AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU

Benzer belgeler
TÜRKİYE AB GERİ KABUL ANLAŞMASI AHMET ÇELİK

YABANCILAR ve ULUSLARARASI KORUMA KANUNU. Yayım tarihi: 11 Nisan 2013 Yürürlük tarihi: 11 Nisan 2014

TÜRKİYE-AB VİZE MUAFİYETİ SÜRECİ VE GERİ KABUL ANLAŞMASI HAKKINDA TEMEL SORULAR VE YANITLARI

TÜRKİYE-AB VİZE MUAFİYETİ SÜRECİ VE GERİ KABUL ANLAŞMASI HAKKINDA TEMEL SORULAR VE YANITLARI

İLTİCA HAKKI NEDİR? 13 Ağustos 1993 tarihli Fransız Ana yasa mahkemesinin kararı uyarınca iltica hakkinin anayasal değeri su şekilde açıklanmıştır:

TÜRKİYE CUMHURİYETİ AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI. Türkiye-AB Vize Serbestisi Diyaloğu

AVRUPA KOMİSYONU NUN TÜRKİYE İLE VİZE SERBESTLİĞİNE İLİŞKİN YOL HARİTASI

TÜRKİYE DE YENİ GÖÇ YÖNETİMİ VE ULUSLARARASI KORUMADA TEMEL PRENSİPLER SELÇUK ŞATANA İL GÖÇ UZMANI UYUM VE İLETİŞİM ÇALIŞMA GRUBU BAŞKANI

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı Avrupa Birliği Uzmanlığı Tezi

FARKLI AB ÜLKELERİNDE GÖÇMEN POLİTİKALARINDAKİ GENEL YAKLAŞIMLAR

1.- GÜMRÜK BİRLİĞİ: 1968 (Ticari engellerin kaldırılması + OGT) 2.- AET den AB ye GEÇİŞ :1992 (Kişilerin + Sermayenin + Hizmetlerin Serbest Dolaşımı.

Geçici Koruma Kimlik Kartına Sahip Olanlar

BİRİNCİ DEĞERLENDİRME RAPORU ANALİZİ

İL GÖÇ İDARESI MÜDÜRLÜĞÜMÜZ TEŞKILAT ŞEMASI AŞAĞIDAKI ŞEKILDEDIR;

Türkiye'nin TESPİT Tamamlandı Eksik 1

Türk Göç ve İltica Hukukunun Temelleri:

GÖÇ İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TAŞRA TEŞKİLATI KURULUŞ, GÖREV VE ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ. Resmi Gazete Tarihi: , Sayısı: 28821

KİTLESEL GÖÇLERDE SAĞLIK HİZMETLERİ. Uzm. Dr. Muzaffer AKKOCA

20. RİG TOPLANTISI Basın Bildirisi Konya, 9 Nisan 2010

İKV DEĞERLENDİRME NOTU

içindekiler KISALTMALAR... XV GİRİŞ... 1 Birinci Bölüm GENEL OLARAK YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU

Geri Kabul Antlaşması

İÇİNDEKİLER. İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ...v. ÖNSÖZ...vi. Birinci Bölüm MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA KANUN

ŞULE ARSLAN YABANCILARIN TÜRKİYE DE İKAMET VE SEYAHAT HAKKI

T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI

İSTANBUL İL GÖÇ İDARESİ MÜDÜRLÜĞÜ ULUSLARARASI KORUMA ÇALIŞMA GRUP BAŞKANLIĞI

tepav Aralık2013 N DEĞERLENDİRMENOTU AB ÜLKELERİ TÜRKİYE YE VİZE UYGULAMASINI KALDIRIYOR MU? Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı

ÇALIŞMA İZNİ. Türkiye de çalışma izni için gereken başvuru Türkiye den veya yurt dışından yapılabilir.

YABANCILAR VE ULUSLARARASI KORUMA KANUNU

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKA İLİŞKİN TEMEL MEVZUAT

KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELEDE ULUSLARARASI BELGELER VE KORUMA MEKANİZMALARI

Dünya Mültecileri Hakkında Anahtar İstatistikler

11 Eylül: AET Bakanlar Konseyi, Ankara ve Atina nın Ortaklık başvurularını kabul etti.

Çalımsa izin türleri. istisnai-

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İKİNCİ DAİRE. KESHMIRI/TÜRKİYE (Başvuru no /08) KARAR STRAZBURG. 13 Nisan 2010

Güz Dönemi AB Hukuku Yüksek Lisans Programı AB Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanı Semineri. Seminer Konuları ve Zamanlama

STRATEJİK VİZYON BELGESİ (TASLAK) TÜRKİYE DE GÖÇ. Göç Veren Ülkeden Göç Alan Ülkeye Fırsat ve Risklerin Dönüşümü

REFORM EYLEM GRUBU ÜÇÜNCÜ TOPLANTISI BASIN BİLDİRİSİ ANKARA, 11 ARALIK 2015

SUNUM SINIRLAR VE SIĞINMACILAR PANELİ

ÜYE DEVLET HÜKÜMETLERİ TEMSİLCİLERİ KONFERANSI. Brüksel, 25 Ekim 2004 CIG 87/1/04 EK 2 REV 1. Konu :

Geçici Koruma Uluslararası Standartlar. BMMYK Kasım 2014

EIPA LÜKSEMBURG İLE İŞBİRLİĞİ KAPSAMINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER

Avrupa ve Türkiye de Göç Ağı AB Politikalarına Göre İltica Prosedürleri Bilgilendirme Seminer Kılavuzu

KİTLESEL GÖÇLERDE SAĞLIK HİZMETLERİ. Uzm. Dr. Muzaffer AKKOCA T.C. Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

AB LİDERLER ZİRVESİ SONUÇLARI.AB: TÜRKİYE İLE YAPILAN MUTABAKATA SADIK KALINACAK

Uluslararası koruma başvurunuz ve başvurunuza ilişkin bilgiler kendinizi ifade edebildiğiniz bir dilde yazılı ve imzalı olarak sizden alınacaktır.

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), projelerin çevre ve sağlık üzerindeki etkilerinin belirlenmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlayan ve

AESK ve Türkiye REX. Dış İlişkiler. Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi

TÜRKİYE DE BULUNAN SURİYELİ MÜLTECİLER

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Avrupa Birliği ndeki Sığınmacıların Haklarını Koruyor

DİASPORA - 13 Mayıs

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKA İLİŞKİN TEMEL MEVZUAT

Göç ve Serbest Dolaşım Eğilimler ve Engeller. Ayşegül Yeşildağlar Ankara, Turkey

Salih Uygar KILINÇ Avrupa Birliği - EUROCONTROL Sivil Havacılık Düzenlemeleri ve Türkiye

Vizesiz Avrupa. İdris Kardaş KSP Genel Koordinatorü

Kardeşlik Sınır Tanımaz

Ali Can BAŞAY Yabancılar Dairesi Öğrenci Çalışma Grup Başkanı

Göçmenlere olan bakışınızı değiştirecek 4 harita

2017 YILI GÖÇ İSTATİSTİK RAPORU

GÖÇ İSTATİSTİK RAPORU

İTİRAZ USULLERİ. BMMYK Kasım 2014

ÇALIŞTAY ve ZİRVE BULGULARI KASIM 2016, ŞANLIURFA Dr. Leyla ŞEN UCLG-MEWA

D.B. / Türkiye (33526/08) AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARI. Aşağıdaki metin kararın resmi olmayan özetidir. Özet

İÇİNDEKİLER ULUSLARARASI SİVİL HAVACILIK REJİMİ

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ. SlRA SAYISI: 298

Uluslararası koruma yasası geliyor

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKA İLİŞKİN TEMEL MEVZUAT

tepav Nisan2016 N Vizesiz Seyahat İçin Gerekenler ve Türkiye nin Durumu DEĞERLENDİRME NOTU

ORTAK PNR UYGULAMASINA DOĞRU ADIM ADIM

BİR UMUTSUZLUK MODELİ:

Uluslararası Mülteci Hukuku Kapsamında Uluslararası Koruma. BMMYK Kasim 2014

ÖZGENUR YİĞİT ULUSLARARASI HUKUK, AVRUPA HUKUKU VE TÜRK HUKUKUNDA MÜLTECİ VE SIĞINMACILARIN ETKİLİ BAŞVURU HAKKI

İKV DEĞERLENDİRME NOTU

SCHENGEN ANLAŞMASI VE GELECEĞİ

Göç ve Tüberküloz. Haluk C.Çalışır Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi

T.C.BİRUNİ ÜNİVERSİTESİ ERASMUS ÖĞRENCİ DEĞİŞİM PROGRAMININ YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

İKV DEĞERLENDİRME NOTU

İKV DEĞERLENDİRME NOTU

FIRSATÇI YAKLAŞIMLAR GÖLGESİNDE SURİYELİ SIĞINMACILAR KRİZİ VE AB-TÜRKİYE ORTAK EYLEM PLANI

MÜLTECİLER İÇİN ÜCRETSİZ HUKUKİ DESTEK

ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) YÖNETMELİĞİ

GÖÇ İSTATİSTİK RAPORU

Suriye den Gelen Sığınmacılar İçin Türkiye de EĞİTİM HAKKI SORULAR VE YANITLAR

YABANCI UYRUKLU İŞÇİ ÇALIŞTIRMA ŞARTLARI VE ÖDENECEK ÜCRETLER

EKİM AYINDA ÖNE ÇIKAN GELİŞMELER. Avrupa Komisyonu Türkiye İlerleme Raporunu Yayınladı.

Recep Tayyip ERDOĞAN Kurucu Genel Başkanımız Cumhurbaşkanımız

Yrd. Doç. Dr. Münevver Cebeci Marmara Üniversitesi, Avrupa Birliği Enstitüsü

AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU

AB Türkiye Vize Serbestleştirilmesi Süreci

TURKEY-AB ORTAKLIK HUKUNUN SOSYAL BOYUTU ve ATAD KARARLARI (ANKARA ANLAŞMASI) Ayşegül Yeşildağlar , Ankara

Suriyeli Mülteciler: Türkiye nin Müstakbel Vatandaşları

YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ HAKKINDA KANUN İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN KANUN

İÇİNDEKİLER. ÖN SÖZ...i GİRİŞ...1. Birinci Bölüm MİLLETLERARASI ÖRGÜT TEORİSİ

Bu bağlamda katılımcı bir demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları alanındaki çalışmalarımız, hız kesmeden devam etmektedir.

İSTANBUL İL GÖÇ İDARESİ MÜDÜRLÜĞÜ. İkamet Çalışma Grup Başkanlığı

Türk Mevzuatına Göre Sağlık Turizminde Yabancı İstihdamı. Yrd. Doç. Dr. Necla ÖZTÜRK Doç. Dr. Erol ESEN

UYGULAMASI AV. Taner KILIÇ

Rusya Federasyonu Hükümeti ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti (bundan sonra "Taraflar" olarak anılacaktır);

Transkript:

AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU DİASPORA ARAŞTIRMALARI MERKEZİ Nisan Raporu Yazan: Zehra HOPYAR

AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU TÜRKİYE- AVRUPA BİRLİĞİ GERİ KABUL ANLAŞMASI İnişli çıkışlı bir ilişkiye sahip olan Avrupa Birliği(AB) ve Türkiye, yaşanmakta olan düzensiz göç kriziyle bir araya gelmiş ve böylece ilişkileri üyelik süreci tek düzleminden çıkmıştır. Söz konusu krizle mücadele yönünde imzalanan Geri Kabul Anlaşması ve neticesinde geliştirilen vize görüşmeleri bu ilişkiyi farklı bir boyuta taşımıştır. Türkiye özeline geçmeden çok kısa AB nin geri kabul anlaşmaları tarihinden ve amaçlarından bahsetmek yerinde olacaktır. Konunun detaylıca incelenme gerekçesiyle vize serbestisi kısmı mayıs ayı raporunda detaylandırılacaktır. Yaklaşık otuz senedir uygulanan geri kabul anlaşmaları, AB üye devlet ve kurumlarının ortak bir göç politikası oluşturma yönündeki çabalarının temelinde yer almaktadır. Ocak ayı raporumuzda bahsedildiği üzere AB, bu çabaları taşıyan çok sayıda anlaşma 1 ile düzensiz göçle mücadele ve sınırlarını kontrol altında tutma girişiminde bulunmuştur. Son yıllarda AB nin değişen göç politikasının temelini sorumluluğu üçüncü ülkelere yükleyen ikili ya da daha çok taraflı geri kabul anlaşmaları oluşturmaktadır. AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 Geri kabul anlaşması, bir ülkedeki düzensiz yasaklı göçmenleri sınır dışı ederek üçüncü bir ülkeye gönderilmesine denir. Bir ülkenin sadece kendi ülke vatandaşlarını geri kabul yükümlülüğünü ortaya koyan ve tanımlayanlara dar anlamlı geri kabul anlaşmaları denirken sadece kendi ülke vatandaşlarını değil üçüncü ülke vatandaşları ve vatansızları da kabul etmekle yükümlü olduklarına ise geniş anlamlı geri kabul anlaşmaları adı verilmektedir. Mart ayı raporumuzda da bahsedildiği gibi 2 AB şu ana kadar on sekiz ülke ile geri kabul anlaşması imzalamıştır. Yaşamakta olduğumuz göç hareketinin yönü Avrupa ya doğru olduğundan AB bu anlaşmalarla sorumluluğunu üçüncü ülkelere dağıtmayı hedeflemektedir. Bu sorumluluktan kurtulma politikası karşısında anlaşmanın tarafı olan ülkelere vize kolaylığı ya da serbestisi gibi birbirinden farklılık gösteren ayrıcalıklar tanımaktadır. Vize serbestisi tanınacak ülkelere temel haklar, düzensiz göçle mücadele, kamu güvenliği gibi konularda 1 1 Avrupa da Göç ve Mülteci Olgusu, http://diam.sakarya.edu.tr/sites/diam.sakarya.edu.tr/file/goc_raporu_ocak_2016.pdf, Erişim Tarihi: 22.05.2016. 2 Avrupa da Göç ve Mülteci Olgusu, http://diam.sakarya.edu.tr/sites/diam.sakarya.edu.tr/file/goc_raporu_mart_2016.pdf, Erişim Tarihi: 22.05.2016.

yapılması gereken reformlar belirtilmekte ve bunların yerine getirilip getirilmediği noktasında AB uzmanları olumlu ya da olumsuz Avrupa Komisyonu na görüş bildirmektedir. Avrupa Komisyonu yapılanları yeterli bulduysa Avrupa Parlamentosu na ve AB Konseyi ne vizelerin kaldırılması yönünde fikir beyan etmektedir. Vize serbestisi için verilen reform ödevleri, taraf olan ülkeler için gerekli şartların çoğunu içerse de bunların AB nin iç güvenliğine faydalı olacak yaptırımlar bütününden oluştuğu gerçeğini değiştirmemektedir. 1963 Ankara Anlaşması ve 1973 Katma Protokolü ile Türkiye nin AB ülkelerine vizesiz seyahat izni vardı. Ancak 1980 darbesiyle çok sayıda kişinin Türkiye den Avrupa ya siyasi gerekçelerle göç etmesi üzerine Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına vize uygulanmaya başlanmıştır. İlk olarak Almanya ardından Fransa ve diğer Avrupa ülkeleri bu uygulamayı benimsemiştir. Kaynak: http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ile-ab-arasinda-vize-serbestisi-diyalogu-mutabakat-metni-ve-geri-kabulanlasmasi-imzalandi.tr.mfa AB ve Türkiye arasında geri kabul anlaşmaları 2003 yılında gündeme gelmesine rağmen müzakerelere 2005 yılında başlanmıştır. Bu süreçten itibaren çok kez kesintiye uğramasına rağmen AB nin üçüncü ülke vatandaşları ve vatansızların da anlaşma çerçevesine girmesindeki ısrarına karşılık Türkiye de vize serbestisini gündeme getirmiştir. Avrupa ya düzensiz göç yollarından birinin üzerinde bulunduğu Türkiye nin bu anlaşmayı yapmasıyla AB sınır kontrolünü sağlama noktasında büyük aşama kat etmiş olacaktır. Türkiye- AB Geri Kabul AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 2

Anlaşması 1 Ekim 2014 te yürürlüğe girmiştir. 3 Söz konusu tarihte geri kabulle ilgili yeterli durumda olmayan Türkiye ye, kapasitesini artırması ve diğer ülkelerle anlaşmayı imzalaması için AB tarafından üç yıl süre tanınmıştır. Bu haliyle Geri Kabul Anlaşması, Türkiye vatandaşlarını, Türkiye ile geri kabul anlaşması olan üçüncü ülke vatandaşlarını ve vatansızları kapsayacak şekilde yürürlüğe girmiş ve Ekim 2017 den itibaren uygulanması öngörülmüştür. Fakat Avrupa ya düzensiz göçün 2015 yılının yaz dönemine doğru ciddi bir artış göstermesiyle bu tarih öne çekilmiştir. AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 Düzensiz göçün durdurulamaz hale gelişiyle harekete geçen AB yürütmeye başladığı müzakereler çerçevesinde 29 Kasım 2015 tarihinde Brüksel de toplanan zirvede Ortak Eylem Planı na geçilmesini sağlamıştır. 4 Artık Türkiye ve AB, sınır güvenliği, terörle ve insan tacirleriyle mücadelede ortak hareket edeceklerini açıklamıştır. Bunun neticesinde mecliste Ortak Geri Kabul Komitesi kurulmuş, komitenin 2/2016 kararıyla anlaşmanın uygulanma tarihi 1 Haziran 2016 olarak değiştirilmiştir. 5 Tarihin öne çekilmesiyle, AB Türkiye ye göçmenler için kullanılması amacıyla üç milyar Euro maddi yardım ve gerektiğinde teknik destekte bulunacağını belirtmiştir. Yine konuşulmuş olan Türkiye ye vize serbestisi tanınması da yukarıda bahsettiğimiz üzere Türkiye nin yerine getirmesi sorumlu tutulmuş kriterlerin yapılması durumunda yakın tarihte başlayabileceği yönünde konuşulmuştur. 2002 yılında Türkiye- Yunanistan arasında imzalanan Geri Kabul Anlaşması gerekçe gösterilerek Ege den Avrupa ya devam eden düzensiz göçün önüne geçilmesi için geri kabullerin başlanmasına 7 Mart 2016 tarihinde Brüksel de gerçekleştirilen Türkiye-AB zirvesinde karar verilmiştir. Buna göre 20 Mart tarihinden itibaren kendi toprakları üzerinden Yunan adalarına geçen tüm düzensiz sığınmacıları Türkiye geri alacak, bunun karşılığında aldığı her Suriyeli sığınmacıya karşılık AB ülkeleri -kendi içlerinde belirledikleri 72 bin kişilik kotanın doldurulacağı ve geri kalanının gönüllülük esasına dayandırılacağı sistemle- bir Suriyeli sığınmacı alacaktır. Ayrıca Türkiye ye verilmesi planlanan üç milyar Euro maddi yardıma ek olarak AB, gerektiğinde 2018 yılının sonuna kadar üç milyar Euro daha destekte 3 3 Türkiye- AB Geri Kabul Anlaşması tam metni, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/08/20140802-1- 1.pdf, Erişim Tarihi: 22.05.2016 4 Avrupa Komisyonu Ortak Eylem Planı, http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/europeanagenda-migration/background-information/docs/managing_the_refugee_crisis_-_euturkey_join_action_plan_implementation_report_20160210_en.pdf - http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/whatwe-do/policies/european-agenda-migration/proposal-implementationpackage/docs/communication_on_eam_state_of_play_20151014_en.pdf, Erişim Tarihi: 22.05.2016. 5 TC ile AB Arasında İzinsiz İkamet Eden Kişilerin Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma İle Oluşturulan Ortak Geri Kabul Komitesi nin 2/2016 Sayılı Kararının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı, http://www2.tbmm.gov.tr/d26/1/1-0711.pdf, Erişim Tarihi: 22.05.2016.

bulunulabilecektir. Yine bu metinde Türkiye nin yol haritasında belirtilen üzerine düşen sorumlulukları yerine getirdiği takdirde vize serbestisinin Haziran 2016 da başlayabileceği de belirtilmiştir. Söz konusu geri kabul anlaşması, AB den Türkiye ye Türkiye den AB ye giriş yapan ve sığınmacı statüsünde olan kişilerin diğer tarafa geri gönderilmesi üzerine kuruludur. Fakat bu karşılıklılık durumu AB den Türkiye ye göç yoğunluğu olmadığından -en azından- şuan için sadece Türkiye ye sorumluluk yükleyen bir anlaşma olarak görülmekte ve çok kişi tarafından eleştirilmektedir. Ayrıca anlaşmanın, Birleşik Krallık, İrlanda ve Danimarka yı kapsamadığını hatırlatmakta fayda olacaktır. Anlaşma sekiz bölüm 25 maddeden oluşmaktadır. Anlaşmanın birinci bölümünde Türkiye nin yükümlülüklerinden bahsedilirken ikinci bölümünde AB nin yükümlülükleri dile getirilmiştir. Üçüncü bölümde geri kabul işlemlerinden, dördüncü bölümde transit işlemlerinden, beşinci bölümde maliyetten, altıncı bölümde verilerin korunması ve bazı hükümlerden, yedinci bölümde yürürlüğe giriş ve uygulamadan ve son bölümde ise nihai hükümlerden bahsedilmiştir. Türkiye ile AB arasında imzalanan Geri Kabul Anlaşması na göre: 6 Üçüncü ülke vatandaşlarının ve vatansız kişilerin geri kabulüne dair (Madde 4) 7 ; 1. Kişiler, geri kabul başvurusunun ibrazı sırasında Türkiye topraklarından üye devlet topraklarına doğrudan girmiş ve Türkiye nin düzenlediği geçerli bir vizeye sahip ise, 2. Türkiye tarafından çıkarılan bir oturma iznine sahip ise, 3. Türkiye topraklarında kaldıktan veya transit geçişten sonra üye devletin topraklarına yasadışı ve doğrudan giriş yapmış ise, geri kabul edileceklerdir. Aynı maddenin ikinci paragrafına ait olan aşağıdaki durumlar için ise geri kabul yükümlülüğü yoktur: 1. Üçüncü ülke vatandaşı veya vatansız kişi sadece Türkiye nin uluslararası havalimanından transit uçuş için geçmiş ise, 2. Talepte bulunan üye ülke, üçüncü ülke vatandaşına veya vatansız kişiye kendi topraklarına girmeden önce veya sonra talep eden üye devlet topraklarına giriş için AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 6 Proposal for a Council Decision of [... ] concerning the conclusion of the Agreement between the European Union and the Republic of Turkey on the readmission of persons residing without authorisation, http://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=com:2012:0239:fin:en:pdf, Erişim Tarihi: 22.05.2016. 7 I. Bölümün 3.maddesi Türkiye nin kendi ülke vatandaşlarının geri kabulüne dair maddeleri içermektedir. Fakat diğer ülke vatandaşları ve vatansızların kabulüne dair olası uygulamalar çok tartışmalı olduğundan 4.maddenin içeriğine dair ayrıntılı bilgi verilmiştir. 4

kullanılan vize veya oturma izni varsa ve o kişi Türkiye tarafından düzenlenmiş daha uzun süreli vize veya oturma iznine sahip değilse, 3. Üçüncü ülke vatandaşı veya vatansız kişi, talep eden üye ülkenin topraklarına vizesiz giriş hakkına sahipse. TABLO 1: 2015 YILINDA YAKALANAN DÜZENSİZ GÖÇMENLER* 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 *Düzensiz göçmenlerden sadece ilk on uyruk grafikte gösterilmiştir. Toplam düzensiz göçmen sayısı 146.485 tir. Kaynak: Göç İdaresi Genel Müdürlüğü AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 Yoğunlaşan sığınmacı ve mülteci sayısı karşısında ve geri kabul anlaşması sürecinde durumu iyi yönetmek adına hareket geçen Türkiye hükümeti, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile İçişleri Bakanlığı bünyesinde Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GİGM) nü kurmuştur. 8 Yine bu bağlamda Emniyet Genel Müdürlüğü ne bağlı olan ve onun sorumluluğunda bulunan kabul ve geri gönderme merkezleri GİGM e bağlanmıştır. 5 8 Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Taşra Teşkilatı Kuruluş, Görev Ve Çalışma Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/11/20131114-4.htm, Erişim Tarihi: 26.05.2016.

TABLO 2: 2014 YILINDA AB DE BULUNAN DÜZENSİZ GÖÇMEN SAYISI* 120.000 111.345 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 50.585 39.690 31.820 31.645 23.635 0 17.220 16.600 16.175 16.055 * Düzensiz göçmenlerden sadece ilk on uyruk grafikte gösterilmiştir. Toplam düzensiz göçmen sayısı 625.565 tir. Kaynak: Eurostat Birlik üyesi bir ülke tarafından mülteci statüsüne ulaşmış ya da sığınma talebinin değerlendirmede olduğu süreçte hem insan hakları bağlamında hem de GKA çerçevesinde söz konusu insanların geri gönderilmeleri doğru değildir. Fakat Avrupa Parlamentosu nun uluslararası korumaya ilişkin direktifinin 35 ve 38. Maddelerinde ayrıntılı açıkladığı ilk sığınma ülkesi ve güvenli üçüncü ülke olarak nitelenen ülkelere geri gönderilmelerinin önünü açmıştır. 9 İltica başvurusunda bir ülkenin ilk sığınma ülkesi kabul edilebilme kriterleri: 1. Başvuran kişiye mülteci statüsü tanınmış ya da tanınabilecek olması, 2. Başvuran kişinin kendi ülkesine zorla gönderilemeyecek olması ve kişiye koruma sağlanması, İltica başvurusunda bir ülkenin güvenli üçüncü ülke kabul edilme kriterleri: 1. Başvuran kişi ırkı, dini, milliyeti, herhangi bir sosyal gruba ait oluşu veya siyasi fikri sebebiyle hayatı ve özgürlüğünün tehdit edilememesi, 2. 2011/95/EU direktifinde tanımlandığı gibi ciddi bir zarar riskinin bulunmaması AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 9 Dırectıve 2013/32/Eu Of The European Parlıament And Of The Councıl Of 26 June 2013 On Common Procedures For Granting And Withdrawing İnternational Protection (Recast), http://eur-lex.europa.eu/legalcontent/en/txt/pdf/?uri=celex:32013l0032&from=en, E.T: 26.05.2016. 6

3. Cenevre Sözleşmesi ndeki geri gönderilmeme ilkesine göre kişinin zorla geri gönderilemeyeceği, 4. Kişinin uluslararası hukukta yer alan işkence, zalimce ve insanlık dışı yaptırımlarla karşılaşacağı bir yere gönderilemeyeceği, 5. Cenevre Sözleşmesince kişiye mülteci olarak tanınma imkânının olması. Bu tanımlamalardan yola çıkarak çok tartışılan coğrafi çekince kavramına değinmek yerinde olacaktır. 1951 Cenevre Sözleşmesi ne Türkiye tarafından konulan coğrafi sınırlama ile Avrupa dışından gelenlere mülteci statüsü tanınmamaktaydı. Bu sebeple de Türkiye güvenli üçüncü ülke olarak kabul görememekteydi. Fakat bitmeyen göç hareketine son yıllarda Suriye iç savaşından kaçarak Türkiye ye sığınanların sayısının ciddi boyuta ulaşmasıyla sözleşmedeki coğrafi çekinceye rağmen Türkiye Suriyeli sığınmacılara kapılarını açmış ve onlara geçici koruma sağlayarak 10 bazı haklar da tanımıştır. 11 Bu sayede Türkiye, ilk sığınma ülkesi kabul edilebilir hale gelmiştir. Bununla ilişkili olarak Türkiye-AB arasındaki mutabakata göre Yunanistan dan Türkiye ye iadesi başlayan sığınmacıların Türkiye tarafından kabul edilmesi de Türkiye nin coğrafi çekinceyi kaldırarak yaptığı hukuki düzenlemeler sayesinde gerçekleşmiştir. AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 Yunanistan ın Türkiye yi güvenli üçüncü ülke ilan etme söylemleriyle başlayan bir diğer tartışma da Türkiye nin güvenli üçüncü ülke olup olmadığıdır. Yaklaşık bir senedir ciddi şekilde hissedilen Türkiye deki şiddet içerikli eylemler eleştirilerek ülkenin güvenli bir ülke olarak adlandırılamayacağıdır. Bunun yanında -bilhassa- uluslararası organizasyonlar, güvenli üçüncü ülke referansıyla sığınmacıların geri gönderilmesinin temel insan haklarına aykırı olduğunu savunarak bu yönde raporlar yayınlamışlar ve Türkiye tarafından Cenevre sözleşmesine konulan coğrafi çekince ile birlikte Türkiye nin sığınmacılarla ilgili gerekli altyapıya sahip olmadığını belirtmişlerdir. 12 7 10 Geçici Koruma Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/10/20141022-15-1.pdf, ErişimTarihi: 26.05.2016. 11 Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik, http://www.asylumineurope.org/sites/default/files/resources/regulationworkpermits.pdf, Erişim Tarihi: 26.05.2016 12 EU-Turkey Summit: Don t wash hands of refugee rights, https://www.amnesty.org/en/latest/news/2016/03/eu-turkey-summit-refugees/, Erişim Tarihi: 26.05.2016.

Yine bu konuyla ilişkili görülebilecek başka bir örnek de Birleşik Avrupa Solu (UEL) dan gelmiştir. UEL Başkanı, mültecilerin gönderildiği Türkiye nin insan haklarını ciddiye almayan ve kendi vatandaşlarını dahi göçe zorlayan bir ülke olduğunu vurgulamıştır. 13 Tüm yaşananlar sayılara indirgenerek politik kazanç sağlama kaygısından ayrılamamıştır. GKA yı Türkiye, AB ülkeleri için vize muafiyeti olarak açıklarken AB de göçmenleri kendi sınırlarından uzak tutma aracı olarak kamuoyuna yansıtmaktadır. Kaynak: http://multeci.org.tr/faliyet-detay.aspx?id=39 Ortak Eylem Planı çerçevesinde 4 Nisan günü 202 kişi Yunanistan dan Türkiye ye gönderildi. Yunan otoritelerine göre 14 İzmir-Dikili Limanına, Midilli Adasından 2 bot ile 136 kişi ve Sakız Adasından kalkan 1 bot ile de 66 kişi getirildi. Yunan birimlerinin verdiği bilgiye göre Midilli Adasından gelen 136 kişiden 135 i erkek, 1 i kadın. Uyrukları ise 124 Pakistanlı, 3 Bangladeşli, 1 Iraklı, 2 Hindistanlı, 4 Sri Lankalı ve 2 Suriyeli (gönüllü geri dönüş). Sakız Adasından gelen 66 göçmen 56 sı erkek, 10 u kadın. Uyruklara göre ise 42 Afgan, 10 İranlı, 6 Pakistanlı, 1 Hindistanlı, 1 Somalili, 1 Fil Dişi Sahilli ve 5 Kongolu. AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 13 Birleşik Avrupa Solu'ndan Geri Kabul Anlaşması Açıklaması, https://bianet.org/bianet/siyaset/174224- birlesik-avrupa-solu-ndan-geri-kabul-anlasmasi-aciklamasi, Erişim Tarihi: 26.05.2016. 14 Greece returns 202 migrants and refugees to Turkey with Frontex s assistance, http://www.amna.gr/english/article/13440/greece-returns-202-migrants-and-refugees-to-turkey-with- Frontex%E2%80%99s-assistance, ErişimTarihi: 26.05.2016. 8

Kaynak:www.bianet.org Söz konusu planı protesto etmek ve gözlem yapmak için Dikili de olan aktivist ve sivil toplum örgütlerinden bir grup Sınırları açın, geri dönüşleri durdurun pankartlarıyla bu anlaşmanın utanç verici olduğunu söylemişlerdir. 15 AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 Türkiye ye geri kabul edilen kişiler İzmir il göç idaresi tarafından kimlikleri doğrulandıktan sonra merkezlere götürülmek amacıyla otobüslere bindirildiler. İzmir Valisi nin açıklamasına göre, Suriyelilerin havayolu ile Adana Şakir Paşa Havalimanına gönderileceğini, oradan da Suriye sınırına yakın illerde bulunan barınma merkezlerine sevk edileceklerini; geri kalan göçmenlerin ise otobüs ile Kırklareli nde bulunan Geri Gönderme Merkezine ve oradan da kendi ülkelerine geri gönderileceğini ifade etti. 16 Amnesty GKA çerçevesinde Türkiye ye gönderilecek mültecilerin bulunduğu Midilli ve Sakız merkezlerine giderek yaptığı görüşmeler neticesinde mültecilerin ciddi bir belirsizlik ve korku içinde çok kötü şartlarda yaşadıklarını belirtmiştir. Kampta 3150 kişinin barındığını belirtirken 9 15 Yunanistan'dan Getirilen Mülteciler Kırklareli'ne Götürülüyor, Ya Sonra?, http://bianet.org/bianet/ifadeozgurlugu/173619-yunanistan-dan-getirilen-multeciler-kirklareli-ne-goturuluyor-ya-sonra, Erişim Tarihi: 26.05.2016. 16 İzmir Valisi: '5 bin mülteci Bodrum ve Kuşadası'ndan alınacak', http://www.iha.com.tr/haber-izmir-valisi- 5-bin-multeci-bodrum-ve-kusadasindan-alinacak-548913/, Erişim Tarihi: 26.05.2016.

insanların kendi gelecekleriyle ilgili bilgi alamadığı ve yasal yardıma ulaşamadıklarını da eklemiştir. 17 GKA, AB üyesi ülkeler ve Türkiye için avantajlar barındırsa da söz konusu sığınmacılar için belirsiz hayatları ve hayatta kalma mücadeleleri için yeni belirsizliklerin ve haksızlıkların kapısını açmaktadır. Çok sayıda insan hakları örgütünün de dile getirdiği gibi sığınma hakkı pazarlık konusu yapılamayacak temel insan haklarından olmasına rağmen yetkililerin belirlediği şartlarla kâğıt üzerinde karar verilen ve ülke liderlerinin siyasi hırs ve hesaplaşmalarının malzemesi haline getirilmiştir. AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 17 Yunanistan: Sakız ve Midilli'de mülteciler korkunç koşullarda alıkonuluyor, http://amnesty.org.tr/icerik/2/1828/yunanistan-sakiz-ve-midilli, Erişim Tarihi: 26.05.2016. 10

KAYNAKÇA Avrupa da Göç ve Mülteci Olgusu, http://diam.sakarya.edu.tr/sites/diam.sakarya.edu.tr/file/goc_raporu_ocak_2016.pdf, ErişimTarihi: 22.05.2016. Avrupa da Göç ve Mülteci Olgusu, http://diam.sakarya.edu.tr/sites/diam.sakarya.edu.tr/file/goc_raporu_mart_2016_rapor. pdf, ErişimTarihi: 22.05.2016. Avrupa Komisyonu Ortak Eylem Planı, http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/whatwe-do/policies/european-agenda-migration/background information/docs/managing_the_refugee_crisis_-_euturkey_join_action_plan_implementation_report_20160210_en.pdfhttp://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/european-agendamigration/proposal-implementationpackage/docs/communication_on_eam_state_of_play_20151014_en.pdf, ErişimTarihi: 22.05.2016. AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 Birleşik Avrupa Solu'ndan Geri Kabul Anlaşması Açıklaması, https://bianet.org/bianet/siyaset/174224-birlesik-avrupa-solu-ndan-geri-kabulanlasmasi-aciklamasi, ErişimTarihi: 26.05.2016. Dırectıve 2013/32/Eu Of The European Parlıament And Of The Councıl Of 26 June 2013 On Common Procedures For Granting And Withdrawing İnternational Protection (Recast),http://eur-lex.europa.eu/legal, content/en/txt/pdf/?uri=celex:32013l0032&from=en, ErişimTarihi: 26.05.2016. EU-Turkey Summit: Don t wash hands of refugee rights, https://www.amnesty.org/en/latest/news/2016/03/eu-turkey-summit-refugees/, ErişimTarihi: 26.05.2016. Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik,http://www.asylumineurope.org/sites/default/files/resources/regulationw orkpermits.pdf, ErişimTarihi: 26.05.2016. 11

Geçici Koruma Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/10/20141022-15-1.pdf, ErişimTarihi: 26.05.2016. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Taşra Teşkilatı Kuruluş, Görev Ve Çalışma Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/11/20131114-4.htm, ErişimTarihi: 26.05.2016. Greece returns 202 migrants and refugees to Turkey with Frontex s assistance, http://www.amna.gr/english/article/13440/greece-returns-202-migrants-and-refugeesto-turkey-with-frontex%e2%80%99s-assistance, ErişimTarihi: 26.05.2016. İzmir Valisi: '5 bin mülteci Bodrum ve Kuşadası'ndan alınacak, http://www.iha.com.tr/haber-izmir-valisi-5-bin-multeci-bodrum-ve-kusadasindanalinacak-548913/, Erişim Tarihi: 26.05.2016. Proposal for a Council Decision of [... ] concerning the conclusion of the Agreement between the European Union and the Republic of Turkey on the readmission of persons residing without authorisation, http://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=com:2012:0239:fin:en:pdf, ErişimTarihi: 22.05.2016. TC ile AB Arasında İzinsiz İkamet Eden Kişilerin Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma İle Oluşturulan Ortak Geri Kabul Komitesi nin 2/2016 Sayılı Kararının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı, http://www2.tbmm.gov.tr/d26/1/1-0711.pdf, ErişimTarihi: 22.05.2016. Türkiye- AB Geri Kabul Anlaşması tam metni, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/08/20140802-1-1.pdf, ErişimTarihi: 22.05.2016. Yunanistan'dan Getirilen Mülteciler Kırklareli'ne Götürülüyor, Ya Sonra?, http://bianet.org/bianet/ifade-ozgurlugu/173619-yunanistan-dan-getirilen-multecilerkirklareli-ne-goturuluyor-ya-sonra,. Erişim Tarihi: 26.05.2016. Yunanistan: Sakız ve Midilli'de mülteciler korkunç koşullarda alıkonuluyor, http://amnesty.org.tr/icerik/2/1828/yunanistan-sakiz-ve-midilli, Erişim Tarihi: 26.05.2016 Kapak Resmi: AA AVRUPA DA GÖÇ VE MÜLTECİ OLGUSU Nisan 2016 12