Dr. Cengiz Serhat KONURALP İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İcra ve İflas Hukukunda İhtiyati Tedbirler
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR... XVII GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM İCRA VE İFLAS HUKUKU AÇISINDAN İHTİYATİ TEDBİR KURUMU I. İhtiyati Tedbirlerin İşlevi ve İhtiyati Tedbir Kavramı...3 A. İhtiyati Tedbir Kararlarının Gerekliliği...3 B. İhtiyati Tedbirin Tanımı...7 C. İhtiyati Tedbirlerin Türk Hukuku nda ve Mukayeseli Hukukta Düzenleniş Biçimi...9 II. İhtiyati Tedbirlerin İcra ve İflas Hukukundaki Yeri ve Önemi...11 A. Derdest İcra ve İflas Takiplerinde İhtilafların Yargı Merciine İntikali...11 1. Genel Olarak...11 2. Alman Hukuku nda İcra Takiplerine ve Aciz Haline İlişkin Düzenleme...12 a. Genel Olarak...12
X b. Alman Hukuku nda İcra Teşkilatı...14 c. Alman Hukuku nda İcra Takibi Sırasında Ortaya Çıkan İhtilafların Yargı Mercilerine İntikali...16 (1) İtiraz (Die Erinnerung)...17 (2) Acele Şikâyet (Die Sofortige Beschwerde)...18 (3) İcraya Karşı Dava (Die Vollstreckungsgegenklage)...18 (4) İstihkak Davası (Die Drittwiderspruchsklage)...19 d. Alman Hukuku nda Aciz Usulüne İlişkin Düzenleme... 20 3. İsviçre Hukuku nda İcra ve İflas Takiplerine İlişkin Düzenleme... 25 4. Türk Hukuku nda İcra ve İflas Takibi Sırasında Ortaya Çıkan İhtilafların Yargı Mercilerine İntikali... 28 B. İcra ve İflas Kanunu Uyarınca Yargı Organlarına Başvurulan Hallerde İhtiyati Tedbir Kararı Verilebilip Verilemeyeceği...31 1. Alman Hukuku...32 2. İsviçre Hukuku...35 3. Türk Hukuku...35 III. İhtiyati Tedbirlerin Amacı...39 A. Genel Olarak...39 B. Teminat Amaçlı İhtiyati Tedbirler (Sicherungsverfügung)... 40 C. Düzenleme Amaçlı İhtiyati Tedbirler (Regelungsverfügung)...41 D. Eda Amaçlı İhtiyati Tedbirler (Leistungsverfügung)...42 IV. İhtiyati Tedbirlerin Hukuki Niteliği...45 A. Geçici Hukuki Himaye...45 B. Geçici Hukuki Himaye Tedbirlerinin Özellikleri... 48 C. Geçici Hukuki Himaye Tedbirlerinin Adalet Sistemine Katkıları... 50 D. İcra ve İflas Hukukunda Yer Alan Bazı Geçici Hukuki Himaye Tedbirleri...51
XI İKİNCİ BÖLÜM İCRA VE İFLAS KANUNU NDA DÜZENLENEN İHTİYATİ TEDBİR HALLERİ İLE MAHKEMELERİN BU HALLER DIŞINDA İCRA VE İFLAS İŞLERİNE İLİŞKİN OLARAK VERDİKLERİ İHTİYATİ TEDBİR KARARLARI I. Genel Olarak...55 II. Şikâyet Üzerine İcranın Durdurulması...57 A. Genel Olarak...57 B. İcra ve İflas Kanunu m.22 Uyarınca İcranın Durdurulması...58 III. Gecikmiş İtiraz Üzerine Takibin Durdurulması... 60 A. Genel Olarak... 60 B. Adi Haciz Yoluyla Takiplerde Gecikmiş İtiraz ve Bunun Üzerine Takibin Durdurulması...62 C. Kambiyo Senedine Dayanan Haciz Yoluyla Takiplerde Gecikmiş İtiraz ve Bunun Üzerine Takibin Durdurulması... 64 D. Kira Bedelinin Ödenmemesi Sebebiyle Gayrimenkulün İlamsız Takip Yoluyla Tahliyesi Prosedüründe Gecikmiş İtiraz ve Bunun Üzerine Takibin Durdurulması... 64 E. Kira Süresinin Bitmesi Sebebiyle Gayrimenkulün İlamsız Takip Yoluyla Tahliyesi Prosedüründe Gecikmiş İtiraz ve Bunun Üzerine Takibin Durdurulması...65 F. Kambiyo Senedine Dayanan İflas Yoluyla Takiplerde Gecikmiş İtiraz...65 G. Borçlunun Üçüncü Şahıslardaki Mal ve Alacaklarının Haczi Prosedüründe Gecikmiş İtirazda Bulunulması ve Bunun Üzerine Takibin Durdurulması (İİK m.89/5)...67 IV. Menfi Tespit Davalarında Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları... 69 A. Genel Olarak... 69 B. İcra Takibinden Önce Açılan Menfi Tespit Davalarında İhtiyati Tedbirler...70
XII C. İcra Takibinden Sonra Açılan Menfi Tespit Davalarında İhtiyati Tedbirler...71 D. Adi Haciz Yoluyla Takip Dışındaki Diğer Takip Yollarında Menfi Tespit Davaları ve Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları..73 1. Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yoluyla Takiplerde Menfi Tespit Davaları ve Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları...74 2. İlamlı İcrada Menfi Tespit Davaları ve Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları...74 3. Menkul Rehninin ve İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takiplerde Menfi Tespit Davaları ve Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları...76 4. Kiralanan Taşınmazların İlamsız İcra Yoluyla Tahliyesinde Menfi Tespit Davaları ve Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları...78 5. İflas Yoluyla Takiplerde Menfi Tespit Davası Sorunu... 80 E. İcra Takiplerine Etkileri Bakımından İİK m.72/2 ve m.72/3 ten Farklı Olan Sahtelik Davaları... 83 F. İcra ve İflas Kanunu m.89/3 te Öngörülen Üçüncü Kişinin Takip Alacaklısına Karşı Açtığı Menfi Tespit Davası... 86 V. İstihkak İddiası ve İstihkak Davasında İhtiyati Tedbirler... 88 A. Genel Olarak... 88 B. Hacizden Doğan İstihkak İddiası ve İstihkak Davasında İhtiyati Tedbirler...91 1. Genel Olarak...91 2. İstihkak İddiasına İtiraz Üzerine İcra Mahkemesinin Verebileceği Takibin Ertelenmesi Kararı... 92 3. İcra ve İflas Kanunu m.97/9 a Göre Açılabilecek İstihkak Davalarında Takibin Ertelenmesi...95 4. İcra ve İflas Kanunu m.97/10 Uyarınca Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararı... 96 C. Mükellefiyetler Listesine İtiraz Üzerine İstihkak Davasına İlişkin Hükümlerin Uygulanması... 97
XIII D. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Yapılan Takiplerde İstihkak İddiası...98 VI. İhalenin Feshi Davasında Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları...98 A. Genel Olarak...98 B. İhalenin Feshi Davasında İhtiyati Tedbir Kararı... 100 C. İflas Masasına Ait Malların Açık Artırma Yoluyla Satışı Sonrasında İhalenin Feshi... 102 VII.Kambiyo Senetlerine Dayanan Haciz Yoluyla Takiplerde (İİK m.168-170/b) İhtiyati Tedbirler... 103 A. Genel Olarak... 103 B. Borca İtiraz Halinde Takibin Geçici Olarak Durdurulması (İİK m.169/a,2)... 104 C. İmzaya İtiraz Halinde Takibin Geçici Olarak Durdurulması (İİK m.170/2)... 107 VIII.İflasın Ertelenmesi Prosedüründe İhtiyati Tedbirler... 109 A. Genel Olarak... 109 B. İflasın Ertelenmesi Talebinin İncelenmesi Sırasında Alınabilecek İhtiyat Tedbir Kararı...111 IX. İflas Dairesinin Görevi Uyarınca İcra Mahkemesine Müracaatla İtiraz Ettiği Hallerde (İİK m.223/son) İhtiyati Tedbirler...114 X. İflasta Sıra Cetveline İtiraz Üzerine Alınabilecek İhtiyati Tedbirler... 115 A. Genel Olarak... 115 B. Sıra Cetveline İtiraz Davasında Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararı...116 XI. Paraların Dağıtılması Aşamasında Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları...118 A. Genel Olarak...118 B. Pay Cetveli ve Son Hesaba Şikâyet Üzerine Paraların Dağıtımının Geçici Olarak Ertelenmesi...119 XII.İptal Davalarında İhtiyati Tedbir Kararları... 120
XIV XIII.Konkordato Prosedüründe Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları... 124 A. Genel Olarak... 124 B. İflas Dışı Konkordato Sırasında Verilebilecek İhtiyati Tedbir Kararları... 127 C. İflas İçi Konkordato Sırasında Verilebilecek İhtiyati Tedbir Kararları... 131 D. Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordatoda Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları... 133 XIV.Sermaye Şirketleri ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırılması Sürecinde Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararları... 135 XV.Fevkalâde Mühlet Talebi Üzerine Verilebilecek İhtiyati Tedbir Kararları... 142 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İCRA VE İFLAS HUKUKUNDA İHTİYATİ TEDBİR USULÜ I. Genel Olarak... 145 II. İcra ve İflas Hukukunda İhtiyati Tedbir Kararı Alınması Usulü... 146 A. İhtiyati Tedbir Talebi... 146 B. İhtiyati Tedbir Kararının Alınma Zamanı... 148 C. İhtiyati Tedbir Talebinde Bulunanın Teminat Göstermesi Sorunu... 149 D. İhtiyati Tedbirde Görevli ve Yetkili Mahkeme... 153 E. İhtiyati Tedbir Talebinin İncelenmesi Usulü... 155 1. Yargılama Usulü... 155 2. İncelemenin Kapsamı ve Sınırı... 157 3. İspat ve Deliller... 158 F. İhtiyati Tedbir Talebinin Karara Bağlanması...161 1. İhtiyati Tedbir Kararı...161
XV 2. Alınabilecek İhtiyati Tedbir Kararlarının Uyuşmazlık Konusuyla Sınırlı Olması... 162 III. İhtiyati Tedbirin Sona Ermesi... 163 A. İhtiyati Tedbirin Kendiliğinden Sona Ermesi... 164 1. Kanuni Süre İçinde Dava Açılmaması... 164 2. İhtiyati Tedbirin Nihai Kararın Kesinleşmesiyle Sona Ermesi... 165 B. İhtiyati Tedbirin Mahkeme Kararlarıyla Sona Ermesi... 167 1. İhtiyati Tedbir Kararına İtiraz... 167 2. İhtiyati Tedbirin Teminat Karşılığında Kalkması... 168 3. İhtiyati Tedbirin Durum ve Şartların Değişmesi Nedeniyle Kalkması... 169 IV. İhtiyati Tedbirden Doğan Tazminat Davası...170 SONUÇ...175 KAYNAKÇA... 179