T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) KİMYA TEKNOLOJİSİ TABAKLAMA SONRASI İŞLEMLER 1 ANKARA 2008
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.
İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ - 1...3 1. TABAKLAMA SONRASI DERİLERİN İSTİFİ...3 1.1. İstiflemenin Amacı...3 1.2. İstifleme Kuralları...3 UYGULAMA FAALİYETİ...6 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...8 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...10 2. TABAKLANMIŞ DERİLERİN TASNİFİ...10 2.1. Tasnifin Amacı ve Önemi...10 2.2. Sınıflandırmada Dikkat Edilecek Kurallar...11 UYGULAMA FAALİYETİ...12 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...13 MODÜL DEĞERLENDİRME...15 CEVAP ANAHTARLARI...17 KAYNAKÇA...18 i
AÇIKLAMALAR KOD AÇIKLAMALAR 542TGD656 ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE 40/24 Kimya Teknolojisi Deri İşleme Tabaklama Sonrası İşlemler 1 Ham deriyi, tabaklama ve tabaklama öncesi işlenti safhalarını göz önünde bulundurarak elde edilecek mamul derinin özelliklerine göre tabaklaması yapılmış olan derileri kuralına uygun olarak istiflemesini ve tasnifini yaparak ön sınıflandırılmasını yapabilme yeterliliğinin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Tabaklama modülünü almış olmak İstif ve tasnif yapmak Genel Amaç Gerekli ortam sağlandığında, tabaklama sonrası derileri istifleyip tasnifini yapabileceksiniz. Amaçlar Gerekli ortam sağlandığında; 1. Tabaklama sonrası derilerin istifini yapabileceksiniz. 2. Tasnifini (ön sınıflandırmasını) yapabileceksiniz. Ortam: Atölye, işletme gibi tek veya grup olarak çalışabileceğiniz her türlü ortamlar. Donanım: Sınıf ve bölüm kitaplığı, VCD veya DVD, tepegöz, projeksiyon, bilgisayar ve donanımları, internet bağlantısı, öğretim materyalleri vb. Projeksiyon makinesi, İstif üstünü kapatmak için naylon, forklif, tekerlekli kasa (sepet), el arabası, tabaklaması yapılmış deri, eldiven ve önlük. Modül içindeki her öğrenme faaliyetinden sonra belirtilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz. Modülün sonunda ise, kazanmış olduğunuz bilgi ve beceriler, tavırlarınız öğretmen tarafından hazırlanacak ölçme araçları ile değerlendirilecektir. ii
GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Deri imalatında; ham deri işlentiye alındıktan sonra belirli safhalar sonrasında tasnife tabi tutulur. Tabaklama sonrası yapılan tasnif de bunlardan birisidir. Yapılan bu tasnif bir anlamda şekillenecek olan mamul deriye hangi niteliklerin verileceğinin karar aşamasıdır. Deriler yüzey görünümü, elyaf tabakasındaki giderilemeyecek hatalar (kesik, delik, ispireler vb.) ve işlenti esnasında oluşan hataların niteliğine göre bu tasnifte değerlendirilir. Tasnif işlemi istifleme sonrasında yapılan bir işlemdir. Tasnif ile sınıflandırılan deriler derecelerine göre kaliteli ürün elde edilmesinde ve sanayici açısından kaliteden ödün vermeden en ekonomik olarak değerlendirilmesi için avantaj sağlar. Tabaklama sonrası yapılan istifleme ve tasniflemedeki titizlik iş akışında kolaylık, mamul ürünler için hedef, kalite belirlenmesinde kolaylık sağlar ve bu işlem standart üretim için ön hazırlıktır. Tabaklama sonrası derilere stabil bir yapı kazandırılmış olmakla beraber, fiziksel ve estetik özellikleri yönünden deriler henüz kullanıma ve satışa hazır halde değildir. Bu modülde hedeflenen yeterliklerin edinmeniz durumunda; Kimya Teknolojisi alanı, Deri İşleme dalında daha nitelikli elemanlar olarak yetişeceğinizi hatırlatıyor, size başarılar diliyoruz. 1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ - 1 Uygun ortam sağlandığında; kurallara uygun olarak tabaklama sonrası derilerin istifini yapma bilgi ve becerisine sahip olabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bulunduğunuz yerde deri işleme sektörü var mıdır? Varsa kanat ve bütün derilerin istiflenmesini araştırınız. Araştırma sonuçlarını sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız. 1. TABAKLAMA SONRASI DERİLERİN İSTİFİ 1.1. İstiflemenin Amacı Deriler tabaklama işleminden sonra; genellikle paslanmaz bir materyalden yapılmış sabit ya da hareketli (tekerlekli) olabilen ve yalnızca istifte kullanılan düz sehpalar üzerine düzgünce açılarak konulur. Burada bir veya birkaç gün süre ile dinlendirmeye alınan deriler bir yandan dinlenirken bir yandan da deride bulunan mevcut tabaklama sıvısı ve su deriden uzaklaşır. Ancak bununla beraber fiksasyon (kromun deriye bağlanması) bir süre daha devam eder. Bu nedenle beklemenin, uzun süre devam etmemesi koşulu ile faydası vardır. Resim 1. 1: Plastik istifleme sehpası Resim 1. 2: İstif alanı ve istiflerin taşınmasında kullanılan forklift 1.2. İstifleme Kuralları İstifleme tezgâhlarına alınan kromlu deriler istifleme yapılırken düzenli istif oluşturulabilmesi için istifleme kurallarına uyulmalıdır. 3
Resim 1. 3: İstiflemeye alınmış tabaklanmış deriler Resim 1. 4: İstiflenmesi yapılan deriler Resim 1. 5: İstiflenmiş deriler İstifleme için belli başlı kurallar vardır ve bu kurallar şunlardır: Önce istif yapılacak hareketli ya da sabit sehpa iyice temizlenir. İstif yapılacak deriler kanatlara ayrılmış ise derinin sırt kısmından tutularak etekler karşı tarafa ve cilt yüzey yukarıya gelecek şekilde ilk deri sehpa üzerine düzgünce konur. Sehpa üzerine düzgün ve gergin bir şekilde konan derilerin etek kısımlarındaki katlanmalar düzeltilir. Aynı şekilde alınan ikinci tabaklanmış deri yine etek kısımları karşı tarafa gelecek şekilde bu sefer de cilt yüzey aşağıya (diğer derinin cilt yüzeyine) gelecek ve diğer derinin üzerini kapatacak şekilde düzgün ve gergin bir şekilde konulur. Bu derinin de önceki deri gibi eteklerde katlanmalar oluşmuş ise düzeltilir. İstif için alınan üçüncü deri önceki derilerde olduğu gibi tutularak yine cilt yüzey yukarıya gelecek şekilde önceki derinin üzerine deriyi kapatacak şekilde simetrisini bozmadan düzgün ve gergin bir şekilde konur. İstif yüksekliği yaklaşık; 75 100 cm oluncaya kadar bu eylem devam eder. Bu yüksekliğe gelmiş ancak hâlâ istiflenmek için tabaklı deri kalmış ise aynı özelliklerdeki başka sehpalara yeniden istifleme yapılır. 4
Resim 1. 6: İstif alanı ve istiflenmiş deriler Deriler istiflerde uzun süre bekletilmesi durumunda kenarlarının fazla kurumaması, derilerin korunması ve kirlenmelerine karşı üstünün plastik bir örtü ile hava almayacak şekilde kapatılması gerekmektedir. Resim 1. 7: Üzeri naylonla kapatılmış istif Her ne kadar bu safhada deriler belirli bir süre tehlikesiz durumda olsalar da çok uzun süreli bekletmelerde, istifin bulunduğu yer ve kullanılan su gibi etkenler küf mantarlarının üremesine yol açabilir. Bu tür sonuçlara sebep vermemek için tabaklamanın sonlarına doğru ortama fungusit ilavesi yapılmalıdır. Mantar oluşumu deride önce beyaz pamuksu bir görünümle başlar. Daha sonraları beyaz pamuksu doku siyah, beyaz ve kırmızı kiremit renginde lekeler oluşturur. Mantar ve küf oluşan derilerin tabii görünümü bozulacağından saydam finisaj görecek derilerde telafi edilemeyen bozukluklara yol açar, bu da kaliteyi düşürür. 5
UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları İstif sehpasını temizleyiniz ve düzgünce yerleştiriniz. Öneriler Çalışma ortamınızı hazırlayınız. İş önlüğünüzü giyiniz. Eldivenlerinizi takınız. Uygulama ilgili güvenlik tedbirlerini alınız. İstif sehpasının temizliğine dikkat ediniz. Tabaklaması yapılmış kanat deriyi sırt kısmından tutarak alınız. Deriyi sırt kısmından dengeli olarak tutunuz. Tutum esnasında derinin cilt yüzeyinin yukarıya gelmesine dikkat ediniz. Deriyi cilt yüzey yukarıya, etekler karşıya gelecek şekilde istif sehpası üzerine koyunuz. Katlanmaları düzeltiniz. Deriyi sehpa üzerine ortalayarak seriniz Sererken cilt yüzeyin yukarıya gelmesine dikkat ediniz. Eteklerde ve diğer kısımlarda oluşan katlanmaları düzeltiniz. Derinin gergin ve düzgün olmasını sağlayınız. İkinci deriyi cilt yüzey aşağıya gelecek şekilde sırt kısmından tutunuz. Derinin etek kısımları karşıya, cilt yüzey diğer derinin cilt yüzeyine gelecek şekilde kapatınız. İkinci deriyi sırt kısmından dengeli olarak tutunuz. Tutum esnasında derinin cilt kısmının aşağıya doğru olmasına dikkat ediniz. Deriyi sehpadaki derinin üzerine düzgünce koyunuz. İstifte cilt yüzeylerin ve et yüzeylerin birbiri ile tam örtüşecek şekilde olmasına dikkat ediniz. 6
Katlanmaları düzeltiniz. Eteklerde ve diğer kısımlarda katlanmaların kalmamasına dikkat ediniz. Aynı işlemleri tekrarlayarak istif yüksekliğini ayarlayınız. İşlem tekrarında aynı kuralları hata yapmadan tekrarlayınız. İstifin belirtilen yükseklik aralığında olmasına dikkat ediniz. İstifin üzerini dikkatlice kapatınız. İstif için uygun örtüyü seçiniz. İstifin tamamen kapatılmış olmasına dikkat ediniz. Çalışma alanının temizliğini yapınız. Temizliğin dikkatli yapılmasını sağlayınız. 7
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Aşağıdakilerden hangisi istiflemede kullanılmaz? A) Kapatma örtüsü B) Kumpas C) Düz ya da hareketli sehpa D) Forklif ya da taşıma aracı 2. Aşağıdakilerden hangisi istifleme kurallarından değildir? A) İlk derinin cilt yüzeyi, yukarıya gelecek şekilde konur. B) Kanat derileri sırt bölgesinden tutulur. C) Katlanmalar düzeltilmelidir. D) İstifin boyutları 1,5 olmalıdır. 3. I. İstif yüksekliği derinin sınıfına göre değiştirilir. II. İstifte deriler uzun süre bekletilmemelidir. III. Uzun süre bekletilen derilerde mantar ve küf oluşabilir. IV. İstifleme ile deri mevcut suyunun bir kısmını atar. Yukarıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV 4. Aşağıdakilerden hangisi istiflemenin amaçlarından değildir? A) Fazla tabaklama sıvısını deriden uzaklaştırmak. B) İstifte bekletilirken fiksasyonun devamlılığını sağlamak C) Derileri tasnife hazırlayarak kontrollü imalat akışını sağlamak. D) Derinin cilt yüzeyindeki bozuklukları gidermek. 5. Tabaklı derilerde mantar oluşumu nasıl başlar? A) Kırmızı koyu lekeler halinde B) Siyah odaklar halinde C) Beyaz pamuksu görünüm ile başlar D) Yeşil kristalimsi bir halde başlar. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. 8
UYGULAMALI TEST Krom tabaklaması yapılmış derilerin istiflerini yapınız. Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1 Çalışmalarınızda önlük kullandınız mı? 2 Çalışmalarınızda eldiven kullandınız mı? 3 İstif sehpalarının temizliğini kontrol ettiniz mi? 4 Çalışırken çevre kontrolünü yaptınız mı? 5 İstif yüksekliğine dikkat etiniz mi? 6 İstif için derileri kuralına göre yerleştirdiniz mi? 7 Derilerin istif sehpasındaki yönünü kontrol ettiniz mi? 8 Katlanmalara dikkat etiniz mi? 9 İstifin üzerini dikkatlice kapattınız mı? 10 Çalışma alanının temizliğini yaptınız mı? DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız. 9
ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Uygun atölye ortamı sağlandığında kurallara uygun olarak ham derilerin tasnifini yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Tasnifi yapılan deriler sınıflarına göre hangi alanlarda ve hangi tip deri üretiminde değerlendirilmektedir? Araştırınız. 2. TABAKLANMIŞ DERİLERİN TASNİFİ 2.1. Tasnifin Amacı ve Önemi Tabaklamadan sonra kromlu deriler sonraki işlenti safhalarına alınmadan önce (krom retenaj, boyama, yağlama gibi.) bir tasnife tabi tutulur. Çünkü mamul deri üretiminde ürün yelpazesi geniştir. Her ürünün kendisine göre özellikleri vardır. Bu özellikleri her deriye uygulamak mümkün değildir. Bunun sağlanabilmesi için bir ön tasnif gereklidir. Siparişi veren konfeksiyoncu, ayakkabıcı ve saraç gibi alıcılar almak istediği deride her bakımdan homojenlik arzular. (kalınlık, yumuşaklık, dolgunluk gibi). Tabaklamadan önceki safhalarda ve ham deri iken bu özellikleri ayırt etmek mümkün değildir. Alıcı fiyatın yanı sıra deri siparişinde parti bazında; toplam alan, ağırlık, dolgunluk, yumuşaklık, kalınlık ve cilt yüzeyde homojenlik gibi fiziksel, hatta kimyasal özellikleri şart koşabilir. Deri imalatçısı imalatın bütün özellikleri kendisinde yansıtacak ham deriyi bulamayabilir. Ancak siparişi veren tüketicinin de ihtiyacını karşılaması gerekir. Bunu yapabilmek için işlediği derilerin arasından birbirine benzer özellikteki derileri projeksiyonla ayırıp gruplandırarak pazarlamaya çalışır. Tasnifçi; işinin ehli, tecrübeli ve deriden mamul eşya yapan üretim sektörü hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Örneğin: Bir deri ceket ortalama 30 35 ayak kare (desi) deriden yapılabilir ve bu derilerin homojen tutum, renk ve büyüklükte olması istenir. Kişi, sektörün özelliği hakkında bilgi sahibi olursa tüketicinin de ihtiyacını kolaylıkla gidererek pazarlama sorunu yaşamaz. Tasnifçi, tasnifin akabinde deriyi hangi aşamalardan geçirerek ne gibi özellikler kazandırabileceğini, bunun moda veya sipariş şartlarına ne derecede etkili ve ekonomik olabileceğini önceden tahmin edebilmelidir. Tabaklanmış derinin cilt yüzeyinin görünümü tasnifi yapan kişi için önemlidir. Daha bu safhada iken tabaklama renginin ve görünümdeki homojenliğin bozuk olması, değişik tabaklama maddelerinin kullanılmasından, bunların tabaklama ortamındaki dağılımlarının uygun olmayışından olur; bu da işlenti safhasının hatalı olarak tamamlanmasına neden olur. 10
Resim 2. 1:Tasnifli derilerin sıkmadan geçirilmiş hali ve tasnif için derinin cilt yüzeyinin incelenmesi Örneğin: Kireçlik sonrası deride kireç taşı oluşması, tabaklama sonrası deride mantar oluşumu, derinin yüzümü esnasında oluşan ispire, kesik ve delik deride açık ya da koyu görüntüye neden olabilir. Derinin ileriki safhaları olan boyama, dolgu verme ve yağlama aşamasında bu kusurların nasıl bir hal alacağını, nasıl yok edilebileceğini önceden kestirmek yapılacak tasnifin özünü ve amacını teşkil eder. İşte bu kusurların cinsi ve niteliklerine göre boyamada boya seçimi, finisajda örtücülük, desen vurma ve polisaj yapma (Zımpara yapma) gibi alternatif yöntemlerin kullanılması uygundur. 2.2. Sınıflandırmada Dikkat Edilecek Kurallar Sınıflandırma güçlü ışık kaynağı altında yapılır. İstifte beklemiş olan deriler güçlü ışık kaynağının altında tüm yönleri ile incelenir. Sınıflandırmada Derideki yüzey görünümü, İşlenti durumu, Yüzey alanı, Ham deriden kaynaklanan hatalar (çiçek, nokra ve yüzüm hataları) gibi faktörler derilerin sınıflandırılmalarında birinci derecede etkendir. Resim 2. 2: Derilerin tasnifi Deriler bu hatalara göre 1. sınıf, 2. sınıf ve 3. sınıf olarak tasnif edilir. Birinci sınıf derilerin ciltleri temiz ve kusursuzdur. Yukarıda adı geçen hataların hiçbirini kendinde bulundurmaz. Bu sınıf derilerin pazarlama imkânı kolay, kazanç payı yüksektir. Bunu deri imalatçısı iyi bildiği için ham derinin alınması esnasında çok seçici davranır. Özellikle yapacağı deri türüne göre ham deri alımı yapar. 11
UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Güçlü ışık kaynağını istif yerine getirin. Öneriler İş önlüğünüzü giyiniz Eldivenlerinizi takınız. Çalışma ortamınızı hazırlayınız. Uygulama ile ilgili güvenlik tedbirlerini alınız Işık kaynağını açınız. Işığın istife doğru dik açıda olmasına dikkat ediniz. Tabaklanmış derilerin cilt yüzeyini inceleyiniz. Cilt yüzeyi dikkatlice inceleyiniz. Yüzey düzgünlüğü, alanı ve işlentinin derideki özelliğine göre sınıflandırınız. Sınıflandırılan derileri ayrı ayrı istifleyiniz. Kesik, delik, ispire ve homojenlik yönünden deriyi inceleyiniz. Alan yönünden deriyi inceleyiniz. Tasnifi dikkatlice yapınız. İstifleyerek işaretleyiniz. İstiflerin üzerini naylon ile örtünüz. Derilerin tam olarak kurumamasına özen göstereniz. 12
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırarak belirleyiniz. 1. Tasnifte hangi özellik dikkate alınmaz? A) Derinin tutumu B) Derinin alanı C) Yüzey homojenliği D) Yüzüm hataları 2. Aşağıdakilerden hangisi tasnifin amaçlarından değildir? A) Her sınıf deriyi uygun olarak değerlendirmek B) Üretimin diğer safhalarına yön vermek C) İstif kolaylığı sağlamak D) İmalat standardını oluşturmak 3. Tasnifin tabaklama sonrası yapılmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) İş kolaylığı sağlamak B) Tasnifin daha gerçekçi yapılabilecek olması C) Zaman kazanmak D) İşletme yükünü hafifletmek 4. I. Tabaklama öncesi tasnif yapmak zordur. II. Tabaklanmış derinin yüzey görünümü tasnif için önemlidir. III. Kesikli, delikli ve nokra gibi hastalıklı deriler birinci sınıf olamaz. Tasnif için yukarıdakilerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I,II ve III 5. Derideki hatalara göre tasnif yapmak aşağıdakilerden hangisini etkilemez? A) İmalatın seyrini B) Tasnif öncesi zamanı C) Mamul deri üretimini D) Kimyasal kullanımını DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. 13
UYGULAMALI TEST Size verilen krom tabaklı derilerin tasnif işlemini yaparak kendinizi aşağıdaki ölçme tablosuna göre değerlendiriniz Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1 Çalışmalarınızda önlük kullandınız mı? 2 Çalışmalarınızda eldiven kullandınız mı? 3 Projektör ışığının mesafesini ayarladınız mı? 3 Projektör ışık açısı uygun mu? 4 Projektör ışığı istif üzerinde yeterli mi? 5 Derileri dikkatlice incelediniz mi? 6 Tasnif kurallarını dikkatlice uyguladınız mı? 7 Tasnif uygulamasında ispirelere dikkat ettiniz mi? 8 Parazit ve hastalıkların etkisini dikkatle incelediniz mi? 9 Derideki hatalara göre tasnifi dikkatli yaptınız mı? 10 Tasnifte sınıflandırmayı dikkatli olarak yaptınız mı? 11 Çalışma sonrası çalışma alanının temizliğini yaptınız mı? DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız. Kendinizi yeterli görüyorsanız diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Yetersiz olduğunuzu düşünüyorsanız öğretmeninize danışınız. 14
MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Aşağıdaki sorulardan ilk 4 sorunun doğru cevaplarını şıklardan bularak işaretleyiniz. 5. ve 6. soruları doğru kelimelerle tamamlayınız. 1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi tabaklama sonrası istif işlemini en iyi ifade etmektedir? A) Tabaklama sonrası boyamaya alınan derilerin hazırlık safhasıdır. B) Fabrika alanının iyi kullanılması için yapılmaktadır. C) Tabaklama sonrası fazla suyu uzaklaştırmak ve fiksasyonun devamını sağlamaktır. D) Tabaklamadaki yetersiz krom alımını istifte tamamlamaktır. 2. Kanat derilerin istiflenmesi işleminde istif sehpasına konacak ilk deri nasıl tutulmalıdır? A) Derinin sırt kısmından, cilt yüzey yukarıya gelecek şekilde tutulmalıdır. B) Derinin etek kısmından cilt yüzey yukarıya gelecek şekilde tutulmalıdır. C) Derinin boyun kısmından cilt yüzey aşağıya gelecek şekilde tutulmalıdır. D) Derinin etek kısmından tutulur. Yönü önemli değildir. 3. İstifte derilerin fazla tutulmamasının nedeni nedir? A) Zaman kaybını önlemek B) Aşırı kurumayı önlemek C) Tabaklama maddelerinin deriden uzaklaşmasını önlemek D) Küf ve mantarların üremesini önlemek 4. Mantar ve küf oluşumunun önlenmesi için tabaklama sıvısına katılmalıdır. Sözü edilen bu madde aşağıdakilerden hangisidir? A) Fungasit B) Asit C) Yüzey aktif madde D) Bakterisit 5. işinin ehli,tecrübeli ve deriden mamul eşya yapan sanayi hakkında bilgi sahibi olmalıdır. 6. Sınıflandırmada, derideki yüzey görünümü, yüzey alanı ve.. ham deriden kaynaklanan hatalarda (çiçek, nokra ve yüzüm hataları) gibi faktörler derilerin sınıflandırılmalarında birinci derecede etkendir. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. 15
PERFORMANS TESTİ İstif ve tasnif modülün de yaptığınız uygulama faaliyetleri ve araştırma çalışmaları sonunda kazandığınız bilgi ve becerilerin ölçülmesi ve değerlendirilmesi için kendinizi kontrol listesine göre değerlendiriniz. Bu değerlendirme sonucuna göre bir sonraki modüle geçebilirsiniz. Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1 Eldiven ve iş önlüğünü giydiniz mi? 2 Güvenlik tedbirlerini aldınız mı? 3 İstif için kullanılacak sehpanın temizliğini yaptınız mı? 4 İstif için ilk deriyi istif sehpasına uygun olarak serdiniz mi? 5 Diğer derilerin istif sehpasına konulmasında kurallara uydunuz mu? 6 Derilerdeki katlanmaları düzelttiniz mi? 7 İstifleme sonrasında istifin üzerini kapattınız mı? 8 İstif alanının temizliğini yaptınız mı? 9 Projektörü açtınız mı? 10 Projektörü uygun mesafeye yerleştirdiniz mi? 11 Işığın açısı uygun mu? 12 Tasnifi dikkatli yaptınız mı? 13 Tasniflemenin bütün kurallarını uyguladınız mı? DEĞERLENDİRME Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınız veya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız. Hayır cevapları için öğretmeninize danışınız. 16
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ 1 İN CEVAP ANAHTARI 1 B 2 D 3 A 4 D 5 C ÖĞRENME FAALİYETİ 2 NİN CEVAP ANAHTARI 1 A 2 C 3 B 4 D 5 B MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI 1 C 2 A 3 D 4 A 5 Tasnifçi 6 İşlenti durumu 17
KAYNAKÇA KAYNAKÇA AYDEMİR Murtaza, Ders Notları TOPTAŞ, Ahmet, Deri Teknolojisi, İ. Üniversitesi Tek. Bil. Yük. Okulu, Erdiz Masa Üstü Yayıncılık, İSTANBUL, 1993. YAKALI, Tuncay, Yalçın DİKMELİK, Deri Teknolojisi (Yaş İşlemler), Sepici Hiz. Topluluğu Kül. Hizmeti-2, İZMİR, 1994. 18