ŞIRNAK İLİ YÖRESEL KİLİM K M MOTİFLER FLERİ Şırnak Valiliği Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü/2005 Fotoğraflar:Mehmet Akyol, Hülya Baldır Hazırlayan:Birsen Malkoç
LÜLEPERLEPER. Yörede, sulak ve bataklık k yerlerde beyaz, sarı ve kırmk rmızı renklerinde açan a an nilüfer çiçeğini ini andıran çiçeğe lüleperleper adı verilmektedir. Kilim motifi ismini bu çiçekten almış ıştır. Genellikle biri açık, a k, biri koyu renkten olmak üzere aşağıa ğıdan yukarıya, ya, üç veya beş renk diliminden dokuması yapılmaktad lmaktadır.
ŞAMARİ Motif; Arınd ndırılmış,, saf anlamına na gelmektedir. Desende gül g adı verilen formlarla, enine tarak motifi değişik ik renklerde yer almaktadır. Genellikle Beytüşş şşebap ve köylerinde dokunmaktadır.
GÜLSARİYE Bu motif, Sariye' isminde bir bayan tarafından yapıld ldıgı için in adına izafeten bu ismi almış ıştır. Kilimde 'gelin kız' k adı verilen motif, diyagonal şeklinde dokunmuştur. Renk birleşimleriyle, imleriyle, enine bantlarla ayrılabildi labildiği gibi, içi içe e baklava dilimi tarzında da dokuması yapılabilmektedir.
KESNEKER Kimse yapamaz anlamındad ndadır. Nazik ince desenlerden oluştu tuğu ve yapılışı ışı zor olduğu u için i in bu adı almış ıştır. Enine ve kenarları kesik, beşli, altılı göbeklerden oluşan bu kilim motifinin kenar bordürleri, rleri, genellikle üçlü ve beşli baklava dilimi sıralars ralarından oluşur ur.
LÜLELE Bu motif seccadeye işlenir. i Söylentiye göre, g makineleşmenin menin söz s z konusu olmadığı dönemlerde, insanların n topraktan yaptıklar kları su sürahilerinin s şeklini, dokuyucu seccadesine işlemiştir. Sürahi S ismine izafeten seccadeye işlenen i bu motife, lüle l le motifi denmiştir.
Bu motif Sariye' isminde bir bayan tarafından yapıld ldığı için in adına izafeten bu ismi almış ıştır. Kilimde gelin kız' adı verilen motif, diyagonal şekilde dokunmuştur. Renk Birleşimleriyle, imleriyle, enine bantlarla ayrılabildigi gibi, içi içe baklava dilimi tarzında da dokuması yapılabilmektedir. GÜLSARİYE
GÜLHEZARLHEZAR Bin gül g l anlamına na gelmektedir. Gül l adı verileri formların çevrelenmesinde testere dişi motifi sırass rası hakim görünümündedir. ndedir. İçinde olduğu u gibi, dışıd ışındaki dörtgen d alanlarda da aynı görünüm verilmektedir
GULA GUHARUK (GÜL L KÜPE) K Kilim dokuyan kadına, komşusu bir çift küpe k emanet etmiştir. tir. Kadın n emanet edilen küpeyi k kaybetmiştir. tir. Aylar sonra komşusu emanetini almak için i in geldiğinde, inde, el emeği göz z nuru dokuduğu u kilimi satarak bir çift küpe k almış ve böylece b komşusunun emanetini geri vermiştir. Bu olaydan sonra, yörede bu kilim motifine 'gül küpe' denmiştir.
URUSİ Motif; Rus benzetmesi olup, Rusların işgalinden etkilenerek dokunmuştur tur.
ŞAĞBARAN Motif; Koç boynuzundan esinlenerek dokunduğu u için i in yörede y bu anlama gelen Şağbaran ismini almış ıştır.
Şamari ve tilik modelinin birleştirilmesiyle ortaya çıkan kilim motifine denir. TİLİK: Parmak, ŞAMARI: Arınd ndırılmış, saf anlamına na gelmektedir. Desende gül g l adı verilen formlarla, enine tarak motifi değişik ik renklerde yer almaktadır. Genellikle Beytüşş şşebap ve köylerinde dokunmaktadır. ŞAMARİ TİLİK
SERHEVŞTİVİK Hamuru yoğurmak için i in eskiden tahta leğen denilen kaplar, hamur yoğrulduktan sonra kabın n temizlenmesi için i in ise serhevştivik denilen demirden bir kaşı şık kullanılırd rdı. Kilim motifi bu kaşığ şığa benzediği i için i in aynı adı almış ıştır.
ŞİMGUB MGUBİK Motif; Güzel topuk, gelin topuğu veya gelin pabucu anlamına na gelmektedir. Kilim, gül g l adı verilen sıralars raların n arasına şimgubik adı verilen motif sırasının n işlenmesi i şeklinde dokunur.
Motif; Şırnak Jirki yöresinde dokunan kilimlerdendir. Motiflerin meydana getirdiği i ahenk ve simetriden dolayı titizlikle üstün n beceri gerektiren bir dokuma örneğidir. Yörenin en tanınm nmış geleneksel motiflerinden biridir. CANBEZAR
GÜLSARİYE DÜGÜLD Bu motif; 'Sariye' isminde bir bayan tarafından yapıld ldığı için in adına izafeten bu ismi almış ıştır. Kilimde 'gelin kız' k adı verilen motif, diyagonal şekilde dokunmuştur. Renk birleşimleriyle imleriyle enine bantlarla ayrılabildi labildiği i gibi içi içe e baklava dilimi tarzında da dokuması yapılabilmektedir.
JİRKAN Motif; Şırnak' rnak'ın n Beytüşş şşebap ilçesine ait kilim motifi o!up up, özgürlüğün, bereketin ve mutluluğun un simgesidir.
JİRKAN
BEKİK Motif; İyilik yaparsan iyilik, kötülük k yaparsan karşı şılığında kötülük k bulacağı ğının, n, yani bu dunyada herşeyin eyin karşı şılıklı olduğu u anlamına na gelir. Bu motif, iyiliği, i, anlayışı ve hoşgörüyü temsil eder...
TİLİK Motif; Parmak anlamına na gelmektedir.
Motif; Kırk gül g l anlamına na gelmektedir. Koç boynuzu motifinden dizayn edilerek sekiz ayaklı örümcek şeklinde kompozisyon edilmiş ve testere motifi ile çerçevelenmiştir. ÇILGÜL
İPEK HALI ÖRNEKLERİ