İÇİNDEKİLER Ö N S Ö Z...vü KISALTMALAR... xxv SİMGELER...xxvii GRAFİK LİSTESİ...xvü TABLO LİSTESİ... *xi KUTU LİSTESİ...xxiv ioöfüm i. s ir iş...3 1.1 Potansiyel Büyüme Hızı ve Para Politikası...4 1.2 Fiyat istikrarı ve Para Politikası...10!.3 Finansal istikrar ve Para Politikası... 12 1.4 Krizlerde Faiz Haddi, Döviz Kuru ve Döviz Rezervi...14 1.5 Para Arzı mı. Kısa Vadeli Faiz mi? Merkez Bankaları Hangisini Kullanıyorlar?... 19 SONNOTLAR... 21 holüm 2. PARA TALEBİ... 25 2.1 Paranın ilk işlevi: Değişim Aracı Olarak P ara...27 2.2 Paranın Diğer işlevleri: Hesap Birimi ve Değer Saklama Aracı Olarak Para...28 2.3 Paranın İşlevsizliği...29 2.4 Fayda Fonksiyonunda Para...32 2.5 G eçm işten Günümüze Bazı Para Talebi Kuramlarına Kısa Bir Bakış 33 2.6 Elektronik Devrim ve Para... 39 2.7 'Başkalarının Parasını Kullanmak': Dolarizasyon... 41 2.8 Uygulama: Türkiye'de Bazı Parasal Büyüklüklerin Gelişimi ve Bir Dolarizasyon Göstergesi olarak Yabancı Para M evduat... 42 E ki... 45 SORULAR...49 SONNOTLAR... 50 e n ç o,. * r C D î^r o ^ r. ------- p Parasal iktisat: Kuram ve Politika % xi
6.3 Kısa Dönem de ve Açık Ekonomide Genel D enge... 191 6.4 IS-PP-AS: Faiz Haddini Belirleyen Bir Merkez Bankası ve Genel D enge... 196 6.5 Uygulama 1: Türkiye'de Ekonomiye Duyulan Güven ve Özel Yatırım H arcam aları... 209 6.6 Uygulama 2: Özel Yatırım ve Tüketim Harcamalarının Göreli Oynaklığı... 21ü SORULAR...211 SONNOTLAR... 212 küfüm 7. fjöiüm S, PARASAL AKTARMA KANALLARI...215 7.1 Geleneksel Faiz Kanalı...215 7.2 Banka Kredisi Kanalı...22ü 7.3 Kredi Tayınlaması ve Finansal ivm elendirici... 227 7.4 Uygulama: Türkiye'de Parasal Aktarma Kanallarının Bazıları Üzerine Gözlemler...232 SORULAR...238 SONNOTLAR... 240 ENFLASYONUN NEDENLERİ... 8.1 Enflasyondan Neden Hoşlanmıyoruz?... 8.2 Türkiye'de Enflasyon... 8.3 Toplam Arz, Toplam Talep ve Enflasyon... 8.4 Her Parasal Genişleme Enflasyonist m idir?... 8.5 Parasal Genişlemenin Nedenleri-1: Ekonomiyi Canlandırıp işsizliği Azaltmak isteği... 8.6 Parasal Genişlemenin Nedenleri-2: Bütçe Açıkları, Senyoraj Gelirleri ve Enflasyon... 8.7 Endeksleme ve Enflasyon... 8.8 Uygulama 1: Enflasyon-Parasal Genişleme ilişkisi Açısından 2000 Öncesinde Türkiye Ekonomisine Kısa Bir Bakış... 8.9 Uygulama 2: 1996-1999 Dönem inde Enflasyon Kadar Döviz Kuru Artışı Politikası... Ek 1. Barro-Gordon Modelinin Ç özüm ü... SORULAR... SONNOTLAR.....245 246.247 250 252 255 262 267 268 271 272 274 276 f 4 * - -" H» ^... C û köfüm PARA POLİTİKASININ A M A Ç LA R I... 281 9.1 Fiyat İstikrarı...282 9.2 Üretimin Potansiyel Düzeyine, işsizlik Oranının da Doğal Düzeyine Yakınlaştırılması...283 9.3 Finansal istikrar... 284 9.4 Krizlerde Kredi Piyasasını Çalışır Tutmak... 291 9.5 Mali Varlık Fiyatlarında Oluşan Balonları Engellem ek...294 9.6 Diğer A m açlar Neler Olabilir?... 296
k ö tü m 3 ' k ö tü m 4- PARA ARZI...55 3.1 TCMB Bilançosu...55 3.2 Para Tabanının Yaratılışı... 63 3.3 Basit Bir Para Yaratma M odeli...71 3.4 Mİ Para Çarpanının Türetilmesi... 76 3.5 Uygulama 1: Genel Yönetim Bütçesi... 77 3.6 Uygulama 2: Ödem eler Dengesi...8ü 3.7 Uygulama 3: Para Çarpanları...83 SORULAR... 85 SONNOTLAR...86 FAİZ HADDİNİN BELİRLENMESİ...89 r*t 3 po c/o e o C D H" k * h-y..^ h * 4.1 Bugünkü Değer ve İç Getiri Oranı... 90 4.2 Vadeye Kadar Verim...95 4.3 Getiri Oranı ve Reel Faiz... 97 4.4 Faiz Haddinin Düzeyi Nasıl Belirleniyor?...100 4.5 Risk ve Faiz... 109 4.6 Faiz Hadlerinin Vade Yapısı Nasıl Belirleniyor?... 118 4.7 Uygulama: Türkiye'de Faiz Hadlerinin Yapısı ve Düzeyi... 122 SORULAR... 126 SONNOTLAR...127 k ö tü m 5 - Ö V İZ KURUNUN BELİRLENMESİ...131 5.1 Bazı Tanımlar: Nominal ve Reel Döviz Kuru...132 5.2 Tek Fiyat Yasası ve Satın Alma Gücü Paritesi...137 5.3 Kapsanmamış Faiz Haddi Paritesi...140 5.4 Bekleyişler, Yurtiçi Faiz Haddlndeki Değişikliklerin Nedenleri ve Döviz Kuru... 145 5.5 İktisadi Temeller, Balonlar ve Nominal Döviz Kuru...151 5.6 Döviz Kuru Modelleri Döviz Kurundaki Hareketleri Ne Ölçüde Açıklıyorlar?...156 5.7 Döviz Kuruna Mikro Yapısal Yaklaşım... 157 5.8 Uygulama: Türkiye'de Yüksek Faiz Yüksek Döviz Kuru Dönemi: 2001 Krizi Sonrası... 162 Ek l. Geçmişten Günümüze Bazı Döviz Kuru Kuramlarına Kısa Bir Bakış...164 SORULAR... 170 SONNOTLAR...171 Ç û kötüm 6. EKO NO M İNİN GENEL DENGESİ... 177 6.1 IS-LM: Kısa Dönem de ve Kapalı Ekonomide Ekonominin Genel Dengesi... 177 6.2 IS-LM-AS: Orta Dönemde ve Kapalı Ekonomide Ekonominin Genel Dengesi...184
13.4 Şeffaflık ve Hesap Verme ilkeleri...399 13.5 Tasarım...399 13.6 Taylor Kuralı ve Enflasyon H edeflem esi... 404 13.7 Uygulama: Türkiye'de 2002-2009 Dönem inde Enflasyon H edeflem esi...405 SORULAR...418 SONNOTLAR... 419 oöfüm {4, PARA POLİTİKASININ ARAÇLARI... 423 14.1 Kısa Vadeli Faiz Haddi ve Koridor (Kanal) Sistemi... 424 14.2 Bankacılık Sisteminin Likidite Talebi ve Likidite Arzı... 429 14.3 Likidite Yönetimi...430 14.4 iletişim Politikası... 434 14.5 Döviz Kuru Politikası Araçları...435 14.6 Uygulama 1: TCMB'nin Araçları...438 14.7 Uygulama 2: Türkiye'de Bankacılık Sistemine Likidite Arzını Belirleyen Faktörler... 447 14.8 Uygulama 3: Türkiye'de Aktarma iviekanizmasının Başlangıcı: Politika Faizi ve Diğer Faizler...460 Ek 1. TCMB'nin Likidite Yönetim işlemlerine Dair Bazı Ayrıntılar... 461 SORULAR...467 SONNOTLAR... 469 k ü lü m / j?. KIRILGANLIK BASKINLIĞI... 473 15.1 İflas Riski ve Faiz... 474 15.2 İflas Riski, Faiz ve Kur... 479 15.3 iflas Riskinin Kredi Piyasası Yoluyla Toplam Talebe Etkisi... 489 15.4 Uygulama: Ekonomiyi Canlandırmak: Nasıl?... 492 Eki. Çoklu D enge...499 Ek 2. Bazı Denklemlerin Türetilmesi... 504 SORULAR...506 SONNOTLAR... 507 l)öfü m (6. FİNANSAL KRİZ KURAMLARI... 511 16.1 Krizler Sırasında Oluşan Hareketler... 511 16.2 Birinci Kuşak Kriz Modelleri...517 16.3 ikinci Kuşak Kriz M odelleri...525 16.4 Üçüncü Kuşak Kriz M odelleri... 527 Ek 1. Birinci Kuşak Kriz Modelinin Çözüm ü...529 Ek 2. ikinci Kuşak Kriz Modelinin Ç özüm ü...530 SORULAR... 532 SONNOTLAR...534 P*r 5 o C D 1 1 * ^ o ^ ı r. h ~ S ^ PV
9.7 Uygulama 1: TCMB'nin Am açları...... 296 9.8 Uygulama 2: 2001 Krizi Öncesinde Türkiye'de Finansai istikrar...297 SORULAR...302 SONNOTLAR... 302 Î)nlûm 10. MERKEZ BANKASI BAĞIMSIZLIĞI...307 10.1 Parasal Genişlemeye Gitmenin ve Faiz Haddini G ereğinden Çok Daha Düşük Tutmanın Dayanılmaz Çekiciliği... 307 10.2 Para Otoritelerinin Kısıtlanması: Kurallar mı? Duruma Göre Uygulamalar mı?...312 10.3 Merkez Bankası Bağımsızlığı... 313 10.4 Merkez Bankası Bağımsızlığı Hakkında Farklı Görüşler...319 10.5 Uygulama: Türkiye'de Merkez Bankası Bağımsızlığı... 320 Ek 1. Nordhaus Modelinin Ç özüm ü...322 SORULAR... 325 SONNOTLAR...326, parasal iktisap: kırram ve politika h ö fü m / /, MALİYE POLİTİKASI İLE PARA POLİTİKASI ARASINDAKİ ETKİLEŞİM 331 11.1 Bazı Gözlemler... 331 11.2 Kamu Borcu...334 11.3 Kamu Borç Dinamiği ve Faiz Oranı...337 11.4 Sevimsiz Monetarist Aritmetik... 340 11.5 Mail Baskınlık ve Parasal Baskınlık... 344 11.6 Uygulama: Türkiye'de 2001 Krizi Sonrasında Mali Baskınlık...345 Ek 1. Kamu Borcu Bölümündeki Denklemlerin Türetilişi...349 Ek 2. Borç Dinamiğine ve Sevimsiz Monetarist Aritmetiğe ilişkin Denklemlerin Türetilişi...353 SORULAR... 355 SONNOTLAR...356 böfü m İZ. PARA POLİTİKASI REJİMLERİ-1: PARASAL KONTROL VE DÖVİZ KURUNA DAYALI REJİMLER... 361 12.1 Parasal Kontrol... 362 12.2 Döviz Kuruna Dayalı Rejimler...367 12.3 Uygulama: Parasal Kontrol ve Artış Hızı Sabit Döviz Kuru Rejimi Varken Para Politikası: 2001 Krizinde Türkiye'de Para Politikası...377 SORULAR... 380 SONNOTLAR...381 /OÖÎÜYYl ( 5 - PARA POLİTİKASI REJİMLERİ-2: ENFLASYON HEDEFLEMESİ 385 13.1 Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Bir Merkez Bankasının A m acı... 386 13.2 Politika Faizinin Belirlenmesi... 387 13.3 Enflasyon Hedeflemesinin Ön Koşulları...395
köfüm (7. 2001 TÜRKİYE v e 2 0 0 7 -(? ) KÜRESEL KRİZLERİ... 537 17.1 2001 Krizi... 538 17.2 Küresel Kriz...543 SORULAR... 563 SONNOTLAR... 564 KAYNAKÇA...565 D İZİN...577 i parasal iktisa.t-:v t kıfram ve politika