REKABET HUKUKUNDA TAZMİNAT TALEPLERİ

Transkript

1 Dr. Murat ŞAHİN Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi REKABET HUKUKUNDA TAZMİNAT TALEPLERİ ABD, AB ve Türk Rekabet Hukuklarında

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR... XVII GİRİŞ...1 Birinci Bölüm Rekabet Hukukunda Yaptırım Türleri 1. Rekabet Hukukunda Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Yaptırımları Kamu Hukuku Yaptırımları ABD rekabet hukukunda kamu hukuku yaptırımları AB rekabet hukukunda kamu hukuku yaptırımları Türk rekabet hukukunda kamu hukuku yaptırımları Özel Hukuk Yaptırımları Kamu Hukuku Yaptırımları ve Özel Hukuk Yaptırımları Arasındaki İlişki...18 İkinci Bölüm ABD Rekabet Hukuku 2. ABD Rekabet Hukukunda Genel Olarak Tazminat Talepleri...21

3 X 2.1. ABD Rekabet Hukukunda Tazminat Taleplerinin Maddi Hukuka İlişkin Esasları Zarar kavramı ve zararın belirlenmesi Doğrudan zarar kriteri Normun koruma amacı kriteri Normun koruma amacı kriterinin uygulanmasında kullanılan yöntemler Nedensellik bağı Kusur şartı Zararın intikali savunması ve dolaylı alıcı kuralı Üç kat tazminat Tazminat hesaplaması Tazminat hesaplamasında kullanılan yöntemler Müteselsil sorumluluk ve zamanaşımı Pişmanlık programlarının tazminat taleplerine etkisi ABD Rekabet Hukukunda Tazminat Taleplerinin Usûl Hukukuna İlişkin Esasları Tazminat davalarında taraflar Davacı taraf Davalı taraf İspat yükü Deliller ve ikamesi Yargılama giderleri Topluluk davası Topluluk davası tanımı Topluluk davasının kabul edilmesinin ön şartları Topluluk davasının yürütülmesi Topluluk davası sonucunda verilen hükmün etkisi Rekabet ihlâllerinde topluluk davası Alternatif uyuşmazlık çözüm yolları Müzakere...62

4 XI Arabuluculuk Kısa yargılama Tahkim Üçüncü Bölüm AB Rekabet Hukuku 3. Avrupa Birliği Rekabet Hukukunda Tazminat Talepleri AB Rekabet Hukukunda Genel Olarak Tazminat Talepleri /2003 Sayılı tüzükle getirilen değişiklikler ve tazminat taleplerine olan etkisi Adalet Divanı nın courage ve manfredi kararları Yeşil kitap, beyaz kitap ve komisyon çalışma belgelerinde ele alınan konular ve bunlara ilişkin görüşler AB Rekabet Hukukunda Tazminat Taleplerinin Maddî Hukuka İlişkin Esasları Zarar kavramı ve zararın belirlenmesi Normun koruma amacı kriteri Nedensellik bağı Kusur şartı Zararın intikali savunması ve dolaylı alıcı kuralı Tazminat hesaplaması Müteselsil sorumluluk ve zamanaşımı Pişmanlık programlarının tazminat taleplerine etkisi AB Rekabet Hukukunda Tazminat Taleplerinnin Usûl Hukuka İlişkin Esasları Yetkili mahkeme Uygulanacak hukuk Tazminat davalarında taraflar Davacı taraf Davalı taraf...101

5 XII İspat yükü Deliller ve ikamesi Bilirkişilik Yargılama giderleri Topluluk davası Alternatif uyuşmazlık çözüm yolları Avrupa Birliği Üyesi Bazı Ülkelerde Mevcut Durum Almanya İtalya Fransa Birleşik Krallık Dördüncü Bölüm Türk Rekabet Hukuku 4. Türk Rekabet Hukukunda Tazminat Taleplerinin Maddî Hukuka İlişkin Esasları Genel olarak haksız fiilin unsurları ve haksız fiil sorumluluğu Hukuka aykırılık Hukuka aykırılık kavramı Hukuka uygunluk sebepleri Fiil Zarar Maddi zarar ve maddi zararın çeşitleri Fiilî zarar - yoksun kalınan kâr Şahsa verilen zarar, şeye verilen zarar ve diğer zararlar Doğrudan zarar- dolaylı zarar- yansıma zarar Manevi zarar Nedensellik bağı Normun koruma amacı kriteri

6 XIII Kusur Rekabet hukukunda haksız fiilin unsurları ve haksız fiil sorumluluğu Hukuka aykırılık ve hukuka aykırılığın tespiti Hukuka aykırı fiiller Rekabeti sınırlayan anlaşma, teşebbüs birliği kararı ve uyumlu eylemler Anlaşma Uyumlu eylemler Teşebbüs birliği kararları ve eylemleri Hakim durumun kötüye kullanılması Hakim durumun belirlenmesi Hakim durumun kötüye kullanılması Birleşme ve devralmalar Birleşme ve devralmaların (yoğunlaşmaların) denetlenmesi İzinsiz gerçekleştirilen birleşme ve devralmalar Hukuka uygunluk sebepleri Rekabet hukukunda uygulama kabiliyeti olan genel sorumluluk hukukuna özgü hukuka uygunluk nedenleri Rekabet hukukuna özgü hukuka uygunluk nedenleri Bireysel muafiyet ve grup muafiyeti Menfi tespit kararı ve birleşme ve devralmaya izin verilmesi Hoş görülebilirlik kuralı Zarar Müspet zarar Menfi zarar Fiilî zarar Yoksun kalınan kâr

7 XIV Doğrudan zarar ve dolaylı zarar Yansıma zarar Manevi zarar Çeşitli rekabet ihlâllerinde oluşabilecek zarar Uygun nedensellik bağı Normun koruma amacı kriteri Kusur Zararın intikali savunması ve dolaylı alıcı kuralı Rekabet hukukunda haksız fiil sorumluluğunda zararın belirlenmesi ve tazminatın hesaplanması Zararın belirlenmesi Fiilî zararın belirlenmesi Yoksun kalınan kârın belirlenmesi Zararın ispatı Zararın belirlenmesinde esas alınacak tarih Denkleştirme Zararın belirlenmesinde Rekabet Kurulu kararlarının etkisi Tazminatın hesaplanması ve tenkıs sebepleri Üç kat tazminat Üç kat tazminat sorumluluğunun niteliği Üç kat tazminat sorumluluğunun şartları Üç kat tazminat sorumluluğunda tazminat miktarının hesaplanması Müteselsil sorumluluk ve zamanaşımı Pişmanlık programlarının tazminat taleplerine etkisi RKHK m. 16 kapsamında işbirliği Yeni pişmanlık yönetmeliği İhlâli gerekleştiren teşebbüslere para cezası verilmemesi ve cezalarda indirim hâlleri...211

8 XV Yönetici ve çalışanlara para cezası verilmeyecek hâller ve cezalarda indirim Tazminat talepleri bakımından pişmanlık yönetmeliğine ilişkin görüş ve değerlendirmelerimiz Türk Rekabet Hukukunda Tazminat Taleplerinin Usûl Hukukuna İlişkin Esasları Adli yargı - rekabet kurumu ilişkisi Genel olarak adli yargı - rekabet kurumu ilişkisi Mevcut uygulama çerçevesinde adli yargı - rekabet kurumu ilişkisi Uyuşmazlığa ilişkin bir soruşturmanın olmaması Uyuşmazlığa ilişkin bir soruşturmanın devam ediyor olması Uyuşmazlığa ilişkin bir karar verilmiş olması Görevli mahkeme Yetkili mahkeme Uygulanacak hukuk Tazminat davalarında taraflar Davacı taraf Rekabet hukuku kurallarına aykırı anlaşmanın taraflarının birbirleri hakkında tazminat davası açabilmeleri Tüketiciler ve diğer müşteriler Rakip teşebbüsler Davalı taraf İspat yükü İspat ölçüsü Deliller ve ikamesi Bilirkişilik Yargılama giderleri Topluluk davası Topluluk davası kavramı

9 XVI Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Türk Ticaret Kanunu nda topluluk davası Türk medeni usul hukukunda mevcut durum ve rekabet hukuku bakımından çözüm önerileri Tahkim ve alternatif uyuşmazlık çözüm yolu olarak arabuluculuk Tahkim Arabuluculuk Geçici hukukî korumalar Türk Rekabet Hukukunda Tazminat Taleplerine İlişkin Öneriler Tazminat talep hakkına ilişkin öneriler Zararın tazminine ilişkin öneriler İspat yükü ve mahkemelerin yetkisine ilişkin öneriler Türk Rekabet Hukukunda Tazminat Davalarına İlişkin Düzenlemelerin AB Rekabet Hukukundaki Gelişmelere Uygunluğu Maddi hukuka ilişkin değerlendirmeler Usûl hukukuna ilişkin değerlendirmeler SONUÇ KAYNAKÇA