvuran tarafından kabulünün gerekmemesidir. Bu süreç sonunda da kayıttan düşürme kararı verilir. Ancak bu kararın verilebilmesi için deklarasyon metninde ihlalin açıkça tanınması, ne şekilde giderileceğinin belirtilmesi, ihlal karşılığında başvuran tarafa belirli bir miktarın ödenmesi taahhüdünün yer alması ve gerekiyorsa benzer ihlallerin önlenmesi için alınacak tedbirlerin sıralanması gerekmektedir. Tek taraflı deklarasyon süreci kamuya açık olarak yürütülmektedir. AİHM, içtihada ve somut olayın özelliklerine uygun bulmadığı tek taraflı deklarasyon metinlerini kabul etmemektedir. Tek taraflı deklarasyon süreci sonunda verilen kayıttan düşürme kararlarının icrasında Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin bir rolü bulunmamaktadır. Ancak, tek taraflı deklarasyon metninde yer alan taahhütlerin yerine getirilmemesi durumunda, AİHS in 37. maddesinin 2. fıkrasına göre AİHM tekrar devreye girebilmekte ve ihlal kararı verebilmektedir. Bu son kararın icra aşaması ise Bakanlar Komitesi tarafından takip edilmekte ve sürecin kayıttan düşürme kararına göre daha zorlayıcı sonuçları olabilmektedir. 6 Sayılar başvuran kişi sayısına göre verilmiştir. Bir dostane çözüm metni AİHS in birden fazla maddesine ilişkin olabilmektedir. 75

Tablo 49: 2015 Yılında Sunulan Tek Taraflı Deklarasyon Tekliflerinin AİHS Maddelerine Göre Dağılımı Hazırlanan Tek taraflı Deklarasyon Metinlerinin Dağlımı 27 26 Adil Yargılanma Hakkı İfade Özfürlüğü Tablodan da anlaşılacağı üzere, 2015 yılında, toplam 28 adet tek taraflı deklarasyon teklifi verilmiştir. Bu tekliflerin içerisinde 27 adet ifade özgürlüğü, 26 adet adil yargılanma hakkı kapsamında ihlal iddiası mevcuttur 7. 3.2. AİHM Kararlarının İcrasına İlişkin Faaliyetler 3.2.1. AİHM Tarafından Verilen Karar Sayıları Tablo 50: Türkiye de her 10.000 Kişiye Düşen AİHM Karar Sayıları 1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 Yıllara Göre Her 10.000 Kişiye Düşen AİHM'e Türkiye Aleyhine Yapılan Başvuru Sayısı 0.63 0.79 1.17 1.20 0.46 0.21 0.28 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Mahkeme verilerine göre, Türkiye hakkında nüfus yoğunluğuna göre her 10.000 kişi için yapılan başvuru sayısı 2015 yılı için 0,28 olarak ortaya çıkmıştır. Bu oranda en yüksek değer 4,30 ile Macaristan a aittir. 7 Bir tek taraflı deklarasyon metni AİHS in birden fazla maddesine ilişkin olabilmektedir. 76

Rusya Türkiye Romanya Ukrayna Yunanistan Macaristan Bulgaristan İtalya Polonya Azerbeycan Moldova Hırvatistan Fransa Portekiz Sırbistan Slovakya Slovenya Belçika Makedonya Litvanya Ermenistan Arnavutluk Letonya Almanya Kıbrıs Tablo 51: 2015 Yılında Verilen AİHM İhlal Kararlarına Göre İlk 25 Ülke İLK 25 ÜLKE İÇİN 2015 YILI AİHS İHLAL KARAR SAYISI SIRALAMASI 120 109 100 80 79 72 60 50 43 42 40 20 0 28 20 19 19 18 17 17 16 16 13 13 11 11 9 8 7 6 6 5 Ülkemiz 2015 yılında, 79 ihlal kararı ile, aleyhine en çok ihlal kararı verilen ikinci ülke konumundadır. Birinci sırada 109 ihlal kararı ile Rusya gelmekte olup, 72 ihlal kararı ile Romanya üçüncü sıradadır. Tablodan da anlaşılacağı üzere 2015 yılında Mahkeme nin verdiği mahkûmiyet kararlarının çoğunluğunu oluşturan 395 karar; Rusya, Türkiye, Romanya, Ukrayna, Yunanistan ve Macaristan hakkında verilmiştir. Tablo 52: 1959-2015 Yılları Arası Toplam AİHM İhlal Kararı Sayısına Göre Ülkeler Sıralaması 77

1959-2015 YILLARI ARASI TÜRKİYE'NİN AİHS İHLALLERİ SIRALAMASI 900 821 800 685 647 700 582 600 500 400 305 265 258 300 198 186 200 125 94 70 61 100 32 31 11 9 9 5 4 0 1959 ile 2015 yılları arasında, AİHM tarafından verilen ihlal kararları sıralamasında 821 ihlal kararı ile adil yargılanma hakkı ilk sırada bulunmaktadır. Özgürlük ve güvenlik hakkı 685 ihlal kararı ile ikinci sırada gelmektedir. 3.2.2. Türkiye Hakkında Verilen Kararlar Tablo 53: AİHM in Türkiye Hakkında Yıllara Göre Ele Aldığı Başvurular 78

Karar Vermeye Yetkili Bir Organa Havale Edilen Başvuru Sayısı Kabuledilemez Bulunan ya da Kayıttan Düşürülen Başvuru Sayısı Hükümete Tebliğ Edilen Başvuru Sayısı Karar Verilen Başvuru Sayısı 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 8651 8986 9011 7527 7914 5821 3296 3521 2784 3060 2208 1311 1584 501 458 229 422 134 508 190 200115 214 158 2010 2011 2012 2013 2014 2015 AİHM in son dört yıl içerisinde incelemesini yaptığı dosya sayısı artmasına rağmen vermiş olduğu ihlal kararı sayısı azalmaktadır. 2012 yılında AİHM 8.986 başvuruyu incelemiş bunlardan 7.914 tanesini kabuledilemez bulmuştur. 2012 yılında AİHM in Türkiye hakkında vermiş olduğu ihlal kararı sayısı 117 dir. 2013 yılında AİHM 3.521 başvuruyu karar vermeye yetkili bir organa havale etmiş, 9.011 tane başvuruyu kabul edilemez bulmuştur. 2013 yılında AİHM in Türkiye hakkında vermiş olduğu ihlal kararı sayısı 118 dir. Havale edilen ve incelenen başvuru sayısındaki farklılık AİHM in dosyaları karara bağlama sürecindeki farklılıktan kaynaklanmaktadır. Mahkeme 2014 yılında Türkiye hakkında 2784 başvuruyu kabul edilemez bularak reddetmiş, 200 başvuru hakkında ise görüş için Hükümetimize tebliğ edilmesine karar vermiştir. 2015 yılında ise 3060 başvuruyu kabul edilemez bularak reddetmiş, 214 başvuru hakkında ise görüş için Hükümetimize tebliğ edilmesine karar vermiştir. Tablo 54: Yıllara Göre AİHM in Ülkemiz Hakkında Verdiği İhlal Kararı Sayıları 79

TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS İHLAL SAYILARI (1996-2015) 400 350 300 250 200 150 100 50 0 4 5 13 18 23 169 54 76 154 270 319 312 257 341 228 159 117 118 94 79 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Tablodan anlaşılacağı üzere; 2014 yılında en az bir maddeden ihlal verilen karar sayısı 94 olup, 2015 yılında, 2014 yılına oranla ihlal kararı sayısı azalmıştır. 2009 yılından itibaren genel olarak ihlal kararı sayısının azalış eğiliminde olduğu söylenebilir. Tablo 55: AİHM in 2015 Yılında Türkiye Hakkında Verdiği Kararlar 2015 YILINDA AİHM TARAFINDAN TÜRKİYE HAKKINDA VERİLEN KARARLAR 5; 2% 18; 8% 3; 1% İhlal Kararı 79; 32% Dostane Çözüm Tek Taraflı Deklarasyon İhlal Bulunmayan 139; 57% Diğer 1 Ocak 2015 ile 31 Aralık 2015 tarihleri arasında, AİHM tarafından en az bir ihlal kararı verilen kararların oranı % 32 (79 karar) dir. 139 başvuru hakkında (% 57) dostane çözüm, 18 başvuru hakkında ise tek taraflı deklarasyon nedeniyle kayıttan düşme kararı verilmiştir. Üç (3) başvuruda ise ihlal olmadığı kararı verilmiştir. Tablo 56: AİHM in Türkiye Hakkında Verdiği İhlal Kararlarının AİHS de Belirtilen Haklara Göre Dağılımı 80

20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2015 YILI TÜRKİYE'NİN AİHS İHLALLERİ SIRALAMASI 20 14 14 13 11 10 8 7 5 6 4 4 2 1 1 Ülkemiz 2015 yılında, 79 ihlal kararı ile, aleyhine en çok ihlal kararı verilen ikinci ülke konumundadır. Birinci sırada 109 ihlal kararı ile Rusya gelmekte olup, 72 ihlal kararı ile Romanya üçüncü sıradadır. Hakkında en az ihlal kararı verilen devletler ise 1 er ihlal kararı ile Norveç ve Lüxemburg dur. Ülkemiz aleyhine 2012 yılında 117 ve 2013 yılında 118, 2014 yılında 94 ihlal kararı verildiği dikkate alındığında, sayının bu yıllara nazaran azaldığı görülmektedir. AİHM in Türkiye hakkında vermiş olduğu toplam ihlal kararı sayısı 2.812 ye ulaşmıştır. Ülkemizi 1780 ihlal kararı ile İtalya ve 1612 ihlal kararı ile Rusya izlemektedir. Tablo 57: 2015 Yılı Türkiye Hakkındaki AİHM İhlal Kararlarının AİHS Maddelerine Oransal Dağılımı 2015 YILI İHLAL KARARLARININ AİHS MADDELERİNE ORANSAL DAĞILMI Adil yargılanma hakkı 4; 3% 6; 5% 5; 4% 7; 6% 8; 7% 10; 8% 2; 2% 4; 3% 11; 9% 1; 1% 1; 1% 20; 17% 13; 11% 14; 11% 14; 12% Özgürlük ve güvenlik Hakkı Etkin soruşturma yokluğu (3. md.) Etkin Soruşturma Yokluğu (2. md) İnsanlık Dışı veya Onur kırıcı İfade Özgürlüğü Yargılamanın uzunluğu Toplantı ve Dernek Kurma Özgürlüğü 3.2.2.1. AİHS 2. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları 81

Vatani Görev sırasında intihar-ölüm cezaevi operasyonunda ölüm Askeri operasyonda ölümkayıp Tıbbi İhmal Etkin soruşturma yokluğu Tablo 58: Yıllara Göre AİHS 2. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. 2. MADDE İHLALLERİ 30 20 10 0 26 18 21 15 16 11 17 26 9 1 11 9 10 7 3 10 11 6 7 11 2 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 11 13 7 4 2014 2015 Yaşam Hakkı İhlali Etkin Soruşturma Yapılamaması Yıllara göre bakıldığında, AİHS 2. maddesi (yaşam hakkı) kapsamında en çok 41 ihlal kararının 2005 yılında verildiği görülmektedir. Bunu 30 ihlal kararı ile 2006 yılı izlemiştir. 2015 yılında toplam 17 ihlal kararına hükmedilmiştir. Tablo 59: 2015 Yılında AİHS 2. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 15 10 5 0 3 2 1 2 13 AİHS 2. maddesi (yaşam hakkı) kapsamında, en çok etkin soruşturma yokluğu ve orantısız güç kullanımı nedeniyle ihlal kararı verilmiştir. 3 ihlal kararı askerde intihar 82

Gözaltında kötü muamele Yakalamada orantısız güç kullanımı cezaevi ve askeri operasyonda orantısız güç kullanımı cezaevi koşullarının yetersizliği gözden geçirilme imkanı olmaksızın müebbet hapis diğer etkin soruşturma yokluğu veya ölüm sebebiyle verilmiş, 2 ihlal kararı ise cezaevinde güvenlik güçleri tarafından yapılan operasyonlar nedeniyle verilmiştir 8. 3.2.2.2. AİHS 3. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 60: Yıllara Göre AİHS 3. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. 3. MADDE İHLALLERİ 40 30 20 10 0 37 27 24 30 32 36 24 26 28 24 23 16 14 17 19 8 2 2 18 1 1 18 1 1 3 8 3 2 3 2003 2004 2 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1513 14 11 2 İşkence Yasağı Kötü Muamele Yasağı Etkin Soruşturma Yokluğu 2014 2015 AİHS 3. maddesi kapsamında verilen ihlal kararı sayısında, 2012 yılında ciddi bir azalma olduğu görülmektedir. 2015 yılında kötü muamele yasağından 11, işkence yasağından 2, etkin soruşturma yapılmamasından ise 14 ihlal kararı verilmiştir. Tablo 61: 2015 Yılında AİHS 3. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 15 10 14 5 0 5 2 3 1 1 2 8 2015 yılında AİHM tarafından verilen ihlal kararlarının konularına ilişkin dağılımında Başkanlığımız verileri esas alınmıştır. 83

2015 Yılında, AİHS 3. maddesi (işkence yasağı) kapsamında, 5 gözaltında kötü muamele nedeniyle 5 ihlal kararı verilmiştir. Bunu 3 ihlal kararı ile cezaevinde ve askerî operasyonlarda orantısız güç kullanımı izlemiştir. 3.2.2.3. AİHS 5. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 62: Yıllara Göre AİHS 5. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. 5. MADDE İHLALLERİ 100 80 69 95 64 88 80 60 40 20 9 28 49 38 37 35 45 14 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Özgürlük ve Güvenlik Hakkı AİHS 5. madde kapsamında verilen ihlal kararlarında 2010 yılından itibaren önemli düzeyde düşüş görüldüğü gözlemlenmektedir. 2015 yılında 14 ihlal kararı verilmiş olup son yıllardaki en düşük ihlal sayısıdır. Tablo 63: 2014 Yılında AİHS 5. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 4 3.5 3 2.5 2 4 1.5 1 0.5 2 2 1 2 0 Savcı Görüşünün Tebliğ Edilmemesi Haksız Tutma Tazminat Hakkı Uzun Tutukluluk Diğer 84

Makul Sürede Yargılanma Mahkemeye Erişim Hakkı Aleni Yargılanma Avukat Yardımından Faydalanma Mahkemenin Bağımsızlık ve Masumiyet Karinesi Savcı Görüşünün Tebliğ Edilmemesi Gerekçesiz Karar Delillere Erişim İmkanı AİHS 5. maddesi (özgürlük ve güvenlik hakkı) kapsamında en çok ihlal kararı tutukluluğa itiraz aşamasında savcı görüşünün tebliğ edilmemesi konusunda verilmiştir 9. 3.2.2.4. AİHS 6. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 64 :Yıllara Göre AİHS 6. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı 150 100 50 0 56 TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. 6. MADDE İHLALLERİ 74 3 8 93 93 99 32 48 67 64 75 126 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 95 42 83 53 30 26 38 15 32 31 11 8 20 Adil Yargılanma Hakkı Yargılamanın Uzunluğu 2015 2009 yılından itibaren adil yargılanma hakkı kapsamında verilen ihlal kararlarında önemli derecede azalma olduğu görülmektedir. 2015 yılında 1 ihlal kararı yargı kararlarının icra edilmemesinden dolayı verilmiş olup toplamda 29 karar ile en az ihlal kararının verildiği yıl olmuştur. Tablo 65: 2015 Yılında AİHS 6. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8 3 1 2 2 1 1 1 2 9 2015 yılında AİHM tarafından verilen ihlal kararlarının konularına ilişkin dağılımında Başkanlığımız verileri esas alınmıştır. 85

tek ebeveynli evlat edinmede soyadı cinsiyet değişimine izin tutuklu mektuplarının gönderilmemesi cezaevinde ana dilde konuşma tv programında izinsiz görüntü yayınlama 2015 yılında, AİHS 6. maddesi (adil yargılanma hakkı) kapsamında 8 karar ile en çok yargılama süresinin uzunluğu konusunda ihlal verilmiştir. Bunu 3 ihlal kararı ile mahkemeye erişim hakkının ihlali izlemiştir. 3.2.2.5. AİHS 8. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 66: Yıllara Göre AİHS 8. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. 8. MADDE İHLALLERİ 25 22 20 15 10 5 0 11 8 9 5 6 5 5 5 3 3 1 2 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Özel Hayat ve Aile Hayatı AİHS 8. maddesi ( özel ve aile hayatına saygı hakkı) kapsamında 2003 yılından itibaren en az ihlal kararı 2013 yılında verilmiştir. Tablo 67: 2015 Yılında AİHS 8. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 1 0.5 0 1 1 1 1 1 AİHS 8. Maddesi (özel hayatın ve aile hayatının korunması) kapsamında 5 ihlal kararı verimiştir. İhlal kararlarının her biri birbirinden farklı konularda verilmiş olup yukarıdaki grafikte gösterilmiştir. 86

3.2.2.6. AİHS 9. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 68: Yıllara Göre AİHS 9. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. 9. MADDE İHLALLERİ 2 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Düşünce ve İnanç Özgürlüğü 3 2015 yılında AİHS 9. maddesi (Düşünce, din ve vicdan özgürlüğü) kapsamında ihlal kararı verilmemiştir. AİHS 9. maddesi (Din ve Vicdan Hürriyeti) kapsamında 2 ihlal kararı verilmiştir. İhlal kararları vicdani ret ve dini merasime katılma konusunda verilmiştir. 3.2.2.7. AİHS 10. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 69: Yıllara Göre AİHS 10. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. 10. MADDE İHLALLERİ 40 35 30 25 20 15 10 5 0 39 35 26 24 20 20 19 12 8 9 10 6 6 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 İfade Özgürlüğü AİHS 10. maddesi ( ifade özgürlüğü) kapsamında, 2005 yılından itibaren ihlal karar sayısında azalma olduğu ve en az ihlal kararının 2011 yılında verildiği görülmektedir. 2015 yılında ise 10 ihlal kararı verilmiştir. 87

Basın ve yayın yoluyla terör örgütü propagandası yapma İnternet sitesine erişimin engellenmesi Atatürk'ün hatırasına hakaret Gazete yayımının durdurulması Cezaevinde süreli yayının yasaklanması Tablo 70: 2015 Yılında AİHS 10. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 4.5 5 3.5 4 2.5 3 1.5 2 0.5 1 0 5 1 1 1 1 AİHS 10. maddesi (ifade özgürlüğü) kapsamında 2015 yılında, basın ve yayın yoluyla terör örgütü propagandası yapma nedeniyle ceza ve tazminat verilmesi sebebiyle 5 ihlal kararı verilmiştir 10. 3.2.2.8. AİHS 11. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 71: Yıllara Göre AİHS 11. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı 10 8 6 4 2 0 2 TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. 11. MADDE İHLALLERİ 0 6 7 5 5 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 9 10 4 4 4 2 7 AİHS 11. maddesi (dernek kurma ve toplantı özgürlüğü) kapsamında ihlal kararlarında 2009 ve 2010 yıllarında artış gözlemlense de daha sonra yine azalma olduğu göze çarpmaktadır. 2015 yılında ise 7 ihlal kararı verilmiştir. 10 2015 yılında AİHM tarafından verilen ihlal kararlarının konularına ilişkin dağılımında Başkanlığımız verileri esas alınmıştır. 88

Tablo 72: 2015 Yılında AİHS 11. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 6 4 2 0 6 Sendikal faaliyet 1 İzinsiz gösteri yürüyüşüne katılma AİHS 11. maddesi (dernek kurma ve toplantı özgürlüğü) kapsamında, sendikal faaliyet kapsamında toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının engellenmesi konusunda 6 ihlal kararı verilmiştir. 3.2.2.9. AİHS 13. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 73: Yıllara Göre AİHS 13. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. 13. MADDE İHLALLERİ 60 55 50 40 36 30 20 10 4 21 25 12 20 22 6 11 6 7 4 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Etkili Başvuru Hakkı Yıllara göre bakıldığında, AİHS 13. maddesi (Etkili Başvuru Hakkı) kapsamında en az ihlal kararının 4 ihlal kararı ile 2015 yılında verildiği gözlemlenmektedir. 89

Tablo 74: 2015 Yılında AİHS 13. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 2 1.5 1 2 0.5 0 1 1 Uzun Yargılama Uyarma Cezası Kınama Cezası AİHS 13. maddesi (etkili başvuru hakkı) kapsamında 2015 yılında, 2 ihlal kararı uzun yargılamaya, 1 ihlal kararı uyarma cezasına, 1 ihlal kararı ise kınama cezasına karşı etkin iç hukuk yolu bulunmaması nedeniyle verilmiştir. 3.2.2.10. AİHS Ek 1 Nolu Protokolün 1. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 75: Yıllara Göre AİHS Ek 1 nolu Protokolün 1. Maddesinden Verilen İhlal Kararları Sayısı 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 TÜRKİYE'NİN YILLARA GÖRE AİHS. EK 1-1. MADDE İHLALLERİ 82 65 58 42 42 5 86 37 30 23 5 6 2 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Mülkiyet Hakkı AİHS Ek 1 Nolu Protokolün 1. maddesi kapsamında, 2004 yılından itibaren en az ihlal kararının iki (2) ihlal ile 2014 yılında verildiği görülmektedir. 2015 yılında ise 6 ihlal kararı verilmiştir. 90

Tablo 76: 2015 Yılında AİHS Ek 1 Nolu Protokolün 1. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 3 Tapu kaydının tazminat ödenmeksizin hazine lehine iptali 1 Tapu kaydında hata 2 Mahkeme Kararının Uygulanmaması 2015 yılında AİHS Ek 1 Nolu Protokolün 1. maddesi (mülkiyet hakkının korunması) kapsamında Tapu kaydının tazminat ödenmeksizin hazine lehine iptali sebebiyle 3 ihlal kararı verilmiştir. 3.2.2.11. AİHS Ek 1 Nolu Protokolün 3. Maddesi Hakkında Verilen İhlal Kararları Tablo 77: 2015 Yılında AİHS Ek 1 Nolu Protokolün 3. Maddesinden Verilen İhlal Kararlarının Konulara Göre Dağılımı 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 1 Bağımsız aday olarak seçimlere katılma hakkı 2015 yılında AİHS Ek 1 Nolu Protokolün 3. maddesi (Serbest Seçim Hakkı ) kapsamında, bir (1) ihlal kararı verilmiştir. 91

3.2.3.AİHM Tarafından Dostane Çözüm veya Tek Taraflı Deklarasyon Nedeniyle Verilen Kayıttan Düşme Kararları Tablo 78: 2012,2013, 2014 ve 2015 Yılarında Ülkelere Göre AİHM Tarafından Dostane Çözüm veya Tek Taraflı Deklarasyon Nedeniyle Verilen Karar Sayıları TEK TARAFLI DEKLARASYON DOSTANE ÇÖZÜM DEVLET 2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015 ARNAVUTLUK 2 1 1 14 ANDORA ERMENİSTAN 2 AVUSTURYA 1 1 8 2 AZERBAYCAN 3 11 6 1 11 23 19 BELÇİKA 3 1 1 BOSNA HERSEK 3 3 1 43 176 5 BULGARİSTAN 28 4 3 5 85 19 9 4 HIRVATİSTAN 6 3 3 9 18 31 36 36 GKRK ÇEK CUMHURİYETİ 7 20 1 4 12 1 5 DANİMARKA 6 1 ESTONYA 1 1 FİNLANDİYA 4 1 1 8 3 1 FRANSA 4 2 9 3 2 2 4 1 GÜRCİSTAN 1 3 14 14 4 11 15 12 ALMANYA 1 2 3 2 2 3 2 YUNANİSTAN 24 3 55 54 128 MACARİSTAN 2 3 1 53 73 31 61 İZLANDA İRLANDA 1 1 3 İTALYA 44 27 1853 117 4 9 9 LETONYA 1 2 1 1 4 LİHTENŞTAYN LİTVANYA 1 1 LÜKSEMBURG MALTA 2 2 MOLDOVA CUMHURİYETİ 5 21 6 4 13 8 9 1 MONAKO 1 KARADAĞ 1 19 10 1 HOLLANDA 1 1 1 1 2 4 2 NORVEÇ 92

POLONYA 40 41 26 33 111 93 83 113 PORTEKİZ 1 5 6 7 10 4 39 31 ROMANYA 61 38 64 116 35 29 51 168 RUSYA 100 102 161 194 3 39 78 43 SAN MARİNO 1 SIRBİSTAN 3 9 52 9 415 679 1016 291 SLOVAKYA 3 4 3 4 9 23 9 20 SLOVENYA 1 1 1 1 1 İSPANYA 1 1 İSVEÇ 1 2 İSVİÇRE MAKEDONYA 1 48 38 5 67 55 69 19 TÜRKİYE 14 27 2 18 99 86 84 139 UKRAYNA 313 23 63 658 178 28 36 520 BİRLEŞİK KRALLIK 2 4 3 7 5 12 1 TOPLAM 606 409 502 2970 1303 1481 1696 1658 Tablodan da anlaşılacağı üzere; ülkemiz hakkında 2014 yılında tek taraflı deklarasyon nedeniyle iki (2), dostane çözüm nedeniyle 84 kayıttan düşme kararı verilmişken 2015 yılında tek taraflı deklarasyon nedeniyle 18, 139 dostane çözüm nedeniyle 1 kayıttan düşme kararı verilmiştir. 3.3.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları nın İcrası 3.3.1. Türkiye nin Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Önündeki Durumu 2016 Ocak ayı itibariyle Ülkemiz aleyhine Bakanlar Komitesi önünde icrası beklenen toplam karar sayısı 1588 olup, toplam öncü dosya sayısı 184 tür. 2013 yılında ödenen toplam tazminat miktarı 8.232.823 Avro, 2014 yılında 4.675.059 Avro iken 2015 yılında 1.522.999 Avro olmuştur ve mevcut durumda azalma olduğu görülmektedir. Ödemesi yapılan karar sayısı 144 olup 2016 yılına ödemesi devredilen altı (6) karar bulunmaktadır. 3.3.2. Hükmedilen Tazminatların Ödenmesi Dışişleri Bakanlığı ile yapılan protokol gereği, AİHM tarafından hükmedilen tazminatların Daire Başkanlığımız tarafından ödenmesi, 1 Mart 2012 tarihinden sonra kesinleşen kararlar açısından söz konusudur. Bu kararlara ilişkin ödemeler, ödeme için tanınan 3 aylık süre içinde ödenmektedir. 2015 yılında, 77 başvuru hakkında ihlal ve tazminat kararı verilmesi ve 58 başvuru için dostane çözüm yoluna gidilmesi, 9 başvuru için tek taraflı deklarasyona 93

gidilmesi sonucunda kayıttan düşme kararı verilmiş ve toplam 144 başvuru için ödeme yapılmıştır 11. Tablo 79: 2015 Yılı İtibariyle Ödenen Tazminat Miktarı 2015 YILI İTİBARİYLE; Karar sayısı AVRO ( ) Tazminat miktarı TL. 2014 yılından devredilen 6 79.850-2015 yılında gelen karar 141 1.443.149 - Daire Başkanlığımızca ödeme işlemleri başlatılan 147 1.522.999-2015 yılında verilen ödenek miktarı - - 4.620.000,00 TL. Daire Başkanlığımızca ödemesi yapılan Maliye tarafından kullanılabilir ödenek miktarı Ödeme süresi dolmadığı için bekletilen 144 1.503.154 4.617.657,16 TL. - - 2.352,84 TL. 3 19.845 - Tablo 80: 2015 Yılı İtibariyle İhlal Kararları İçin Ödenen Tazminat Miktarı İHLAL KARARLARI; Karar sayısı Tazminat miktarı AVRO ( ) TL. 2014 yılından devredilen 3 57.650-2015 yılında(31/12/2015 tarihli) gelen 77 1.074.974 - Daire Başkanlığımızca ödeme işlemleri başlatılan Daire Başkanlığımızca ödemesi yapılan Ödeme süresi dolmadığı için bekletilen 80 1.132.624-77 1.112.779 3.423.034,09 TL. 3 19.845-11 Avrupa Konseyine üye ülkelerin çoğunluğu Avrupa Birliği üyesi olduğundan ve Avrupa Birliği nin para birimi Avro olduğundan AİHM tazminata Avro cinsinden hükmetmektedir. 94

Tablo 81: 2015 Yılı İtibariyle Dostane Çözüm Sebebiyle Ödenen Tazminat Miktarı Tazminat miktarı DOSTANE ÇÖZÜM KARARLARI; Karar sayısı AVRO ( ) TL. 2014 yılından devredilen 3 22.200-2015 yılında (31/12/2015 tarihli) gelen 55 332.800 - Daire Başkanlığımızca ödeme işlemleri başlatılan Daire Başkanlığımızca ödemesi yapılan Ödeme süresi dolmadığı için bekletilen 58 355.000-58 355.000 1.083.825,37 TL. - - - Tablo 82: 2015 Yılı İtibariyle Tek Taraflı Deklarasyon Sebebiyle Ödenen Tazminat Miktarı TEK TARAFLI DEKLARASYON KARARLARI; Karar sayısı Tazminat miktarı AVRO ( ) TL. 2014 yılından devredilen - - - 2015 yılında (31/12/2015 tarihli) gelen 9 35.375 - Daire Başkanlığımızca ödeme işlemleri başlatılan Daire Başkanlığımızca ödemesi yapılan Ödeme süresi dolmadığı için bekletilen 9 35.375-9 35.375 110.797,70 TL. - - - 95

Tablo 83: 2015 Yılı İtibariyle Yapılan Ödemelerin Türüne Göre Dağılımı TAZMİNAT TÜRÜ TAZMİNAT MİKTARI Maddi Tazminat 181.893 Manevi Tazminat 853.050 Yargılama gideri 129.852 Maddi-Manevi-Yargılama gideri-faiz 358.204 TOPLAM 1.522.999 3.3.3. Hazırlanan Eylem Planları ve Eylem Raporları AİHM kararlarının icrası iki ana öğeden oluşur; bunlar bireysel (özel) önlemler ve genel önlemlerdir. Bireysel önlemler, başvuranın hakkının ihlaline yol açan sebepleri ortadan kaldırmayı sağlayan tüm tedbirler veya ödenecek tazminattır. Genel önlemler ise başvuruya konu ihlali herkes için ortadan kaldırmayı ve böylece benzer ihlallerin ortaya çıkmasını önleyecek tedbirlerden (mevzuat veya uygulama değişiklikleri) oluşur. İcra sürecinde, bireysel ve genel önlemler hakkında, AİHM kararlarının icrasının takibi ile sorumlu olan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Kararların İcra Dairesi ne bilgi verilmesi gerekmektedir. Bilgiler ise eylem planı veya eylem raporu kapsamında iletilir. Eylem planı, icra edilmemiş bir ihlal kararının nasıl ve ne şekilde icra edileceğine ilişkin yol haritası olarak tanımlanabilir. Eylem planı, Devletin ihlali ortadan kaldırmak üzere atacağı, atmayı taahhüt ettiği adımları içerir ve takvime bağlar. Eylem raporu ise, kararın icra edilmiş ve saptanan ihlalin ortadan kaldırılması için gereken adımların devlet tarafından atılmış olduğu durumlarda, bu durumun Komite ye ya da Daire ye bildirilmesidir. Her iki halde de, eylem planının/raporunun kararın kesinleşmesinden itibaren altı (6) ay içinde AKİD e gönderilmesi gerekir. Kural olarak her bir ihlal kararı için eylem planı hazırlanması gerekir. Ancak eylem raporu grup dosya olarak birden çok dosya için ortak olarak sunulabilmektedir. Eylem planı ve eylem raporu hazırlanırken ilgili kurumlarla çeşitli yazışmalar ve toplantılar yapılmaktadır. İhlale konu eylem tarihinden, AİHM karar tarihine kadar olan süreçte, yapılan mevzuat değişiklikleri, kurumsal düzenlemeler, içtihat değişiklikleri takip edilmektedir. 96

2014 Yılında gönderilen eylem planı ve eylem raporlarına esas olmak üzere, genel önlemler kapsamında, ülkemiz hakkında verilen bütün AİHM kararları tercüme ettirilmiş, kararı veren yargı makamları ve ilgili kamu kurumu başta olmak üzere, tüm kararlar Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları Komisyonu, İnsan Hakları Kurumu, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Maliye Bakanlığı na gönderilmiş ve elektronik ortamda Daire Başkanlığımızın kurumsal web adresinde (www.inhak.adalet.gov.tr) erişime açılmıştır. 2015 yılında Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Kararların İcra Dairesi ne 88 adet eylem planı, 37 adet eylem raporu sunulmuş ve 2015 yılı itibariyle henüz sunulmayan ancak çalışmaları devam eden eylem planı ve eylem raporlarına ilişkin olarak, yargısal ve idari kurumlarla çok sayıda yazışma ve toplantılar yapılmıştır. İlgili kurumların konuyla ilgili görüş ve önerileri alınmıştır. Tablo 84: 2015 Yılında Gönderilen Eylem Planlarının AİHS Maddelerine Göre Dağılımı Eylem Planlarının AİHS Maddelerine Göre Dağılımı 1 0 1 6 2 18 5 17 15 20 2. MADDE 3. MADDE 5.MADDE 6. MADDE 8. MADDE 10.MADDE 11. MADDE 13. MADDE 14. MADDE Ek 1/1. MADDE Tablo 85: 2015 Yılında Gönderilen Eylem Raporlarının AİHS Maddeleri Oranları Eylem Raporlarının AİHS Maddelerine Göre Dağılımı 0 1 3 2 5 7 3 2 5 9 2. MADDE 3. MADDE 5.MADDE 6. MADDE 8. MADDE 9.MADDE 10.MADDE 11. MADDE 14. MADDE Ek 1/1. MADDE 97

3.3.4. AİHS İhlallerinin Önlenmesine İlişkin Eylem Planı Bakanlığımızca, 15-17 Kasım 2011 tarihleri arasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nin Türkiye Kararları, Sorunlar ve Çözüm Önerileri konulu Yüksek Düzeyli Konferans ve Çalıştay düzenlenmiştir. Çalıştay kapsamında, ülkemiz hakkında en çok ihlâle konu alanlardan yola çıkılarak, toplam altı Çalışma Grubu oluşturulmuştur. Çalışma gruplarında; yaşama hakkı, işkence ve kötü muamele yasağı, özgürlük ve güvenlik hakkı, adil yargılanma hakkı, özel hayatın gizliliği ve ifade özgürlüğü ile mülkiyet hakkına ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri değerlendirilmiştir. Çalıştay sırasında her bir çalışma grubu kendi alanına ilişkin sorunlar ve çözüm önerilerinin yer aldığı sonuç bildirgeleri hazırlamıştır. Çalıştay sonrasında, bu bildirgeler dikkate alınarak AİHM tarafından verilen ihlâl kararlarına konu alanlarda mevzuat değişiklikleri de dâhil olmak üzere, yapılması gereken faaliyetlerin ve alınması gereken önlemlerin hayata geçirilmesi için Bakanlığımızca bir Eylem Planı Taslağı hazırlanmıştır. Eylem Planı 14 ana amaçtan oluşmaktadır. Bu amaçların gerçekleştirilmesi için 52 hedef belirlenmiş olup, söz konusu hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılacak faaliyetler Eylem Planında ayrıntılı bir biçimde yer almıştır. Eylem Planındaki temel amaçlar şu şekildedir: 1) Yaşama hakkı ihlallerinin önlenmesi 2) İşkence ve kötü muamelenin önlenmesi 3) Yaşama hakkı ile işkence ve kötü muamele ihlallerine yönelik etkin soruşturma yapılması 4) Özgürlük ve güvenlik hakkı ihlallerinin önlenmesi 5) Makul sürede yargılanmanın sağlanması 6) Mahkemeye erişim hakkının etkin bir şekilde sağlanması 7) Savunmanın etkinliğinin arttırılması 8) Yargı kararlarının etkin şekilde icrasının sağlanması 9) Özel hayatın ve aile hayatının korunması 10) Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü önündeki engellerin ortadan kaldırılması 11) İfade ve basın hürriyetinin en geniş anlamda sağlanması 12) Toplanma ve örgütlenme özgürlüğünün önündeki engellerin ortadan kaldırılması 13) Mülkiyet hakkı ihlallerinin önlenmesi 14) Eğitim, araştırma ve farkındalık artırıcı faaliyetlere devam edilmesi Yukarıda sayılan amaçlara ulaşılabilmesi için belirlenen 54 hedef, eylem planının uygulanabilir olması ve beklentileri karşılaması için açık, etkili ve sonuç alıcı 98

hedefler olarak belirlenmiştir. Her bir hedefin altındaki açıklama ve faaliyetlerle de söz konusu amaçlara ulaşılması ve hedeflerin gerçekleştirilmesi için takip edilecek somut adımlar ortaya konulmuştur. Taslak Eylem Planına ilişkin görüş ve önerilerin alınması amacıyla 2012 Mart - Nisan ayları içinde ilgili Bakanlıklara ve diğer kurumlara yazılar yazılmış, gelen görüşler çerçevesinde gözden geçirmeler yapılmıştır. 2012 Kasım-Aralık ayları içinde, karşılıklı değerlendirmelerde bulunmak amacıyla Bakanlık içi birimlerle ve diğer ilgili kurumlarla toplantılar yapılmıştır. Toplantılara katılım sağlayan birim ve kurum temsilcileri tarafından Eylem Planı Taslağı genel olarak çok olumlu karşılanmış olup, yapılan karşılıklı değerlendirmeler ve düzenlemeler sonrasında büyük oranda kurumların her birinin ilgili olduğu bölümler üzerinde mutabakat sağlanmıştır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İhlallerinin Önlenmesine İlişkin Eylem Planı (Eylem Planı) adı altında 24 Şubat 2014 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla kabul edilmiş ve 1 Mart 2014 tarihli ve 28928 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Ayrıca Eylem Planında sözü edilen amaçların gerçekleştirilmesine yönelik ortaya konulan hedeflere ulaşılması için kısa, orta ve uzun vadeler öngörülmüş; kısa vade 0-1 yıl, orta vade 1-3 yıl, uzun vade ise 3-5 yıl arası bir zaman dilimi olarak belirlenmiştir. Eylem Planında kısa vade olarak 11 adet faaliyet, orta vade olarak 53 adet faaliyet uzun vade olarak 4 adet faaliyet ve 66 adet faaliyet sürekli vade olarak öngörülmüştür. 6 adet faaliyet ise hem sürekli hem de orta vadeli olarak öngörülmüştür. Eylem Planında 23 sorumlu birim bulunmaktadır. Eylem Planının kabulünün ardından uygulanmasına ilişkin ilk raporlama sürecinde; Eylem Planı nın uygulanması ve sorumlu birimlerce iletilen faaliyetlerinin değerlendirilmesi amacıyla 12 Şubat 2015 ve 19 Şubat 2015 tarihlerinde İnsan Hakları Daire Başkanlığında toplantılar düzenlenmiştir. Düzenlenen toplantılar sonrası sorumlu birimlerden gelen bilgiler Daire Başkanlığımızca değerlendirilmiş ve ilk bir yıllık döneme ilişkin Uygulanma Raporu 30 Nisan 2015 tarihinde Başbakanlık a sunulmuştur. Başbakanlık tarafından 15 Haziran 2015 tarih ve 78/3657 sayılı yazı ile Eylem Planındaki amaç ve hedeflere uygun olarak gerekli çalışmaların sorumlu bütün kurum ve kuruluşlarca titizlikle yürütülmesi talimatı verilmiştir. Ayrıca rapor, Adalet Bakanlığı Müsteşarı imzalı 2 Temmuz 2015 tarihli yazı ile de Adalet Bakanlığı birimlerine gönderilmiştir. İkinci raporlama dönemi sürecinde; Başbakanlığa sunulacak ikinci yıllık rapora esas olmak üzere 11 Eylül 2015 tarihinde Eylem Planında sorumlu kurum olarak belirlenen tüm kurumlardan ilk raporlama dönemi bilgileri istenmiştir. 1 Mart 2015-1 Eylül 2015 tarihleri için (6 aylık) dönem içinde yapılan çalışmalara ilişkin cevabi yazılar Daire başkanlığımıza iletilmiştir. 99

Eylem Planın etkili bir şekilde uygulanması ve özellikle sorumlu kurumların sürece en üst düzeyde aktif olarak katılımının sağlanması konusunda farkındalıklarının arttırılması amacıyla Bakanlığımız koordinesinde 2016 yılı içerisinde üst düzeyli bir çalıştay yapılması öngörülmektedir. Çalıştay sonrasında ikinci altı aya ilişkin bilgiler de kurumlardan talep edilecek olup, ikinci raporlama dönemi olan 1 Mart 2015-1 Mart 2016 dönemi uygulama raporu hazırlanarak Başbakanlık a sunulacaktır. 3.4. Bireysel Başvurulara Bakanlık Görüşü Hazırlama Faaliyetleri 3.4.1. Genel Olarak Bilindiği üzere, Anayasa değişikliği ve 6216 Sayılı Anayasa Mahkemesi nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun un yürürlüğe girmesi ile birlikte 23 Eylül 2012 tarihi itibariyle bireysel başvuru hakkı yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu Kanunun 49/2 maddesi; Bireysel başvurunun kabul edilebilirliğine karar verilmesi hâlinde, başvurunun bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilir. Adalet Bakanlığı gerekli gördüğü hâllerde görüşünü yazılı olarak Mahkemeye bildirir. hükmüne amirdir. Bu hüküm uyarınca, Bakanlığımız bünyesinde, bireysel başvurularla ilgili Bakanlık adına görüş bildirme görevi, Makam Oluru ile İnsan Hakları Daire Başkanlığı na verilmiştir. İnsan Hakları Daire Başkanlığı bu görevini, benzer konulardaki AİHM içtihatlarını, temel uluslararası insan hakları belgelerini esas alarak ve ilgili kamu kurumlarının görüşünü değerlendirerek yerine getirmektedir. 3.4.2.Anayasa Mahkemesi ne Yapılan Bireysel Başvurular Tablo 86: Yıllara Göre Anayasa Mahkemesi ne Yapılan Bireysel Başvuru Sayıları 25000 20000 15000 10000 5000 0 1342 ANAYASA MAHKEMESİNE YILLARA GÖRE YAPILAN BİREYSEL BAŞVURU SAYISI 9897 20578 20376 2012 yılı 2013 yılı 2014 yılı 2015 yılı Tabloda Anayasa Mahkemesine bireysel başvurular gözükmektedir. Yıllar itibari ile Anayasa Mahkemesi ne bireysel başvuru farkındalığının artmış olduğu gözükmektedir 100

3.4.3. İnsan Hakları Daire Başkanlığı na 2014 Yılında Görüş İçin Gönderilen Bireysel Başvurular Tablo 87: Yıllara Göre Daire Başkanlığımız Tarafından Anayasa Mahkemesine Gönderilen Görüşler Bakanlığımız Tarafından Gönderilen Görüş Sayıları 600 400 200 176 513 386 0 2013 yılı 2014 yılı 2015 yılı Grafikte görüldüğü üzere Anayasa Mahkemesi tarafından 2015 yılında Anayasa Mahkemesi ne yapılan bireysel başvuru kapsamında Başkanlığımız 386 adet görüş göndermiştir. Tablo 88: 2015 Yılında Karar Verilen Bireysel Başvuru İhlallerinin Oransal Dağılımı Bakanlığımız Görüşleri Sonrasında Anayasa Mahkemesi Tarafından Verilen İhlal Kararlarının Dağılımı 3; 1% 1; 0% 2; 0% 5; 1% 9; 2% 28; 7% 7; 2% 11; 3% Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkı Özel Hayatın Gizliliği İfade ve Basın Hürriyeti Hakkı Mülkiyet Hakkı Kanunilik 58; 14% 1; 0% 1; 0% 4; 1% 1; 0% Seçme, Seçilme, Siyasi Faaliyette Bulunma Hakkı Maddi ve Manevi Varlığın Korunması Hakkı Din ve Vicdan Hürriyeti Hakkı Sağlıklı ve Dengili Bir Çevrede Yaşama Hakkı Sendikal Faaliyetler 241; 59% 35; 9% 1; 0% Adil Yargılanma Hakkı Çalışma Hakkı Eğitim Hakkı Yaşam Hakkı Etkin Soruşturma 101

2015 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından Bakanlığımıza 408 maddeden ihlal kararı bildirilmiştir. En fazla ihlal kararı 241 karar ile Adil Yargılanma hakkından verilmiştir. Tablo 89:Anayasa Mahkemesi nin Bireysel Başvurulara İlişkin Kararlarının Dağılımı 2015 YILI AYM KARARLARININ ORANSAL DAĞILIMI 15; 1% 91; 4% 820; 33% 641; 26% 883; 36% Kabuledilmezlik İhlal edildiğine İhlal edilmediğine Düşme Birleştirme 31 Aralık 2015 itibariyle; Anayasa Mahkemesi Bölümler raportörlüğünde 641 başvuru kabul edilemez bulunmuş, 883 başvuru hakkında ihlal kararı verilmiş, 91 başvuruda ihlal bulunmamıştır. 3.5.İnsan Hakları Tazminat Komisyonu Kararlarının İcrasına İlişkin Faaliyetler 20 Mart 2012 tarihinde AİHM tarafından ülkemizle ilgili verilen Ümmühan Kaplan pilot kararında; yargılamaların makul sürede sonuçlandırılamadığına ilişkin ihlallerin Türkiye'de uzun yıllardır devam ettiği ve konunun iç hukuk düzeninde yapısal ve sistematik bir problem oluşturduğu belirtilmiş, henüz Hükümetimize bildirilmemiş ve 23 Eylül 2012 tarihinden evvel işleme konacak olan tüm başvuruların incelenmesinin bir yıl süreyle ertelenmesine karar verilmiştir. 20 Haziran 2012 tarihinde kesinleşen bu karardan itibaren ülkemizin 1 yıl içinde söz konusu iç hukuk yolunu oluşturması zorunlu hale gelmiştir. Ülkemizin AİHM önündeki ve uluslararası platformdaki olumsuz görünümünün düzeltilmesi yönünde sürdürülen çalışmalar kapsamında, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Olan Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun Tasarısı hazırlanmış ve 9 Ocak 2013 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi nde kabul edilerek yasalaşmıştır. 19 Ocak 2013 tarihinde Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 6384 sayılı bu Kanunun 10 uncu maddesinde, komisyona müracaatın şekli ve süresine ilişkin 5 inci maddesinin Kanunun yayımından 1 ay sonra yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. Dolayısıyla, Komisyon 20 Şubat 2013 Çarşamba gününden itibaren başvuruları kabul etmeye başlamıştır. 102

AİHM tarafından çözüme kavuşturulması beklenen uzun yargılama ile ilgili sorun haricinde, mahkeme kararlarının geç ya da eksik icra edilmesi veya hiç icra edilmemesinden kaynaklanan başvurular da bu kanun kapsamına alınmıştır. Komisyon; Adalet Bakanı tarafından atanan dört kişi ile Maliye Bakanı tarafından atanan bir kişi olmak üzere toplam beş kişiden oluşmaktadır. Sekretarya hizmetleri Adalet Bakanlığı (Bakanlığımız) tarafından yürütülen olan Komisyon, üyelerinin salt çoğunluğu ile toplanıp, toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla karar vermektedir. Komisyonun görev alanı 23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla AİHM'e yapılmış ve halen AİHM önünde derdest başvurularla sınırlı tutulmuştur. Komisyon, müracaatın esası hakkındaki kararını dokuz ay içinde, AİHM' in emsal kararlarını da gözetmek suretiyle gerekçeli olarak vermektedir. Bu kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde Komisyon aracılığıyla Ankara Bölge İdare Mahkemesine itiraz mümkündür. Komisyon kararını yerinde görmeyen Bölge İdare Mahkemesi, işin esası hakkında kesin olarak karar vermektedir. Ödenmesine karar verilen tazminat, kararın kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde Daire Başkanlığımız tarafından ödenmektedir. Tablo 90: 2015 Yılı İnsan Hakları Tazminat Komisyonu Başkanlığı nın Kararları Sonucu Yapılan Tazminat Ödemeleri 31/12/2015 TARİHİ İTİBARİYLE; Karar sayısı Tazminat miktarı 2014 yılından devreden karar sayısı ve tazminat miktarı 2015 yılı içerisinde gelen karar sayısı ve tazminat miktarı 147 1.268.400,00 TL 819 6.924.268,00 TL Maliye Bakanlığı nca verilen ödenek miktarı - 7.580.000,00 TL Başvuran veya vekiline ödemesi yapılan karar sayısı ve tazminat miktarı Daire Başkanlığımızca (ödeme belgeleri vs. eksiklikler sebebiyle) Saymanlık Emanet hesabına bloke edilen karar sayısı ve tazminat miktarı 691 6.120.370,00 TL 254 1.452.831,00 TL 103

Toplam ödenen karar sayısı ve tazminat miktarı 945 7.573.201,00 TL Maliye Bakanlığınca kalan ödenek miktarı - 6.799,00 TL Maliye Bakanlığı tarafından geri çekilen ödenek miktarı Tazminat Komisyonuna iade edilen karar sayısı (vefat sebebiyle vb.) ve tazminat miktarı Tazminat Komisyonunca kaldırıldığı bildirilen karar sayısı ve tazminat miktarı Ödeme bilgileri gelmediği için bekletilen karar sayısı ve tazminat miktarı - 6.799,00 TL 2 246.000,00 TL 3 21.000,00 TL 16 352.467,00 TL Tablo 91: 2015 Yılı İnsan Hakları Tazminat Komisyonu Başkanlığı Verileri 2015 YILI İNSAN HAKLARI TAZMİNAT KOMİSYONU VERİLERİ İnsan Hakları Tazminat Komisyonuna yapılan başvuru sayısı 6900 Kabul kararı verilen başvuru sayısı 2885 Birleştirme kararı verilen başvuru sayısı 1830 Red kararı verilen başvuru sayısı 1875 Toplam karar sayısı 6525 Derdest başvuru sayısı 375 104

Hükmedilen toplam tazminat miktarı 26.700,000,00 TL. Komisyon Kararına İtiraz Sayısı 2750 3.6. Proje, Eğitim Ve Sempozyum Faaliyetleri 3.6.1. İnsan Hakları Daire Başkanlığı Tarafından Yürütülen Projeler 3.6.1.1. İnsan Hakları Çalıştayı Bakanlığımız Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü (UHDİGM) İnsan Hakları Daire Başkanlığınca organize edilen ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Avrupa Konseyi (AK), Anayasa Mahkemesi ve İnsan Hakları Tazminat Komisyonu nun katılımıyla, 22-24 Mayıs 2015 tarihlerinde Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfı Antalya Eğitim ve Sosyal Tesisleri'nde I. İnsan Hakları Çalıştayı gerçekleştirilmiştir. Çalıştayda; AİHM'in yapısı ve işleyişi, Ülkemiz aleyhine yapılan başvurulara ilişkin savunmaların daha etkin hale getirilmesi, dostane çözüm ve tek taraflı deklarasyon süreçlerinin işletilmesi, AİHM önündeki derdest dosya sayımızın azaltılmasına yönelik bilgi alışverişinde bulunularak bahsi geçen konularda projeler geliştirilmesi, AİHM kararlarının icrası ve İnsan Hakları Tazminat Komisyonu nun işleyişi, Anayasa Mahkemesi ne bireysel başvuru konuları hakkında sunumlar yapılmış ve katılımcıların soruları cevaplandırılmıştır. Çalıştaya Bakanlığımız Müsteşar Yardımcısı Selahaddin MENTEŞ, Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünden Genel Müdür düzeyinde ve Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanlığından Daire Başkanı düzeyinde katılım sağlanmıştır. 3.7.Eğitim Faaliyetleri Ve Farkındalık Artırıcı Faaliyetler 3.7. 1. Kamu Denetçiliği Kurumu İnsan Hakları Eğitimi Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) uzman yardımcıları meslek içi eğitim programı kapsamında İnsan Hakları Daire Başkanlığı tarafından Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) sisteminin genel tanıtımı, AİHM'in Türkiye ile ilgili kararları ve kararların icra süreci hakkında 6 10 Nisan 2015 tarihleri arasında eğitim programı düzenlenmiştir. Programın açılış konuşması yapan İnsan Hakları Daire Başkanı Sayın Hacı Ali AÇIKGÜL, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve önerilerde bulunmak üzere kurulmuş olan Kamu Denetçiliği 105

Kurumunun önemine değinmiş ve insan hakları anlayışının Ülkemizdeki yerinin sağlamlaştırılması anlamındaki katkısını ifade etmiştir. Söz konusu program kapsamında İnsan Hakları Daire Başkanlığı tarafından işkence ve kötü muamele yasağı, özgürlük ve güvenlik hakkı, adil yargılanma hakkı, kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi ile özel ve aile hayatına saygı hakkı, ifade özgürlüğü hakkı, düşünce, vicdan ve din özgürlüğü, toplantı ve dernek kurma özgürlüğü, etkili başvuru hakkı ve ayrımcılık yasağı, mülkiyet hakkı ile eğitim ve serbest seçim hakkı ve AİHM kararlarının icrası ile AİHM, AİHS ve Ek Protokoller hakkında genel bilgiler ve yaşam hakkı konularında sunumlar yapılmıştır. 3.7.2. Kazakistan Hâkim Adaylarına Yönelik Sunum Kazakistan Cumhuriyeti Kamu Yönetimi Akademisi ile Türkiye Adalet Akademisi arasındaki işbirliği kapsamında 11 Kasım 2015'de düzenlenen programa İnsan Hakları Daire Başkanlığından Daire Başkanı düzeyinde katılım sağlanmıştır. Anılan programda Daire Başkanı Dr. Hacı Ali AÇIKGÜL tarafından Kazakistan hâkim adaylarına yönelik olarak "AİHM ve İnsan Hakları" konulu sunum yapılmıştır. Söz konusu sunumda "AİHM'in yapısı ve İşleyişi", "AİHS ve Türkiye Uygulaması" alt başlıkları ele alınmış olup; bu konular ülkemizin AİHM'deki istatistikleri ışığında aktarılmıştır. Karşılıklı soru-cevap bölümünde hâkim adayları ile Kazakistan ve Türkiye bağlamında insan haklarını koruyucu mekanizmalarına yönelik görüş alışverişinde bulunulmuştur. 3.7.3. Hâkim ve Savcı Adaylarına Yönelik Sunumlar İnsan Hakları Daire Başkanlığı tetkik hâkimleri tarafından Türkiye Adalet Akademisinde, Ekim, Kasım ve Aralık aylarında Avukatlık Mesleğinden Geçen 5. Dönem ve 18. Dönem Adlî Yargı Hâkim ve Savcı adaylarına yönelik toplam 141 saat insan haklarına ve AİHS maddelerine yönelik eğitim verilmiştir. 3.8. İnsan Hakları Daire Başkanlığı Tarafından Katılım Sağlanan Toplantılar 3.8.1. 11-13 Mart 2015 Strazburg Çalışma Ziyareti Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde (AİHM) ve Avrupa Konseyinde (AK), insan hakları reformları ve demokratikleşme süreci konusundaki kararlılığın vurgulanması, Adalet Bakanlığı nın insan hakları alanındaki projelerinde AK ile işbirliği imkânlarının değerlendirilmesi, AİHM önündeki derdest dosya sayımızın azaltılmasına yönelik projeler geliştirilmesi ve karşılıklı işbirliğinin artırılması amacıyla 11-13 Mart 2015 tarihlerinde Strazburg a bir çalışma ziyareti gerçekleştirilmiştir. Çalışma ziyaretine, Bakanlığımız Müsteşar Yardımcısı Selahaddin MENTEŞ, Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünden ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğünden Genel Müdür, Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan 106

Hakları Daire Başkanlığından Daire Başkanı düzeyinde katılım sağlanmıştır. Ayrıca ziyarete AK Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliğinde görevli Adalet Müşavirleri de katılım sağlamışlardır. Ziyaret kapsamında, AİHM 2. Daire Başkanı Işıl KARAKAŞ, AK İnsan Hakları Komiseri Nils MUIZNIEKS,Avrupa Birliği (AB) Parlamentosu Türkiye Raportörü Kati PİRİ, AK AİHM Kararlarının İcrası Daire Başkanı Genevieve MAYER ve AK Genel Sekreteri ThorbjørnJAGLAND'ın danışmanı Leyla KAYACIK ile görüşmelerde bulunulmuştur. Ayrıca AK İnsan Hakları ve Hukukun Üstünlüğü Genel Müdürü Philippe BOILLAT, AİHM Grefyesi Vekili Roderick LIDDELL,AİHM 2. Daire Yazı İşleri Müdürü Stanley NAISMITH, AİHM 2. Daire Yazı İşleri Müdür Yardımcısı AbelChaves De CAMPOS ve AİHM de görev yapan hukukçular ve bölüm şefleri ile yuvarlak masa toplantıları yapılmıştır. Öte yandan, 10-12 Mart 2015 tarihleri arasında gerçekleşen AK Bakanlar Komitesi AİHM Kararlarının İcrası Toplantılarına İnsan Hakları Dairesi Başkanı düzeyinde katılım sağlanmıştır, toplantı kapsamında Ataman grup dosyaları tartışmalı olarak görüşülmüş, Daire Başkanı Hacı Ali AÇIKGÜL tarafından 10 Mart 2015 tarihinde bu kapsamda bir sunum yapılmıştır. Yine, AK Nezdinde Türkiye Daimi Temsilcisi Büyükelçi Erdoğan İŞCAN tarafından, Heyet onuruna 11 Şubat2015 Çarşamba günü Daimi Temsilcilik konutunda yemek verilmiştir. Ziyaret kapsamında yapılan görüşmelerde; insan hakları reformları ve demokratikleşme süreci konusundaki kararlılığın vurgulanmasının yanında AK Genel Sekreterliğinin insan hakları alanında Adalet Bakanlığı ile işbirliği ve gerçekleştirilebilecek projelerin değerlendirilmesi, hâkim ve savcıların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi bağlamında temel insan hakları ve AİHM içtihatları konusundaki farkındalığının artırılması için eğitim çalıştayları düzenlenmesi, ülkemiz aleyhine AİHM önündeki derdest dosya sayısının azaltılması hususları müzakere edilmiş, İnsan Hakları Tazminat Komisyonunun daha etkin ve verimli işleyişi açısından alınması gereken tedbirlere değinilmiş ve AİHM tarafından verilen kararların icra sürecine ilişkin fikir alışverişinde bulunulmuştur. 3.8.2. 14-16 Eylül 2015 Strazburg Çalışma Ziyareti Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde (AİHM) ve Avrupa Konseyinde (AK), insan hakları reformları ve demokratikleşme süreci konusunda yapılan çalışmalar, Adalet Bakanlığı nın insan hakları alanındaki projelerinde AK ile işbirliği imkânlarının değerlendirilmesi, AİHM önündeki derdest dosyaların durumu ve karşılıklı işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla 14-16 Eylül 2015 tarihlerinde Strazburg a bir çalışma ziyareti gerçekleştirilmiştir. 107

Çalışma ziyaretine, Bakanlığımız Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanlığından Daire Başkanı düzeyinde katılım sağlanmış olup; AK Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliğinde görevli Adalet Müşavirleri de heyete eşlik etmişlerdir. Ziyaret kapsamında, AİHM 2. Daire Başkanı Işıl KARAKAŞ, AİHM Grefyesi Eric FRİBERG ile bu göreve yeni seçilen ve 1 Aralık ta görevine başlayacak olan Roderick LİDDELL, AK Genel Sekreterinin danışmanı Leyla KAYACIK ile görüşmelerde bulunulmuştur. Ayrıca AİHM 2. Daire Yazı İşleri Müdürü Stanley NAISMITH, AİHM 2. Daire Yazı İşleri Müdür Yardımcısı Abel Chaves De CAMPOS ve AİHM de görev yapan bölüm şefleri ve hukukçular ile yuvarlak masa toplantıları yapılmıştır. Yine, AK Nezdinde Türkiye Daimi Temsilcisi Büyükelçi Erdoğan İŞCAN tarafından, Heyet onuruna 15 Eylül 2015 tarihinde çalışma yemeği verilmiştir. AK İnsan Hakları Komiserliği Ofis Direktörü Işıl GACHET ve AKPM Denetim Birimi Başkanı Caroline RAVAUD ile de görüşmeler yapılmıştır. Ziyaret kapsamında yapılan görüşmelerde; insan hakları reformları ve demokratikleşme süreci konusundaki kararlılığın vurgulanmasının yanında AK Genel Sekreterliğinin insan hakları alanında Adalet Bakanlığı ile işbirliği ve gerçekleştirilebilecek projelerin değerlendirilmesi, ülkemiz aleyhine AİHM önündeki derdest dosya sayısının azaltılması hususları müzakere edilmiş, İnsan Hakları Tazminat Komisyonunun daha etkin ve verimli işleyişi açısından alınması gereken tedbirlere değinilmiştir. 3.8.3.İnsan Hakları Kurumu Tarafından Düzenlenen Uluslararası Standartlar Bağlamında Türkiye'de Alıkonulma Merkezlerinin ve Koruma Merkezlerinin Durumu Çalıştayı İnsan Hakları Kurumu tarafından düzenlenen uluslararası Standartlar Bağlamında Türkiye de Alıkonulma Merkezlerinin ve Koruma Merkezlerinin Durumu adlı çalıştay 9 Aralık 2015 tarihinde Crowne Plaza-Ankara da gerçekleştirilmiştir. Söz konusu çalıştaya kamu kurumlarından ve sivil toplum kuruluşlarından katılımcılar ve de konuşmacılar iştirak etmiştir. Genel Müdürlüğümüzü temsilen ise İnsan Hakları Daire Başkanlığımızdan Adalet Uzman Yardımcısı düzeyinde katılım sağlanmıştır. Söz konusu Çalıştay dört oturumdan oluşmuş ve genel olarak Ceza infaz Kurumları, Yabancı Barınma Merkezleri, Ruh Sağlığı ve Yaşlı Barınma Merkezleri, Çocuk Barınma Merkezlerine ilişkin olarak kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları tarafından sunumlar yapılmış ve soru-cevap şeklinde katılımcıların iştiraki sağlanmıştır. 108

3.8.4. Bakanlığımız ile Avrupa Konseyi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Tarafından Birlikte Oluşturulan "Gayriresmi Çalışma Grubu"Üçüncü Toplantısı Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Sayın Thorbjørn Jagland ile Adalet Bakanımız Sayın Kenan İpek'in insiyatifleri ile "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İhlallerinin Önlenmesine İlişkin Eylem Planı" çerçevesinde Türkiye'de insan hakları alanında farkındalık arttırarak standartların daha da geliştirilmesi ve bu kapsamda atılacak adımların tespit edilerek gerekli çalışmaların yapılması amacıyla Avrupa Konseyi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Adalet Bakanlığı çalışanlarının katıldığı uzmanlar seviyesinde gayriresmi bir çalışma grubu oluşturulmuştur. Oluşturulan çalışma grubu, üçüncü toplantısını 18 Kasım 2015 tarihinde Strazburg'da Avrupa Konseyi'nde gerçekleştirmiştir. Söz konusu toplantıya, Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanlığından Daire Başkanı düzeyinde katılım sağlanmıştır. Ayrıca Avrupa Konseyi Nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliğinde görevli Adalet Bakanlığı Müşaviri de toplantıya katılmıştır. 3.8.5. İfade Özgürlüğü Konulu Seminer Yargıtay Başkanlığı İnsan Hakları Komisyonu tarafından 11 Kasım 2015 tarihinde Yargıtay Konferans Salonunda düzenlenen İfade Özgürlüğü konulu semire Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanlığından Daire Başkanı düzeyinde katılım sağlanmıştır. Anılan programda Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü İnsan Hakları Daire Başkanı Dr. Hacı Ali AÇIKGÜL tarafından katılımcılara AİHM Perspektifinden Türkiye'de İfade Özgürlüğü konulu sunum yapılmıştır. Sunumda, AİHM'in ülkemiz hakkında verdiği kararlara ilişkin sayısal veriler aktarılmış, ardından ifade özgürlüğü alanında ülkemiz hakkında verilen temel kararlar hakkında bilgilendirme yapılmıştır. 3.8.6. Reform Eylem Grubu (REG) Çalışma Grubu 2.Toplantısı Reform Eylem Grubu nun (REG) İkinci Toplantısı Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu nın evsahipliğinde 20 Şubat 2015 tarihinde Ankara Palas Devlet Konukevi nde gerçekleştirildi. Toplantıya, AB Bakanı ve Başmüzakereci Volkan Bozkır, İçişleri Bakanı Efkan Ala, Adalet Bakanımız Sayın Bekir Bozdağ ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Sayın Ayşenur İslam ile çeşitli kurum ve kuruluşlardan yetkililer de iştirak etmiştir. Ulusal Program da yer alan hedefler doğrultusunda Kopenhag siyasî kriterlerinin yerine getirilmesine yönelik mevzuat uyumlaştırma çalışmalarının yapılmasını ve söz konusu mevzuat değişikliklerinin etkili bir şekilde uygulanmasını amaçlayan 109

Reform Eylem Grubu Toplantılarının ikincisinde ülkemizde son dönemde gerçekleştirilen reform çalışmalarıyla önümüzdeki dönemde atılabilecek adımlar ele alınmıştır. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu toplantı sonrasında düzenlenen basın toplantısında grubun çalışmalarının siyasî reform sürecine de ivme kazandırdığını ve yaratılan ivmenin olumlu sonuçlarını da hep birlikte görmeye başladıklarını dile getirmiştir. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu toplantı kapsamında suç mağdurlarının korunması, kadına yönelik şiddetle etkili bir şekilde mücadele edilmesi, ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik konularındaki kanun tasarısı taslakları, farklı inanç gruplarına mensup vatandaşlarla diyalog süreci ve AB müzakere sürecindeki önemli fasıllardan Adalet, Özgürlük ve Güvenlik başlıklı 24. fasla ilişkin gelişmeler gibi çeşitli konuları değerlendirdiklerini söylemiştir. 3.9.Tercüme Faaliyetleri 650 sayılı KHK ile İnsan Hakları Daire Başkanlığı na verilen görev doğrultusunda, İnsan Hakları Daire Başkanlığı nca, Ülkemizin taraf olduğu tüm AİHM kararları ile AİHM in diğer devletlerle ilgili verdiği kararlardan önemli görülenler, AİHM in gönderdiği başvuru evrakları, AİHM e gönderilen 1. ve 2. Hükümet görüşleri, AKİD e gönderilen eylem planı ve eylem raporları, ülkemiz hakkında yayımlanan raporlar, AİHM basın bildirileri, yabancı devlet ve kurumlardan gönderilen yazı ve mektuplar, yabancı devlet ve kurumlara gönderilen çeşitli rapor ve bilgi notları ile önemli görülen diğer evrakların tercümesi yapılmaktadır. Tablo 92: 2015 yılı İngilizce Tercüme Bürosu Verileri İNGİLİZCE TERCÜME BÜROSU 2015 İSTATİSTİKLERİ DOSYA SAYISI SAYFA SAYISI (1000 karakter üzerinden) TERCÜME İŞLERİ BAŞVURU 41 377 KARAR 136 2.792 HÜKÜMET 131 2.553 SAVUNMASI EYLEM PLANI 36 167 EYLEM RAPORU 22 171 DİĞER EVRAK TERCÜMELERİ 373 4.138 110

METİN DÜZENLEME ÇALIŞMALARI METİN 104 1.430 UYARLAMA VE DİL DENETİMLERİ TOPLAM 843 11.628 2015 yılında 136 karar, 131 hükümet savunması İngilizce diline tercüme edilmiş, bunun yanına eylem planı, eylem raporu ve diğer evraklar ile birlikte toplam 11.628 sayfa tercüme yapılmıştır. Tablo 93: İngilizce Tercüme Bürosu 2014 yılı Tercüme Dağılımı İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞI İNGİLZCE TERCÜME BÜROSU 2015 YILI İSTATİSTİKLERİ TERCÜME İŞLERİ 0% 12% 0% 3% 24% BAŞVURU KARAR 36% HÜKÜMET GÖRÜŞÜ EYLEM PLANI 22% 2% 1% EYLEM RAPORU DİĞER EVRAK TERCÜMELERİ Tablo 94 :2015 yılı Fransızca Tercüme Bürosu Verileri FRANSIZCA TERCÜME BÜROSU DOSYA SAYISI 2015 İSTATİSTİKLERİ TERCÜME İŞLERİ BAŞVURU 48 329 KARAR 140 3442 111 SAYFA SAYISI

HÜKÜMET SAVUNMASI EYLEM PLANI 0 0 DİĞER EVRAK TERCÜMELERİ 18 177 METİN DÜZENLEME ÇALIŞMALARI METİN UYARLAMA VE DİL 29 479 DENETİMLERİ TOPLAM 235 4427 2015 yılında 140 karar, 48 başvuru Fransızca dilinden tercüme edilmiş, bunun yanına eylem planı, eylem raporu ve diğer evraklar ile birlikte toplam 4427 sayfa tercüme yapılmıştır. Tablo 95: Fransızca Tercüme Bürosu 2015 yılı Tercüme Dağılımı İNSAN HAKLARI DAİRE BAŞKANLIĞI FRANSIZCA TERCÜME BÜROSU 2015 YILI İSTATİSTİKLERİ BAŞVURU 4% 0% 11% 0% 0% 7% 78% KARAR HÜKÜMET GÖRÜŞLERİ EYLEM PLANI DİĞER EVRAK TERCÜMELERİ METİN DÜZENLEME ÇALIŞMALARI METİN UYARLAMA VE DİL DENETİMLERİ 112