SİGORTACILIĞIN KÖKLÜ ÇINARI, DEĞERLİ ACENTEMİZ RAİF ATAKER Röportaj ve fotoğrafl ar: Özge Esin 1958 yılından beri Güneş Sigorta Acentesi olan Raif Ataker ile Güneş Sigorta ve Türkiye de sigortacılığın gelişimi hakkında konuştuk. Türkiye de tek şirket acenteliğinin yarım yüzyıllık temsilcisi; 46 yıllık İstanbul Sigorta Acenteleri Başkanı; TOBB İcra Komitesi Üyesi; şirketimizin 51 yıllık değerli acentesi ve sigortacılığımızın köklü çınarı Raif Ataker ile Güneş Sigorta ve Türkiye de sigortacılığın geçmişten bugüne serüveni üzerine hoş bir sohbet gerçekleştirdik. Kendisine uzun ve sağlıklı bir ömür dileyerek sizleri Raif Bey le baş başa bırakıyoruz. Raif Bey, öncelikle sizden bahsedebilir miyiz? 80 yaşındayım, 1951 yılında Sigorta Prodüktörlüğü yaparak başladığım sigortacılık mesleğinde 58 yılım sigorta acenteliği ile geçti. Ankara Hukuk Fakültesi 3. sınıftayken İstanbul a naklimi istedim. İstanbul dayken evlendim ve geçim sıkıntısı başladı, okulu bırakıp sigortacılık işine başladım, iyi ki başlamışım. Mesleğe başlamamın 6. senesinde Sigorta Prodüktörlüğü başkanlığı yaptım. 46 sene İstanbul Sigorta Acenteleri Başkanı olarak çalıştığım sektörde, son olarak Sigortacılık Kanunu nun çıkması ile sigortacılığın şahsiyet kazandığı TOBB İcra Komitesi nde 7 üyeden biri olarak halen görev yapmaktayım. 50
Sigorta acenteliği mesleğine çok zor şartlar altında başladık. Türkiye nin hiçbir yerinde sigortacılığın s sini bilmiyorlardı. Hatta Sigorta Prodüktörleri Derneği Başkanı iken toplumun sigorta bilincini ölçebilmek için İstanbul un en popüler yeri Beyoğlu nda bir anket yaptırmıştım. Yaptığımız piyasa araştırması sonucunda halkın %98 inin sigorta için elektrik sigortası tanımı yaptığına tanık olmuştuk. transfer olduk. Hatta çok iyi hatırlarım hepimize, 4001 ile başlayan bir kod numarası verilmişti, benim numaram da 4013 idi. Ama biz sigortacılar hem misyonerlik yaptık, hem kamu görevi yaptık. Ülkenin en ücra köşelerine kadar sigorta yı ve sigortacılığı götürdük. Mallarını canlarını biz güvence altına aldık. Mesleğimin umumi bir görev olduğunu düşündüğüm için çok seviyorum. Yaklaşık 60 senedir bir an bile sıkılmadan büyük bir haz ile yapıyorum. Sigorta şirketlerinin hiçbir reklamı, hiçbir hareketi yokken sigortayı yurdumuza sigorta acenteleri tanıttı. O zamanlar bir teklifi şirkete ulaştırabilmek için postanede 5 saat acele posta beklediğimizi biliyorum. Nerede faks, nerede online, nerede kargo? Hiç birisi yoktu. Poliçeleri daktiloda yazardık, böyle bir ortamda yetiştik. Yeni meslektaşlarıma gıptayla bakıyorum, her türlü iletişim ve her türlü tanıtım imkânları var. Sigorta Prodüktörlüğü yaparken, Güneş Sigorta ile tanışmanız nasıl oldu? Sigorta Prodüktörlüğünden sonra 4 yıl Genel Sigorta da çalıştım. Bir gün öğle yemeğinde Genel Sigorta nın bulunduğu büyük postanenin önünde acente arkadaşlarla otururken, Güneş Sigorta nın kurulduğunu haber aldık. Ben, Mehmet Yavuz, Bülent Ekecan, Zafer Ergin, Metin Bey Yaklaşık 13 arkadaş hep birlikte Güneş Sigorta yı ziyarete gittik. Mısır Çarşısı ndaki Vakıfl ar Bankası nın yanında en fazla 100 metrekarelik 2 odalı bir katta bulunuyordu. Şu anda bile hala gözümün önündedir, odanın birisinde Genel Müdür Ömer Yalnızoğlu, diğer odada Genel Müdür Yardımcısı rahmetli Sedat Sağlam, bir köşede Hasar/Tahsilat Müdürü Muhlis Bey, bir köşede Kaza Müdürü Mahir Bey, bir köşede Yangın Müdürü Lütfü Terek, bir köşede Nakliyat Müdürü Nejdet Özkayacı, bir köşede Acenteler Müdürü Orhan Barlas Bizi o kadar iyi karşılamışlardı ki, göstermiş oldukları samimiyetten etkilenmemek mümkün değildi. Orhan Barlas ile birlikte 13 acente Genel Müdür ün odasına girdik, bize; Gelin hepinizi Güneş Sigorta acentesi yapalım dediler. Hepimiz o anda sözleşmeleri imzalayarak Güneş Sigorta ya İlk olarak Trakya da Güneş Sigorta acenteliğine başladım. Trakya ya sigortacılığı öğrettim. Edirne de Şahap Yeşil i, Tekirdağ da Basri Kalyoncu yu, Lüleburgaz da Remzi Bey i, Uzunköprü de Ali Bey i Güneş Sigorta acentesi yaptım. Daha sonra İstanbul a geçtim. 1958 yılından beri Güneş Sigorta dan başka tek bir sigorta şirketinin poliçesini kesmedim. Tek şirket acenteliği ile olmaz, diyenlere büyük bir cevap oldum. O zamanlarda halkın %98 inin Beyoğlu nda bile sigortayı elektrik sigortası olarak tanımladığını söylüyorsunuz, peki Trakya ya sigortayı nasıl anlattınız? Hiç duymadıkları bir sistemi, hatta bir kağıt parçasını satmak zor olmadı mı? Hiç durmadan sigortayı anlattım. Üzerinde sigortayı anlatan el ilanlarını Trakya nın, bütün hanelerine tek tek ulaştırdım. Bir arkadaşımız vardı ayakkabı toptancılığı yapardı. Birlikte otururken ikide bir kalkar gider tekrar gelirdi. Bir gün ona Ne yapıyorsun, neden ikide bir ortadan kayboluyorsun dedim. Bana; Abi, benim sermayemin tamamı dükkânımda, eğer olur da bir yangın çıkarsa mahvolurum, kontrol etmeye gidiyorum dedi. Ben sigortacıyım dedim. Ona sigortayı anlattım, çok pahalı 51
bir sistem olduğunu sandı. O günkü hesapla 12 liraya 20 bin liralık ayakkabıcıyı sigortalamıştım. Bir de 6 taksite böleceğimi söylediğimde, kunduracı arkadaşımın sigorta işinin bu kadar ucuz olduğuna ne kadar şaşırdığını dün gibi hatırlarım. O zamanlar böyle sigorta satardık, şimdiki gibi sigorta şirketleri dergilere gazetelere boy boy ilanlar vermez, kimse sigortayı bilmezdi, tek tek herkese biz anlatırdık. Ben kaza sigortası yapmak için kamyoncuların otobüsçülerin gittiği kahvelere, lokantalara gittim. Yangın sigortası yapabilmek için esnafl a sürekli iletişim halinde oldum. Fabrika sahipleri ile ahbaplık kurup, yaş fabrikalarını sigortaladım. Ama önce kendimi anlattım, sakal tıraşsız takım elbisesiz kimsenin karşısına çıkmadım. Büromda her akşam misafi r ağırlardım. Çaycısından hâkimine, kaymakamından esnafına Sonra zaten sigorta yı anlattığınızda sizi dinlerler, size inanırlar. Aldığım teklifl eri koşarak şirkete götürürdüm. O zamanlar ulaşım araçları da yoktu. Gece yarıları Hürriyet gazetesinin kamyonları ile giderdim. Sonra Sirkeci den motorlu trenlere binip Edirne ye gelirdik. Sonrası Allah kerim Şansa, sigortasını yaptığım bir kamyona denk gelip yanına otururdum. Vasıta yok, araba yok, bu şartlarda sigorta yapardık. Eskiden sigorta acentesi de fazla yoktu. Şimdi İstanbul da 4 bin acente var. Ben Trakya nın tek acentesiydim. Trakya o yıllarda Güneş Sigorta nın tekelindeydi. Daha sonraları Edirne de bir Güven Sigorta acentesi açıldı ki şimdi o da Güneş Sigorta acentesidir, Dara Sigorta Gerçi şimdi de, Sigortacılar Birliği ne 20 yıldır bir Sigortacılar Haftası veya günü ilan ettirmeye çalışıyoruz. Ama bir sigortacılar günümüz bile yok. Eğer Türkiye de sigortacılık varsa, bu acentelerin sayesindedir. Son birkaç yıldır TV lerde sigortayı anlatan reklam fi lmlerini görebiliyoruz. Oysa ben daha Prodüktörler Derneği ndeyken Avrupa nın en büyük sigortacılık kuruluşu BIPAR ı İstanbul a getirip Tarabya Oteli nde ağırlamıştım. Çorlu da bir otobüs sigortası yapmıştım. Günlerden Cumartesi ve sigorta şirketleri Cumartesi 13.00 a kadar çalışıyorlar. Teklifi aldım İstanbul a yetiştirmeye çalışıyorum. O zamanlar Türkiye de lastik üreticisi yok, otobüsler yolda en az 3-4 defa tekerlek bakımı için duruyorlar. Ben ancak saat 13.00 da Sirkeci Garı na varabildim. Sirkeci ile 52
şirketin arası 100 metre ve koşarak şirkete gittim. Yetişememiştim, şirket kapanmış. Pazartesi yi beklemekten başka yapacak bir şey yoktu, eve gittim. Pazar sabahı don oldu, telefon çalıyor, otobüs şoförü kaza yaptığını söyledi. Ortada poliçe yok ne yapacağımı bilemedim. Pazartesi günü şirkete gittim, genel müdür yardımcıları dahil konu ile ilgili yapacak hiçbir şey olmadığını söylediler. Son çare Genel Müdür e çıktım. Bana; Kim bir şey yapamayız dedi? Bu adam bizim şirketimizi temsil ediyor. Benim namıma insanlara söz veriyor, kefi l oluyor. Nasıl bir şey yapamayız dersiniz? deyip, şükürler olsun ki ödemeyi yaptırmıştı. Yaşadığım en büyük dersti sanırım. Ondan sonra bütün teklifl eri daha hızlı koşarak yetiştirdim şirkete. Sigorta sektöründeki yetersiz gelişmeyi neye bağlıyorsunuz? Sanırım sigorta şirketlerinin bu durumu kendilerinde araması gerekiyor. En yakın örnek Trafi k Sigortaları. Sektörün son 5 yılına baktığınızda bir gelişme görüyor musunuz? Sektör belki teknik yapıda, bilgi teknolojilerinde gelişti, iletişim çağında her şeyden istifade ediyorlar. Fakat sektör, üretimde hala gelişemedi. 1951 yılında Sigorta Dünyası na sigortanın piyasa durumunu anlatan bir yazı yazmıştım ve sanırım 2009 yılında hala aynı yazıyı kullanabilirim. Ben başlarken 18 şirket vardı, şimdi 54 sigorta şirketi var, sanırım başka bir değişiklik olmadı. Fakat Avrupalılaştığımızı söyleyebilirim. AB ye gireceğimiz bile belli değil ama sigorta sektörü şimdiden Avrupalılaştı. Son Sigortacılık Kanunu ile ilk defa sigorta acentelerine şahsiyet kazandırıldı. Portföy mülkiyeti konuldu. Ticaret Kanunu nda da durumun nasıl şekil alacağını bekliyoruz, henüz yasa tasarısı aşamasında Her şeyin hayırlısı olmasını umuyorum. 53
54 Bütün sigorta şirketleri biz kar edemiyoruz primleri serbest bırakın diye önce baskı yaptılar, Hazine Müsteşarlığı primleri serbest bıraktı. Peki, daha sonra ne oldu? Bütün sigorta şirketleri birbirlerini vurmaya başladılar. Geçen sene 800 olanı 1000 e çıkardılar ama yine de Trafi k Sigortaları nda büyük zarar yazdılar. Halkımız hala sigortayı son çare olarak görüyor. Hala Biz Hakk a sigortalıyız mantığı ile yaklaşılıyor. Oysa Eşeğini sağlam kazığa bağla, sonra Allah a emanet et, sözünü biz her fırsatta hatırlatmalıyız. Sigorta şirketlerinin bu mantıktaki insanların seviyesine inerek sigortayı anlatmaları gerekiyor. Ve tabii ki güven vermek gerekiyor. Ben önce hedef belirlerken, gözüme kestirdiğim kamyonların sigortalarını yapabilmek için önce kamyon şoförleri ile ahbaplık kurardım. Onların gittiği kahveye gider, onların yediği restoranlarda yer, sigortayı öyle anlatırdım. Sigortacılık adına gelecekten umutlu musunuz? Ben geleceğe umutla bakıyorum. Benden neredeyse yarım asır küçük ve çok başarılı bir genel müdürüm var. Ve çok iyi iletişim kurabiliyoruz. Daha önce de söylediğim gibi, sigortacılığın genel esası herkesle iletişim kurabilmektir. Benim için sigortanın geçmişi Güneş Sigorta idi, geleceğe de Güneş Sigorta dan bakarak sigortacılık adına umutlu olduğumu söyleyebilirim. Güneş Sigorta nın hiçbir şirkette olmayan bir özelliği vardır. Di ğer sigorta şirketlerinde 2-3 senede bir değişen genel müdürlere inat Güneş Sigorta nın 52 yıllık geçmişinde sadece 3 genel müdür vardır. Genel müdürler herkesi tanır, her zaman aile gibidir. Sigorta şirketi ve acente birlikte yürür. Nazar değdirmek istemiyorum, ben sanırım göremem ama İlker Aycı nın da uzun yıllar başımızda kalmasını, emekliliğini burada görebilmesini diliyorum. Arkanıza dönüp baktığınızda unutamadığınız bir anınız var mı? Acentelikteki 50. yılım dolayısıyla Sayın Genel Müdürümüz İlker Aycı nın bana hediye etmiş olduğu araba benim için büyük bir onurdu. Bu sektörde ilk kez yapılmış büyük bir jestti. Bu olay, bütün sigorta şirketlerini etkiledi ve kendi bünyelerinde de acentelerine 50. Yıl, 55. Yıl ödülleri vermeye başladılar. Onca yıl akıl edilemeyen bir duruma sektörün en genç genel müdürü vesile olmuştu. Araba hediyesinin basında yer almasından sonra o kadar çok sigorta şirketi beni arayıp, olayı tüm detayları ile öğrenmeye çalıştı ki anlatamam Ben hala sigortacılığı çok seviyorum. Hala bir sigorta acentesi olarak, hala bir derneğin başında, hala icra komitesinde ve hala Ticaret Odası nda çalışıyorum. Oğlum Arif Ataker de 1982 yılından beri benimle çalışıyor ve emekli oldu. Her şey meslek için, 80 yaşımda bu canlılığımı sigortacılığa bağlıyorum. Çünkü sigortacı, 24 saat çalışır, 24 saat iletişim kurar.