İÇİNDEKİLER I. Türk Vergi Sisteminin Tarihçesi... 3 II. Vergi Gelirlerinin Kompozisyonu ve Kitabın Planı... 5 BİRİNCİ KISIM GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER BİRİNCİ BÖLÜM GELİR VERGİSİ I. ÖNBİLGİLER...8 1. Gelir Vergisinde Tam Mükellef / Dar Mükellef Ayrım ı...8 A. Tam Mükellefiyet...8 a. ikametgâh İlkesi Gereği Tam Mükellefiyet... 9 b. Tabiiyet ilkesi Gereği Tam Mükellefiyet... 9 B. Dar Mükellefiyet...10 2. Gelirin Özellikleri... 11 A. Gelir "Gerçek Kişi" Tarafından Elde Edilmelidir...11 B. Gelir "Bir Takvim Yılı içinde" Elde Edilmiş Olmalıdır... 12 C. Gelir "Elde Edilmiş" Olmalıdır...12 D. Gelir "Kazanç ve İratlar"dan Oluşur... 13 E. Vergi "Safi Tutar" ve "Gerçek Tutar" Üzerinden Alınır... 13 3. Gelir Vergisinde Konu Olan Kazanç ve İratlar...13 II. TİCARİ KAZANÇLAR... 15 1. Tanım... 15 2. Ticari Kazancın Gerçek Usulde Tespiti: Bilanço Esası...16 A. Kimler Bilanço Esasına Tabidir?...16 B. Bilanço Esasında Ticari Kazanç Nasıl Hesaplanır?...16 a. Dönem Öz Sermayesinin Hesaplanması... 17 b. İşletmeye ilave Edilen ve işletmeden Çekilen Değerlerin Dikkate Alınması...19 c. Giderlerin Düşülmesi, Amortisman, Değerleme Hükümlerinin Uygulanması...19 aa. indirilebilecek Giderler...20 bb. Gider Kabul Edilmeyen Ödemeler...21 cc. Amortisman, Değerleme Hükümlerinin Uygulanması...23 d Yatırım indirimi... 25 e. Eğitim ve Öğretim işletmelerinde Kazanç istisnası... 26 3. işletme Hesabı Esasında Ticari Kazancın Tespiti... 27
C. Vergi Güvenlik Müessesesi: Kiraya Verilen Mal ve Hakların Kira Bedeli, Emsal Kira Bedelinden Düşük Olamaz...55 VII. MENKUL SERMAYE İRATLARI...56 1. Tanım ve Menkul Sermaye iratlarının Çeşitleri... 56 2. Menkul Sermaye İratlarının Başka Kazançlara Dönüşmesi... 57 3. Menkul Sermaye İratlarının Vergilendirme Rejimi...58 A. Stopaj Yoluyla Vergilendirme...58 B. Beyanname Üzerinden Vergilendirme...59 VIII. DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR... 61 1. Değer Artışı Kazançları...61 A. Kapsamı...61 B. Vergilendirilmesi...64 a. Stopaj Yoluyla Vergilendirme... 64 b. Beyan Yoluyla Vergilendirme... 64 C. Vergi Kolaylıkları (Vergilendirilmeyecek Değer Artışı Kazançları)... 65 2. Arızi Kazançlar...66 IX..GELİR VERGİSİNİN TA R H I...69 1. Muhtasar Beyanname (Stopaj Beyannamesi) Yoluyla Tarh... 69 2. Yıllık Beyanname Yoluyla Tarh: Gelirlerin Toplanması Kavramı...71 3. Yıllık Beyanname Verilmeyen veya Toplama Yapılmayan Hâller...72 A. Mutlak Anlamda, Beyanname Verilmeyen veya (Başka Gelirler için Beyanname Verilmesi Durumunda) Beyannameye Dâhil Edilmeyen Gelirler...72 B. Şartlı Olarak, (Beyan Sınırının Aşılmaması Hâlinde) Beyan Dışı Kalan Gelirler... 73 a. Gelir Toplamı, Beyanname Verme Sınırını Aşmayan Mükellefler...73 b. Toplamı GVK, m. 86/d'de Yazılı Tutarı Aşmayan Menkul ve Gayrimenkul Sermaye iradı Gelirleri...73 4. Yıllık Beyanname Vermenin Zorunlu Olduğu Hâller...74 A. Mutlak Anlamda Beyanname Verilmesi Gerekli Gelirler... 74 B. Beyanname Verme Sınırının Aşılması Hâlinde, Beyan Mecburiyeti Bulunan Gelirler...75 a. Birden Fazla İşverenden Ücret Geliri Olanlar...75 b. Gelir Toplamı Beyanname Verme Sınırını Aşanlar... 75 5. Yıllık Beyannamenin Verileceği Yer ve Zaman... 76 6. Yıllık Beyanname Üzerinden Yapılabilecek indirimler ve Zararların Düşülmesi..77 A. izin Verilen indirimler... 77 a. Mükellefin Kendisi, Ailesi, İşletmesi için Yaptığı Giderler...77 b. Bağış ve Yardımlar...78 c. Döviz Girişini Teşvik Amaçlı indirim...78 d. Sosyal Amaçlı indirim... 79
4. Ticari Kazancın Basit Usulde Tespiti...29 A. Basit Usulden Yararlanamayan Meslek ve Ticaret Erbabı... 29 B. Basit Usule Tabi Olmanın Şartları... 29 C. Basit Usulde Gelirin Tespiti... 30 5. Ticari Kazançlarda Esnaf Muaflığı... 32 A. Esnaf Muaflığından Yararlananlar... 32 B. Esnaf Muaflığının Sınırı ve Şartı...32 C. Muaf Esnaflardan Yapılan Vergi Tevkifatı... 33 III. ZİRAİ KAZANÇLAR...34 1. Tanım ve Zirai Kazançların Başka Kazançlara Dönüşmesi...34 2. Zirai Kazancın Tespiti ve Vergilendirilmesi...35 A. Zirai Kazançlarda Stopaj Usulüyle Vergileme...35 a. Stopaj Usulüyle Vergiye Tabi Olmanın Şartları... 35 b. Stopaj Oranları... 36 B. Zirai Kazançların Gerçek Usulde Vergilendirilmesi... 37 IV. ÜCRETLER... 39 1. Tanım... 39 2. Ücretlerin Vergilendirilmesi...39 A. Ücretlerin Stopaj Usulüyle Vergilendirilmesi... 40 B. "Diğer Ücretlilerin Vergi Karnesi Üzerinden Vergilendirilmesi...41 C. Bazı Ücretlilerin Beyanname Üzerinden Vergilendirilmesi... 42 3. Ücretlerde Muaflık ve istisnalar... 43 A. Diplomat Muaflığı... 43 B. Elçilik ve Konsolosluk Çalışanlarının Ücret istisnası... 43 C. Ücretlerde Diğer istisnalar...43 V. SERBEST MESLEK KAZANÇLARI...45 1. Tanım... 45 2. Serbest Meslek Kazancının Başka Kazançlara Dönüşmesi...46 3. Serbest Meslek Kazancının Tespiti ve Vergilendirilmesi... 46 4. Serbest Meslek Kazançlarında Muaflık ve Telif Kazançları istisnası...48 A. Serbest Meslek Kazancı Muaflığı...48 B. Telif Kazançları istisnası... 49 VI. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI...51 1. Tanım...51 2. Gayrimenkul Sermaye İradının Başka Kazançlara Dönüşmesi... 51 3. Gayrimenkul Sermaye iratlarının Vergilendirme Rejimi... 52 A. Vergi Tevkifatı... 52 B. Beyan Yoluyla Vergileme... 53 a. Üzerinden Stopaj Yapılmış Olan Gayrimenkul Sermaye İratları... 53 b. Stopaja Maruz Kalmamış Olan Gayrimenkul Sermaye İratları... 53 c. Beyanname Üzerinden Yasa'nın İzin Verdiği Giderlerin Düşülmesi...54
E. Diğer...112 IV. KURUM KAZANÇLARININ BEYANI, VERGİNİN ORANI, Ö DENM ESİ... 113 1 Yıllık Beyanname... 113 2. Verginin Oranı ve Ödenmesi...114 3. Dağıtılan Kâr Payları Üzerinden Gelir Vergisi Stopajı Yapılması... 115 V. KURUMLARIN; TASFİYESİ VE YENİDEN YAPILANMALARI (BİRLEŞME, DEVİR, BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ) DURUMUNDA VERGİLENDİRME...117 VI. DAR MÜKELLEFLERE ÖZGÜ DÜZENLEMELER... 119 1. Gelir Unsurları... 119 2. Safi Kurum Kazancının Tespiti...119 3. Beyannameler... 120 A. Yıllık Beyanname...120 B. Özel Beyanname...121 C. Muhtasar Beyanname... 121 4. Diğer Hususlar... 122 İKİNCİ BÖLÜMLE İLGİLİ SO RULAR... 123 İKİNCİ KISIM HARCAMALAR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER 1. Harcama Vergisi Kavramı ve Sınıflandırılması...125 BİRİNCİ BÖLÜM KATMA DEĞER VERGİSİ I. VERGİNİN HESAPLANMA TEKNİĞİ VE KATMA DEĞER KAVRAMI...130 II. VERGİNİN KONUSU...131 1. Ticari, Sınai, Zirai Faaliyet ve Serbest Meslek Faaliyeti Çerçevesinde Yapılan Teslim ve Hizmetler...131 2. Diğer Bazı Teslim ve Hizmetler...132 III. VERGİYİ DOĞURAN OLAY... 133 IV. VERGİNİN MATRAHI...134 V. VERGİNİN MÜKELLEFİ, VERGİ SORUM LUSU... 135 1. KDV'nin Mükellefi... 135 2. KDV'de Sorumluluk... 135 VI. VERGİNİN O RA N I... 137 1. %1 Oranı Uygulanan Mal Teslimleri (I Sayılı Liste)...137 2. %8 Oranı Uygulanan Mal Teslimleri ve Hizmet ifaları (II Sayılı Liste)... 138 3. %18 Oranı Uygulanan Mal Teslimleri ve Hizmet ifaları (Genel Oran)... 139 VII.KDV BEYANNAMESİ, KDV NİN ÖDENMESİ, ÖDENECEK KDV'NİN HESABI... 141
B. Zararların Düşülmesi.../y on 7. Verginin Oranı...ou Of) 8. Mahsuplar... 9. Gelir Vergisinin Ödenmesi (Taksitler)... 81 10. Geçici Vergi (Peşin Vergi)...82 X. GELİR VERGİSİNDE DAR MÜKELLEFLERE ÖZGÜ DÜZENLEM ELER...85 1. Dar Mükellef Gerçek Kişilerin Vergilendirilme Rejimi... S5 2. Gelir Unsurları... 85 A. Ticari Kazanç...8^ B, Diğerleri... 86 3. Beyannameler... 87 A. Yıllık Beyanname... 87 B. Yıllık Beyanname Verilmeyen Hâller... 87 C. Münferit Beyanname...88 4. Matrah Tespiti... 89 BİRİNCİ BÖLÜMLE İLGİLİ SORULAR...91 İKİNCİ BÖLÜM KARUMLAR VERGİSİ I... TAM MÜKELLEF - DAR MÜKELLEF AYRIMI VE KURUMLAR VERGİSİNİN M ÜKELLEFLERİ... 97 1. Tam ve Dar Mükellef Ayrım ı...97 2. Kurumlar Vergisinin Mükellefleri... 98 A. Sermaye Şirketleri... 98 B. Kooperatifler... 99 C. İktisadi Kamu Kuruluşları...100 D. Dernek ve Vakıflara Ait iktisadi işletmeler... 100 E. İş Ortaklıkları (Joint Venture)... 102 II. VERGİDEN MUAF TUTULAN KURUM LAR... 103 III. KURUMLAR VERGİSİNDE MATRAH T ESP İTİ...105 1. Matrah Tespiti Kural Olarak Ticari Kazanç Hükümlerine Göre Yapılır... 105 2. Kazanç Tespitinde Kabul Edilmeyen indirimler... 106 A. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı... 106 B. Örtülü Sermaye... 108 C. Diğer Kabul Edilmeyen indirimler...108 3. Safi Kurum Kazancının Tespitinde indirilebilecek Giderler, Diğer indirimler ve Zarar Mahsubu...109 4. İstisnaların Dikkate Alınması...111 A. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Am açlı... 111 B. Ülkeye Döviz Girişini Teşvik Amaçlı...111 C. Sermaye Piyasasını Teşvik Amaçlı...112 D. Eğitimi Teşvik Am açlı... 112
1. Özel Tüketim Vergisi... 165 A. Konu, Vergiyi Doğuran Olay, Mükellef, Vergilendirme Dönemi, Beyan... 165 B. Verginin Alınma Şekli, Matrah, Oran...167 C. İstisnalar... 168 2. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi...168 A. Verginin Konusu...169 B. Mükellef, Matrah, Oran... 169 C. istisnalar... 170 3. Diğer Özel Tüketim Vergisi Özelliğini Taşıyan Harcama Vergileri... 170 A, Özel İletişim Vergisi... 171 B. Şans Oyunları Vergisi... 171 III. KAMUNUN HİZMET VEYA MAL SATIŞI KARŞILIĞINDA ALINAN HARCAMA VERGİLERİ: HARÇLAR, DEĞERLİ KÂĞITLAR VERGİSİ...173 1. Harca Tabi Olan İşlemler... 173 2. Harç Miktarları... 174 3. Harçların Ödenmesi, istisnalar...174 4. Değerli Kâğıtlar Vergisi...175 IV. ÇEŞİTLİ İŞLEMLER ÜZERİNDEN ALINAN HARCAMA VERGİSİ: DAMGA VERGİSİ... 176 1. Damga Vergisinin Varlık Nedeni...176 2. Verginin Konusu... 176 3. Vergiyi Doğuran Olay, Verginin Yükümlüsü...177 4. İstisnalar... 178 5. Oran...179 6. Ödeme Şekilleri... 179 İKİNCİ BÖLÜMLE İLGİLİ SORULAR... 182 ÜÇÜNCÜ KISIM SERVET ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER I...MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ... 184 1. Tarihçe, Kavram, Konu, Mükellef...184 2. Mükellefiyetin Başlaması... 184 3. Vergi Tarifeleri...185 4. Vergileme Ölçüleri, Vergi Miktarları... 185 5. Verginin Tahakkuku, Ödenmesi...186 6. Güvence Önlemleri, istisnalar...187 II. VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ... 188 1. Verginin Konusu, Yükümlüsü... 188 2. Verginin Stopaj Yoluyla Alınm ası...189 3. Verginin Beyanname Üzerinden Tahakkuk Ettirilmesi: Beyan Süreleri...190 4. Beyannamenin Geç Verilmesi... 190 5. Beyanname Üzerinden ilk Tarhiyatın Yapılması... 191 6. Son Tarhiyatın Yapılması...191 xvii
1. Vergilendirme Dönemi ve Beyan...141 2. Verginin Tarhı ve Ödenmesi... 141 3. Ödenecek KDV'nin Hesabı, Vergi indirimi...142 4. indirilmesine İzin Verilmeyen KD V'ler... 143 VIII. İSTİSNALAR... 145 1. ihracat istisnası...145 2. Araçlar, Kıymetli Maden ve Petrol Aramaları ile Ulusal Güvenlik Harcamaları ve Yatırımlarda istisna... 146 3. Taşımacılık istisnası... 147 4. Diplomatik istisnalar... 147 5. ithalat istisnası...148 6. Sosyal ve AskerîAmaçlı istisnalar...148 A. Kültür ve Eğitim Amacı Taşıyan istisna...148 B. Sosyal Amaç Taşıyan istisna... 149 C. AskerîAmaç Taşıyan istisna... 150 7. Diğer İstisnalar... 150 8. İstisnadan Vazgeçme Hakkı... 151 BİRİNCİ BÖLÜMLE İLGİLİ SORULAR... 153 İKİNCİ BÖLÜM DİĞER HARCAMA VERGİLERİ I. GENEL TÜKETİM VERGİSİ NİTELİĞİNDEKİ DİĞER HARCAMA VERGİSİ: GÜMRÜK VER G İSİ... 156 1. Verginin Konusu, Vergiyi Doğuran Olay, Mükellef, Matrah... 156 2. Verginin Tarhı, Tahakkuku, Ödenmesi, Muaflık ve İstisnalar... 157 3. Gümrük (İthalat Vergileri) ile İlgili Özel Düzenlemeler (ithalat Üzerinden Alınacak Vergilere Uygulanacak Usul Hükümleri)... 158 A. Gümrük Vergilerinin Ödenmesi-Denetimi... 158 B. Gümrük idaresinin Denetimler Sonucunda İlave Vergi Tarhına Gitmesi... 159 a. Genel Olarak...159 b. ilave Vergi Tarhına İlişkin Uyuşmazlıkların Çözümlenmesi...160 aa. İdari Aşama... 160 bb. Yargı Aşam ası... 161 C. Denetimler Sonucunda Mükellef Hakkında Cezai İşlem Yapılması... 161 a. Gümrük Kanunu Mucibince Kesilen Para Cezaları...161 aa Ceza Uygulanabilmesi İçin Ön Şart...162 bb. Cezaların Çeşitleri...162 cc. Cezaların Takibinde Zamanaşımı Süreleri...162 dd. Cezalarla ilgili Ortak Düzenlemeler...163 ee. Kesilen Cezaya ilişkin Uyuşmazlıkların Çözümlenmesi...163 b. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'na Göre Kesilen Cezalar... 163 II. ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ ÖZELLİĞİNİ TAŞIYAN HARCAMA V ER G İLER İ... 165
EKLER Ek 1: Kitaptaki Bazı Soruların Olası Yanıtları...205 Ek 2: Gelir Vergisine ilişkin Rakama Dayalı Bilgiler...212 Ek 3: Gelir Vergisi Tarifesi... 214 Ek 4: Gelir Vergisi Stopaj Oranları...215 Ek 5: Asgari Ücret, Asgari Ücret Üzerindeki Vergi-Prim Yükü...216 Ek 6: Ücretlilere ilişkin Bazı Rakamsal Veriler...218 Ek 7: Stopaja Tabi Olan Menkul Sermaye iratları...219 Ek 8: Stopaja Tabi Olan Değer Artışı Kazançları... 220 Ek 9: Stopaja Tabi Olmayan Değer Artışı Kazançları...221 Ek 10: Kurum Kazancı ve Kâr Payı Üzerindeki Vergi Yükü... 222 Ek 11: işletme Adına Elde Edilen Menkul Sermaye İratlarının ve Değer Artış Kazançlının Vergilendirilme Rejimi... 223 Ek 12: ÖTV Oranları-Miktarları... 225 Ek 13: Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi ve Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu Oranları...226 Ek 14: Harç Oranları, Miktarları... 228 Ek 15: Değerli Kâğıt Bedelleri, Damga Vergisi...230 Ek 16: Servet Vergilerine ilişkin Rakama Dayalı Bilgiler (VİV, MTV, EV )... 232 Ek 17. Çevre Temizlik Vergisi... 234 Ek 18: Yeniden Değerleme Oranı...235 Ek 19: Farklı Vergilere Ait Beyanname Verme ve Vergi Ödeme Süreleri...236 Ek 20: Test Soruları...239 Kaynakça... 249 Kavramlar Dizini...251 Yazarın Özgeçmişi... 256
7. Verginin Oranı... 192 8. Verginin Ödenmesi, Güvence Önlemleri...192 9. Muaflıklar ve İstisnalar... 193 III. EMLAK VERGİSİ... 195 1. Bina Vergisi...195 A. Konu, Yükümlü, Muaflıklar... 195 B. Matrah, Oran, Vergi Kolaylığı...196 2. Arazi Vergisi...197 A. Konu, Yükümlü, Muaflık...197 B. Matrah, Oran... 198 3. Ortak Hükümler... 198 A. Emlak Vergisinde Vergi Değerinin (Matrahın) 4 Yılda Bir Tespiti... 198 a. Arsa ve Arazilerde Vergi Değerinin Tespiti...199 b. Binalarda Vergi Değerinin Tespiti...199 c. İzleyen 3 Yıl Boyunca Otomatik Artışlar... 200 B. Emlak Vergisinin "Emlak Vergisi Bildirimi" Yoluyla Tarhı... 200 C. Emlak Vergisi Bildirimini Yapmayanlara Yönelik Müeyyideler, Zamanaşımı, Sorumluluk...201 ÜÇÜNCÜ KISIMLA İLGİLİ SO R U LA R...203