ORGANİK TARIMDA BAĞ ZARARLILARININ YÖNETİMİ Dr. Özlem Altındi ndişli Bornova Zirai Mücadele M Araştırma rma Enstitüsü E-mail: mail:altindisli@yahoo.com
Ana Zararlı Salkım güvesi (Lobesia botrana)
Salkım güvesi nin çiçek ve tomurcuklarda 1. döl zararı
Salkım güvesi nin koruklarda 2. döl zararı
Salkım güvesi nin olgun tanelerde 3. döl zararı
Salkım Güvesi Tahmin-Uyarı Sistemi Amaç Bağda mücadeleyi m gerektirecek yoğunlu unluğun bulunup bulunmadığı ığını belirlemek, ilaçlama lama zaman ve sayılar larını doğru belirlemek mek, Yöntemler Eşeysel çekici tuzaklar, Etkili sıcakls caklıklar klar toplamı, Yumurta açılımının a n takibi (gözle kontrol), Asma fenolojisinin izlenmesi
Salkım güvesi eşeysel çekici tuzakları
1.döle karşı ilaçlama zamanının saptanması a) Eşeysel çekici tuzaklarda ergin sayısının tepe noktası oluştur turması, b) Akşam amüstü sıcaklıklarının n (günbat nbatımından ndan 3 saat önce-2 2 saat sonra) üst üste iki akşam am 15 C C nin üzerinde olması ve bu durumun devam etmesi, c) 1 ocak tan itibaren etkili sıcakls caklık k toplamının 120 gün-derece ye yaklaşmas ması veya bu değeri eri bulması, d) Asmaların çiçek tomurcuğu döneminde olması, e) Bağda ilk yumurta ve ilk larvanın n görülmesig lmesi, f) Yapılan kontrollerde %1 bulaşman manın saptanması halinde ilaçlaman lamanın n yapılmas lmasına karar verilir.
Salkım güvesinin karabaş dönemindeki yumurtası
2.döle karşı ilaçlama zamanının saptanması a) Ergin uçuş eğrisinde tepe noktasının oluşmas ması, b) Etkili sıcakls caklık k toplamının 520 gün-dereceg olması, c) Tanelerin koruk (saçma tanesi veya nohut iriliğinde) inde) döneminde d olması d) Bağda ikinci döle d ait yumurtaların n görülüp g p ilk larvanın n saptanması durumunda ilaçlama lama duyurusu yapılır.
3. döle karşı ilaçlama zamanının saptanması a) Ergin uçuşu eğrisinde tepe noktası nın oluşmas ması, b) 1 ocak tan itibaren etkili sıcakls caklıklar klar toplamının 1047 g. d. olması, c) Üzümlerin tatlanma başlang langıcı veya olum döneminde olması, d) Bağda 3. döle d ait yumurta ve 1. dönem d larvaların görülmesi, Bu koşullarda bulunan yumurtalar işaretlenir. i Günlük k kontrollerle işaretli i yumurtalar izlenerek larva çıkışıışı ile birlikte ilaçlamalar lamalar yaptırılır.
KÜLTÜREL ÖNLEMLER Sıcaklık k ve orantılı nemi düşürmek d için; i in; Asmayı askıya almak, Aralama ve uçu almayı asmanın n içi kısmını havadar tutacak şekilde yapmak, Bağı otlu bırakmamak. b
Ekolojik Tarımda Salkım güvesi için izin verilen pestisitler Etkili madde adı ve % Form. Doz/100 l Ticari adı Bacillus thuringiensis (10000 IU/mg mg)+ )+Şeker Spinosad 480 g/l S.C. +Toz Sıvı 300 ml+ 1000 g 10 ml MVP Laser
Ege Bölgesinde Salkım Güvesi (Lobesia botrana Den.-Schiff.) ile Mücadelede Çiftleşmeyi Engelleme Tekniği nin Kullanılması
Çiftleşmeyi Engelleme Tekniği nedir? Dişiler iler tarafından doğal olarak salgılanan lanan eşeysel eysel feromonun, yapay olarak sentezlenip çeşitli yöntemler y ve yayıcı araçlar kullanılarak larak hedef alana yayılmas lması, oluşturulan yapay yoğun koku nedeniyle erkek bireylerin çiftleşmek üzere dişilere ilere ulaşmas masının n engellenmesidir.
Çiftleşmeyi engelleme yönteminden y olumlu sonuçlar alabilmek için; i in; 1. Kullan anılacağı bahçelerde izolasyon iyi sağlanma lanmalı, bu amaçla sınırlarda daha fazla yayıcı kullanılma lmalı, 2. Populasyon eşeysel eysel çekici tuzaklarla takip edilmeli, i, düşük d k ve orta yoğunluktaki populasyonlarda kullanılma lmalı, 3. Uygulandığı bahçelerde her döl d l içini in meyve sayımlar mları titizlikle yapılma lmalı, 4. Kullanılan lan yayıcılar taze olmalıdır.
Çiftleşmeyi engelleme yönteminin mekanizması
Materyal Salkım m güvesi g eşeysel e eysel çekici tuzakları (Pherocon tip), Her biri 172 mg (E,Z)- 7,9-dodecadienyl acetate içeren spesifik yayıcılar (Isonet-L) L).
Uygulama Alanının Büyüklüğü? Bir bağ denizinin ortasında yer alıyorsa en az 16 hektar, Bir bağ denizinin kenarında nda yer alıyorsa en az 12 hektar olmak zorundadır. r.
Yayıcı Dozu ve Uygulama Şekli: Her sıra s üzerinde 7 m de bir (1 yayıcı/2 /21-2222 m 2 ), bağı ğın n sınırlars rları boyunca ise 2 m de bir 620-650 yayıcı/ha Etki süresi: s 150-160 160 gün g Sezon boyunca bir kez kullanılır. Ağaçlara uygulama: Bağların n kenarında nda yer alan ağaçlara a yerden 2 m yükseklikte y 2 m de bir çepeçevre evre yayıcı asılır. Tampon uygulaması: Uygulama alanına na 80-100 m den daha yakın n bir ilaçlı bağ varsa izolasyon içinin ÇE bağı ğına a sınır s r olan kısmına 30 m derinliğinde inde 7 m de bir yayıcı asılır.
Nasıl Uygularız? 1 Ocak' tan itibaren günlg nlük k maksimum sıcaklık k toplamı 1000 C ' C ' a yaklaştığı ığında (mart sonu-nisan nisan başı şı) ) deneme bağlar larına feromon tuzakları asılır.
İlk ergin yakalanışı ışıyla birlikte, yayıcılar bağın içerisinde e her sıra s üzerinde 7 m (1 yayıcı/2 /21-2222 m 2 ), kenarlarında a 2 m ara ile asılır. Böylece hektara en çok 750 adet yayıcı kullanılır.
Ağaçlara yayıcı asılması
Birbirine komşu u iki bağa ÇE uygulanacaksa!
İki bağı ğın n arası 5 m m den az ise 2 m 7 m 2 m 7 m 7 m 5 m Yayıcı Arada kalan kenar sıralara s bağı ğın n içi sıralarında olduğu u gibi 7 m m de bir, dışd sıralara 2 m m de bir yayıcı asılır. En dışd ışta kalan sıra s başı ve sıra s sonlarına na bir sırada s tek, bir sırada çift yayıcı asılmas lması unutulmamalıdır.
İki bağı ğın n arası 5-10 m ise 2 m 5 m 2 m 7 m 7 m 5-10 m Yayıcı Arada kalan kenar sıralara s 5 m m de bir, dışd sıralara 2 m m de bir yayıcı asılır. En En dışd ışta kalan sıra s başı ve sıra s sonlarına na bir sırada s tek, bir sırada çift yayıcı asılmas lması unutulmamalıdır.
İki bağı ğın n arası 15 m m den fazla ise 2 m 2 m 2 m 7 m 7 m >15 m Yayıcı Hem arada kalan kenar sıralara s ve hem de dışd sıralara 2 m m de bir yayıcı asılır. En En dışd ışta kalan sıra s başı ve sıra s sonlarına na bir sırada s tek, bir sırada çift yayıcı asılmas lması unutulmamalıdır.
Çiftleşmeyi Engelleme Tekniği nin etkisinin değerlendirilmesi Eşeysel çekici tuzaklarda haftalık k ergin kontrolü Her dölde d yumurta ve larvaların n beklendiği kritik dönemlerde d bulaşma oranının saptanması Kenarda ve ortada ayrı ayrı 100 salkım/ha
Karar Verme Bulaşma oranı % 5-6 5 nın üzerinde ise uygun bir insektisitle ilaçlama lama yapılır.
Strateji ÇE E yönteminin y uygulandığı ilk yıl y l 1. dölde d bulaşma oranı % 5 5 in üzerinde ise ÇE E yöntemi y ile birlikte yararlılar ları da koruyup desteklemek için i in 1. döle d karşı biyolojik bir preparat kullanılarak larak başlang langıç populasyonu düşürülmelidir. 2. ve 3. döllerde d bulaşma oranı en fazla % 5-65 civarında ise yöntem y tek başı şına yeterli ve başar arılı kabul edilir.
Doğru
Doğru
Yanlış
Yanlış
BAĞ MAYMUNCUKLARI (Otiorhnychus spp., Megamecus shevketi) a b c Erginleri (a); ilkbaharda kabarmakta olan gözlerde (b), genç aşı, filiz ve daha sonra yapraklarda (c) beslenerek zarar oluştururlar.
KÜLTÜREL ÖNLEMLER Bağın n içinde i inde veya çevresinde kışk ışlayabileceği barınak yerleri yok edilmeli, Bağ otlu bırakb rakılmamalı.
Örnekleme zamanı: Mart başı EZE: 10 yenik göz/25 g asma
MEKANİK K MÜCADELEM Asmaların n kalın n dal ve gövdelerine g silikonize elyaf bağlanarak erginlerin gözlere g ulaşı şıp zarar yapması engellenir.
Elyafa takılan Maymuncuk erginleri
BAĞ TRİPSLER PSLERİ Anaphothrips vitis Haplothrips globiceps Drepanothrips reuteri Drepanothrips reuteri ergini Drepanothrips reuteri larvası
Thrips ergin ve larvalarının genç yapraklarda emgi yaparak beslenmesi sonucu boşalan epidermis hücreleri nedeniyle emgi yerlerinde beyaz lekeler, Emgi yerlerinin kuruyup yırtılması sonucu delik deşik bir görüntü
Dişilerin tanelere yumurta bırakırken açtığı etrafında hale şeklinde beyazlıklar yara
KÜLTÜREL ÖNLEMLER Bağın n içinde i inde veya çevresinde kışk ışlayabileceği barınak yerleri yok edilmeli, Konukçusu usu olan diğer bitkiler bağı ğın n içinde i inde ve etrafında bulundurulmamalı.
Örnekleme zamanı: Mart -Mayıs EZE: ort.. 2-32 trips/g /göz
Orius sp. ergin ve larvası. Scolothrips sp. ergini Predatör akarlar
Ekolojik Tarımda Bağ tripsleri ne karşı kullanılan pestisitler Etkili madde adı ve oranı (%) Chrysanthemum cinerariaefolium (Pyrethrin) Spinosad 480 g/l Form. W.P. Sıvı Doz (100 l su) Türkiye de ruhsatı yok Türkiye de ruhsatı yok Ticari adı Natural Pyrethrin Laser
BAĞ YAPRAKUYUZU (Eriophyes vitis) Yaprakların alt yüzünde emgi yaparak önce gümüş renkli daha sonra kahverengi lekeler Emgi yaptığı yerlerde yaprağın üst yüzüne doğru kabartılar
Örnekleme zamanı: Nisan-Haziran EZE: 25 asmada ilk belirti
Ekolojik Tarımda Bağ yaprakuyuzu na karşı kullanılan pestisitler Etkili madde adı ve oranı (%) Form. Doz (100 l su) Ticari adı Kükürt % 92 Toz 3500 g/da Donatım m Toz Kükürt % 73 W.P. 500 g Super Sulphur Kükürt % 80 W.P. 490 g Thiovit vb.
BAĞ YAPRAKPİRELERİ (Empoasca spp.) BAĞ ÜVEZİ (Arboridia adanae) Bağ yaprakpiresi ergini Bağ yaprakpiresi nimfi Bağ üvezi nimfi
Ergin ve nimflerin emgisi sonucu yaprakların alt yüzeyinde bitki doku ve damarlarında soluk renkli emgi lekeleri, Yaprak kenarlarında renk açılmaları meydana getirir. Yaprak dökülmeleri nedeniyle kışa zayıf giren çubuklar
KÜLTÜREL ÖNLEMLER Bağ üvezi nin bulunduğu u yerlerin yakınında nda böğürtlen ve yabani gül g l yetiştirilerek tirilerek parazitoidi Oligosita pallida nın etkinliği artırılabilir. Bağ yaprakpireleri nin sorun olduğu yerlerde bağ yabancıotlu bırakılmamalı ve sulanmalıdır.
Örnekleme zamanı: Nisan-Haziran EZE: ort.. 5 birey/yaprak
Chrysoperla carnea ergini, yumurtaları ve larvası
Dişi Anagrus sp. Parazitli Bağ üvezi yumurtası
Azadirachta indica (Azadirachtin) Ekolojik Tarımda Bağ yaprakpireleri ne karşı kullanılan pestisitler Etkili madde adı ve oranı (%) Chrysanthemum cinerariaefolium (Pyrethrin) Ryania speciosa (Ryanodine) Form. W.P. Sıvı Sıvı Doz (100 l su) Türkiye de ruhsatı yok Türkiye de ruhsatı yok Türkiye de ruhsatı yok Ticari adı Natural Pyrethrin Neemazal T/S
BAĞ FİLOKSERASI ( (Viteus vitifoliae) Tanımı Köklerde yaşayan ayan formuna Radisikol= Kök k filokserası,, yapraklarda yaşayan ayan formuna Gallikol=Yaprak filokserası denir.
Larvalar ilk çıktığında gözle g görülemeyecek g kadar küçük üçük, yeşilimsi sarı renklidir. Dört gömlek g değiştirip ergin olurlar. Yaprak gali içindeki dişi ve yumurtalar Erginin elektron mikroskop ile çekilmiş resmi
Kök Formu (Radisikoller) nun beslendiği ince köklerde emgi sonucu şişkinlikler (Nodosite), kalın ve sert kökler üzerinde büyük yumrular (Tuberosite) meydana gelir. Nodosite ve tuberositelerin çürüyüp dağılması ve bu durumun sürekliliği omcanın kurumasına neden olur.
Belirtileri Zamanla sürgs rgünlerde genel bir durgunluk, Omcada zayıfl flık, Yapraklarda küçük üçülme ve sararma, Boğum aralarında daralma, Yeterince odunlaşamayan amayan çubukların n kışık ışın n soğuktan etkilenmesi, Salkımlarda seyrek tane oluşumu, umu, normal şekerlenme ve renklenmenin olmaması, Birkaç yıl l içinde i inde bağı ğın n içinde i inde omcaların kümeler halinde kuruması,
Bağın içerisinde filoksera ile bulaşık alanlar
KÜLTÜREL ÖNLEMLER Zararlının emgisine reaksiyon olarak bitkinin oluşturdu turduğu u mantar tabakası amerikan asmalarında çok daha kalın n olduğundan undan % 60 dan az kumlu topraklarda bağ tesis edilecekse toprağı ğın n tipine, kireç oranına, na, bölgenin b iklim koşullar ullarına ve üzerine aşılanacak üzüm çeşidine uygun Filoksera ya dayanıkl klı amerikan anaçlar ları kullanılmal lmalıdır. Filoksera nın bulunduğu u bölgelerden b temiz bölgelere topraklı veya topraksız z asma fidan ve çubukları nakledilmemelidir. Kumlu topraklarda filoksera hareketsizleşti tiği i için i in yeni tesisler bu tip topraklara kurulmalıdır. r.
UNLU BİT B T ( (Planococcus citri) Bitki özsuyunu emdiği için asmada zayıflama, Üründe azalma, Salgıladığı tatlımsı madde üzerinde üreyen saprofit mantarların oluşturduğu fumajin, Fumajin özümlemeye engel olduğu için üzümde kalite düşüklüğü
KÜLTÜREL ÖNLEMLER Çok su tutan taban arazide ve gölgelik g yerlerde bağ kurulmamalıdır. r. Zorunluluk varsa asmalar seyrek dikilmeli ve yüksek y terbiye sistemi kullanılmal lmalıdır. Bulaşık k asmaların n yaprakları seyreltilmeli, salkımlar mların n havalanması sağlanmal lanmalıdır. Kış budaması sırasında kışk ışladığı kabuklar soyulup yakılırsa yoğunlu unluğu önemli ölçüde azalır.
Örnekleme zamanı: Haziran-Ağustos EZE: yeşil aksamda ıslaklık
KAHVERENGİ KABUKLUBİT (Parthenolecanium corni) Bitki özsuyunu emmesi sonucu asmada zayıflama, Salgıladığı tatlımsı maddeler üzerinde saprofit mantarların üremesi sonucu özümleme ve solunumun engellenmesi Zarar gören tanelerde kararma (Bu durum üzüm kurutulduktan sonra da devam eder).
KÜLTÜREL ÖNLEMLER Zararlının n kendini tesbit ettiği i yılly llık çubuklar ilkbaharda budandığı ığında bağı ğın yakınından ndan uzaklaştırılmal lmalıdır. Bulunduğu dallar üzerinde ezilmesi de zararlı yoğunlu unluğunu unu azaltır.
Örnekleme zamanı: Mart-Kas Kasım EZE: yumurta açılma a oranı % 60 iken
Ekolojik Tarımda Unlubit ve Kahverengi Kabuklubit e karşı kullanılan pestisitler Etkili madde adı ve oranı (%) Form. Doz (100 l su) Ticari adı Yazlık k yağlar 700-850 g/l Sıvı 1000 ml Porkon, Opron
İKİNOKTALI KIRMIZI ÖRÜMCEK (Tetranychus urticae) Ergin ve nimflerin yapraklarda emgi yaparak beslenmesi sonucu küçük odacıklar halinde açık sarımsı lekeler
Daha sonra bu yapraklarda sararma ve kuruyarak dökülme, Yaprağın alt yüzeyinde beslendikleri yerde ağ ve iplikler
KÜLTÜREL ÖNLEMLER Bağ otlu bırakb rakılmamalıdır. Mümkünse yol tozlarına karşı alınmal nmalıdır. önlem Yararlılar korunarak, etkinlikleri arttırılarak, bulunmayan yerlere bulaştırılarak ve üretilip salmak suretiyle biyolojik mücadelede kullanılabilir.
Bir avcı akar günde 10 20 kırmızıörümcek tüketebilir. İkinoktalı kırmızıörümcekmcek Avcı akar Typhlodromus sp.
Nabis sp. Scolothrips sp.
Coccinellid erginleri
Coccinellid yumurtaları Coccinellid larvaları
Chrysoperla carnea ergini, yumurtaları ve larvası
Predatör akarlar
Orius sp. ergin ve larvası
Örnekleme zamanı: Nisan-Eyl Eylül EZE: ort.. 8 hareketli birey/asma
Ekolojik Tarımda İkinoktalı kırmızıörümcek e karşı kullanılan pestisitler Etkili madde adı ve oranı (%) Form. Doz (100 l su) Ticari adı Yazlık k Yağlar Azadirachta indica (Azadirachtin) Sıvı Sıvı Türkiye de ruhsatı yok Türkiye de ruhsatı yok Neemazal T/S
Asma Ağustos Böceği Mekanik MücadelesiM Yumurta Zamanı: Ağustosta tesadüfen seçilen 100 adet yumurta bırakılmış dalın n % 50 sinde yumurtalar pembe renk aldığı ığında, Uygulama Şekli: Yara yerlerinin altından kesilen dallar güneş altında bırakılarak 24 saat içinde i inde dalların n suyunun çekilmesi ve yumurtaların ölmesi sağlan lanır. Ergin Zamanı: Haziran sonu- temmuz sonu sabah saatlerinde, Uygulama Şekli: Uyuşukuk halde bulunan erginler elle toplanıp imha edilir. Asma ağustos a böceb ceği nimfleri gelişmesini 5 yılday tamamladığı için in mücadele m en az 5 yıl y üst st üste sürmelidir. s
Asma ağustos böceği ergini
Teşekk ekkürler 1992 Ekolojik Tarım m Organizasyonu Derneği