İMAM-HATİP LİSELERİ KUR AN-I KERİM DERS KİTABI 9-10 YAZARLAR Faruk SALMAN Nazif YILMAZ DEVLET KİTAPLARI ÜÇÜNCÜ BASKI..., 2012
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI...: 4850 DERS KİTAPLARI DİZİSİ...: 1439 12.?.Y.0002.3991 Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. Editör Dil Uzmanı Görsel Tasarım Rehberlik Uzmanı Program Geliştirme Uzmanı Eğitim Teknolojisi Uzmanı : Muhittin EŞSİZ : Muharrem OKUMUŞ Erdal ALTUN : Ertuğrul ÇAKIR Dilek ANDER Emre ANDER : Erdal USLUER : Dr. Yalçın BAY : Veysel KUBAT Ahmet K OPMAZ ISBN 978-975-11-3380-9 Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 16.02.2010 gün ve 13 sayılı kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 19.03.2012 gün ve 3398 sayılı yazısı ile üçüncü defa 219.981 adet basılmıştır.
ATATÜRK'ÜN GENÇL E H TABES Ey Türk gençli i! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en k ymetli hazinendir. stikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî, bedhahlar n olacakt r. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düflersen, vazifeye at lmak için, içinde bulunaca n vaziyetin imkân ve fleraitini düflünmeyeceksin! Bu imkân ve flerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. stiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düflmanlar, bütün dünyada emsali görülmemifl bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatan n, bütün kaleleri zapt edilmifl, bütün tersanelerine girilmifl, bütün ordular da t lm fl ve memleketin her köflesi bilfiil iflgal edilmifl olabilir. Bütün bu fleraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ h yanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri flahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düflmüfl olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâd! flte, bu ahval ve flerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmakt r! Muhtaç oldu un kudret, damarlar ndaki asîl kanda, mevcuttur!
.. MUSTAFA KEMAL ATATURK
İÇİNDEKİLER 9. SINIF ÖĞRENME ALANI: OKUMA 1. ÜNİTE: KUR AN OKUMAYA GİRİŞ 1. Kur an ı Doğru ve Güzel Okumanın Önemi... 12 2. Harfler ve Özellikleri... 15 2.1. Harfler ve İsimleri... 15 2.2. Harflerin Yazılışları (Başta, Ortada, Sonda)... 17 2.3. Harflerin Mahreçleri... 20 2.4. İnce ve Kalın Sesli Harfler... 23 3. Harflerin Okunuşu... 24 3.1. Harekeler: Üstün, Esre, Ötre... 24 3.2. Cezim (Sükun)... 27 3.3. Şedde... 28 3.4. Tenvin... 29 3.5. Med Harfleri: Elif, Vav, Ya... 32 3.6. Vav ve Ya Şeklinde Yazılan Elif... 35 3.7. Uzatma (Asar-Çeker) İşareti... 36 4. Okunuşla İlgili Özel Durumlar... 37 4.1. Elif Lam Takısı... 37 4.2. Zamir ve Okunuşu... 38 4.3. Med-Kasr Kelimeleri... 39 4.4. Okunmayan Elif... 39 4.5. Hurûf-ı Mukattaa... 40 2. ÜNİTE: OKUNACAK SÖZLER, DUALAR VE ANLAMLARI 1. Kelime-i Tevhid, Kelime-i Şehadet ve Anlamları... 44 2. Eûzü Besmele ve Anlamı... 45 3. Tekbir ve Anlamı... 46 4. Salatü Selam ve Anlamı... 47 5. Amentü ve Anlamı... 48 6. Ezan - Kamet ve Anlamları... 49 7. Sübhaneke Duası ve Anlamı... 50 8. Tahiyyat Duası ve Anlamı... 51 9. Salli - Barik Duaları ve Anlamları... 52 10. Rabbena Duaları ve Anlamları... 53 11. Namazdaki Tesbihler ve Anlamları... 54 12. Kunut Duaları ve Anlamları... 57 3. ÜNİTE: TECVİDE GİRİŞ 1. Tecvidin Tanımı, Amacı ve Önemi... 61 2. Tecvidi Öğrenmede Öğreticiye (Fem-i Muhsin) Olan İhtiyaç... 62 3. Uzatma (Med) ve Çeşitleri... 63 3.1. Medd-i Tabiî... 65 3.2. Medd-i Muttasıl... 65 3.3. Medd-i Munfasıl... 66 IX
3.4. Medd-i Ârız... 66 3.5. Medd-i Lâzım... 67 3.6. Medd-i Lîn... 68 4. ÜNİTE: YÜZÜNDEN OKUNACAK SURELER 1. Fâtiha Suresi... 123 2. Bakara Suresi... 122 ÖĞRENME ALANI: EZBERLEME VE ANLAMA 5. ÜNİTE: EZBERLENECEK AYETLER, SURELER VE ANLAMLARI 1. Kur an ı Anlayarak Okumanın Amacı... 125 1.1. Doğru Bilgi... 126 1.2. Doğru İnanç... 127 1.3. Doğru Davranış... 128 2. Fâtiha Suresi ve Anlamı... 130 3. Fil Suresi ve Anlamı... 131 4. Kureyş Suresi ve Anlamı... 132 5. Mâûn Suresi ve Anlamı... 133 6. Kevser Suresi ve Anlamı... 134 7. Kâfirûn Suresi ve Anlamı... 135 8. Nasr Suresi ve Anlamı... 136 9. Tebbet Suresi ve Anlamı... 137 10. İhlâs Suresi ve Anlamı... 138 11. Felâk Suresi ve Anlamı... 139 12. Nâs Suresi ve Anlamı... 140 13. Ayete l-kürsi ve Anlamı... 141 14. Bakara Suresi (1-5) ve Anlamı... 143 15. Bakara Suresi (285-286) ve Anlamı... 144 16. Haşr Suresi (21-24) ve Anlamı... 146 10. SINIF ÖĞRENME ALANI: OKUMA 1. ÜNİTE: KUR AN-I KERİM İ DOĞRU VE GÜZEL OKUMA: TECVİT 1. Tenvin ve Sakin Nun... 156 2. İhfa... 156 3. İzhar... 157 4. İklab... 157 5. İdgamlar... 158 5.1. İdgam-ı M ea l-gunne... 158 5.2. İdgam-ı B ila-gunne... 159 5.3. İdgam-ı Misleyn... 159 5.4. İdgam-ı Mütecaniseyn... 160 5.5. İdgam-ı Mütekaribeyn... 161 5.6. İdgam-ı Şemsiye... 162 6. İzhar-ı Kameriye... 163 7. Sakin Mim in Okunuş Şekilleri... 163 8. K alkale... 164 X
9. Ra nın Hükümleri... 165 10. Lafzatullah taki Lam Harfinin Okunuşu... 166 11. Z amir... 167 12. Sekte... 168 13. Okunuşu Özel Olan Kelimeler... 168 14. Vakıf, İbtida, Vasıl... 169 15. Kur an daki Bazı İşaretler... 171 15.1. Vakıf (Durak) İşaretleri... 171 15.2. Secde İşareti... 172 15.3. Hizip, Cüz İşaretleri... 172 16. Kur an Okuma Biçimleri: Tertil (Tahkik), Tedvir, Hadr... 173 17. Hatalı Okuyuş (Lahn)... 174 Okuma Metni: Kıraatlar ve Kıraat İmamları... 175 ÖĞRENME ALANI: OKUMA 2. ÜNİTE: YÜZÜNDEN OKUNACAK SURELER 1. Âl-i İmrân Suresi... 184 2. Nisâ Suresi... 184 3. Mâide Suresi... 184 4. En âm Suresi... 184 ÖĞRENME ALANI: EZBERLEME VE ANLAMA 3. ÜNİTE: EZBERLENECEK SURELER VE ANLAMLARI 1. Yâsîn Suresi ve Anlamı... 186 2. Duhâ Suresi ve Anlamı... 198 3. İnşirâh Suresi ve Anlamı... 200 4. Tîn Suresi ve Anlamı... 202 5. Alâk Suresi ve Anlamı... 204 6. Kadir Suresi ve Anlamı... 206 7. Beyyine Suresi ve Anlamı... 208 8. Zilzâl Suresi ve Anlamı... 210 9. Âdiyat Suresi ve Anlamı... 212 10. Kâria Suresi ve Anlamı... 214 11. Tekâsür Suresi ve Anlamı... 215 12. Asr Suresi ve Anlamı... 217 13. Hümeze Suresi ve Anlamı... 218 SÖZLÜK... 224 KAYNAKÇA... 227 XI
9. Sınıf 1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Ayet, sure, cüz, hatim ve mukabele terimlerinin anlamlarını araştırınız. 2. Kur an-ı Kerim okumanın fazileti ile ilgili hadis-i şerifler bulunuz. 3. İslam Ansiklopedisi nden Daru l-kurra maddesini okuyup bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 11
9. Sınıf 1. Kur an ı Doğru ve Güzel Okumanın Önemi Kur an-ı Kerim, Hz. Muhammed (s.a.v.) 1 e Allah (c.c.) 2 tarafından gönderilen son ilahî kitaptır. Bütün çağlara ve insanlara hitap eden bu ilahî kitabın öğüt ve mesajları kıyamete kadar geçerlidir. Yüce Allah bunu bize şöyle bildirmektedir: Ey insanlar! Size Rabb inizden bir öğüt, gönüllerdeki dertlere bir şifa, müminlere doğru yolu gösteren bir hidâyet ve rahmet gelmiştir. 3 Paylaşalım Kur an okumayı niçin öğrenmeliyiz? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. Yüce kitabımız Kur an-ı Kerim, 610 yılında, ramazan ayının Kadir Gecesi nde inmeye başlamış ve yaklaşık yirmi üç yılda tamamlanmıştır. O, kendisine özgü okunuş tarzıyla indiği günden itibaren insanları derinden etkilemiştir. Kur an-ı Kerim Allah kelamıdır. Dolayısıyla o, Allah ın yüceliğine yaraşır bir şekilde okunmalıdır. Peygamber Efendimiz, Kur an ı ağır ağır, tane tane okur ve Müslümanları da Kur an ı güzel okumaya teşvik ederdi. Kur an-ı Kerim, sözlerin en üstünü ve en güzelidir. Onu öğrenen ve öğretenler de insanların en hayırlılarıdır. Hz. Peygamber bunu Sizin en hayırlınız, Kur an ı öğrenen ve öğreteninizdir. 4 hadisiyle en güzel şekilde ifade etmiştir. Peygamber Efendimiz, Kur an ı Cebrail in kendisine öğrettiği şekilde ashabına okumuş, onları sürekli Kur an okumaya teşvik etmiştir. O, Kur an okuyan ve onunla amel edenlerin imrenilecek kimseler olduklarını, 5 okudukları ayetlerin kıyamette onları cennete ulaştıran birer Yorumlayalım Kur an ı tertil ile (ağır ağır, tane tane, anlayarak ve hissederek) oku. Müzzemmil suresi, 4. ayet. Yukarıdaki ayeti yorumlayınız. 1 Sallallahu aleyhi ve sellem: Allah ın rahmet ve selamı üzerine olsun. 2 Celle celaluhu: Şanı yüce. 3 Yûnus suresi, 57. ayet. 4 Buharî, Fedailü l-kur an, 21. 5 Buharî, Fedailü l-kur an, 17; Müslim, Salatü l-müsafirin, 243. 12
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş nur olacağını 1 ve her harfine karşılık on sevap verileceğini 2 bildirmiştir. Peygamberimiz, güzel sesli ve ezberleme yeteneği güçlü olan sahabilerini Kur an ezberlemeye teşvik etmiş, bu konuda onları özel olarak yetiştirmiştir. Zeyd bin Sabit ve Abdullah bin Mes ûd gibi bazı sahabiler, Kur an ı güzel okuma özellikleriyle ön plana çıkmıştır. Bunlar, kıraat ilminin sonraki nesillere aktarılmasında büyük görevler üstlenmişlerdir. Hz. Peygamberin vefatından sonra, öğrendikleri okuyuş şekillerini öğretmek ve bu ilmi yaymak için uzak diyarlara gitmişlerdir. Bu alanda insanlık tarihine örnek olacak çalışmalar yapmışlardır. 3 Kur an öğrenmeye ve öğretmeye büyük önem veren milletimiz tarafından Dâru l- Kurrâ adı verilen özel müesseseler kurulmuştur. Bu merkezlerde, Kur an ın doğru ve güzel okunmasını sağlamak üzere uzman hafızlar yetiştirilmiştir. Kur an-ı Kerim okumak bir ibadettir. Bundan dolayı İslam âlimleri Kur an ın tarifini yaparlarken onun, okunmasıyla ibadet edilen bir kitap olduğuna dikkat çekmişlerdir. Bu değerli ibadetin karşılığında alacağımız büyük ödülü Rabb imiz şöyle müjdelemektedir: Allah ın kitabını okuyup ona uyanlar... asla tükenmeyecek bir kazanç umarlar. Çünkü Allah, onların mükâfatlarını tam olarak verecek ve üstelik onlara fazlasını da ihsan edecektir... 4 Kur an okumak ibadetlerimizin bir parçasıdır. Sözgelimi namazda okumak (kıraat) farz olduğu için Kur an ın bazı bölümlerini doğru bir şekilde öğrenmek ve ezberlemek gerekir. Cemaatle kılınan Not Edelim Peygamber Efendimiz Kur an ı güzel okuyanlara değer verir, onlardan Kur an dinlemeyi çok severdi. Kur an ı güzel okumasıyla meşhur olan sahabi Abdullah bin Mes ûd (r.a.) *, bu konuda bir hatırasını şöyle anlatır: Bir defasında Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem, Bana Kur an oku! buyurdu. Ey Allah ın Resulü! dedim. Kur an sana indirilmişken ben mi sana Kur an okuyayım? Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem, Ben, Kur an ı başkasından dinlemeyi çok severim. buyurdu. Bunun üzerine Nisâ suresini okumaya başladım. Her ümmetten bir şahit getirip seni de bütün bunlara şahit tuttuğumuz zaman onların durumu nice olur? (Nisâ suresi, 41. ayet.) anlamındaki ayete geldiğimde, Şimdilik yeter! buyurdu. Bir de baktım Resulullah ağlıyordu. Buharî, Fedailü l Kur an, 33-34. * Radıyallahu anh: Allah ondan razı olsun. anlamına gelen dua sözü. Not Edelim Kur an; Hz. Muhammed (s.a.v.) e vahiy yoluyla indirilmiş, mushaflara yazılmış, tevatür yoluyla nakledilmiş, okunmasıyla ibadet edilen, insanların bir benzerini getirmekten aciz kaldığı Allah kelamıdır. 1 Ahmed bin Hanbel, Müsned, C 2, s. 341. 2 Tirmizî, Fedailü l-kur an, 16. 3 Muhsin Demirci, Tefsir Usulü ve Tarihi, s. 112-113. 4 Fâtır suresi, 29-30. ayetler. 13
9. Sınıf namazlarda ise imam tarafından güzel bir ses ve doğru bir kıraat ile okunacak Kur an ın, namazın daha huzurlu kılınmasını sağlayacağında hiç kuşku yoktur. Günlük hayatımızda Kur an okumanın önemli bir yeri vardır. Ramazan ayları, mübarek gün ve geceler, nikah törenleri, cenaze merasimleri, kabir ziyaretleri gibi çeşitli zaman ve mekanlarda Kur an okur ve dinleriz. Bireysel veya toplu olarak yaptığımız bu ibadetlerden manevi bir huzur alırız. Yorumlayalım Kur an ı gereği gibi güzel okuyan kimse, vahiy getiren şerefli ve itaatkâr meleklerle beraberdir. Kur an ı zorlukla okuyan kimseye de iki kat sevap vardır. Buhari, Tevhit, 52; Müslim, Müsafirin, 243. Yukarıdaki hadisi yorumlayınız ve düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. Kur an ı doğru ve güzel okumanın ilk adımı harflerin mahreçlerine uygun telaffuz edilmesidir. Harflerin düzgün telaffuzu kelimelerin ve ayetlerin, dolayısıyla Kur an ın doğru okunmasını ve anlaşılmasını sağlar. Kur an ın sesli ve tecvitli okunması tilavet kavramıyla ifade edilir. Güzel ses ile okunan Kur an ın kendine özgü bir musikisi ve okunuş tarzı vardır. Kur an lafızlarının dizilişi, manalarındaki derinlik, güzel ses ve okuyuş tarzı ile oluşan ahenk, insan ruhunu derinden etkiler. Onu okuyan ve dinleyenler ilahî kelamın yüceliğini hissederler. Kur an ın doğru ve kendine özgü bir musiki ile tilaveti, ancak onu kurallara uygun bir şekilde okumakla mümkündür. Konuşalım Kur an okuyan mümin turunç gibidir: Kokusu hoş, tadı da güzeldir. Kur an okumayan mü min hurma gibidir: Kokusu yoktur, tadı ise güzeldir Buhârî, Fezâilü l-kur ân,17; Müslim, Müsafirîn 243. Kim Kur an okur ve içindeki hükümlerle amel ederse kıyamet gününde onun anne ve babasına taç giydirilir. O tacın ışığı dünya evlerindeki güneşin ışığından daha güzeldir. Buna göre Kur an la amel edenin durumunun nasıl olacağını siz düşünün! Sünen-i Ebû Dâvûd, C 1, s. 355. Kur an okumanın faziletini bildiren hadis-i şeriflerden faydalanarak Kur an okumanın önemi üzerinde konuşunuz. 14
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş 2. Harfler ve Özellikleri 2.1. Harfler ve İsimleri Kur an-ı Kerim, Arapça olarak indirilmiş ilahî bir kitaptır. Dolayısıyla Kur an, Arap alfabesindeki harflerle yazılmıştır. Bu alfabe 28 harften oluşur. Türkçeden farklı olarak metinler sağdan sola doğru yazılır ve okunur. Karşılaştıralım Şekil olarak birbirine benzeyen harfleri gruplara ayırarak defterinize yazınız. Aralarındaki benzerlik ve farklılıkları karşılaştırınız. Kur an harfleri şöyledir: 15
9. Sınıf Bilgi Kutusu Lamelif ( لا ), aslında ayrı bir harf değildir. Lam ( ل ) ve elif ( ا ) harflerinin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Söyleyelim Aşağıda karışık olarak verilen harflerin isimlerini söyleyiniz. ز ث د ح ا ج س لاير ذ ع ب ظ و ك ش ت 16
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş 2.2. Harflerin Yazılışları (Başta, Ortada, Sonda) Kur an harfleri, Türkçemizdeki el yazısında olduğu gibi, önceki ve sonraki harfe bitiştirilerek yazılır. Kelime içindeki konumuna göre harflerin yazılış biçimleri değişir. Bir harf, kelime içinde şu dört konumdan birinde olur: Harfin Konumu Harfin Yazılış Şekli Örnek Bitişmemiş şekli ب Tek Başına Kendinden sonraki harfle bitişmiş şekli ب Başta Hem önceki hem sonraki harfle bitişmiş şekli ب Ortada Kendinden önceki harfle bitişmiş şekli ب Sonda Not Edelim harfleri kendinden sonraki harfle bitişmez. Bu harflerin ortada ve sondaki ا د ذ ر ز و yazılışları aynıdır. 17
9. Sınıf Sonda Ortada Başta Harfler (Tek Başına) ا _ ا ا ب ب ب ب ت ت ت ت ث ث ث ث ج ج ج ج ح ح ح ح خ خ خ خ د د - د ذ ذ - ذ ر ر - ر ز ز - ز س س س س ش ش ش ش ص ص ص ص ض ض ض ض ط ط ط ط 18
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş Sonda Ortada Başta Harfler (Tek Başına) ظ ظ ظ ظ ع ع ع ع غ غ غ غ ف ف ف ف ق ق ق ق ك ك ك ك ل ل ل ل م م م م ن ن ن ن و و - و ه ه ه ه ى ي ي ى Tahmin Edelim رب ر ولا تعسر رب تمم بالخ Yukarıdaki dua cümlesinde 1 geçen harflerin kelime içindeki konumlarını tahmin ediniz. Tahminlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 1 Anlamı: Rabb im! İşimi kolaylaştır, zorlaştırma. Rabb im! İşimi hayırla tamamla. 19
9. Sınıf 2.3. Harflerin Mahreçleri Akciğerlere dolan hava dışarıya ya ses ya da nefes hâlinde çıkar. İrade dışında alıp verilmekte olan nefes, ses tellerini titreştirerek çıkarıldığında ses meydana gelir. Bu ses ağız, boğaz veya dilin belli bir noktasından çıkarılırsa harf meydana gelir 1. Her dilde harflerin kendine özgü bir çıkış yeri vardır. Harflerin çıkış yerine mahreç denir. Kur an ı doğru okuyabilmek için harfler mahreçlerine uygun olarak telaffuz edilmelidir. Çünkü harfin yanlış yerden çıkarılması, kelimelerin anlamlarının bozulmasına sebep olabilir. Türkçedeki bazı harflerin sesleri Arapçada olmadığı gibi, Arapçadaki bazı harfler de Türkçede yoktur. Peltek olarak söylenen ث ve ذ ile boğazdan hırıltılı bir sesle çıkartılan خ bu harflerdendir. Kur an harflerinin çıkış yerleri, üç ana bölgede toplanır. 2 Bunlar; boğaz, dil ve dudaktır. 3 Boğaz Harfleri Dil [Diş/Damak] Bölgesinden Çıkan Harfler ت ث ج د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ف ق ك ل ن ي ا ح خ ع غ ه Dudak Harfleri ب م و 1 Mehmet Ali Sarı, Kur an-ı Kerim i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları, s. 43. 2 Demirhan Ünlü, Kur an-ı Kerim in Tecvidi, s. 59. 3 Bunların dışında, ağız boşluğu ve geniz de mahreç bölgesi kabul edilir. Med harfi olan ا و ي harfleri ağız boşluğundan, gunne sesi ise genizden çıkarılır. 20
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş Harf ا ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ Mahreç (Çıkış yeri) Boğaz sonu Alt ve üst dudak Dil ucu ile ön diş dipleri Dil ucu ile ön diş uçları Dil ortası ve üst damak ortası Boğaz ortası Boğazın ağza en yakın kısmı Dil ucu ile üst ön diş dipleri Dil ucu ile ön diş uçları Dil ucu ile ön dişlerin üstündeki damak Dil ucu ile alt ön dişlerin iç yüzeyi Dil ucu ile alt ön dişlerin iç yüzeyi Dil ortası ve üst damak ortası Dil ucu ile alt ön dişlerin iç yüzeyi Dil kenarı ile üst azı dişler Dil ucu ile üst ön diş dipleri Dil ucu ile ön diş uçları Türkçedeki karşılığı E sesi gibidir. B sesi gibidir. T sesi gibidir. Peltek bir harftir. Türkçe karşılığı yoktur. Türkçedeki C sesinden farklıdır. Türkçe karşılığı yoktur. Hırıltılı bir harftir. Türkçe karşılığı yoktur. D sesi gibidir. Peltek bir harftir. Türkçe karşılığı yoktur. R sesi gibidir. Z sesi gibidir. S sesi gibidir. Ş sesinden daha yumuşaktır. Kalın S sesi gibidir (Sa). Türkçe karşılığı yoktur. Kalın T sesi gibidir (Ta). Peltek bir harftir. Türkçe karşılığı yoktur. 21
9. Sınıf Harf ع غ ف ق ك ل م ن و ه ى Mahreç (Çıkış yeri) Boğaz ortası Boğazın ağza en yakın kısmı Üst ön diş uçlarıyla alt dudağın içi Dil kökü ve üst damak Dil kökü ve küçük dil önü Dilin iki kenarı ve ucu ile üst damak Alt ve üst dudak Dil ucu ile iki üst ön diş etleri Alt ve üst dudak Boğaz sonu Dil ortası ve üst damak ortası Türkçe karşılığı yoktur. Kalın Ğ sesi gibidir (ğa). F sesi gibidir. Türkçe karşılığı yoktur. K sesi gibidir. L sesi gibidir. M sesi gibidir. N sesi gibidir. Dudaklar ileri uzatılarak çıkarılan V sesi gibidir. H sesi gibidir. Y sesi gibidir. Türkçedeki karşılığı Koro Çalışması Yapalım Öğretmeninizin tahtaya yazdığı her bir harfi eb, et,... şeklinde seslendirişini dinledikten sonra, siz de harfleri mahrecine uygun olarak aynı şekilde okuyunuz. Bulalım ث س ص ذ ز ظ ح خ ه Yukarıdaki harflerin telaffuzlarını öğretmeninizden dinleyiniz ve aralarındaki ses farkını bulunuz. 22
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş 2.4. İnce ve Kalın Sesli Harfler Kur an harfleri, kalın ve ince olmak üzere iki gruba ayrılır. Bu harflerin 18 i ince, 10 u kalın sesle okunur. ا ب ت ث ج د ذ ز س ش ف ك ل م ن و ه ى harfler:.1 İnce sesli 2. Kalın sesli harfler:.a خ ص ض ط ظ غ ق harfleri kalın sesle okunur. b. ع ve ح harfleri kalına yakın bir sesle okunur. c. ر harfi ise bazen kalın bazen ince okunur. Yazalım Aşağıdaki tabloda boş bırakılan yerlere kalın sesli harfleri yazınız. ه 23
9. Sınıf 3. Harflerin Okunuşu 3.1. Harekeler: Üstün, Esre, Ötre Kur an harflerinin tamamı sessizdir. Bu harfleri seslendiren ve dilimizdeki sesli harflerin yerini tutan işaretlere hareke denir. Bu işaretler harflerin üstünde veya altında bulunur. Harflerin sesli okunmasını sağlayan üç hareke vardır: Üstün, esre ve ötre. Üstün: Harfin üstüne yazılan yatık bir çizgidir ( ). Bu işarete Arapçada fetha denilir. Üstün, ince harflerin e, kalın harflerin a sesiyle okunmasını sağlar. Örneğin sin ( س ) harfine üstün işareti konulunca se ( ), sad ( ( sa ) harfine üstün konulunca ص س okunur. ) şeklinde ص Dinleyelim-Okuyalım Harfleri, öğretmeninizi dinledikten sonra üstün harekesiyle seslendiriniz. ا ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ك ل م ن و ه ى Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا د ب ر ز ق و ز ن س د ر و ر د ا م ر ذ ه ب ن ز ل ت ر ك ا ك ل ا م ر ذ ه ب ن ز ل ت ر ك ا ك ل ك ت ب ط ل ب ف ع ل د خ ل ح س د ك ت ب ط ل ب ف ع ل د خ ل ح س د خ ل ق خ ت م س ج د ن ص ر ث ب ت خ ل ق خ ت م س ج د ن ص ر ث ب ت 24
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş Esre: Harfin altına yazılan yatık bir çizgidir ( ). Bu işarete Arapçada kesre denilir. Esre, ince harflerin i sesiyle, kalın harflerin ı-i arası bir sesle okunmasını sağlar. Dinleyelim-Okuyalım Harfleri, öğretmeninizi dinledikten sonra esre harekesiyle seslendiriniz. ا ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ك ل م ن و ه ى Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا ذ ن ا ز ف و ر ث ا م ن ر ك ب ش ر ب و س ع ر ب ح ع ل م ف ه م ح م د ل ب س ح س ب خ س ر ت ب ع و ع م ل ى س م ع ض ح ك م ث ل م س د ل ه ب ع د س ف ل ق م ل ك ق ب ل ح ف ظ ش ه د و ج ل 25
9. Sınıf Ötre: Harfin üstüne yazılan ve küçük bir vav a benzeyen işarettir ( ). Bu işarete Arapçada damme denilir. Ötre, ince harflerin u-ü arası bir sesle, kalın harflerin u sesiyle okunmasını sağlar. Dinleyelim-Okuyalım Harfleri, öğretmeninizi dinledikten sonra ötre harekesiyle seslendiriniz. ا ب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ك ل م ن و ه ى Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا ذ ن ا م ر ر ز ق و ل د ا خ ذ ك ت ب ق ت ل خ ل ق ج ع ل س ي ل ذ כ ر غ ف ر خ س ر ف ه م ض ر ب ح م ل ر ف ع ج م ع و ض ع ن ص ب ب ي ص ف ي ر ث ي ل د ص م د ر س ل ض ع ف ك ت ب و ه و ث ل ث 26
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş 3.2. Cezim (Sükûn) Cezim, harfin üzerine küçük bir daire şeklinde yazılan işarettir ( ). Cezim, harflerin harekesiz olarak okunmasını sağlar. Harekeli bir harf cezimli bir harfle birleşince Türkçedeki sessiz harfle biten kapalı hece biçimi oluşur. Örneğin, üstünlü hemze ile cezimli lam birleşince ا ل (el) şeklinde okunur. Dinleyelim-Okuyalım Öğretmeninizin harfleri ا ب ا ب ا ب şeklinde okuyuşunu dikkatle dinleyiniz. Siz de aynı şekilde, bütün harfleri mahreçlerine uygun olarak cezim ile okuyunuz. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ق ل م ن ا ن ك م ح م د ل ك م ا ن ت ا ن ت م ن ح ن ك ي ف ي و م ق ب ل ك ب ع د ر ب ع ل ي ه م ا ن ز ل ا ر س ل ك ن ت م غ ي ب ا س ت و ق د م ث ل ه م ت ن ذ ر م ف ل ح ا ن ذ ر ت ي خ د ع ي ب ص ر ع ر ر ب ح ت ا ن ف س ه م Kendimizi Deneyelim Kur'an okuma konusunda ilerlediniz. Aşağıdaki İnşirâh suresinin kırmızı renkle verilen kelimelerini okuyarak kendinizi deneyiniz. ا ر ح ل ك ص د ر ك و و ض ع ن ا ع ن ك و ز ر ك ا ل ذ ي ا ن ق ض ظ ه ر ك و ر ف ع ن ا ل ك ذ כ ر ك ف ا ن م ع ال ع س ر ر ا ا ن م ع ال ع س ر ر ا ف ا ذ ا ف ر غ ت ف ان ص ب و ا ر ب ك ف ار غ ب 27
9. Sınıf 3.3. Şedde ). ( işarettir Şedde, harfin üzerine birleşmiş iki küçük u harfine benzer şekilde yazılan Üzerinde bulunduğu harfin iki defa okunmasını sağlar. Dolayısıyla şeddeli harf, aslında iki harftir. Bunlardan birincisi cezimli, ikincisi harekelidir. Örneğin, ا ن şeklinde yazılan kelime ا ن ن (inne) diye okunur. Dinleyelim-Okuyalım Öğretmeninizin harfleri ا ب ا ب ا ب şeklinde mahreçlerine uygun olarak nasıl okuduğuna dikkat ediniz. Siz de bütün harfleri aynı şekilde şedde ile okuyunuz. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا ن ا ن ك ا ن ل ع ل ك ل ر ب ح ق ش ر ث م ت ب ن ز ل ع ل م ك ذ ب ج ن ة ز ي ن ي م د ي ص د ي ظ ن ي ض ل ي ب ش ر ن ق د س ي ك ذ ب ج ه ن م ل ع ل ك م ب ح ا ع د ت م ص د ق ا ت خ ذ ع ل م ت م ف ض ل ت ك م Kendimizi Deneyelim deneyiniz. Aşağıdaki Felâk suresinin kırmızı renkle verilen kelimelerini okuyarak kendinizi ق ل ا ع وذ ب ر ب ال ف ل ق م ن ش ر م ا خ ل ق و م ن ش ر غ اس ق ا ذ ا و ق ب و م ن ش ر الن ف اث ات ال ع ق د و م ن ش ر ح اس د ا ذ ا ح س د 28
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş 3.4. Tenvin Tenvin, kelimenin sonuna cezimli nun sesi veren iki üstün ( ) ve iki ötre ( esre ), iki ( bulunur. ) işaretleridir. Arapçada sadece isimlerin sonunda İki üstün: Harfin üzerine yazılır ( ) dışındaki harflerde ء ( hemze ) ve ة ( te ). Yuvarlak elif ( ا ) desteği üzerine yazılır. İnce harflerin en sesiyle, kalın harflerin an sesiyle okunmasını sağlar. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا ح دا ا ب دا ا ذا ر غ دا ث م نا ع ل ما م ث لا ر ز قا ظ ل ما خ ا ح ك ما م ر ضا ر ج زا م اء س م اء ج ن ة ا م را م ص د قا ق و لا ك ل م ة ت و ب ة ج ه ر ق ر د ة ب ق ر ط ي ب ة م س ت ك ا س ج دا م ب ي ن ة م و م نا م و ع ظ ة Kendimizi Deneyelim Aşağıdaki Mürselât suresinin 1-6. ayetlerinde kırmızı renkle verilen kelimeleri okuyarak kendinizi deneyiniz. و ال م ر س لا ت ع ر ف ا ف ال ع اص ف ات ع ص ف ا و الن اش ر ات ر ا ف ال ف ار ق ات ف ر ق ا ف ال م ل ق ي ات ذ כ ر ا ع ذ ر ا ا و ن ذ ر ا 29
9. Sınıf İki esre: Harfin altına yazılır ( ). İnce harflerin in sesiyle, kalın harflerin ın-in arası bir sesle okunmasını sağlar. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا ح د ح س د ا ج ل ا ج ر ر ب ب ي ت ع ل م ن ف س س ف ر ي و م ل ك ل ب ي ن ة و ك ص ي ب م ي ت ء م و م ن ف ض ل ج ب ل س ن ب ل ة ب ق و ب غ ض ب ب ن ع م ة ل ق و م ب خ م ن ف ي ة ا و ص د ق ة ل ن و ف ض ل و ن ق ص Kendimizi Deneyelim Aşağıdaki Abese suresinin 13-19. ayetlerinde kırmızı renkle verilen kelimeleri okuyarak kendinizi deneyiniz. ك ر ام ب ر ر ب ا ي د ي س ف ر ص ح ف م ك ر م ة م ر ف وع ة م ط ه ر ق ت ل الا ان م ا ا ك ف ر ه م ن ا ي ء خ ل ق ه م ن ن ط ف ة خ ل ق ه ف ق د ر ه 30
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş İki ötre: Harfin üzerine yazılır ( un ). İnce harflerin un-ün arası bir sesle, kalın harflerin sesiyle okunmasını sağlar. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا ح د ا ج ل ر س ل ك ت ب م ر ض ع د ل ع ص م ب ك م ن ف س خ و ف خ ز ى ا ث م ك ف ر ع ش ر ع د و ا م ة م ح ر م ح ق م س ت ق ر و ر ع د و ب ر ق ف و ل م خ ر ج م ح س ن ف ت ن ة ح ط ة م س ل م ة و ر ح م ة م ط ه ر Kendimizi Deneyelim Aşağıdaki İhlâs suresinin kırmızı renkle verilen kelimelerini okuyarak kendinizi deneyiniz. ق ل ه و اهلل ا ح د ا هلل الص م د ي ل د و ي ول د و ي ك ن ل ه ك ف و ا ا ح د 31
9. Sınıf 3.5. Med Harfleri: Elif, Vav, Ya Med, uzatmak demektir. Kendinden önceki harfin uzatılarak okunmasını sağlayan harflere med ). ى ( ya ), و ( vav ), ا ( Elif harfleri (uzatma harfleri) denir. Med harfleri üçtür: Elif ( ا ): Kendisinden önceki üstünlü harfin uzatılarak okunmasını sağlar. İnce harfleri e-a arası bir sesle, kalın harfleri a sesiyle uzatır. Dinleyelim-Okuyalım Öğretmeninizin harfleri ا ب ا ت ا şeklinde uzatarak okuyuşunu dinleyiniz. Uzatan elif harfinin harekesiz olduğuna dikkat ediniz. Siz de bütün harfleri aynı şekilde med harfi olan elif ile okuyunuz. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا ذ ا لا م ا ي ا ك م ا ق ال ك ان ز اد ا ر اد ت ب ار ك م ال ك ع ب اد ي ك اد ك ت اب س ب ح ان ك ا ي اك ف ت اب ع ل ي ن ا ج اع ل ن ز ل ن ا ا ه د ن ا غ ش او ي ا ا ا ظ ل م ات ج ن ات ب م ا ا ن ز ل ف ز اد ه م ت ج ار م ا ب ص ار ه م ر ز ق ن اه م 32
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş Vav ( و ): Kendisinden önceki ötreli harfin uzatılarak okunmasını sağlar. İnce harfleri u-ü arası bir sesle, kalın harfleri u sesiyle uzatır. Dinleyelim-Okuyalım Öğretmeninizin harfleri ا و ب و ت و şeklinde uzatarak okuyuşunu dinleyiniz. Uzatan vav harfinin harekesiz olduğuna dikkat ediniz. Siz de bütün harfleri aynı şekilde med harfi olan vav ile okuyunuz. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ذ و ق و ا ع وذ ا م وت و ق ود ي ق ول ي ع ود ن ت وب ي ك ون ق ل وب ور ر س ول ق ل و م م ع د ود ة غ ف ور م غ ض وب م ف ل ح ون م ف س د ون م ص ل ح ون ي ر ج ع ون ي و م ن ون ع ر ون ي ن ف ق ون ي ع ل م ون ي وق ن ون ر ون ت ت ق ون ي خ اد ع ون ي ج اه د ون ي ب ش ر ون Kendimizi Deneyelim Aşağıdaki Kâfirûn suresinin kırmızı renkle verilen kelimelerini okuyarak kendinizi deneyiniz. ق ل ي ا ا ا ال ك اف ر ون لا ا ع ب د م ا ت ع ب د ون و لا ا ن ت م ع اب د ون م ا ا ع ب د و لا ا ن ا ع اب د م ا ع ب د ت م و لا ا ن ت م ع اب د ون م ا ا ع ب د ل ك م د ين ك م و د ين 33
9. Sınıf Ya ( ى ): Kendisinden önceki esreli harfin uzatılarak okunmasını sağlar. İnce harfleri i sesiyle, kalın harfleri ı-i arası bir sesle uzatır. Dinleyelim-Okuyalım Öğretmeninizin harfleri Uygulayalım ا şeklinde uzatarak okuyuşunu dinleyiniz. Uzatan ya harfinin harekesiz olduğuna dikkat ediniz. Siz de bütün harfleri aynı şekilde med harfi olan ya ile okuyunuz. Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا ذ ى ا ك ت ا ب د ي ا ل ذ ى ع ل ا ل يم ع ل يم ا ل ذ ين ق د ير س م يع ع ال م ص اد ق ف اس ق ك اف ر ن ظ ال م ا ب ل يس ا ب اب يل ا س ر اي يل ي م يت ي ح ض ال ر ن م ب ش م ن ذ ر ن خ اش ع ت ع Kendimizi Deneyelim Aşağıdaki Fil suresinin kırmızı renkle verilen kelimelerini okuyarak kendinizi deneyiniz. ا ت ر ك ي ف ف ع ل ر ب ك ب ا ص ح اب ال ف يل ا ي ج ع ل ك ي د ه م ت ض ل يل و ا ر س ل ع ل ي ه م ط ا ا ب اب يل ت ر م يه م ب ح ج ار م ن س ج يل ف ج ع ل ه م ك ع ص ف م ا ك ول 34
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş 3.6. Vav ve Ya Şeklinde Yazılan Elif Kur an yazısında elif harfi üç şekilde yazılır. ا ي اك ve ق ال Örnek: ) şeklinde yazılır. ا ( elif 1. Genellikle, bildiğimiz ز ك و ve ص ل و ) şeklinde yazılır. Örnek: و ( vav 2. Bazen ع ve ا ) şeklinde yazılır: ى ( ya 3. Bazen de Bulalım Kitabınızın Yüzünden Okunacak Sureler bölümünden elif harfinin üç farklı yazılışına örnekler bulunuz. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ع ب ا س ل و ى ا ع ي ت ق و ى ا و ا د ر ى م و ف ه د ى ا س ت و ى ح ت ع ا ص ت ل ا خ ر ى رى رى ا د ن ج ين ا ف س و ه ن م ن و ي غ ح س ص ل و ز ك و ح ي و غ د و ن ج و 35
9. Sınıf 3.7. Uzatma (Asar-Çeker) İşareti Kur an yazısında, harfin üstüne konulan uzatma işaretine ( ) asar, altına konulan uzatma işaretine ( ) çeker denir. Bu işaretler o harfin uzatılacağını gösterir. Tahmin Edelim Asar işareti bulunan harflerden sonra gizli bir med harfi vardır. Bu med harfini tahmin ediniz. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ذ ل ك ا ا م ن ا د م ه ذ ا ا س ح ق ه ر ون ق ر ا ن ا ل ه ا ي ات ا م ن ا ر ح م ن ا ت ي ن ا ا خ ر ل ك ن س م و ات ا ذ ا م ب ا ي ات ن ا ا ل ف ر ع و ن ا ل ع م ر ان ا ب ر ه يم ا س م ع يل ف يه د ين ك م م س ت ق يم ع ل يم ت ج ر ى ي م يت ك م ش ي اط ين ه م ا ر ب ع Kendimizi Deneyelim Aşağıdaki Bakara suresinin 6 ve 7. ayetlerinde kırmızı renkle verilen kelimeleri okuyarak kendinizi deneyiniz. ت ن ذ ر ه م لا ي و م ن ون خ ت م ا ن ال ذ ين ك ف ر وا س و اء ع ل ي ه م ء ا ن ذ ر م ا م اهلل ع ق ل و م و ع س م ع ه م و ع ا ب ص ار ه م غ ش او و ل ه م ع ذ اب ع ظ يم 36
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş 4. Okunuşla İlgili Özel Durumlar 4.1. Elif Lam Takısı Arapçada isimleri belirli (marife) yapma yollarından biri, ismin başına elif lam ( ال ) takısı getirmektir. harfle- ا ب ج ح خ ع غ ف ق ك م و ه ى rinden biriyle başlayan kelimelerin başına elif lam takısı gelirse lam harfi cezimli olarak okunur. Örnek: ق م ر ا ل ق م ر harflerinden biriyle başlayan kelimelerin başına elif ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن lam takısı gelirse lam harfi yazılır, fakat okunmaz. Sonraki harf şeddeli okunur. Örnek: ش م س ا لش م س Uygulayalım Araştıralım Şemsî harfler ve kamerî harfler ifadelerini araştırınız ve elif lam takısı ile irtibatını açıklayınız. Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. Elif lam takısındaki lam harfinin okunmadığı kelimelerin altını çiziniz. ا ل ح م د ا ل ك ت اب ا لا ر ض ا ل غ ي ب ا ل م غ ض وب ا ل م س ت ق يم ا ل ف اس ق ا ل خ اس ر ون ا ل م ف س د ون ا ل م ف ل ح ون ا لس لا م ا لت و اب ا لن اس ا لش ي ط ان ا لض لا ل ة ا لد ين ا لص ر اط ا لر ح م ن ا لر ح يم ا لص م د ا ل ك اف ر ن ا ل خ ال ق ا ل ك ر م ا ل ق ر ا ن ا ل ع ال م ا لر س ول ا لظ ال م ون ا لص ل و ا لز ك و ا لت 37
9. Sınıf 4.2. Zamir ve Okunuşu Kur an tilavetinde zamirin ( ه ) özel bir okunuşu vardır. Kendisinden önceki harf harekeli olduğunda zamir uzatılarak okunur. Önceki harf cezimli veya harekesiz olduğunda ise uzatılmaz. Tahmin Edelim Uzatılarak okunan zamirden sonra gizli bir med harfi vardır. Bu med harflerini tahmin ediniz. Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ل ه م ال ه ر ب ه و ح د ه ح و ل ه ع ن د ه ك ل ه ق ل ب ه ب ي ن ه ع ل م ه ب ه م ث ل ه ر س ل ه خ ه ش ر ه م يث اق ه م ن ب ع د ه ب ا م ر ه ل ق و م ه ك ت ب ه ف يه ب ن يه ق ت ل وه ف ع ل وه ع ل م ن اه ا ت ي ن اه م ن ه ع ن ه ا ل ي ه ع ل ي ه Kendimizi Deneyelim Aşağıdaki Nasr suresinin ayetlerinde kırmızı renkle verilen kelimeleri okuyarak kendinizi deneyiniz. ا ذ ا ج اء ن ص ر اهلل و ال ف ت ح و ر ا ي ت الن اس ي د خ ل ون د ين اهلل ك و اس ت غ ف ر ه ا ن ه ك ان ت و اب ا ف س ب ح ب ح م د ر ب ا ف و اج ا 38
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş 4.3. Med-Kasr Kelimeleri Kur an-ı Kerim de bazı kelimelerin altında kü- ) قصر ( kasr ) veya مد ( med çük ve eğik olarak ifadeleri yer alır. Bu ifadelerden med, bulunduğu harfin uzatılarak okunacağını gösterir. ي ر او ن Örnek: Kasr, bulunduğu harfin uzatılmadan okunacağını gösterir. Bulalım Kitabınızın Yüzünden Okunacak Sureler bölümünden med ve kasr kelimelerine örnekler bulunuz. ا ن ا Örnek: Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ا ن ب و ر و ف م س ت ه ز و ن ي ر او ن و لا ي و د ه ا ن ا ا و ل ي ك ه و لا ء م او ك م ا و ب ا س Altını Çizelim Uygulayalım bölümünde med harfilerinin altını çiziniz. 4.4. Okunmayan Elif ) ق ( kaf ), ا ( elif kelimesindeki birinci ق ال وا Örneğin, Elif harfi, bazen yazıldığı hâlde okunmaz. harfinin uzatılmasını sağlar. Fakat kelimenin sonundaki elifin okunuşa herhangi bir etkisi yoktur. Elif lam takısının hemzesi, kendisinden önce harekeli bir harf geldiğinde okunmaz. Örnek: ا ل ك ت اب ب ال ك ت ا ب ا لد ين الد ي ن ي و م 39
9. Sınıf Uygulayalım Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. ق ال وا ك ان وا ا م ن وا ك ف ر وا و اع ب د وا و اس ج د وا و ار ك ع وا و اف ع ل وا م ش و ا د ع و ا خ ل و ا و ت و اص و ا ذ ل ك ال ك ت اب ب ال غ ي ب غ ال م غ ض وب و م ا الا ر ض ا ه د ن ا الص ر اط و لا الض ال و م ن الن اس ف ات ق وا الن ار ال م ن ال م اء ه م الس ف ه اء و ا يت اء الز ك و و ت وب وا ا اهلل 4.5. Hurûf-ı Mukattaa Hurûf-ı Mukattaa, sözlükte kesik harfler anlamına gelir. Bir veya birkaç harften oluşur. Kur an-ı Kerim in yirmi dokuz suresi bu harflerle başlar. Kur an-ı Kerim e özgü olan Hurûf-ı Mukattaa nın özel bir okunuş şekli vardır. Bu harfler isimleriyle ve üçüncü ünitedeki Medd-i Lâzım konusunda açıklanan uzatma kurallarına uygun olarak okunur. Örnek: ا Uygulayalım Elif Lââââm Mîîîîm şeklinde okunur. Aşağıdaki örnekleri okuyunuz. Hurûf-ı Mukattaa ا ي س ن ق ن و ن ق ا ف ا ل ف لا م م ي م ي ا س Okunuşu ط ه ط س ال ر ح م Hurûf-ı Mukattaa ح ا م ي م ا ل ف لا م ر ا ط ا ه ا ط ا س Okunuşu 40
1. Ünite: Kur an Okumaya Giriş ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM A. Aşağıdaki harfler için uygun olan seçenekleri ( ) ile işaretleyiniz. HARFLER Kendinden sonraki harfe bitişir. Kalın sesle okunur. İnce sesle okunur. Boğaz harfidir. Dudak harfidir. Peltektir. Med harfidir. Kendisinden önce elif lam takısı geldiğinde, lam harfi okunmaz. ت ث خ ذ ز س ص ض ظ ف م و ي B. Aşağıdaki bilgilerden doğru olanı D, yanlış olanı Y ile işaretleyiniz. ( ) ض harfinin Türkçe karşılığı D harfidir. ( ) و harfi çıkarılırken dudaklar ileri uzatılmaz. ( ) Şeddeli harf, aslında iki harften oluşur. ( ) Tenvin, Arapçada sadece isimlerin sonunda bulunur. 41
9. Sınıf ( ) Harekesiz و harfi, kendinden önceki esreli harfi uzatır. gösterir. kelimesi, altında bulunduğu harfin uzatılarak okunacağını قصر ( ) ( ) okunur. kelimesindeki zamir uzatılarak ع ن د ه harfidir. و kelimesinde, uzatılarak okunan zamirden sonraki gizli med harfi م ث ل ه ( ) C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz. 1. Aşağıdaki kelimelerin hangisinde med harfi olan elif vardır? A) ب ال غ ي ب (E ك ان وا (D و اع ب د وا (C م ش و ا (B ف ار غ ب 2. Aşağıdaki kelimelerin hangisinde kalın sesle okunan harf vardır? A) (B ا لد ين ه ذ ا (E ا ل م ف س د ون (D ا لز ك و (C ق ت ل وه 3. Aşağıdaki kelimelerin hangisinde zamir uzatılmaz? A) ب ي ن ه (E ل ه (D ب ا م ر ه (C ر ب ه (B ف ع ل وه 4. Aşağıdakilerden hangisi و şeklinde yazılmış elif değildir? ز ك و (E ن ج و (D س ل و ى (C غ د و (B ص ل و (A 5. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? (A خ ص ض ط ظ غ ق harfleri kalın okunur. B) Kur an harflerini seslendiren işaretlere hareke denir. C) Kendisinden önceki harf harekeli olduğunda zamir uzatılarak okunur. D) İki üstün, yuvarlak te ( ة ) ve hemze ( ء ) harflerinin üzerine elif ( ا ) desteği ile yazılır. E) Kur an-ı Kerim in yirmi dokuz suresi Hurûf-ı Mukattaa ile başlar. 42
9. Sınıf 2. Ünite: Okunacak Sözler, Dualar ve Anlamları ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. İki rekâtlık bir namazda hangi söz ve duaları okuruz? Defterinize yazınız. 2. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi nden Kunut maddesini okuyarak öğrendiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız. 3. Müezzinliğin fazileti ile ilgili hadis-i şerifler araştırarak defterinize yazınız. 4. Peygamber Efendimize salavat getirmenin fazileti ile ilgili hadisler bulunuz. 43
9. Sınıf 1. Kelime-i Tevhid, Kelime-i Şehadet ve Anlamları لا ا ل ه ا لا اهلل م ح م د ر س ول اهلل ا د ا لا ا ل ه ا لا اهلل و ا د ا م ح م دا ع ب د ه و ر ل ه Birlikte Okuyalım Kelime-i tevhit ve kelime-i şehadeti öğretmeninizden sonra koro hâlinde okuyunuz. Kelime-i Tevhidin Anlamı Allah tan başka ilah yoktur. Muhammed (s.a.v.) Allah ın elçisidir. Kelime-i Şehadetin Anlamı Ben şehadet ederim ki Allah tan başka ilah yoktur. Yine şehadet ederim ki Muhammed (s.a.v.) onun kulu ve elçisidir. Paylaşalım Hz. Ömer in Müslüman oluşuyla ilgili bilgilerinizi hatırlayınız. Kelime-i şehadeti söyleyerek İslam ı kabul etmesi onun hayatını ve davranışlarını nasıl etkiledi? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 44
2. Ünite: Okunacak Sözler ve Dualar 2. Eûzü Besmele ve Anlamı ا ع وذ ب اهلل م ن الش ي ط ا الر ج ي اهلل الر ح م ن الر ح ي Pano Hazırlayalım Farklı besmele hatları bularak sınıfınızda bir pano oluşturunuz. Okuyalım Öğretmeninizden eûzü besmelenin okunuşunu dinledikten sonra, arkadaşlarınızla koro hâlinde okuyunuz. Eûzü Besmelenin Anlamı Kovulmuş şeytandan Allah a sığınırım. Rahman ve Rahîm Allah ın adıyla. Not Edelim Kur an okuyacağın zaman, kovulmuş şeytandan Allah a sığın. Nahl suresi, 98. ayet. Paylaşalım Kur an okurken niçin eûzü besmele çekeriz? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 45
9. Sınıf 3. Tekbir ve Anlamı Not Edelim Bayram tekbiri, 17. yüzyılın ünlü bestekârlarından Mustafa Itrî tarafından bestelenmiştir. ا هلل ا כ ا هلل ا כ لا ا ل ه ا لا اهلل و اهلل ا כ ال ح ا هلل ا כ و هلل Yarışalım Üç arkadaşınızı jüri üyesi olarak belirleyiniz. Yarışma grupları oluşturunuz. Tekbiri en güzel okuyan grubu seçiniz. Tekbirin Anlamı Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Allah tan başka ilah yoktur. Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Bütün övgüler Allah adır. Yorumlayalım Süleymaniye de Bayram Sabahı... Büyük Allah ı anarken bir ağızdan herkes, Nice bin dalgalı tekbir oluyor tek bir ses, Gördüm ön safta oturmuş nefer esvaplı biri, Dinliyor vecd ile tekrar alınan tekbir i.... Yahya Kemal Beyatlı, Kendi Gök Kubbemiz, s. 102. Yukarıdaki dizeleri yorumlayınız. 46
2. Ünite: Okunacak Sözler ve Dualar 4. Salatü Selam ve Anlamı Duygularımızı Paylaşalım Teravih namazlarında, bayramlarda ve dinî merasimlerde, topluca salatü selam okuduğunuzda neler hissedersiniz? Duygularınızı arkadaşlarınızla paylaşınız. و ع ا ل ه و ص ح ب ه و س ل م ا لل ه م ص ل ع س ي د ن ا م ح م د ن الن الا Salatü Selamın Anlamı Yarışalım Üç arkadaşınızı jüri üyesi olarak belirleyiniz. Yarışma grupları oluşturunuz. Salatü selamı en güzel okuyan grubu seçiniz. Allah ım! Ümmi Peygamber, Efendimiz Muhammed e, onun ailesine ve ashabına rahmet et ve onlara en içten selamlarımızı ilet. Paylaşalım Muhakkak ki Allah ve melekleri Peygambere hep salat ederler. Ey iman edenler! Siz de ona salat edin ve tam bir içtenlikle selam verin. Ahzâb suresi, 56. ayet. Yukarıdaki ayetin yorumunu bir tefsir kitabından okuyunuz ve bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 47
9. Sınıf 5. Amentü ve Anlamı ا م ن ت ب اهلل خ ه و ش ر ه م ن اهلل و م ل ي ك ت ه و ك ت ب ه و ر س ل ه و ال ي و م الا خ ر و ب ال ق د ر ت ع ا و ال ب ع ث ب ع د ال م و ت ح ق ا ش ه د ا ن لا ا ل ه ا لا اهلل و ا ش ه د ا ن م ح م دا ع ب د ه و ر س ول ه Hep Beraber Okuyalım Amentü duasını, öğretmeninizden sonra koro hâlinde okuyunuz. Amentünün Anlamı Ben Allah a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, ahiret gününe, kadere yani hayır ve şerrin Yüce Allah ın takdiriyle olduğuna iman ettim. Ölümden sonra tekrar dirilmek apaçık bir gerçektir. Ben şehadet ederim ki Allah tan başka ilah yoktur. Yine şehadet ederim ki Muhammed onun kulu ve elçisidir. Bulalım Amentünün anlamını tahtaya yazınız. Öğretmeninizin gösterdiği bölümün Arapçasını söyleyiniz. 48
2. Ünite: Okunacak Sözler ve Dualar 6. Ezan - Kamet ve Anlamları ا هلل ا כ ا هلل ا כ ا هلل ا כ ا هلل ا כ ا ل ه ا لا اهلل ا ش ه د ا لا ا ل ه ا لا اهلل ا ش ه د ا لا ا ش ه د ا ن م ح م دا ر س ول اهلل ا ش ه د ا م ح م دا ر س و اهلل الص ل و ع الص ل و ع ع ال ح ع ال ح لا ا ل ه ا لا اهلل ا هلل ا כ ا هلل ا כ ا لص لا ة خ م ن الن و م Sabah ezanında, Hayye ale l-felah cümlelerinden sonra iki defa denilir. Kamette, Hayye ale l-felah cümlelerinden sonra iki defa ق د ق ام ت الص لا ة denilir. Ezan ve Kametin Anlamı Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Şehadet ederim ki Allah tan başka ilah yoktur. Şehadet ederim ki Allah tan başka ilah yoktur. Şehadet ederim ki Muhammed Allah ın elçisidir. Şehadet ederim ki Muhammed Allah ın elçisidir. Haydi namaza! Haydi namaza! Haydi kurtuluşa! Haydi kurtuluşa! Allah en büyüktür. Allah en büyüktür. Allah tan başka ilah yoktur. Sabah ezanına eklenen es-salatü hayrun mine n-nevm ifadesinin anlamı: Namaz uykudan hayırlıdır. Kamette ezandan farklı olarak söylenen Kad kâmeti s-salatü ifadesinin anlamı: Namaz başladı. 49
9. Sınıf Yarışalım Ses ve makam ölçütlerine uygun olarak ezanı en güzel okuyan arkadaşınızı belirleyiniz. Uygulayalım Okulunuzun mescidinde kamet uygulaması yapınız. Yorumlayalım Ruhumun senden, İlahî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar-ki şehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. Mehmet Âkif ERSOY İsti t klâl Mar arşı ş n ın yuk ar ıd d aki kıta tası nda şa ir, İsla lam dini ile eza zan ar as ında nası l bir il işki kur mu ştur ur? Yo ruml mlay ayın ınız ız. 7. Sübhaneke Duası ve Anlamı Bilgilerimizi Paylaşalım Sübhaneke, Tahiyyat, Salli Barik, Rabbena ve Kunut duaları nerede ve ne zaman okunur? Bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. ح ان כ الل ه و ب ح כ و ت אر כ ا כ כ و ت א כ و ث א و כ و لا ا ل ه غ Ezberden Okuyalım Sübhaneke duasını öğretmeninizden dinleyiniz. Sonra da mahreçlerine dikkat ederek sırayla okuyunuz. 50
2. Ünite: Okunacak Sözler ve Dualar Sübhaneke Duasının Anlamı Allah ım! Sen her türlü eksiklikten uzaksın. Seni daima böyle över ve sana hamt ederim. Senin adın mübarektir. Senin şanın yücedir. Senin övgün uludur. Senden başka ilah yoktur. 8. Tahiyyat Duası ve Anlamı Söyleyelim Sübhaneke duasında Yüce Allah ın hangi özelliğine vurgu yapılmaktadır? Söyleyiniz. Grup Halinde Okuyalım Tahiyyat duasını öğretmeninizden ya da CD veya kasetten dinleyiniz. Daha sonra gruplar hâlinde sesli olarak okuyunuz. Sıra Bende Tahiyyat duasını beş bölüme ayırınız ve her biriniz sırayla birer bölümü ezberden okuyunuz. ا لت ح ي ات هلل و الص ل و ا و الط ي ب ات ا لس لا م ع ل ي כ ا ا الن Tahiyyat Duasının Anlamı و ر ح م ة اهلل و ب ر ك ات ه ا ل ع ل ي ن ا و ع ع ب اد اهلل الص ال ح Selamlar, saygılar ve en güzel sözler Allah içindir. Ey Peygamber! Allah ın selamı, rahmeti ve ا ش ه د ا لا ا ل ه ا لا اهلل و ا ش ه د ا م ح م دا ع ب د ه و ر س ول ه bereketi senin üzerine olsun. Bizlere ve Allah ın salih kullarına da selam olsun. Ben şehadet ederim ki Allah tan başka ilah yoktur. Yine şehadet ederim ki Muhammed onun kulu ve elçisidir. Birlikte Okuyalım Sınıfınızı üç gruba ayırınız. Her bir grup Tahiyyat duasının anlamından birer cümleyi koro hâlinde okusun. Şehadet cümlesinin anlamını ise hep birlikte okuyunuz. 51
9. Sınıf 9. Salli - Barik Duaları ve Anlamları Farklılıkları Bulalım Öğretmeniniz Salli ve Barik dualarını tecvit kurallarına uygun olarak okurken dikkatle dinleyiniz. Muhammedin ve alâ âli, alâ ibrahîme ve hamidün mecîd kelimelerinin okunuşundaki farklılıkları bulunuz. ا لل ه م ص ل ع م ح م د و ع ا ل م ح م د ك م ا ص ل ي ت ع ا ب ر اه يم و ع ا ل ا ب ر اه يم ا ن ك ح م يد م ج يد ا لل ه م ب ار ك ع م ح م د و ع ا ل م ح م د ك م ا ب ار ك ت ع ا ب ر اه يم و ع ا ل ا ب ر اه يم ا ن ك ح م يد م ج يد Hep Beraber Okuyalım Salli ve Barik dualarını, öğretmeninizden sonra koro hâlinde okuyunuz. Salli ve Barik Dualarının Anlamı Allah ım! Hazreti Muhammed e ve onun ailesine rahmet et. Tıpkı Hazreti İbrahim e ve ailesine rahmet ettiğin gibi. Şüphesiz sen her türlü övgüye layık olansın ve çok yücesin. Allah ım! Hazreti Muhammed i ve onun ailesini mübarek kıl. Tıpkı Hazreti İbrahim i ve ailesini mübarek kıldığın gibi. Şüphesiz sen her türlü övgüye layık olansın ve çok yücesin. Düşünelim Peygamber Efendimiz ile Hz. İbrahim in hayatı arasında tevhit inancını insanlara anlatma bakımından nasıl bir ilişki vardır? Düşününüz. 52
2. Ünite: Okunacak Sözler ve Dualar 10. Rabbena Duaları ve Anlamları Okuyalım Rabbena dualarının Kur an-ı Kerim de geçtiği yerleri (Bakara suresi, 201. ve İbrahim suresi, 41. ayet.) bulunuz ve okuyunuz. ر ب ن ا ا ت ن ا الد ن ي ا ح س ن ة و الا خ ر ح س ن ة و ق ن ا ع ذ اب الن ار ر ب ن ا اغ ف ر و ل و ال د ى و ل ل م و م ن ي و ي ق و ال ح אب Rabbena Dualarının Anlamı Ey Rabb imiz! Bize hem bu dünyada hem de ahirette iyilik ve güzellik ver. Bizi cehennem ateşinin azabından koru. Ey Rabb imiz! Hesabın görüleceği günde beni, annemi, babamı ve bütün müminleri bağışla. Karşılıklı Okuyalım Sınıfınızı iki gruba ayırınız. Rabbena dualarını ve anlamlarını karşılıklı olarak koro hâlinde okuyunuz. Yorumlayalım... İnsanlardan bazısı Ey Rabb imiz! Bize vereceğini bu dünyada ver! derler. Böyle kimselerin ahirette hiç nasipleri yoktur. Bazıları da, Ey Rabb imiz! Bize hem bu dünyada hem de ahirette iyilik ve güzellik ver. Bizi ateşin azabından koru. derler. İşte onlar, kazandıklarının hayır ve bereketini fazlasıyla görürler. Allah hesabı çabuk görendir. Bakara suresi, 200-202. ayetler. Yukarıdaki ayetleri yorumlayınız. 53
9. Sınıf 11. Namazdaki Tesbihler ve Anlamları Namaz tesbihleri, namaz kılarken okunan dua ve zikirlerdir. Bunların bir kısmı namazda, bir kısmı da namaz bittikten sonra okunur. NAMAZDA OKUNAN TESBİHLER Tekbir; namaza başlarken, rükûya ve secdeye giderken, iki secde arasında ve otururken söylenir. ا هلل ا כ Rükûda üç defa söylenir. ال ع ظ ي ر ح ان Rükûdan doğrulurken söylenir. ع اهلل ل م ن ح م د ه Rükûdan tam doğrulunca söylenir. ر ب ن ا ل כ ال ح م د Secdede üç defa söylenir. ع الا ر ح ان ا لس لا ع ل ي ك و ر ح م ة اهلل söylenir. Sağa ve sola selam verirken NAMAZDA OKUNAN TESBİHLERİN ANLAMI Tekbir Allah en büyüktür. Rükûda Ulu Rabb im her türlü eksiklikten uzaktır. Rükûdan doğrulurken Allah, kendisine hamt edeni işitir. Rükûdan tam doğrulunca Rabb imiz! Her türlü övgü sanadır. Secdede Yüce Rabb im her türlü eksiklikten uzaktır. Selam verirken Allah ın selamı ve rahmeti üzerinize olsun. 54
2. Ünite: Okunacak Sözler ve Dualar NAMAZDAN SONRA OKUNAN TESBİHLER Her selamdan sonra okunur. ا لل ه ا ن ت ال و م ن כ الس لا ت ب ار כ א ذ ا ال ل و الا כ ا ع ر س ول ن ا ص ل و ا Namazın sonunda okunur. ح ا اهلل و ال ح هلل و لا ا ل ه ا لا اهلل و اهلل ا כ و لا و لا ا لا אهلل ال ع ال ع ظ ي otuz üç defa otuz üç defa ح ان اهلل ا ل ح هلل ا هلل ا ك otuz üç defa Uygulayalım لا ا ل ه ا لا اهلل و ح د ه لا כ ل ه ل ه ال م ل ك و ل ه ال ح م د و ه و ع ك ل ش ي ي ق د ير ح ا ر ال ع الا ع ال و ه اب Namaz içinde ve namazdan sonra okunacak tesbihleri okul mescidinde uygulamalı olarak gösteriniz. 55
9. Sınıf NAMAZDAN SONRA OKUNAN TESBİHLERİN ANLAMI Selamdan sonra Allah ım! Esenlik veren, her türlü noksanlıktan uzak olan sensin. Ey celal ve ikram sahibi, sen ne yücesin! Peygamberimize salat olsun. Allah her türlü eksiklikten uzaktır. Hamt onadır. Allah tan başka ilah yoktur. Allah en büyüktür. Güç ve kuvvet ancak Yüce Allah a aittir. Allah her türlü eksiklikten uzaktır. Namazın sonunda Hamt (her türlü övgü) Allah adır. Allah en büyüktür. Karşılıklı Okuyalım Allah tan başka ilah yoktur. O tektir, ortağı yoktur. Mülk ona aittir. Bütün övgüler onadır. Onun her şeye gücü yeter. Sonsuz lütuf sahibi, yüceler yücesi Rabb im her türlü eksiklikten uzaktır. İkişerli gruplara ayrılarak namazdaki tesbihlerin Arapçasını ve Türkçe anlamını karşılıklı okuyunuz. 56
2. Ünite: Okunacak Sözler ve Dualar 12. Kunut Duaları ve Anlamları Gruplar Hâlinde Okuyalım Kunut dualarını CD, kaset ya da öğretmeninizden dinleyiniz. Daha sonra gruplar hâlinde sesli olarak okuyunuz. ا لل ه ا א ت ع ين כ و ت غ ف ر כ و ت ه د يכ و ن و ب כ و ن ت وب ا ل ي כ و ن ت و כ ل ع ل ي כ و ن ث ع ل ي כ ال خ ك ل ه כ ر כ و لا ن כ ف ر כ و ن خ ل ع و ن כ م ن ي ف ج ر כ ا لل ه ا ي اכ ن ع ب د و ل כ ن ص و ج د و ا ل ي כ و ن ح ف د ن ر ج و ر ح م ت כ و ن خ ع ذ اب כ ا ع ذ اب כ ب ال כ ف ار م ل ح ق Ezberleyelim Tahtaya yazılan kunut duasını kelime kelime silmeye başlayınız. Silinen bölümü hatırlayarak ezberden okumaya çalışınız. Kunut Dualarının Anlamı Allah ım! Biz yalnız senden yardım dileriz, bizi bağışlamanı ve doğru yola iletmeni isteriz. Sana iman ederiz. Tövbe edip sana döneriz. Sana güveniriz. Bütün hayırları senden bilir, seni överiz. Sana şükreder, nankörlük etmeyiz. Sana karşı gelenlerle ilişkimizi keser, onları terk ederiz. Allah ım! Biz ancak sana ibadet ederiz. Yalnız senin için namaz kılar ve sana secde ederiz. Yalnız sana ulaştıracak işlere koşar ve senin rızan için çalışıp çabalarız. Rahmetini umar, azabından korkarız. Şüphe yok ki senin azabın kâfirlere ulaşacaktır. Sıralayalım Kunut dualarında Rabb imize verdiğimiz sözleri maddeler hâlinde sıralayınız. 57
9. Sınıf ÜNİTEMİZİ DEĞERLENDİRELİM A. Aşağıdaki söz ve dualar için uygun olan seçenekleri ( ) ile işaretleyiniz. SÖZ VE DUALAR Bayramlarda Vitir namazında Namazdaki ilk oturuşta Cenaze namazında Kur an okumaya başlarken Namazdaki son oturuşta Farz namazlardan önce Teravih namazı aralarında Namaz vaktinde Namazın ilk rekâtında Eûzü-Besmele Tekbir Salatü Selam Ezan Kamet Sübhaneke Duası Tahiyyat Duası Salli ve Barik Duaları Rabbena Duaları Kunut Duaları 58
2. Ünite: Okunacak Sözler ve Dualar B. Aşağıdaki cümlelerin hangi söz veya duaya ait olduğunu yazınız. 2 ا ن ك ح م يد م ج يد ا لص لا ة خ م ن الن و م 1 ن ر ج و ر ح م ت ك و ن خ ع ذ اب ك الص ال ح -و ت ع ا ج د ك -و ال ب ع ث ب ع د 5 4 3 م ع ل ي ن ا و ع ع ب اد اهلل -ا لس لا 7 م ح م دا ع ب د ه و ر س ول ه 6 -و ن و م ن ب ك و ن ت وب ا ل ي ك -و ا ش ه د ا ن ال م و ت ح ق 10 م ع ل ي ك ا ا الن و ر ح م ة 8 -و ق ن ا ع ذ اب الن ار - 9 ق د ق ام ت الص لا ة - ا لس لا ك - و ب ر ك ات ه - و ن ث ع ل ي ك ال خ ك ل ه ك ر ك و لا ن ك ف ر ك -و لا ا ل ه غ 13 12 11 اهلل 1. Sabah ezanı 8. 2. 9. 3. 10. 4. 11. 5. 12. 6. 13. 7. 59
9. Sınıf 3. Ünite: Tecvide Giriş ÜNİTEMİZE HAZIRLANALIM 1. Furkân suresinin 32. ve Müzzemmil suresinin 4. ayetlerinin anlamını Kur an-ı Kerim mealinden okuyunuz. 2. Kur an ı güzel okuyan bir hafızın okuyuşunu CD ya da kasetten dinlerken yüzünden de takip ediniz. Okuyucunun uzatarak okuduğu yerlere dikkat ediniz. 3. Kur an ı güzel okuyan bir büyüğünüzle, Kur an ı Güzel Okumanın Önemi ve Öğreticinin Rolü üzerine röportaj yapınız. Elde ettiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız. 60
3. Ünite: Tecvide Giriş 1. Tecvidin Tanımı, Amacı ve Önemi Sözlükte bir şeyi güzel yapmak ve süslemek anlamına gelen tecvit, Kur an-ı Kerim i doğru ve güzel okuma kurallarını içeren bir ilimdir. Bu ilmin konusu, Kur an-ı Kerim'in harfleridir. 1 Yüce Allah, Kur an ın tertil üzere indirildiğini bildirmiştir. 2 Kur an ı tertil üzere oku! 3 emriyle de Peygamberimize ve onun şahsında bütün Müslümanlara bir sorumluluk yüklemiştir. Ayette geçen tertil kelimesinin manasını Hz. Ali (r.a.), harflerin güzel çıkarılması ve durulacak yerlerin iyi bilinmesi şeklinde açıklamıştır. 4 Bu sorumluluğun farkında olan âlimler, Kur an ı ağır ağır, tane tane, harflerin hakkını vererek ve anlayarak okumanın önemi üzerinde durmuşlar, Peygamberimiz ve sahabilerin Kur'an okuyuşlarındaki uygulamalarını tespit ederek Tecvit İlmi adı altında sistematik hâle getirmişlerdir. Kur an-ı Kerim, Allah tarafından Arapça olarak indirilmiştir. Kur an ın lafızları, içindeki yüce manaları koruyan bir mahfaza durumundadır. Kur an ın lafız ve manalarındaki bütünlüğün korunması için öncelikle lafızları düzgün okunmalıdır. Bu da onun belirli kurallara göre okunmasını zorunlu kılmaktadır. Peygamberimiz Kur'an'ı tecvitli olarak okumuştur. Sahabe-i Kiram ve onlardan sonra gelen bütün nesiller de Kur'an'ı tecvitli okumaya ayrı bir özen göstermişlerdir. Tartışalım SAKARYA TÜRKÜSÜ İnsan bu, su misali, kıvrım kıvrım akar ya... Bir yanda akan benim, öbür yanda Sakarya. Su iner yokuşlardan, hep basamak basamak. Benimse alın yazım, yokuşlarda susamak. Her şey akar: Su, tarih, yıldız, insan ve fikir... Oluklar çift: Birinden nur akar, birinden kir. Akışta demetlenmiş büyük, küçük, kâinat... Şu çıkan buluta bak, bu inen suya inat! Fakat Sakarya başka, yokuş mu çıkıyor ne? Kurşundan bir yük binmiş köpükten gövdesine Necip Fazıl Kısakürek, Çile, s. 399. Yukarıda giriş mısraları verilen şiirin tamamını, şairin Çile adlı kitabından bulunuz. Bir arkadaşınızdan önce gelişigüzel, sonra da vurgu, tonlama ve duraklara dikkat ederek okumasını isteyiniz. İki okuyuş arasındaki farkları ahenk, anlam ve insan üzerindeki etkisi açısından tartışınız. Tecvit ilminin amacı, Kur an ın indirildiği şekilde okunmasını sağlamaktır. Tecvit kurallarını uygulayan kimse, Kur an-ı Kerim i Arapçanın fonetiğine uygun bir ses ahengiyle doğru ve güzel okur. Böylece hatalı ve yanlış okuyuşlardan korunmuş olur. Kur an lafızlarının doğru ve güzel okunmasını sağlayan kuralları bize tecvit ilmi öğretir. Dolayısıyla tecvit, Kur an tilavetinin ayrılmaz bir özelliğidir. Kur an ın lafız ve manalarındaki ahenk, ancak tecvit kurallarına uygun bir okuyuşla ortaya çıkar. 1 Abdurrahman Çetin, Kur'an Okuma Esasları, s. 76. 2 Furkân suresi, 32. ayet. 3 Müzzemmil suresi, 4. ayet. 4 İbn Cezeri, en-neşr fi Kıraati l-aşr, C 1, s. 209. 61