Türk Göç ve İltica Hukukunun Temelleri:

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Türk Göç ve İltica Hukukunun Temelleri:"

Ceren Niazi
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Türk Göç ve İltica Hukukunun Temelleri: Yasal Statünün Belirlenmesine İlişkin Sorunlar Prof. Dr. Bülent ÇİÇEKLİ HSYK

2 Sunum Planı 1) Terminoloji 2) Disiplin Olarak 3) Göç ve İltica Hukukunun Kaynakları 4) Yabancıların Hak ve Özgürlüklerinin Belirlenmesinde Başvurulan Sistemler 5) Uluslararası Minimum Standartlar 6) Yabancılık Statüsü: Genel Sorunlar 7) Yabancıların İkameti 8) Yabancıların İstihdamı 9) Sınır Dışı Etme 10) Gözetim Altına Alma 11) İltica ve Sığınma Hukuku Sonuç 2

Minimum Standartlar 6) Yabancılık Statüsü: Genel Sorunlar 7) Yabancıların İkameti 8)

3 1) Terminoloji Göçmen Yabancı Yabancı kavramı İskan Kanunu anlamında göçmen Genel olarak göçmen Uluslararası literatür Mülteci Sığınmacı Uluslararası literatür Türk hukukunda benimsenen ayırım 3

göçmen Uluslararası literatür Mülteci Sığınmacı

4 2) Disiplin Olarak Mukayeseli Hukuk Göç ve Vatandaşlık Hukuku Göç ve Sığınma Hukuku Yabancılar Hukuku Türk hukukunda Kendine özgü bağımsız bir hukuk dalı Uluslararası Hukukla yakın ilişkili Kamu hukuku 4

5 3) Göç ve İltica Hukukunun Kaynakları Uluslararası Hukuk İç Hukuk Uluslararası Hukuk İç Hukuk İlişkisi Anayasa m. 90 Anayasa m. 16 5

6 Anayasa m. 90(5) ve m. 16 Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır. (m. 90(5)) Temel hak ve hürriyetler, yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlandırılabilir. (m. 16) 6

antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek

7 4) Yabancıların Hak ve Özgürlüklerinin Belirlenmesinde Başvurulan Sistemler Eşitlik İlkesi Karşılıklılık İlkesi Karşı İşlem Yapma Yetkisi En Çok Gözetilen Ulus Kaydı Minimum Standartlar (Asgari Had) Sistemi Sınırlama (Tahdit) Sistemi İzin Sistemi Kontenjan Sistemi 7

Yetkisi En Çok Gözetilen Ulus Kaydı Minimum Standartlar (Asgari

8 5) Uluslararası Minimum Standartlar Ülkeyi Terk Özgürlüğü Ülke İçinde Seyahat ve Yerleşme Özgürlüğü Aile Hayatı Hakkı Toplu Sınır Dışı İşleminin Yasak Olması Sınır Dışı İşlemine Karşı Usuli Güvenceler Geri Gönderme Yasağı (non-refoulement) Ayırımcılık Yasağı 8

Sınır Dışı İşleminin Yasak Olması Sınır Dışı İşlemine Karşı

9 6) Yabancılık Statüsü: Genel Sorunlar Terim ve kavramlar arasında geçişkenlik Temel yasal metinler genel hükümler içermekte İdareye geniş takdir yetkisi Uygulama genelge ve talimatlarla yönlendiriliyor İdarenin düzenleyici işlemleri dağınık, sistematik değil Erişilebilir hukuksal metinler değil 9

takdir yetkisi Uygulama genelge ve talimatlarla yönlendiriliyor İdarenin

10 7) Yabancıların İkameti Yabancılık statüsü geçici bir statü İkamet izni alınması ve uzatılması gerekli Yol gösterici süre beş (5) yıl İlke olarak harca tabi bir işlem Daimi oturum hakkı ya da süresiz ikamet izni yok Aile birleşimleri ile ilgili kurallar genelgelerle düzenleniyor 10

İlke olarak harca tabi bir işlem Daimi oturum hakkı ya da süresiz

11 8) Yabancıların İstihdamı 2003 tarihli Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun Usul Koşulları Çalışma vizesi Çalışma amaçlı ikamet izni Çalışma izni Maddi Koşullar: mevzuatta yabancıların çalışmalarını engelleyici kuralların olmaması

Çalışma amaçlı ikamet izni Çalışma izni Maddi Koşullar:

12 9) Sınır Dışı Etme Uluslararası Hukuk Çerçevesi İç Hukukta Sınır Dışı Etme Sınır dışı nedenleri çok esnek ve takdire açık (genel güvenlik, siyasi ve idari icaplar) Mukayeseli hukukta kamu güvenliği, kamu sağlığı, kamu sağlığı ve/veya daha somut eylemler Sınır dışını önleyici nedenler yasal düzenlemeye tabi olmalı 12

icaplar) Mukayeseli hukukta kamu güvenliği, kamu sağlığı, kamu sağlığı ve/veya

13 10) Gözetim Altına Alma Sınır dışı amaçlı gözetim altına alma AİHM Kararları (Abdolkhani & Karimnia vd kararlar) AİHS m. 5 İhlali (açık yasal temel yok) Gözetim konusunda yasal düzenleme ihtiyacı Kim karar verecek Kim denetleyecek Gözetim süresi Gözetim koşulları 13

5 İhlali (açık yasal temel yok) Gözetim konusunda yasal düzenleme

14 11) İltica/Sığınma Hukuku İltica/Sığınma Hukukuna kapsamlı bakış üç temel soruyu cevaplandırmayı gerektirir: Kim Korunacak? (Statü Belirleme) Nasıl Korunacak? (Prosedür) Hangi Haklar Sağlanacak? (Esasa İlişkin Hak ve Özgürlükler) 14

15 Statü Belirleme (Kim Korunacak?) 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Protokolü Anayasa m. 90 nedeniyle kanun hükmünde Ayrı bir yasal düzenleme yok Coğrafi kısıtlama ile birlikte uygulama Hem mülteci hem sığınmacı statüsü Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Protokolüne göre 15

90 nedeniyle kanun hükmünde Ayrı bir yasal düzenleme yok Coğrafi

16 Prosedür (Nasıl Korunacak?) Ulusal kurallar geçerli 1994 Yönetmeliği 2006 Uygulama Talimatı Genel yabancılar hukuku ilkeleri İkamet izinleri geçici Süreci baştan sona tanımlayan yasal düzenleme ihtiyacı 16

17 Maddi Hak ve Özgürlükler (Hangi Haklar Sağlanacak?) Cenevre Sözleşmesi hükümleri Kategorik ve konusal bazda düzenleme eksikliği Yabancılarla ilgili genel hükümlere başvurma zorunluluğu Kategorik olarak başvuru aşamasından vatandaşlık ve entegrasyon aşamasına kadar Konusal olarak (yerleşme, çalışma, eğitim ve öğretim, sağlık ve sosyal yardım vs) 17

Yabancılarla ilgili genel hükümlere başvurma zorunluluğu Kategorik olarak başvuru

18 Sonuç Uluslararası hukuk temeli (Anayasa m.16 ve 90) Genel yabancılar hukuku ilkelerine göre sınırlama yoksa hak ve özgürlük var, Hukuk kurallarının idareye talimat verme fonksiyonu önemli Kategorik, erişilebilir, öngörülebilir düzenleme ihtiyacı, Hukuki istikrar, hukuki güvenlik ilkelerinin gerçekleşmesi 18

özgürlük var, Hukuk kurallarının idareye talimat verme fonksiyonu önemli

19 Sonuç İkamet, aile birleşimi, sınır dışı etme, gözetim altına alma konularında düzenleme ihtiyacı, Mülteci ve sığınmacıların statü belirleme, prosedür ve hak ve özgürlükleri konusunda kategorik düzenleme ihtiyacı, Uluslararası hukuk çerçevesinin idari uygulamalarda, yargı kararlarında ve mevzuat çalışmalarında dikkate alınması gereği 19

özgürlükleri konusunda kategorik düzenleme ihtiyacı, Uluslararası hukuk çerçevesinin

Benzer belgeler

ÖZGENUR YİĞİT ULUSLARARASI HUKUK, AVRUPA HUKUKU VE TÜRK HUKUKUNDA MÜLTECİ VE SIĞINMACILARIN ETKİLİ BAŞVURU HAKKI

ÖZGENUR YİĞİT ULUSLARARASI HUKUK, AVRUPA HUKUKU VE TÜRK HUKUKUNDA MÜLTECİ VE SIĞINMACILARIN ETKİLİ BAŞVURU HAKKI İÇİNDEKİLER ÖZET... V ABSTR ACT...VII ÖNSÖZ... IX İÇİNDEKİLER... XI KISALTMALAR... XVII