MARMARA ENGELLİLER İÇİN DEPREM EL KİTABI

MARMARA ENGELLİLER İÇİN DEPREM EL KİTABI

2 Mustafa Kemal ATATÜRK

T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını: 2011 Kitabın Adı: Engelliler için Deprem El Kitabı Kitabın Yazarı: AKUT - Arama Kurtarma Derneği Editör: Müslüm Yılmaz Tüm yayın hakları Arama Kurtarma Derneği ne aittir. Marmara Belediyeler Birliği tarafından basılmıştır. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir; izinsiz çoğaltılamaz, basılamaz. Baskı Yeri ve Tarihi : İstanbul, 2011 Kapak Tasarım Baskı ve Cilt : Hasan Dede : Birinci Baskı - 1000 Adet Basım : MARMARA BELEDİYELER BİRLİĞİ Ragıp Gümüşpala Cad. No.10 Eminönü 34134 Fatih - İstanbul Tel: +90 212 514 10 00 (PBX) Faks: +90 212 520 85 58 http://www.marmara.gov.tr 3

SUNUŞ İnsanoğlu ve diğer canlılar, çağlardan beridir kendi iradesi dışında vuku bulan, çeşitli ve çok sayıda doğal afete maruz kalmıştır. Doğal afet, beklenmedik bir iklim değişikliği yüzünden türlerin yok olmasıyla, jeolojik bir takım reaksiyonlar sonucu çok büyük bir coğrafyanın sarsılması, yerle bir olması arasında geniş tanım aralığı olan bir kavramdır. Doğal afetlerin canlılar ve özellikle insanlar için onulmaz bir takım tahribatlara yol açtığı da bir gerçektir. Bir takım doğal afetler, coğrafik parametrelerin uygun olduğu yerlerde sıklıkla görülebilir. Örneğin; Ülkemiz, Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı nı barındıran bir coğrafyaya sahip olduğu için sıklıkla depremlere maruz kalmaktadır. Yapılan istatistiklere göre ülkemiz topraklarının %92 si, nüfusumuzun % 95 i, sanayi tesislerinin kurulduğu yerlerin % 92 si, barajlarımızın büyük bölümü çeşitli derecelerde deprem görülebilecek araziler üzerinde yer almaktadır. Doğal afetleri çoğu zaman insan eliyle engellemenin mümkün olmadığı gerçeğinden yola çıkarak, onlarla birlikte yaşamayı öğrenmek ve olumsuz etkilerini en aza indirecek çalışmaları yapmak zorundayız. Bu yükümlülük; Erzurum da, Erzincan da, Dinar da, Gölcük te ve Düzce de on binlerce evladını kaybetmiş, yüz binlercesinin de yaralanmasına tanık olmuş bir ülke vatandaşının en önemli görevlerinden biridir. Bu kitap, deprem ve diğer doğal afetlerin olumsuz etkilerini en aza indirmek için yapılması gereken faaliyetleri ve alınması gereken bir dizi tedbiri içermektedir. Birer depremzede adayı olan bizlerin bu eserden istifade edeceğini umuyor, emeği geçen herkese teşekkür ediyorum. Recep ALTEPE Birlik Başkanı Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı 4

İÇİNDEKİLER Sunuş... 4 Önsöz... 6 Akut un Tarihi ve Misyonu... 9 Ülkemizin Deprem Gerçeği... 16 Hareket Engellilere Yönelik Depremde Doğru Davranış Biçimleri... 12 Oturma Odasında... 14 Çalışma Odasında... 17 Mutfakta... 19 Banyoda... 22 Depreme Uykuda Yakalanırsanız... 23 Acil Durum Çantası... 27 Özürlü Kimlik Kartı... 28 Acil Durum Bilgi Kartı... 29 Tahliye... 31 Deprem Sonrasında... 33 Görme Engellilere Yönelik Depremde Doğru Davranış Biçimleri... 34 Oturma Odasında... 35 Mutfakta... 38 Yatak Odasında... 41 Tahliye... 44 Çalışma Ortamında... 49 Tahliye... 51 Deprem Sonrasında... 52 Acil Durum Bilgi Kartı... 53 Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu Tarafından Özürlü Bireylere Yönelik Götürülen Hizmetler... 55 Sonsöz... 62 5

ÖNSÖZ AKUT Arama Kurtarma Derneği olarak, gönüllülük ve karşılıksız yardımseverlik ilkeleriyle 1996 yılından bu yana durup dinlenmeden, Türkiye ve Türk Milleti için çalışıyoruz. Ülke ve insan sevgisi yüksek, sorumluluk duygusu gelişmiş, yurttaşlık bilincine sahip bir avuç dağcı olarak çıktığımız bu yolda, yıllar içerisinde aramıza katılan duyarlı ve nitelikli yeni gönüllülerle birlikte, AKUT umuz giderek tüm Türkiye ye yayılan büyük ve güçlü bir aileye dönüşüyor. Yurt sathına yayılmış, bugün için 30 a yaklaşan ekibi ve 1200 ü aşkın gönüllüsüyle hizmetlerini aralıksız sürdüren ve Ocak 2011 tarihine dek yurt içi ve yurt dışında olmak üzere 800 ün üzerinde arama ve kurtarma çalışmasında 1168 insanın hayatının kurtarılmasında ve/veya içinde bulundukları zor ve tehlikeli durumdan normal yaşam koşullarına ulaştırılmasında aktif görev alan AKUT, ülkemizin gelecek güzel günlerine olan inancını ve güvenini hiçbir zaman yitirmeden çalışmalarını artırarak sürdürmektedir. Bir arama kurtarma ekibi olarak afetler, kazalar ve acil durumlarda can kaybını en aza indirmek kadar önem verdiğimiz toplum bilinçlendirme çalışmalarımızı da her geçen gün artırarak sürdürüyoruz. Toplumumuzda genel olarak afete hazırlık konularında eksik, yetersiz hatta ölümcül olabilecek yanlış bilinenlerin yaygınlığı hepimizin çok iyi bildiği ve derin bir endişe ile izlediği bir konu. Birlikte yaşamayı öğrenmemiz gereken en önemli sorunlarımızdan biri olan deprem tehlikesine karşı toplumumuzu bilinçlendirmek amacıyla, yıllardır ülkemizin her köşesinde sayısız eğitim, seminer ve bilgi paylaşımı toplantıları düzenledik. Kısıtlı imkanlarımızla hazırladığımız eğitim filmlerini, broşürleri ve kitapçıkları her fırsatta ülkemize yaymaya, insanlarımızla paylaşmaya gayret ettik. Bu tür çalışmalarla afete 6

dayanıklı bir toplum olmamıza katkıda bulunmaya, deprem ve depremle ilgili konularda yanlış bilinenleri düzeltmeye ve unutulmaması gereken dersleri yeniden hatırlatmaya çalışıyoruz. Çünkü biliyoruz ki, bilgi ancak paylaşılırsa gerçek anlamını ve değerini bulur ve sonucu değiştirebilir. Afetlere ve afet zararlarına karşı daha hassas ve incinebilir durumda olan engelli yurttaşlarımız için özel bir çalışma yapmak ve depremlere karşı onların ve çevrelerindeki insanların kullanabilecekleri özgün bir deprem kılavuzu hazırlama fikri uzun zamandır aklımızdaydı. Bu konuda yıllar içerisinde küçük ölçekli birkaç çalışma yapmakla birlikte, daha çok işe yarayacak, daha kapsamlı bir kitapçık çıkarmak istiyorduk. Türkçe kaynak yetersizliği haliyle bizim de işimizi zorlaştırdı. Depremle ilgili pek çok el kitabı, broşür, sunum hazırlamış, sayısız seminer ve söyleşi yapmış olsak da, engellilere dönük olarak bunu tasarlamak çok daha özel bir çalışma gerektiriyordu. Bu titiz ve dikkatli çalışmayı, gönüllüleri arasında engelli yurttaşlarımız da bulunan İzmir ekibimiz üstlendi. Sevgili Ömer KARACA nın liderliğinde, 2006 yılından bu yana İzmir ve çevresinde çok başarılı çalışmalara imza atan İzmir ekibimizin ürettiği bu özgün çalışmanın, bu alandaki büyük boşluğu bir nebze olsun dolduracağına ve gelecekte çok daha iyilerinin hazırlanmasını kolaylaştıracağına inanıyorum. AKUT İzmir Ekibi nin özverili çalışmaları sonucunda baskıya hazırlanan bu özgün kitabımız, hakkında sınırlı yayın ve kaynak bulunan engelli yurttaşlarımızın depremlere daha iyi hazırlanabilmesini, yakın çevrelerinin daha bilgili olmasını ve depremleri daha az zararla atlatabilmelerini sağlamak amacıyla hazırlandı. Bu ve benzeri nitelikli çalışmalarla, Türkiye miz de bir gün çağdaş ülkeler gibi altyapısı ve üstyapısıyla, planlı kentleşmeyle, sürdürülebilir politikalarıyla, doğru yatırım ve doğru yönetim anlayışıyla, sağlıklı yerleşim merkezleriyle ve bilinçli yurttaşlarıyla afete dayanıklı bir topluma dönüşecektir. AKUT ailesi olarak bu 7

uzun ve zorlu süreçte, toplum bilinçlendirme çalışmalarıyla ülkemize hizmet etmek, en az, her zaman acil olan arama ve kurtarma alanındaki operasyonel çalışmalarımız kadar önem verdiğimiz bir alanı oluşturuyor. Bilinçli ve duyarlı yurttaşların oluşturduğu toplumlar, afetlere ve afet zararlarına karşı her zaman daha dayanıklı olurlar ve gelecek kuşakların daha bilinçli olmasını ve daha sağlıklı yaşam koşullarına sahip olmalarını sağlarlar. Toplum içerisindeki incinebilir gruplara karşı gereken hassasiyeti gösterirler ve onların yaşam koşullarını kolaylaştırıcı tedbirleri alırlar. Biz de bu konuda üzerimize düşeni yapmaya çalışıyoruz. ENGELLİLER İÇİN DEPREM EL KİTABI adlı bu önemli çalışmayı AKUT YAYINLARI nın 12. yayını olarak okuyucuyla buluşturmak, bir avuç dağcının öncülüğünde yola çıkan derneğimizin 15 yıl içerisinde ulaştığı yeri göstermesi açısından da bizim için çok anlamlı. AKUT ailesi olarak, bu mutevazı çalışmayı sizlerle paylaşıyor olmaktan büyük heyecan duyduğumuzu ve engelli yurttaşlarımıza karşı sorumluluklarımızı bir nebze olsun yerine getirebildiğimiz için çok mutlu olduğumuzu bilmenizi isterim. Sevgilerimle Ali Nasuh Mahruki AKUT Yönetim Kurulu Başkanı 8

AKUT un Tarihi ve Misyonu AKUT Arama Kurtarma Derneği nin temelleri 1994 yılının sonlarında atılmıştır. Bu yıl içinde Bolkar dağlarında iki dağcı kaybolmuş, bölge insanı ve Jandarma kuvvetlerine ek olarak Türkiye nin her bölgesinden arama operasyonuna yardımcı olmak üzere 100 kadar dağcı da faaliyete katılmıştır. Başarısızlıkla sonuçlanan bu faaliyetin ardından; dağcılığı ve dağları bilen ancak arama kurtarma konusundaki eksikliklerin de farkına varmış olan 7 dağcı, konu ile ilgili araştırma ve öğrenme çabalarını başlatmıştır. Ekim 1995 te AKUT adını alan yedi kişilik grup, aynı yılın Aralık ayında diğer dağcı arkadaşları ile birlikte ilk kurtarma operasyonunu gerçekleştirmiş, 1996 yılında ise AKUT Arama Kurtarma Derneği adını alarak resmî kuruluşunu tamamlamıştır. Başlangıçta temel hedef, dağ ve diğer doğa koşullarında doğru ve etkin arama ve kurtarma faaliyetleri düzenlemek olan AKUT, Ocak 1997 de deprem eğitimini, Haziran ayında ise ilk sel eğitimini almaya başladı ve bu eğitimlerin sonrasında, talep edildiği takdirde, doğal afetlerde de ilgili resmi kurumlara yardımcı olabilir hale geldi. Dağ ve diğer doğa koşullarında devam eden çalışmalara ek olarak deprem ve sel faaliyetlerinin devreye girmesi ile faaliyet yoğunluğu artan AKUT, 1997 Aralık ayında İstanbul Ayazağa ve 1998 Mayısında Bolu Seli nde çalışmalara katıldıktan sonra Haziran-Temmuz aylarında Adana- Ceyhan depreminde yaptığı çalışmaların ardından, Ocak 1999 da Bakanlar Kurulu tarafından Kamu Yararına Dernek statüsünü taşımaya layık görüldü. 17 Ağustos 1999 Marmara depremi sonrasında AKUT 1000 civarında insanın çalışmasını organize ederek, bu insanların yardımıyla yaklaşık 200 kişinin göçük altından 9

canlı çıkartılmasında görev aldı. Ayrıca yurtiçi ve dışından gönderilen tıbbi malzeme ve diğer yardım malzemelerinin felâketzedelere doğrudan ya da Kızılay, Silahlı Kuvvetler ve kriz masaları ile koordineli olarak ulaştırılmasında da yardımcı oldu. AKUT, Mart 2010 tarihine kadar, dağ ve diğer doğa koşullarında gerçekleşen olaylar, seller, depremler, artçıl deprem ve göçükler, kriminal olaylar ve orman yangınlarından oluşan toplam 693 arama kurtarma faaliyeti düzenledi veya düzenlenen faaliyetlere katıldı. Yurtiçindeki operasyonlarının haricinde; Yunanistan da, Tayvan da, Hindistan da ve Haiti de gerçekleşen depremlerde arama kurtarma çalışmalarına katılmış, Mozambik te gerçekleşen sel olayında ise bölgeye tıbbi yardım ulaştırmıştır. Misyonumuz Dağ ve doğa koşullarında meydana gelen kaybolma ve kaza olaylarında, deprem, sel gibi doğal afetlerde ve büyük kazalarda, tamamen gönüllü olarak, amatör bir çalışma ve profesyonel bir yaklaşım ile başı dertte olan kişilere en kısa sürede ulaşmak, yardım için gereken en uygun koşulları yaratmak, doğru arama ve kurtarma çalışması yaparak, kazazedelere temel ilkyardım desteğini sağladıktan sonra emniyetli ortam koşullarına nakillerini sağlamak, bu tür olaylarda can kaybını en aza indirmek ve arama kurtarma konularında toplumu bilgilendirmek derneğimizin temel amacıdır. Değerlerimiz Gönüllülük, Karşılıksız yardımseverlik, İnsan hayatına değer vermek, Dürüstlük, Güvenilirlik. 10

Ülkemizin Deprem Gerçeği Depremler kısaca, yerkabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi ya da yanardağların püskürme durumuna geçmesi nedeniyle oluşan sarsıntılardır. Ülkemizin %95 i deprem riski taşımaktadır. Yerleşim alanlarının dolayısıyla, nüfusun çoğunluğunun bu bölgelerde bulunması, yanlış yapılaşma, toplumun bu konuda yeterli bilince ve bilgiye sahip olmaması ülkemizde meydana gelen depremlerde can ve mal kaybının büyük boyutlarda olmasına sebep olmaktadır. 1996 da hazırlanan bu haritaya göre: Kırmızı alanlar 1. derece deprem bölgesi Pembe alanlar 2. derece deprem bölgesi Sarı alanlar 3. derece deprem bölgesi Açık sarı alanlar 4. derece deprem bölgesi Beyaz alanlar 5. derece deprem bölgesi Tüm bu veriler bize göstermektedir ki; toplumun her kesimindeki insanların deprem gerçeğini kabul etmesi ve yaşamlarını bu doğrultuda düzenlemeleri gerekmektedir. Depremin hangi koşullarda tehlikeli olacağını bilmek, gereken önlemleri zamanında almak can ve mal kaybının en aza inmesini sağlayacaktır. 11

Hareket Engellilere Yönelik Depremde Doğru Davranış Biçimleri Ben, AKUT İzmir Arama Kurtarma Derneği gönüllüsüyüm. Adım Çiğdem Kübra Lilly. Tekerlekli sandalye kullanan fiziksel bir engelliyim. Günün tamamına yakınını tekerlekli sandalyede geçiriyorum. 2006 yılı Nisan ayında kaldırımlara rampa yapılması konusunda imza kampanyası başlattım. İmza kampanyam için birçok sivil toplum kuruluşundan yardım istedim. En büyük desteği Ömer KARACA nın liderliğini yaptığı AKUT İzmir Birimi nden aldım. Amacım tüm ülke genelinde kaldırımlara rampa yapılmasını sağlamaktı. Kampanya, birçok yerel ve ulusal yayında yer almasına rağmen, sadece İzmir de proje başladı. Projenin başlamasında yardımlarından dolayı engelliler adına, AKUT İzmir Arama Kurtarma Derneği ne teşekkür ederim. AKUT la tanışmam imza kampanyasıyla olsa da ilişkimiz yalnızca kampanya sürecince olmamıştır. Depremden korkan birisi olarak neler yapabileceğim konusunda AKUT üyelerinden eğitim istedim. Zira daha önce incelemiş olduğum kaynakların birçoğu çeviri olduğu için benim ve diğer birçok engellinin yaşam koşullarında yapabileceği önlemler değildi. Deprem öncesinde, esnasında ve sonrasında neler yapabileceğimiz konusundaki bilgileri diğer engellilerle paylaşmak için bu kitapçığın çalışmalarına başladık. Tüm engelli bireylere rehber olmasını umut ediyorum. Çiğdem Kübra Lilly AKUT İzmir Birimi 12

13

Oturma Odasında ekil 2 Oturma odasında bulunan eşyalarımızın sabitlenmesi gerekmektedir. Bu eşyalar en küçük bir sarsıntı halinde hareket edebileceğini düşündüğünüz tüm eşyalardır. ( Şekil - 2 ) Avize Tablolar ekil 3 ekil 4 14

ekil 5 ekil 6 Odanızda bulunan abajur, vantilatör, tablo, ayna gibi askıda duran tüm eşyalarınız çengelli vida ile asılmalıdır. ( Şekil 3 4 5 6 ) Sehpanın ve kanepelerin içine gazete kâğıdı konularak yaşam üçgeni için alan oluşturulmuş olur. Sarsıntı başladığı anda size en yakın yerde yaşam üçgeninizi kurmalısınız.( Şekil 7 ) ekil 7 ekil 8 15

Bacaklarınızı çekebildiğiniz kadarıyla kendinize çekin. Üstünüze düşebilecek cisimlerden korunmak için yastıklarla vücudunuzu destekleyin. ( Şekil 8 ) ekil 9 ekil 10 Sehpanın üzerinde (sarsıntı ile savrulmayacak şekilde) ilaçlarınızın ve iletişiminizi sağlamanız için telefonunuzun bulunması yararlı olacaktır. ( Şekil 9 ) Yaşam üçgenini kurduğunuzda başınızı mutlaka ellerinizle destekleyin. ( Şekil 10 ) 16

Çalışma Odasında ekil - 11 Evinizin her yerinde sarsıntıya yakalanabileceğinizi düşünerek daha önceden yaşam üçgeninizi belirleyin. ( Şekil 11 ) ekil - 12 Yaşam üçgeni kuracağınız yer tavanın çökmesi halinde size yaşam üçgeni oluşturmalıdır. ( Şekil 12 ) 17

ekil - 13 Yaşam üçgeninizi oluşturmak için sert bir cismin kenarında cenin pozisyonu almanız gerekmektedir. ( Şekil 13 ) ekil - 14 Etrafınızda bulabileceğiniz yumuşak cisimlerle başınızı mutlaka destekleyiniz.( Şekil 14 ) 18

Mutfakta ekil - 15 Gün içinde çoğu zamanımızı mutfakta geçirmekteyiz. Hafif bir sarsıntıda bile düşebilecek eşyalarımızı sabitlememiz gerekmektedir. ( Şekil 15 ) Mutfak ortamında bunlar nelerdir? Dolaplar ve raflar ekil - 16 Dolap kapaklarının açılmasını engellemek için çeşitli aparatlarla kapaklar tutturulmalıdır. ( Şekil 16 ) 19

Tüp ve sıvı tanklar Her türlü gaz tankları bulundukları yere sıkıca sabitlenmelidir. ( Şekil 17 ) Sarsıntı başladığı anda önceden belirdiğiniz gibi hareket ediniz. ( Şekil - 18-19- 20 ) Mutfaklarda sıkça bulunan fırının yanında cenin pozisyonunuzu alınız. Mutfak tüpü birçok inanışın tersine sarsıntı anında patlamaz. Mutfak tüpünün yanına yine yan yatarak ve başınızı iki elinizle koruyarak cenin pozisyonunu alınız. ( Şekil 21 22 ) ekil - 18 ekil - 19 ekil - 20 20

ekil - 21 ekil - 22 21

Banyoda Banyonuzda sizi koruyacak en iyi eşya çamaşır makinesidir. ( Şekil 23 ) ekil - 23 ekil - 24 Banyonuzda döküm küvet varsa deprem esnasında içine yatıp kendinizi koruyabilirsiniz. Başınızı makinenin yanına yanaştırıp iki elinizin arasına alın. (Şekil - 24) 22

Depreme Uykuda Yakalanırsanız ekil - 25 ekil - 26 ekil - 27 ekil - 28 Panik yapmayınız, mümkün olduğunca hızlı hareket ediniz. ( Şekil 26 ) Daha önce yaptığınız plana göre yaşam üçgeninize yerleşiniz. ( Şekil 27 ) Yatağınızın yanına düz uzanın, kollarınızla başınızı koruyunuz. ( Şekil 28 ) 23

ekil - 29 ekil - 30 Enkaz altında kalma ihtimaline karşı cep telefonunuzu, kimliğinizi, sürekli kullandığınız ilaçlarınızı, suyunuzu ve bir miktar kesme şekeri her zaman yatağınızın yanında sarsıntı ile savrulmayacak şekilde bulundurunuz. Bir tek kesme şeker kan şekerinizin düzenlenmesine yardımcı olur. ( Şekil 30 ) Sarsıntı bittikten sonra sakinliğinizi koruyun. ( Şekil 31 ) İletişim ağınızdakilere durumunuzla ilgili bilgi verin ( Şekil 32 ) ekil - 31 ekil - 32 24

Kişisel iletişim destek ağı oluşturmak: Acil durum planınızda en önemli öğe kişisel bir ağ kurmaktır. Bu ağı deprem öncesinde sırasında ve sonrasında sizin iyi olduğunuzu veya yardıma ihtiyacınız olup olmadığınızı kontrol edecek bireylerden oluşur. Kişisel destek ağınız; aile üyeleri, akrabalar, iş arkadaşları, komşular, sosyal arkadaşlar ve özel görevlilerden oluşur. Büyük bir depremden sonra sizinle iletişime geçecek destek ağınızda bulunan kişiler de depremzede olacaklardır. Bunun için kişisel destek ağında sadece şehir içindeki bireylerden değil şehir dışında tanıdıklarınızdan da olmalıdır. Eğer özel bir görevliden destek alıyor olsanız bile yine de kişisel destek ağınızı kurmalısınız. Kişisel destek ağınızda bir kişiye bağlı kalmayınız. Zamanınızın çoğunu geçirdiğiniz her yerden en az üç kişiyi seçiniz. Bağlantı kurduğunuz kişinin afet bölgesi dışındaki diğer kişilere haber vermelerini isteyiniz. Kişisel destek ağınızda bulunan kişilere; Önemli anahtarları veriniz. Telefonların çalışmayacağını düşünün ve ona göre plan yapınız. Yaşadığınız yeri terk etmeniz halinde gittiğinizi belirten işareti belirtiniz. Duvara spreyle yazabileceğiniz bir işaret koyunuz. Acil durum çantanızın nerede olduğunu, tahliye planınızı söyleyiniz. Kişisel ağınızdaki bireyler ile iletişim halinde olunuz. Kişisel destek ağınızda bulunan kişilerin seyahatte olupolmadığını size bildirmelerini isteyiniz. Siz de şehir dışında olduğunuzda haber veriniz. İlişkilerin karşılıklı olduğunu biliniz. Sizlerin de onlar için yapabileceğiniz bir şey olduğunu unutmayınız. 25

Sabitlemediğiniz eşyalar sizin için hayati tehlike oluşturabilir. Zamanında önlem alınız. ( Şekil 33 ) Yatağınızın başında bulunan komidine kaydırmaz örtü sermeniz üzerinde bulunan eşyalarınızın kayıp düşmesini engelleyebilir. ekil - 33 Sarsıntı sonrasında bulunduğunuz yerden ayrılırken ayakkabılarınızı giymeniz ayaklarınızı cam kırıkları gibi kesici tehlikelerden koruyacaktır. ( Şekil 34 ) ekil - 34 Tekerlekli sandalyeniz ulaşabileceğiz en yakın yerde olmalıdır. Acil durum çantanızı yanınızda bulundurmanız tahliye için zaman kazanmanızı sağlayacaktır. 26

Acil Durum Çantası Çantanın içinde olması gerekenler: İçme suyu Yiyecek (bisküvi, konserve, kurutulmuş meyve, meyve suları...) El feneri, düdük, yedek pil Giysi (iç çamaşırı, çorap, kazak, eldiven ) Para, kredi kartı Önemli telefon numaraları Telefon kartı Nüfus cüzdanı, özürlü kimlik kartı, acil durum bilgi kartı fotokopileri Tapu, banka hesap defteri gibi önemli evrakların fotokopileri Kâğıt, kalem İlkyardım çantası ( yara bandı, sargı bezi ) Devamlı kullanılması gereken ilaçlar Sabun, mendil Battaniye/uyku tulumu Acil durum çantası çıkışa yakın ve kolay alınabilecek bir yerde durmalıdır. 27

Özürlü Kimlik Kartı Özürlü kimlik kartınızı İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğünden alabilirsiniz. Özürlü kimlik kartınızı sürekli üzerinizde taşıyınız. Konu hakkında geniş bilgi için Türkiye nin her yerinden ücretsiz ulaşabileceğiniz telefon: 0 800 314 83 00. ( Şekil 35 ) ekil - 35 Acil Durum Bilgi Kartınızı hazırlamak Bu kart, bilincinizi kaybettiğiniz durumda, size ulaşan ekiplerin hakkınızda bilgi edinmelerini sağlayacaktır. Böyle bir kart hazırlanıp özürlü kimlik kartı fotokopisiyle birlikte muhtarlığa teslim edilmelidir. Ayrıca bu bilgilerin bir kopyası elinizin altında, her an ulaşılabilecek yerlerde (acil durum çantanızda, aracınızda, işyerinizde, tekerlikli sandalyenizde) bulunmalıdır. ( Şekil 36-37 ) 28

Acil Durum Bilgi Kartı 29

ACİL DURUM BİLGİ KARTI (arka yüz) Durumunuzu takip eden sağlık kuruluşu: (Diyaliz merkezi vb.) Sosyal güvenlik numarası: Bunların dışında kayıtlı olduğunuz veya ihtiyaç duyacağınız kurum ve derneklerin numaralarını yazınız: Kurum adı Telefon ekil - 37 Depremde kurtarma ekipleri sizi bulduğunda en doğru şekilde size yardım edebilmeleri için Acil Durum Bilgi Kartı hazırlamalısınız. 30

Tahliye Evinizin bir krokisini çıkartarak, şartlarınız elveriyorsa bir kaçış planı hazırlayın. Siyah veya mavi renkte bir kalemle kapıların, pencerelerin, merdivenlerin ve büyük mobilyaların yerlerini işaretleyin. Acil durum çantalarının, yangın söndürücülerinin, ilk yardım çantaları vb.lerinin yerlerini belirleyin. Renkli bir kalemle en az iki çıkış yolunu kesikli çizgilerle çizin. Dışarıdaki önemli yerleri (garaj, balkon, merdiven vb.) belirtmeyi unutmayın. Her yıl iki kez tatbikat yapın. Binadan acilen kaçmak için kullanılacak yollardaki tehlikeleri ortadan kaldırmalı, bu yolları işaretlemeli, buralara gereksiz eşya ve malzeme koyulmamalıdır. Örnek acil çıkış planı: ekil - 38 31

ekil - 39 Çıkış yolunuza depremde düşerek yolu kapatacak mobilya, resim vb. hiçbir şey koymayınız. ( Şekil 39 ) Acil durum çantanızı almayı unutmayın. 32

Deprem Sonrasında Panik yapmayın, sakin olun. Deprem bitmeden hayat üçgeninden çıkmayın. Artçı depremler (büyük depremden sonra artçı depremler) olabilir, dikkatli olun. Deniz kenarından uzak durun. Temiz olduğunu bilmediğiniz suları içmeyin. Yüksek tellerden, binalardan, duvarlardan, sokak lamba direklerinden, bacalardan, antenlerden, bina ve köprülerden uzak durun. Depremden sonra toprak kayması olabilir, tehlikeli yerlerden uzak durun. Solunum (nefes) veya kalp hastalığınız varsa temiz bir havluyla yüzünüze maske yapın ve bu şekilde nefes alın. Toprak altından gelebilecek tehlikelerden doğalgaz borularından, elektrik direk ve hatlarından uzak durun. Enkaz altında kalındığında; Panik yapmayın, enerjinizi kontrollü harcamaya çalışın. Çevrenizde cam kırıkları ve sivri demirler olabilir. Çok hareket etmeyin. Sakince kurtarma ekiplerini bekleyin. El ve ayaklarınız hareket edebiliyorsa, çevrenizdeki sert eşyalara (dolap, tahta, su borusu, kalorifer peteği veya doğalgaz tesisatları) vurun. Çalışan makinelerin seslerini duyuyorsanız, sabırlı olun. Sesinizi kullanabiliyorsanız, kurtarma ekiplerinin seslerini duymaya ve sesinizi duyurmaya çalışın. Enerjinizi korumak için yardım ekiplerinin sesini duyana kadar uyumaya çalışın. 33

Görme Engellilere Yönelik Depremde Doğru Davranış Biçimleri Adım Yasemin CANMAYA. Yaklaşık 1 yıldır AKUT İzmir Arama Kurtarma Derneği'nde gönüllüsü olarak çalışıyorum. Babam doğuştan görme engelli. AKUT Gönüllüsü olarak deprem anında nasıl davranmamız gerektiğini öğrendim. İlk önce öğrendiklerimi en yakınımda olan ailemle paylaştım. Onlara depremin kaçınılmaz bir gerçek olduğunu ve gerekli önlemleri alarak, bizim daha az hasarla depremi atlatacağımızdan bahsettim. Ailemle birlikte nelerin bizim için tehlike yaratabileceğini belirledik ve deprem öncesinde gerekli hazırlıkları yaptık. Engellilere rehber olması için tecrübe ve bilgilerimi paylaşmak istedim. Arkadaşlarımla birlikte yaptığımız çalışmalar sonucunda elinizdeki kitapçık oluşmuştur. Kitapçığın iyi bir rehber olmasını dilerim. Yasemin CANMAYA 34

Oturma Odasında ekil - 40 Oturma odamızda olabilecek ve bize en yakın yer çoğu zaman kanepenin yanıdır. Kanepenin yanında bulunan sert tahta, tavanın yere düşmesi durumunda, bize bir yaşam üçgeni alanı oluşturacaktır. ( Şekil 40 ) 35

ekil - 41 Sarsıntı başladığı anda kanepenin yanına uzanıp cenin pozisyonu alınarak, hedef küçültülmelidir. ( Şekil 41 ) ekil - 42 ekil - 43 Annem ve babam birlikte olduklarında nasıl pozisyon almaları gerektiğini konuştuk. ( Şekil 42 43 ) 36

ekil - 44 ekil - 45 Birlikte konuştuklarımızı tatbik ettiler. Onların doğru pozisyonda olmalarını sağlamak için baş, el ve dizlerin nasıl durmaları gerektiğini anlattım. ( Şekil 44 45 ) Babam ev ortamında her yere kaç adımda ulaşabileceğini biliyor. Kendine gerekli eşyaların nerede olduğunu biliyor. Bu onun hareketliliğini arttırıyor. Tehlike anında hareket ederken eşyaların yerlerini bilmesi çabuk davranmasını sağlaması için önemlidir. Her görme engelli yaşadığı yerde alan tanımlaması yapmalıdır. Bizler yakınları olarak eşyaların yerlerini değiştirdiğimizde babama mutlaka haber veriyoruz. ekil - 46 Babam evimizdeki eşyaların yerlerini tanımlayabilmektedir. Alan tanımlaması hareket kabiliyetini arttırmaktadır. 37

Mutfakta ekil - 47 Mutfak dolabının kapağının cam olması ve çekmecelerin kilitli olması gerektiğini konuştuk. Buzdolabı, iç malzemesi strafor köpük olmasından dolayı yaşam üçgeni oluşturmayacaktır. 38

ekil - 48 ekil - 49 Mutfakta en emniyetli yer olarak fırın ve çamaşır makinesinin yanı olduğunu söyledim. Mutfak tüpü depremde patlamayacaktır. Mutfak tüpünün yanı emniyetli bir yaşam alanı sağlar. Fırın üzerinde pişen herhangi bir şey olması sarsıntı sırasında haşlanmalara ve yanıklara neden olacaktır. Dikkat edilmelidir. Yine sarsıntı sırasında açık olan fırın düğmeleri mümkünse kapatılmalı ve yaşam üçgeni oluşturulmalıdır. Aksi takdirde düşen fırın da yanmakta olan ocak, yangın tehlikesi oluşturabilir. ( Şekil 49 ) ekil - 50 39

ekil - 51 Annem ve babamla birlikte mutfakta yaşam üçgeni oluşturabileceğimiz alanı ve nasıl pozisyon almaları gerektiğini belirledik. ( Şekil 50 51 52 ) ekil - 52 40

Yatak Odasında ekil - 53 Deprem sırasında nasıl hareket etmeniz gerektiğinin tatbikatını yaparken her zaman yattığınız yerde tarafta, sofrada her zaman oturduğunuz sandalyede olmanız acil bir durumda sizin yön kavramınızı sağlamanıza yardımcı olacaktır. 41

ekil - 54 Evde tatbikat yaparken, tüm aile bireylerinin tatbikata evin her ortamında katılması gerekiyor. ekil - 55 42

ekil - 56 Yatak kenarlığı, tavanın çökmesi halinde yaşam alanı oluşturacaktır. (Şekil-55-56) ekil - 57 ekil - 58 Yaşam üçgeni alanında doğru cenin pozisyonu oluşturulmalıdır. ( Şekil 57 58 ) 43

Tahliye Tahliye yolları üzerinde eşya bulunmamalıdır. Yer değişikliği yapılan her eşya aile bireylerine mutlaka söylenmelidir. Tahliye yolları üzerinde bulunan eşyaların sabitlenmesi gerekmektedir. ( Şekil 59 ) Tahliye sırasında panik yapmayınız. Daha önceden yaptığınız tatbikatlar sizin için hayati önem taşıyacaktır. ekil - 59 ( Şekil 60 ) Depremin başladığı anda binadan çıkmak için 10 12 saniyeniz vardır. Çıkabileceğinizi düşünüyorsanız dışarı çıkın. Kaçma şansınız yoksa daha önceden belirlediğiniz alanlarda yaşam üçgeninizi kurun. Tahliye için sarsıntının durduğuna emin olduğunuz anda hareket etmeye başlayın. Sarsıntının şiddetine göre eşyaların yerleri değişecektir. Ayaklarınızı korumanız çok önemlidir. Etrafta en çok cam kırıkları olacaktır. Yatağınızın ucunda bir çift terliğin bulunması ayaklarınızı koruyacaktır. Varsa sizinle birlikte yaşayan aile bireylerine seslenerek onlarla birlikte hareket edin. Tahliyede beyaz bastonunuz hareket kabiliyetinizi arttıracaktır. Baston kullanma kabiliyetinizi arttırmanız sizin için önemlidir. Tahliye sırasında deprem çantanızı almayı unutmayınız. Tahliyeden sonra elektrik tellerinden, köprülerden, duvar diplerinden, balkon ve çatı kenarlarından uzak durunuz. ( Şekil 61 ) 44

ekil - 60 ekil - 61 Acil Durum Çantası Çantanın içinde olması gerekenler: İçme suyu Yiyecek (bisküvi, konserve, kurutulmuş meyve, meyve suları...) El feneri, düdük, yedek pil Giysi (iç çamaşırı, çorap, kazak, eldiven) Para, kredi kartı Önemli telefon numaraları Telefon kartı Nüfus cüzdanı, özürlü kimlik kartı, acil durum bilgi kartı fotokopileri Tapu, banka hesap defteri gibi önemli evrakların fotokopileri Kâğıt, kalem İlkyardım çantası (yara bandı, sargı bezi ) Devamlı kullanılması gereken ilaçlar Sabun, mendil Battaniye/uyku tulumu Acil durum çantası çıkışa yakın ve kolay alınabilecek bir yerde durmalıdır. 45

Özürlü Kimlik Kartı Özürlü kimlik kartınızı İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü'nden alabilirsiniz. Özürlü kimlik kartınızı sürekli üzerinizde taşıyınız. Konu hakkında geniş bilgi için Türkiye nin her yerinden ücretsiz ulaşabileceğiniz telefon: 0 800 314 83 00. ( Şekil 62 ) ekil - 35 Acil Durum Bilgi Kartınızı hazırlamak Bu kart, bilincinizi kaybettiğiniz durumda, size ulaşan ekiplerin hakkınızda bilgi edinmelerini sağlayacaktır. Böyle bir kart hazırlanıp özürlü kimlik kartı fotokopisiyle birlikte muhtarlığa teslim edilmelidir. Ayrıca bu bilgilerin bir kopyası elinizin altında, her an ulaşılabilecek yerlerde (acil durum çantanızda, aracınızda, işyerinizde, tekerlikli sandalyenizde) bulunmalıdır. ( Şekil 63 64 ) 46

Acil Durum Bilgi Kartı 47

ACİL DURUM BİLGİ KARTI (arka yüz) Durumunuzu takip eden sağlık kuruluşu: (Diyaliz merkezi vb.) Sosyal güvenlik numarası: Bunların dışında kayıtlı olduğunuz veya ihtiyaç duyacağınız kurum ve derneklerin numaralarını yazınız: Kurum adı Telefon Depremde kurtarma ekipleri sizi bulduğunda en doğru şekilde size yardım edebilmeleri için Acil Durum Bilgi Kartı hazırlamalısınız. 48

Çalışma Ortamında Çalışma ortamınızı iyi tanımlamanız gerekmektedir. Sizin için yaşam üçgeni oluşturmanızda ve tahliyede önemlidir. İş arkadaşlarınızdan ortamdaki eşyaların yerleri değiştiğinde size haber vermelerini istemelisiniz. Çalışma ortamınız her yer olabilir. Babam Ege Üniversitesi Hastanesi'nde röntgen bölümünde çalışıyor. Röntgende kullanılan büyük ve sağlam cihazların yan kenarları, tavanın çökmesiyle yaşam alanı oluşturacaktır. ( Şekil 65 66 ) Siz de kendi iş ortamınızda yaşam alanı oluşturacak alanlar bulmalısınız. Masa altı ve kolon altları tavanın çökmesi halinde sizi korumayacaktır. Öncelikle eşyaların sabitlenmesi önemlidir. Kitaplıklar sabitlenmeli ve kitapların düşmesini engellemek için kitap raflarına şeritler takılmalıdır. Tahliye yollarında bulunan vestiyer, ayakkabılık gibi eşyalar, geçişi engellemeyecek şekilde konulmalıdır. Kapının içeri değil dışarı açılması mümkünse sağlanmalıdır. İşyerlerinde sıkça bulunan saksılar düşmeleri halinde tehlikeli olabilirler. Acil durum çantanızdan bir tane de işyerinizde olması gerekmektedir. 49