T.C. HONG KONG BAŞKONSOLOSLUĞU TİCARET ATAŞELİĞİ HONG KONG UN GENEL EKONOMİK DURUMU VE TÜRKİYE İLE EKONOMİK-TİCARİ İLİŞKİLERİ 2004 YILI RAPORU 2005 HONG KONG
İÇİNDEKİLER SAYFA NO BÖLÜM I 1. GİRİŞ 4 2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER 5-6 2.1. Ülke Kimliği 2.2. Sosyal Göstergeler 2.3. Ekonomik Göstergeler 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 7-17 3.1.Ülkenin Kısa Tarihçesi 3.2. Siyasi ve İdari Durum 3.3.Coğrafi Bilgiler 4. GENEL EKONOMİK DURUMU 17-90 4.1. Genel durum 4.2. Dış Sektörler 4.3. İç Sektörler 4.4. İşgücü 4.5. Emlak Piyasası 4.6. Borsa 4.7. Fiyatlar 4.8. İnşaat ve Müteahhitlik 4.9. Turizm 4.10. Lojistik 4.11. Döviz Kuru 4.12. Faizler 4.13. Bankacılık 4.14. Sigortacılık 4.15. Hisse Senedi, Future ve Altın Piyasası 4.16. İhracat Sektörleri 5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER 90-98 5.1. Genel Durum 5.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri 5.3. Dış Ticaret 5.4. Dış Ticaret İstatistikleri BÖLÜM II 1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER 99-109 1.1. Ekonomik İlişkilerin Gelişimi 1.2. Dış ticaret İstatistikleri 1.3. Belli Başlı Ekonomik ve Ticari Kuruluşlar EKLER 110-193 2
BÖLÜM I 1. GİRİŞ 2004 Yılı Hong Kong Özel Yönetim Bölgesi Raporu aşağıda yer almakta olup, Hong Kong un gerek tarihi, siyasi ve idari durumu, coğrafi ve sosyal yapısı, gerekse de 2004 yılındaki genel ekonomik durumu, ekonomik ve ticari ilişkileri ile ülkemiz ile olan ticari ve ekonomik ilişkilerini genel olarak Hong Kong Makamlarının sağladığı istatistikler ve veriler ışığında incelemektedir. Çin Halk Cumhuriyeti nin Özel Yönetim Bölgesi statüsündeki hemen hemen hiç bir doğal kaynağa sahip olmayan 6,8 milyon nüfuslu bu küçük şehir devleti, Dünyanın en büyük üçüncü döviz rezervine sahip ülkesi (114,3 milyar ABD Doları), Dünyanın ikinci en yüksek kişi başına düşen döviz miktarına sahip ülkesi, Asya daki yabancı doğrudan yarımların ikinci en büyük kaynağı, Dünyanın en büyük onbirinci ticaret hacmine sahip ülkesi, (Avrupa Birliği üyesi ülkeler bir bütün olarak sayıldığında altıncı sırada yer almaktadır.) Dünyanın onuncu en büyük ticari hizmet ihracatı yapan ülkesi, Dünyanın en SERBEST ekonomisi, Dünyanın en HİZMETE YÖNELİK ekonomisi, Asya nın en büyük, Dünyanın 4. büyük külçe altın piyasası, Asya nın 2., Dünyanın 9. en büyük menkul kıymetler borsası İşlem hacmi bakımından Asya nın 3., Dünyanın 7. büyük döviz piyasası Asyanın 2. en büyük kişi başına düşen milli geliri olan ülkesi Dünyanın en işlek uluslararası kargo havaalanına sahip ülkesi Haftada 140 dan fazla yere 4,000 uçuş yapan 70 havayolu şirketi ile Asyanın ulaşım merkezi HK Uluslararası Havaalanı 4 yıldır arka arkaya Dünyanın en iyi havaalanı 10 yıldır arka arkaya Dünyanın en işlek konteyner limanı Dünya çapında Fuar ve Sergi Merkezi Çin Halk Cumhuriyeti ne giriş kapısı gibi birçok özelliğe sahip bulunmaktadır. 3
SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER 2.1. ÜLKE KİMLİĞİ Ulusal Adı Başkenti Yönetim Biçimi Resmi Dili Dini Para Birimi Yıllık Ortalama Döviz Kuru (Bir dolar karşılığı) Yüzölçümü Nüfus 6.882.600 Kadın 3.567.100 Erkek 3.315.500 Yıllık nüfus artışı (%) +1,2 Nüfus Yoğunluğu (km2/kişi) 6.380 Büyük Kentler, (Varsa Limanlar) Hong Kong Hong Kong Özel İdare Bölgesi (Çin Halk Cumhuriyeti) Hong Kong Otonom Özel Yönetim Bölgesi Çince (Cantonese) ve İngilizce Budizm, Taoizm, Konfiçyüsizm, Hristiyanlık, Müslümanlık, Hinduizm, Sihizm, Yahudilik Hong Kong Doları 1 ABD Doları 7,788 Hong Kong Dolarına tekabül ediyor (2004 yılı ortalama) 1.103,72 kilometrekare Türkiye ile Saat Farkı Yaz saati uygulaması olduğunda +5, diğer zamanlarda +6 Haftalık Çalışma Saati (Ortalama) 48 Resmi Tatil Günleri (Milli, Dini, vb- Bknz. EK:1 tarihleri belirtilerek) Uluslararası Telefon Kodu 852 4
2.2. SOSYAL GÖSTERGELER Ortalama Ömür Kadın 78,6 Erkek 84,6 Okuma Yazma Oranı (%) 93,2 Yüksek Öğretim Okul Sayısı 11 Yüksek Öğretimdeki Öğrenci Sayısı 100.731 Hastane Sayısı 1.000 kişiye 5 hastane yatağı Doktor Başına Düşen Kişi Sayısı 1.000 kişiye 1,6 doktor Bin kişiye düşen Otomobil 533 Telefon 550 Mobil Telefon 1.130 Bilgisayar Internet Bağlantı Sayısı Gelen Turist Sayısı 21.811.000 Giden Turist Sayısı 68.903. 000 Karayolu Uzunluğu 1,943 km 2.3. EKONOMİK GÖSTERGELER 1 ** İkametgahların %71,1 nde bilgisayar var 342(İkametgahında bilgisayar olanların %64,9 u internete bağlı ) GSMH ($) 164,4 milyar ABD$ Reel GSMH Artış Oranı (%) - 0,7 Kişi Başına (GSMH-MG)($) 23.635 ABD $ Enflasyon Oranı Toptan Eşya Fiyat İndeksindeki Yıllık Artış (%) 2,5 Tüketici Fiyat İndeksindeki Yıllık Artışı (%) - 0,4 İşgücü (faal nüfus) 3.555.000 İşsizlik oranı (%) 6,5 Yurt Dışında Çalışan İşçi Sayısı GSMH Sektörel Büyüme Hızları (%) Tarım 0,1 Sanayi 4,1 Elektrik, Gaz, Su 3,4 İnşaat 3,9 Hizmet 88,5 Dış Ticaret ($) İhracat 258,86 milyar ABD$ İthalat 270,66 milyar ABD$ Denge - 11,8 milyar ABD $ Dünya Ticareti İçindeki Payı (%) 2,9 Türkiye ile Ticaret İhracat 513,17 milyon ABD $ İthalat 154,56 milyon ABD $ Denge - 358,61 milyon ABD $ Ülke Toplamı İçinde Türkiye nin Payı (%) İhracat % 0,2 İthalat % 0,06 Cari İşlemler Dengesi ($) 16,2 milyar ABD $ Sabit Yabancı Sermaye Yatırımları (milyon $) 1,179,8 milyar ABD $ Emisyon Hacmi (mahalli para) 412,6 milyar HK $ (**) Ülkenin istatistik kaynaklarına göre 1 5
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi Hong Kong Adası, 18 inci yüzyılın sonuna kadar yaklaşık 3.000 kişi dolayında olan nüfusu ile Çin İmparatorluğuna bağlı özel bir önemi olmayan bir adayken büyük oranda İngiliz şirketleri tarafından kontrol edilen ticaret filolarınca, gümüş gibi bazı değerli ticari emtialar ile esrarın Çin İmparatorluğuna büyük miktarlarda pazarlanmaya başlaması sonucunda ticari açıdan son derece önemli ve stratejik bir kara parçası haline gelmiştir. Hong Kong, 1839-1843 yılları arasında İngiltere ile Çin arasında süren ve tarihe I. Uyuşturucu Savaşı adıyla geçmiş olan savaş esnasında 1841 yılında İngilizlerin hakimiyetine geçmiştir. Bu tarihden itibaren de, 2. Dünya Savaşı sırasındaki Japon işgali dönemi hariç olmak üzere, İngiliz idaresi altında ve İngiltere den atanan bir İngiliz vali tarafından yönetilmiştir. 1898 yılında Çin ile İngiltere arasında imzalanan bir anlaşma ile Hong Kong Adası ve bugün New Territories ile bir takım ada ve adacıkları kapsayan bir alan 01.07.1997 tarihine kadar 99 yıllığına İngiltere ye kiralanmıştır. Özellikle Deng Xiao Ping in önderliğindeki Çin Halk Cumhuriyeti de 1970 li yıllarda uygulanmaya başlanan ticaret ve ekonomik politikalar ile serbest piyasa ekonomisine geçiş yönündeki çabalar sonucu ÇHC in ulaştığı iki basamaklı hızlı ekonomik büyüme, Hong Kong un dünyanın en önemli ticaret ve finans merkezlerinden biri olmasının temelini oluşturmuştur. 19 Aralık 1984 tarihinde, Çin Halk Cumhuriyeti ve İngiltere Başbakanları Hong Kong da biraraya gelerek Hong Kong un egemenliğinin 1997 yılında ÇHC ye devredilmesine ilişkin prosedürün kurallarını belirlemiş ve üzerinde mutabakat sağladıkları Ortak Deklarasyonu imzalamışlardır. Ortak Deklerasyon, Hong Kong un ÇHC ye devir tarihinden sonraki 50 yıllık süre içinde Tek Ülke İki Ayrı İdari Sistem esası çerçevesinde kendi idari bağımsızlığını ve yapısını koruması ve sadece dışişleri ve savunma konularında doğrudan ÇHC Hükümetine bağlı olmak suretiyle ayrı bir Özel İdari Bölge statüsü altında yönetilmesini öngörmektedir. 1990 yılında, Hong Kong un idaresinde uygulanacak esasları belirleyen bir Temel Kanun yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile devirden sonra ülkenin özerkliği büyük ölçüde garanti altına alınmıştır. Buna göre: Sosyalist sistem ve politikalar Hong Kong da uygulanmayacaktır. Hong Kong daki mevcut kapitalist ekonomik sistem ve serbest ticaret politikası en az 50 yıl süreyle muhafaza edilecektir. Özel mülkiyet hakları kanunla korunacaktır. Yabancı ülkelerin Hong Kong da yatırım yapmalarına veya ticari faaliyette bulunmalarına ilişkin mevzuat aynen korunacaktır. Hong Kong kamu maliyesi ÇHC kamu maliyesinden bağımsız olacaktır. Ülkenin resmi dili İngilizce olmaya devam edecektir. Hong Kong Dolarının uluslararası mali piyasalardaki konvertibilitesi sürdürülecek ve kambiyo sınırlamalarına gidilmeyecektir. Hisse senedi borsaları ile altın ve döviz piyasaları faaliyetlerine devam edecektir. 6
Ülke, serbest ticaret bölgesi olma özelliğini koruyacak, ticareti engelleyici düzenlemeler yapılmayacaktır. Hong Kong, ayrı bir gümrük bölgesi olarak muhafaza edilecek ve ÇHC ile olan sınırı korunacaktır. Bir Nihai İtiraz Mahkemesi (Yargıtay) kurulacak ve üyelerden biri İngiliz Milletler Cemiyeti mensubu olacaktır. Yargıda, İngiliz sistemi uygulanmaya devam edecektir. Ülke, uluslararası kuruluş ve organizasyonlara olan bağımsız üyeliğini Hong Kong Özel İdari Bölgesi adı altında olmak kaydıyla sürdürecek, kendi menşe şahadetnamelerini düzenlemekte serbest olacaktır. Ülkenin adı Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong Özel İdari Bölgesi olacaktır. 1997 yılının 30 Haziran gecesi el değiştirme gerçekleşmiş ve bugüne kadar ÇHC Hükümeti Hong Kong a müdahale etmeme politikasını başarılı bir biçimde yürütmüştür. 1998 yılı Mayıs ayında da Hong Kong da, yeni idari sistem altında ilk kez geniş katılımlı, şeffaf ve serbest seçim gerçekleştirilmiş ve ilk Yasama Meclisi nin (Legislative Council) seçimi tamamlanmıştır. Ortak Deklerasyon da belirtilen ilke ve esaslara uygun olarak Çin Meclisince (Çin Ulusal Halk Kongresi) 1990 yıllında alınan karar uyarınca, 1996 yılı başında, 96 üyesi Hong Kong dan ve 54 üyesi ÇHC den olmak üzere, 150 üyeli bir Hazırlık Komitesi oluşturulmuştur. Hazırlık Komitesi ilk Baş İdareciyi ve ilk genel seçime kadar iş başında kalacak geçici yasama organı üyelerini seçecek 400 üyeli Seçici Komiteyi gene aynı yıl içerisinde belirlemiştir. Söz konusu Komite tarafından, 1996 yılı Aralık ayında üç aday arasından Orient Deniz Taşımacılık Şirketinin Başkanı Tung Chee Hwa ilk Baş İdareci olarak seçilmiştir. Yürütme organının başı olarak İdare ve Yasama Meclisince alınan kararları doğrudan ya da sekreterleri vasıtasıyla yürütmekle görevli olan ve ülkemizde Başbakana tanınan nitelikte yetki ve görevlerle donatılmış olan Baş İdarecinin yetkileri arasında, kendine yürütme faaliyetlerinde danışmanlık görevini ifa edecek ve bu konumu itibariyle yürütme erki üzerinde önemli etkisi olan İdare Meclisi üyelerini atamak ve Bakanlar Kurulu mahiyetindeki Sekreterler Kurulu üyelerini belirlemek yer almaktadır. Yasama organınca alınan kararların yürütülmesini sağlamakla sorumlu 23 sekreterliğe ayrılan Sekreterler Kurulu görev ve yetkileri, ülkemizdeki Bakanlar Kurulu ve Bakanların görev ve yetkileri ile çok büyük oranda örtüşmektedir. 3.2. Siyasi ve İdari Durum Hong Kong a ilişkin Çin-İngiliz Ortak Deklerasyonu (Ortak Deklerasyon) iki ülke arasında 19 Aralık 1984 tarihinde imzalanmıştır. Diğer hususlar meyanında, Ortak Deklerasyon, Çin Halk Cumhuriyeti nin (ÇHC) Hong Kong a ilişkin temel politikalarını belirlemektedir. Bir Ülke, İki Sistem ilkesi çerçevesinde, sosyalist sistem ve politikalar Hong Kong Özel Yönetim Bölgesinde (HKÖYB) tatbik edilmeyecek ve Hong Kong un önceki kapitalist sistemi ve hayat şekli değişmeksizin 50 yıl daha uygulanmaya devam edecektir. Ortak Deklerasyon, bu ana politikaların HKÖYB nin Temel Kanunu (Basic Law) ile düzenlenmesini öngörmektedir. 7
Hong Kong Özel Yönetim Bölgesinin Temel Kanunu (Temel Kanun) 4 Nisan 1990 tarihinde, ÇHC nin Yedinci Milli Halk Kongresinde kabul edilmiştir. Söz konusu Kanun 1 Temmuz 1997 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Temel Kanun, HKÖYB nin anayasal belgesi olup, bünyesinde Bir Ülke, İki Sistem, yüksek seviyede otonomi ve Hong Kong u Hong Kong halkı yönetir prensiplerini içermektedir. ÇHC nin HKÖYB ne ilişkin ana politikalarının belirlendiği önemli hükümler aşağıda belirtilmektedir. Genel Hükümler HKÖYB yüksek seviyede otonomiye sahip olup, idari, yasama ve yargı (nihai yargı dahil) erklerini kullanır (TK Md. 2) HKÖYB nin idari ve yargı makamları, Hong Kong da daimi ikamet edenlerden oluşur. (TK Md. 3) Sosyalist sistem ve politikalar HKÖYB nde tatbik edilmeyecek ve önceki kapitalist sistem ve yaşam tarzı değişmeksizin 50 yıl uygulanmaya devam edecektir. (TK Md. 5) Hong Kong da önceden yürürlükte olan kanunlar, içtihat hukuku (common law), diğer mevzuat ile gelenek hukuku, Temel Kanun ile çelişmediği ve HKÖYB yasama meclisi tarafından değiştirilmediği sürece uygulanmaya devam edecektir. (TK Md. 8) Merkezi Otorite ile HKÖYB Arasındaki İlişki ÇHC Merkezi Hükümeti, HKÖYB nin savunma ve dış ilişkilerinden sorumlu olacaktır. (TK Md. 13-14) Merkezi Hükümet, HKÖYB ni ilgili dış ilişkileri kendi başına yürütmek üzere yetkilendirir. (TK Md. 13) 14) HKÖYB Hükümeti, Bölgedeki kamu düzeninin sağlanmasından sorumludur (TK Md. Temel Kanunun Ek III ünde listelenenler dışında Milli Kanunlar HKÖYB nde uygulanmayacaktır. Ek III te listelenen kanunlar, savunma, dış ilişkiler ile HKÖYB nin otonomi sınırları dışındaki konuları düzenlemektedir. Ek III deki kanunlar, HKÖYB tarafından iç hukuka aktarılma yoluyla yerel olarak tatbik edilecektir. (TK Md. 18) HKÖYB nin kendisi tarafından idare edilmesi Temel Kanun ile belirlenen hususlara, Merkezi Hükümetin, otonom bölgenin veya Merkezi hükümet altındaki herhangi bir yerel yönetimin hiç bir birimi müdahale etmeyecektir. (TK Md. 22) Hakların ve Özgürlüklerin Korunması HKÖYB, özel mülkiyet hakkını hukukun öngördüğü şekilde koruyacaktır. (TK Md. 6) 8
Tüm Hong Kong vatandaşları kanun önünde eşit olacaklardır. Hong Kong da daimi ikametgahı olanların, hukukun öngördüğü şekilde seçme ve seçilme hakkı vardır. (TK Md. 25-26) Hong Kong da ikamet edenlerin şahsi özgürlüklerine dokunulamaz. Hong Kong da ikamet edenler, keyfi ve kanunsuz bir şekilde tutuklanamaz, gözaltına alınamaz ve hapis edilemez. İkamet edenlerin üstünün, keyfi ve kanunsuz bir şekilde aranması, şahısların özgürlüklerinden mahrum edilmesi veya kısıtlanması yasaktır. İkamet edenlere işkence yapılması veya keyfi ve kanunsuz bir şekilde yaşam hakkının elinden alınması yasaktır. (TK Md. 28) Hong Kong da ikamet edenler, diğer hususlar meyanında, konuşma, basın ve yayın; dernek kurma, toplanma, gösteri, iletelişim, seyahat etme, din ve vicdan, evlenme, ticaret birlikleri kurma ve bunlara katılma ve grev yapma özgürlüklerine sahiptirler. (TK Md. 27-38) Hong Kong da uygulanan Medeni ve Siyasal Haklara ilişkin Uluslararası Sözleşme, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara ilişkin Uluslararası Sözleşme, uluslararası işgücü anlaşmaları yürürlükte kalmaya devam edecek ve HKÖYB nin kanunlarına uygun olarak uygulanacaktır. (TK Md. 39) Siyasi Yapı İdare HKÖYB nin Baş Yöneticisi, 40 yaşın üstünde, HKÖYB nde daimi ikamet hakkı olan, herhangi başka yabancı bir ülkede ikamet hakkı olmayan, kesintisiz olarak Hong Kong da en az 20 yıl ikamet etmiş olan bir Çin vatandaşı olacaktır. (TK Md. 44) HKÖYB nin Baş Yöneticisi seçimle veya yerel olarak yapılan danışmalar neticesinde belirlenmeyi müteakip Merkezi Hükümet tarafından atanacaktır. Baş Yöneticinin seçim yöntemi, HKÖYB ndeki mevcut duruma göre ve düzgün ve kademeli ilerleme prensibine göre belirlenecektir. Nihai hedef, Baş Yöneticiyi, demokratik ilkeler çerçevesinde geniş tabanlı bir temsil komitesi tarafından aday göstermeyi müteakip evrensel oylama yoluyla seçmektir. (TK Md. 45) HKÖYB Hükümeti kanunla bağlı olup, HKÖYB Yasama Konseyine karşı sorumludur: Konsey tarafından kabul edilmiş yasalar ile halihazırda yürürlükte olan yasaları uygulayacak, olağan siyasi hususları Konseye sunacak, Konsey üyeleri tarafından yönlendirilen sorulara cevap verecek ve kamu harcamaları ve vergisel konularda Konseyin onayını alacaktır. (TK Md. 64) Yasama HKÖYB Yasama Konseyi seçimle teşkil edilir. Yasama Konseyinin oluşturulması yöntemi, HKÖYB ndeki mevcut duruma göre ve düzgün ve kademeli ilerleme prensibine göre belirlenecektir. Nihai hedef, Yasama Konseyi üyelerini, demokratik ilkeler çerçevesinde evrensel oylama yoluyla seçmektir. (TK Md. 68) HKÖYB Yasama Konseyinin görev ve işlevleri temel olarak: Yasaları hazırlayıp yürürlüğe sokmak, değiştirmek, kaldırmak; 9
Hükümet tarafından sunulan bütçeyi kontrol edip onaylamak; Vergileri ve kamusal harcamaları onaylamak; Hükümetin icraatına ilişkin sorular yönlendirmek; Kamu çıkarına ilişkin hususlarda tartışmalarda bulunmak; Nihai Temyiz Mahkemesinin yargıçları ile Yüksek Mahkemenin Baş Yargıcını atamak ve görevden almak. (TK Md. 73) 10
İdari Yapı Baş Yönetici Maliye Sekreteri (Bakanı) İdareden Sorumlu Sekreter (Bakan) Adalet Sekreteri (Bakanı) 11 Siyasi Büro 61 Daire ve hizmet birimi (1.7.2004 tarihi itibariyle) Adalet Dairesi (Bakanlığı) 161 700 devlet memuru (30.6.2004 tarihi itibariyle) Yargı HKÖYB nin nihai yargı erki HKÖYB Nihai Temyiz Mahkemesinde bulunmaktadır. Bu mahkeme, diğer içtihat hukuku yargı alanlarındaki yargıçları görev yapmak üzere davet eder. (TK Md. 82) HKÖYB mahkemeleri yargı erkini, bağımsız bir şekilde, herhangi bir etki altında kalmaksızın kullanırlar. (TK Md. 85) Hong Kong da önceden uygulanan jüri ile yargılama ilkesi tatbik edilmeye devam edecektir. Hukuka uygun bir şekilde tutuklanan herkesin yargı organları tarafından, geçikmeksizin, adil bir şekilde yargılanma hakkı mevcut olup, yargı organları tarafından suçlu bulunana kadar herkes suçsuz kabul edilecektir. (TK Md. 86-87) HKÖYB, danışmalar ile ve hukuka uygun olarak, ÇHC nin diğer bölgelerindeki yargı organları ile adli ilişkileri sürdürecek ve birbirleri ile yardımlaşacaktır. Merkezi Hükümetin yetkilendirmesi ile, HKÖYB, yabancı ülkeler ile karşılıklı adli yardımlaşma anlaşmaları yapabilir. (TK Md. 95-96) 11
Ekonomi HKÖYB serbest bir liman, ayrı bir gümrük bölgesi ve uluslararası bir finans merkezi olarak kalmaya devam edecektir. Döviz, altın ve hisse senedi piyasaları varlığını sürdürecektir. Serbest sermaye akışı olacaktır. (TK Md. 109/112/114/116) Hong Kong doları, HKÖYB nin yasal para birimi olarak, tedavülüne devam edecektir. HKÖYB para basmaya ilişkin yetkiye sahip olacaktır. (TK Md. 111) HKÖYB, serbest ticaret ile mallar, diğer varlıklar ve sermayenin serbest dolaşımı politikasını izlemeye devam edecektir. (TK Md. 115) HKÖYB, gemi tesciline ve Hong Kong, China adı altında ilgili sertifikaları vermeye Merkezi Hükümetin yetkilendirmesi ile devam edecektir. Özel gemi nakliyesi ile buna ilişkin işler ve HKÖYB ndeki özel konteyner terminalleri, serbestçe işletilmeye devam edilecektir. (TK Md. 125/127) HKÖYB, önceden Hong Kong da uygulanan sivil havacılık yönetimini uygulamayı ve kendi uçaklarının tescil etmeyi sürdürecektir. HKÖYB, Merkezi Hükümetin yetkilendirmesi ile yabancı ülke veya bölgelerle havacılık hizmet anlaşmaları müzakereleri yapabilir ve akdedebilir. (TK Md. 129-134) Eğitim, Bilim, Kültür, Spor, Din, İş Gücü ve Sosyal Hizmetler HKÖYB, eğitim, bilim ve teknoloji, kültür, spor, sosyal güvenlik ve işgücünü geliştirmek amacıyla kendi politikalarını belirleyecektir. (TK Md. 136-147) HKÖYB ndeki hükümet-dışı eğitim, bilim, teknoloji, kültür, sanat, spor, meslek, tıp ve sağlık, işçi, sosyal güvenlik ve sosyal işler ile dini örgütler, yabancı ülke ve bölgelerdeki muadilleri ile ve ilgili uluslararası kuruluşlar ile ilişkilerini sürdürebilir ve geliştirebilirler. Alakalı faaliyetlerde Hong Kong, China adını kullanmak durumundadırlar. (TK Md. 149) Dış İlişkiler HKÖYB kendi adına, Hong Kong, China adını kullanarak, yabancı ülkeler, bölgeler ve ilgili uluslararası örgütler ile ekonomik, ticaret, finansal ve parasal, nakliye, haberleşme, turizm, kültürel ve sportif alanlar gibi uygun alanlarda ilişkilerini sürdürür, geliştirir ve anlaşmaları sonuçlandırıp uygular. (TK Md. 151) HKÖYB Hükümeti temsilcileri, ÇHC heyetinin üyesi olarak, ilgili alanlarda HKÖYB ni etkileyen hususlarla sınırlı olmak üzere ve Merkezi Hükümetçe izin verilen diğer yetkilerle uluslararası kuruluşlara veya konferanslara Hong Kong, China adını kullanarak katılabilir, görüşlerini belirtebilir. Öte yandan, HKÖYB, Hong Kong, China adını kullanarak, sadece ülkelerin katılımı ile sınırlı olmayan uluslararası kuruluş ve konferanslara katılabilir. (TK Md. 152) HKÖYB, "Hong Kong, China" adını kullanarak GATT ve uluslararası tekstil anlaşmaları gibi ilgili uluslararası kuruluşlara ve uluslararası ticaret anlaşmalarına (tercihli ticaret anlaşmaları dahil) taraf olabilir, elde edilen veya elde edilmiş olan, Hong Kong Özel Yönetim Bölgesi tarafından yapılan veya önceden yapılmış olan, ihracat kotaları, tercihli 12
tarifeler ve benzeri diğer düzenlemelerden münhasıran Bölge olarak istifade edebilir. (TK Md. 116) HKÖYB, mallara ilişkin menşe kurallarına uymak kaydı ile kendi menşe şehadetnamelerini düzenleyebilir. (TK Md. 117) 3.3.Coğrafi Bilgiler 3.3.1. Coğrafi Konumu, Yer Şekilleri, Akarsular ve Göller, İklim-Bitki Örtüsü Asya-Pasifik Bölgesinde önemli bir ticaret merkezi olan Hong Kong, 1 Temmuz 1997 tarihinden sonra Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong Özel İdari Bölgesi (Hong Kong Special Administrative Region of The People s Republic of China) adını alan Çin Halk Cumhuriyeti nin güneydoğusunda yer alan irili ufaklı yaklaşık 262 adadan oluşan bir şehir devlettir. Hong Hong temel olarak dört ana bölgeden oluşmaktadır: Hong Kong Adası (80 km²), Kowloon Yarımadası (47 km²), New Territory (794 km²) ve diğer adalar (174 km²). 1851 yılından bu yana denizin doldurulması suretiyle elde edilmiş olan 60 km² lik bir alan ülkenin kara sınırlarına dahil edilmiştir. 2002 yılındaki yaklaşık 7 milyon kişi nüfusu olan Hong Kong un sadece Çin Halk Cumhuriyeti ile 30 km uzunluğunda kara sınırı bulunmaktadır. Hong Kong, küçük bir çoğrafi alan üzerinde genel olarak dağlık bir araziye sahip olması nedeniyle gerek tarımsal üretim gerekse yerleşim alanı bakımından son derece kıt kaynaklara sahiptir. Bu nedenle, mesken, işyeri, fabrika ve havaalanı inşaatları için sıklıkla denizin doldurulması ile kazanılan topraklardan yararlanılmaktadır. Özellikle 1941-45 yıllarında Japon işgali sırasında yapılan kontrolsüz ağaç kesimi sonunda ülkenin yeşil dokusu ciddi tahribata uğramıştır. Ancak, 1946 yılında başlatılan ve bugüne kadar kesintisiz bir şekilde sürdürülen ağaçlandırma çalışmaları sonuçu bugün ülkenin yaklaşık % 70 i yeşil alanlardan oluşmaktadır. 13
Hong Kong SAR Yüzölçümünün Yıllara Göre Değişimi (km²)* 1999 2003 2004 Hong Kong Adası 80,30 80,40 80,41 Kowloon 46,75 46,93 46,93 New Territories ve 969,63 975,23 976,38 Adalar Toplam 1.096,68 1.102,56 1.103,72 (*): Değerler sene sonu itibariyle belirlenmiştir. Hong Kong da denizin doldurulması ile arazi kazanımı genel bir uygulamadır. Hong Kong un doğal arazisi, pek çoğu denize doğrudan ulaşan keskin dağ ve tepelerden oluşmaktadır. Deniz tabanı nispeten düzdür. Hong Kong un en yüksek noktası New Territories de Tai Mo Shan olup 975 metre yüksekliğinde, en alçak noktası ise Lo Chau Mun olup 66 metre yüksekliğindedir. Hiçbir doğal kaynağa sahip olmayan Hong Kong, yıl boyunca yağış almasına rağmen su bakımdan dahi dışa bağımlıdır. Hong Kong, içme suyu ihtiyacını sınır komşusu olan Çin Halk Cumhuriyeti nin Guangdong Eyaletinden ithal ederek karşılamaktadır. 3.3.2. Nüfus (Nüfus yapısı, nüfus artışı, yaşlara göre dağılımı, ülke içi dağılımı) Sayım ve İstatistik Dairesinin istatitistiklerine göre Hong Kong un nüfusu 2004 yılı sonu itibariyle bir önceki yılın aynı dönemine nazaran 50.100 veya %0,7 oranında bir artış göstererek 6.895.500 (geçici) olmuştur. Yıl 2000 2001 2002 2003 2004 Erkek Kadın Nüfus ('000) % Nüfus ('000) % Toplam ('000) Yıl Ortası 3 276.5 49.2 3 388.5 50.8 6 665.0 Yıl Sonu 3 288.5 49 3 423.0 51 6 711.5 Yıl Ortası 3 287.0 48.9 3 437.9 51.1 6 724.9 Yıl Sonu 3 296.6 48.8 3 462.4 51.2 6 759.0 Yıl Ortası 3 299.9 48.6 3 487.1 51.4 6 787.0 Yıl Sonu 3 295.9 48.6 3 490.2 51.4 6 786.1 Yıl Ortası 3 294.0 48.4 3 509.1 51.6 6 803.1 Yıl Sonu 3 306.1 48.3 3 539.3 51.7 6 845.4 Yıl Ortası 3 315.5 48.2 3 567.1 51.8 6 882.6 Yıl Sonu 3 314.5 48.1 3 581.0 51.9 6 895.5 36.600 ölüme karşılık 47.900 doğum gerçekleşmiş ve 2003 sonu nüfus ile kıyaslandığında doğal nüfus artışı 11.300 olarak gerçekleşmiş, 38.800 lik fark ise nüfus hareketliliğinden kaynaklanmıştır. 3.3.3. Çalışma ve İşgücü (Yıllara göre -son 5 yıl- çalışan nüfus, kadın-erkek sektörel dağılımı, haftalık çalışma saatleri, ücretler, asgari ücret, işsizlik sigortası, vb) Bknz. EK-3 14
3.3.4. Eğitim ve kültür 2004-2005 yılında onaylanmış kamu harcamaları toplam kamu harcamalarının %20,8 ine tekabül ederek 59,5 milyar HK doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Devlet, 6 yaşından 15 yaşına kadar dokuz yıl bedava ve evrensel temel eğitim sağlamaktadır. İngilizce ve Çince ortak kullanımda olmakla birlikte, devlet Çincenin temel eğitim dili olarak kullanılmasını teşvik etmektedir. İngiliz Okulları Vakfı altında işletilen ve ingilizce konuşan çocuklara hizmet veren 15 okul bulunmaktadır. Öte yandan tüm milletlerden çocuklar için hizmet veren uluslararası okullar da mevcuttur. Üç çeşit okul mevcut olup, bunlardan birinci kategoriyi devlet okulları oluşturmaktadır. Bu okullar tamamıyle devlet tarafından idare edilmektedir. İkinci kategori okullar ise, devlet tarafından tamamıyle finanse edilen fakat gönüllü şahıslar tarafından işletilen okullardır. Son kategoriyi ise özel okullar teşkil etmekte olup, bazıları devletten mali yardım almaktadır. Anaokulları: Anaokulu eğitimi 3-5 yaş grubu arasındaki çocuklara yönelik olup, gönüllü kuruluşlar veya özel şahıslarca işletilmektedir. Bu anaokulları Eğitim ve İşgücü Bürosu (Education and Manpower Bureau) tarafından tescil edilmekte ve denetlenmektedir. İlk Öğretim: İlk öğretim 6 yaşından itibaren başlamaktadır. Sabahçı, öğlenci ve tam gün olmak üzere üçlü uygulama mevcuttur. Devletin de teşviği ile her geçen gün daha fazla okul tam gün uygulamasını benimsemektedir. Çince temel eğitim dili olup, İngilizce ikinci dil olarak öğretilmektedir. Orta Öğretim: İlk öğretimin tamamlanmasını müteakip öğrenciler Ortaokul Yerleştirme Sistemi (Secondary School Places Allocation System) vasıtasıyla Devlet ve devletce desteklenen okullara üç yıllık eğitim almak üzere yerleştirilirler. Çoğu okul üç yıl temel eğitim ve Hong Kong Sertifika ve Eğitim Sınavına hazırlık için iki yıl ileri eğitim vermektedir. Sözkonusu sınavı geçenler 2 yıl daha eğitim alırlar ve Hong Kong İleri Seviye Sınavına girerler. Bu son sınavı geçenler üniversitelere ve diğer eğitim kuruluşlarına girebilirler. Orta öğretimin ilk 3 yılı parasız olmakla birlikte 4 ve 7 nci sınıflar için devlet tarafından belirlenmiş yeknesak bir ücret alınmaktadır. Özel Eğitim: Görme, işitme, zihinsel ve fiziksel engelli çocuklar için, bir tanesi hastane okulu olmak üzere toplam 62 özel eğitim okulu mevcuttur. Bu okullar Devlet tarafından kurulup, bu konuda uzmanlaşmış özel kuruluş tarafından idare edilmektedir. Bilgi Teknolojileri Eğitimi: Bilgi teknolojilerinin eğitim ve öğreniminin artırılması amacıyla 5 yıllık IT eğitimi Devlet tarafından formüle edilmiştir. Öğretmen Hazırlık Okulları: Hong Kong Eğitim Enstitüsü, öğretmen eğitimindeki kaliteyi artırmak amacıyla çalışmaktadır. Okul öncesi, ilk ve orta okullar için lisans ve lisansüstü programlar düzenlemektedir. 15
The Chinese University of Hong Kong, University of Hong Kong, Hong Kong Baptisit University ile The Open University of Hong Kong öğretmen yetiştirmek amacıyla lisans ve lisans üstü seviyede tam veya kısmi zamanlı eğitim programları düzenlemektedirler. Yüksek Öğretim: Hong Kong da 11 adet diploma veren yüksek öğretim kuruluşu bulunmaktadır. Bunlardan sekiz tanesi University Grants Committtee tarafından finanse edilmektedir. 7 tanesi üniversite olup, geriye kalan bir tanesi ise öğretmen eğitim enstitüsüdür. 4. GENEL EKONOMİK DURUMU 4.1. Genel Durum Hong Kong ekonomisi SARS ın yok olması ile birlikte 2003 yılının ikinci yarısından itibaren U-dönüşü yaparak 2004 yılında yükselişe geçmiştir. Bu durum ekonominin esnekliğini ve gücünü göstermektedir. 2004 yılındaki iyileşme, sektörler itibariyle geniş tabanlı olup, artan ihracat ve kıyı ticareti, hareketli içe yönelik turizm, tüketici harcamalarındaki artış ve yatırımdaki gözle görünür yükseliş temel faktörler olmuştur. Dış ticaretteki yükseliş daha ziyade dünya ticaretindeki artıştan kaynaklanmakla beraber, iç ekonomi de, gerek tüketici ve gerekse yatırımcı güveninin geri gelmesiyle canlanmıştır. GSYİH, 2004 yılında reel anlamda % 8.1 oranında ciddi bir büyüme göstermiş olup, bu oran 2003 yılındaki %3.2 lik büyümenin oldukça üstündedir. Bu büyüme, 2000 yılındaki istisnai yüksek büyümeden sonra, 1987 yılından beri en yüksek büyüme oranıdır. Yıllık bazda karşılaştırma yapılacak olursa, 2004 yılının ilk çeyreğinde %7 oranındaki büyümeyi mütekip, reel GSYİH ikinci çeyrekte, bir önceki yıl SARS nedeniyle gerçekleşen düşük orana kıyasla %12.1 oranında artmış, üçüncü ve dördüncü çeyreklerde ise sırasıyla %6,8 ile %7.1 seviyelerinde gerçekleşmiştir. 4.2. Dış Sektörler Mal ticareti, Doğu Asya, Avrupa Birliği ve ABD başta olmak üzere büyük pazarlardaki ciddi talep artışı, Çin in hareketli dış ticareti ile büyük iç pazar talebi nedenleriyle 2004 yılında önemli oranda artış göstermiştir. Öte yandan, ABD Dolarının güçsüzlüğü ile ikiye katlanan Çin ürünlerinin dünya pazarlarındaki artan rekabet gücü, Hong Kong un ihracatının daha da artmasının önemli nedenlerindendir. Toplam mal ihracatı, 2004 yılının tüm çeyreklerinde iki haneli rakamlarda büyüme göstermiş ve 2003 yılında gerçekleşen %14.0 lık ciddi büyümenin ötesinde yıllık olarak 2004 senesinde %15.1 artış göstermiştir. Görünmeyen kalemlerde, içe yönelik turizm oldukça hareketli geçmiş ve gelen turist sayısında büyük artışlar olmuştur. 2004 yılının tamamı itibariyle, ziyaretçi sayısı 2003 yılına nazaran %40 artmıştır. Şahsi Ziyaret Programı (Individual Visit Scheme), Çin Anakarasından gelen turist sayısının artmasına vesile olurken, diğer önemli ülkelerden gelen ziyaretçilerde de büyük miktarlarda artış gerçekleşmiştir. Hizmet ihracatı da 2004 yılında iyi bir seyir izlemiş ve 2003 yılındaki %5,7 lik artışın oldukça ötesine giderek yıllık bazda %14,9 luk bir büyüme gerçekleşmiştir. 16
4.3. İç Sektörler Dış ticaretin 2004 yılında artış göstermesinin yanında, iç sektörler de yükselişe geçmiştir. Tüketici cephesinden bakıldığında, yerel tüketim harcamaları yıl içerisinde dikkate değer bir artış göstermiştir. Bunun temel nedenleri arasında, tüketicilerin harcama arzularının genel ekonomik iyiye gidişten etkilenmesi, işgücü pazarının iyileşmesi ile emlak fiyatlarının tekrar yükselişe geçmesi sayılabilir. Özel tüketim harcamaları (Private cosumption expenditure) reel anlamda her bir çeyrek için bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %5,4, %10,7; %5.0 ile %5,7 oranlarında büyüme göstererek, yıllık bazda %6,7 ye ulaşmış ve 1993 yılından beri en hızlı büyüme seyrini göstermiştir. Yatırımcıların güveninin geri gelmesiyle birlikte yatırım talebi yükselme göstermiştir. Hareketliliğin artması ve daha parlak iş olanaklarının ortaya çıkmasıyla birlikte mevcut yatırımların geliştirilmesi amacıyla makine ve teçhizat yatırımlarının artması sonucunda domestic fixed capital formation bazında toplam yatırım harcamaları 2000 yılından beri en yüksek oran olan %4,5 seviyesine yükselmiştir. Geçen yıllarda düşen üretim amaçlı sanayi makineleri yatırımı, 2004 yılında ciddi miktarda artmıştır. Bununla beraber, inşaat ve müteahhitlik yatırımları, yeni özel inşaat projelerindeki düşüş, Kamu Konut Programındaki yavaşlama ile önceki demiryolu projelerinin tamamlanması nedenleriyle canlanma göstermemiştir. 4.4. İşgücü İşgücü pazarı da 2004 yılında ciddi ilerleme gerçekleştirmiştir. Ekonominin iyiye gitmesiyle birlikte 2004 yılındaki toplam istihdam %2,1 gibi önemli bir artış göstermiştir. 2004 ün son çeyreği itibariyle toplam istihdam, tüm zamanların en yüksek miktarına ulaşarak 3,33 milyon seviyesinde gerçeklemiş olup, bu rakam 2003 yılındaki istihdam seviyesinden 139.400 fazladır. İş koşullarının iyileşmesinin yansıması olarak, işsizlik oranı 2003 yılının ikinci çeyreğinde gerçekleşen %8,6 lık yüksek orandan, 2004 yılının 4 üncü çeyreğinde son üç yılın en düşük oranı olan %6,5 a gerilemiştir. 2004 yılının son çeyreği itibariyle gizli işsizlik oranı da 2003 yılının ikinci çeyreğinde gerçekleşen %4,3 ten %3,1 e düşmüştür. Özellikle ticaret bağlantılı sektörler ile taşımacılık, perakende satış, restorant ve lokantalar gibi turizm bağlantılı sektörlerde eleman eksikliği artmıştır. 2003 yılında sürmekte olan ücret ve işçi gelirlerindeki aşağıya doğru baskı, kısmen devam etmekle birlikte 2004 yılında azalmaya başlamıştır. 4.5. Emlak piyasası Aktif emlak ticareti ile emlak fiyatlarındaki artışa paralel olarak 2004 yılının başında mesken piyasasında önemli iyileşme gözlenmiştir. Yeni yerleşime açılan bölgelerdeki meskenlerin ilk satışları oldukça iyi olduğu gibi, ikinci el piyasası da canlılık göstermiştir. Piyasa, ilk aylardaki yüksek kazançlar, ABD deki faiz oranlarındaki artış endişesi, Çin Anakarasındaki ekonomik tedbirler ve petrol fiyatlarındaki artış nedenleriyle Mayıs ve Temmuz ayları arasında durgunluğa geçmiş ve fiyatlar düşmüştür. Ancak, ekonomik iyileşmenin sürmesi, aile başına düşen gelirdeki artış, deflasyon döneminin sona ermesi neticesinde, alımlar artmış ve fiyatlar yaz ayları içesinde artışa geçmiştir. Aralık 2004 tarihi itibariyle, ev fiyatları bir önceki yıla göre %27 oranında yükselmiş ancak, 1997 de emlak fiyatlarının en yüksek olduğu zamana nazaran halen %52 düşük seviyede bulunmaktadır. Ev kiralarında da 2004 sonu itibariyle bir önceki yıla göre %11 lik bir artış gerçekleşmiştir. 17
Ticari gayrimenküllerde ise, hem ofis satışları hem de kiralaması özellikle iş faaliyetlerinin yoğun olduğu bölgeler başta gelmek üzere aktif şekilde gerçekleşmiştir. Önemli alışveriş merkezlerindeki mağazalara yönelik talep de, gerek içe yönelik turizmin artması ve gerekse de yerel tüketici harcamalardaki artışa paralel olarak yükselmiştir. Gerek ihracattaki artış, gerekse de CEPA nın uygulamasından kaynaklanan yatırım artışı münasebetiyle sanayi gayrimenkullerine olan talepte de artış olmuştur. 4.6 Borsa Yükselen petrol fiyatları ile ABD Doları faiz oranları konusundaki belirsizlikler nedeniyle, yerel borsa, yabancı borsalarla birlikte 2004 yılının ilk aylarında düşüş göstermiştir. Piyasa hassasiyetinin müteakiben gelişmesi, genel ekonomik durumdaki iyileşmenin yarattığı olumlu hava, gayrimenkul ihalelerinin müsbet sonuçları ile piyasaya büyük çaplı para girişi ve yerel faiz oranlarını sıfıra yakın seviyelere çekmesi nedenleriyle borsa yükselişe geçmiştir. Hang Seng İndeksi, yılın ikinci yarısında genel bir yükseliş göstermiş, 29 Aralık itibariyle son 45 aylık dönemin en yüksek değeri olan 14.266 a ulaşmış, seneyi de 2003 yılının sonuna kıyasla %13,2 açık ara fazlalıkla, 14.230 ile kapatmıştır. Aynı şekilde ortalama günlük sirkülasyon da artmış, 2003 teki 10,4 milyar HK$ ile zirve yaptığı 1997 deki 15,5 milyar HK$ nın üstünde 16 milyar HK$ olarak gerçekleşmiştir. 4.7. Fiyatlar Ekonomi sonunda, 68 ay süren deflasyondan çıkmıştır. Ekonominin iyileşmesi ile birlikte perakendecilerin fiyatlandırma gücünün eski haline gelmesi, güçsüz ABD dolarından dolayı ithal fiyatlarının artışı, perakende satış fiyat seviyesini etkilemiştir. Yukarıda sayılan nedenlerle 2004 yılının başından itibaren, geniş ölçekteki tüketici mal ve hizmet fiyatlarında artış baş göstermiştir. Yıllık bazda Kompozit Tüketici Fiyat Endeksindeki azalma giderek yavaşlamış, birinci çeyrekte %1,8 den, ikinci çeyrekte %0,9 a düşmüş, üçüncü çeyrekte %0,8, dördüncü çeyrekte de %0,2 oranında artmıştır. 4.8. İnşaat ve Müteahitlik 2004 yılındaki inşaat ve müteahitlik faaliyetleri genel olarak eski hızını kaybetmiş olup, reel anlamda, 2003 yılındaki %7 oranındaki düşüşü takip ederek, inşaat ve müteahitlik harcamaları genel olarak %10 oranında azalmıştır. İnşaat ve müteahitlik harcamaları hem özel hem de kamu sektörleri bazında düşmüş olup, sözkonusu azalma sırasıyla %13 ve %5 olarak gerçekleşmiştir. Özel sektör inşaat faaliyetlerindeki düşüş genel olarak emlak piyasasındaki önceki yavaşlamadan kaynaklanmış, kamu sektöründe ise, Kamu Konut Programındaki işlerin azalması ve bazı önemli demiryolu projelerinin (West Rail in 2003 Aralık ayında, KCRC East Rail in Tsim Sha Tsui ye olan uzantısının Aralık 2004 te bitimi) tamamlanması düşüşe neden olmuştur. Route 8, Deep Bay Bağlantısı ve Hong Kong-Shenzhen Batı Koridorunun Hong Kong bölümünün inşaası gibi bazı inşaat projeleri bile bu düşüşü yavaşlatamamıştır. 4.9. Turizm İçeriye yönelik turizm, 2003 yılına nazaran %40 lık bir artış göstererek 21,8 milyonluk bir rekor ziyaretçi sayısına ulaşarak, 2004 yılında muazzam bir performans göstermiştir. Şahsi Ziyaret Programı nın (Individual Visit Scheme) da katkıları ile daha da artan Çin li ziyaretçilerin sayısındaki büyümenin yanısıra, diğer yerlerden gelen ziyaretçi sayısı da 2004 yılında iki haneli yükseliş göstermiştir. Nispeten güçlü küresel ekonomi ve 18
gerek sanayi, gerekse de Devlet tarafından yürütülen teşvik kampanyaları sözkonusu artışın temel faktörleridir. İçeriye yönelik turizmdeki yükselişe paralel olarak, 2003 yılının dördüncü çeyreğinde %88 olarak gerçekleşen, ortalama otel odasında kalma nispeti, 2004 yılının aynı çeyreğinde %92 ye yükselmiştir. 2004 yılının sonu itibariyle, Hong Kong da, 44.362 otel odası bulunmakta olup, bu rakam bir önceki yıla nazaran %3 fazla olarak gerçekleşmiştir. 2004 yılında, Çin, Hong Kong un en büyük ziyaretçi kaynağı olma vasfını toplam ziyaretçi payının %56 sını oluşturarak devam ettirmiştir. Diğer önemli ziyaretçi kaynakları ise, Güney ve Güneydoğu Asya (%10 luk pay ile), Tayvan (%10), Japonya (%5) ve ABD dir (%5). Hong Kong da ikamet edenlerin yurt dışına yaptıkları seyahatler itibariyle ise, yurtdışına çıkış yapanların sayısı, 2003 yılındaki %6 lık düşüşün ardından, 2004 yılında %13 oranında artarak 68,9 milyon a ulaşmıştır. Dışa yönelik turizmdeki bu artışın temel nedeni yerel ekonomide görülen canlanma olarak gösterilebilir. Gidiş yerlerine göre değerlendirme yapıldığında, Çin in, %87 lik bir oranla, Hong Kong da ikamet edenlerin en çok tercih ettikleri yer olarak kaldığı görülmektedir. Bu seyahatlerin büyük bir kısmı Guangdong Eyaletine gerçekleştirilmektedir. Macao, Hong Kong luların en çok tercih ettikleri ikinci yer olurken (%6 lık bir payla), onu Güney ve Güneydoğu Asya (%4) izlemektedir. En önemli turizmle alakalı inşaat projesi olarak Hong Kong Disneyland ın inşaatı, 2004 yılında başarılı bir şekilde sürdürülmüş olup, 2005 yılının Eylül ayında açılması planlanmaktadır. Disneyland Metro Hattı nın inşaatı da programa alınmış olup, Temmuz 2005 te biritilmesi hedeflenmektedir. Tung Chung Cable Car Sisteminin de Şubat 2006 da tamamlanması planlanmakta olup, 2004 yılında gayet iyi ilerleme göstermiştir. Sözkonusu projelerin içeriye yönelik turizmin artışına önemli katkıda bulunacakları düşünülmektedir. 4.10. Lojistik Lojistik sektöründeki en önemli gelişmeleri, Devletin sınır tesislerindeki elleçleme kapasitesini artırmaya öncelik vermesi ile kontrol noktalarındaki tıkanıklığı önlemeye yönelik bir takım alt yapı çalışmaları oluşturmuştur. Bunlar arasında, Lok Ma Chau ve Sha Tau Kok ta yeni yapılan sınır köprüleri ile Lo Wu Sınır Geçiş Köprüsündeki tadilat çalışmaları sayılabilir. Söz konusu çalışmalar tamamlanmış ve 2005 yılının Ocak ayında kullanıma sokulmuş olup, yolcu ve araçların sınır geçişlerini kolaylaştırmaya hizmet etmektedirler. Hong Kong-Shenzhen Batı Koridorunun da 2004 yılında yapımına devam edilmiştir. 2006 yılının ikinci yarısında tamamlanması ile birlikte Hong Kong ile Schenzhen arasındaki dördüncü yol açılmış olacaktır. Hong Kong-Zhuhai-Macao Köprüsünün devam eden inşaatı ve Hong Kong ile İnci Irmağı Deltası nın batı kıyısı arasındaki karayolu taşıma bağlantısına ilişkin çalışmalar da 2004 yılında kesintisiz olarak devam etmiştir. CEPA nın 2004 yılının Ocak ayından itibaren uygulanmaya başlaması, Hong Kong lojistik şirketlerine yeni ve sınırsız imkanlar sunarak Hong Kong un lojistik alanda gelişmesine ilave katkıda bulunmuştur. 2004 yılı sonu itibariyle, CEPA çerçevesinde onaylanan Hong Kong Hizmet Sağlayıcıları Sertifikasının toplam sayısının %46 sını lojistik hizmet sağlayıcıları oluşturmuştur. Tek duraklı (one-stop) entegre lojistik hizmetleri sağlayarak Hong Kong un kapasitesini artırmaya yönelik olarak, Devlet, Kuzey Lantau da Siu Ho Wan da bir bölge 19
tespit ederek Lantau Lojistik Parkı nın inşaatına karar vermiştir. Bu bölgenin havaalanına, konteyner limanına ve Hong Kong-Zhuhai-Macau Köprüsünün Hong Kong ayağına yakın olan stratejik konumu, bu lojistik parkın, İnci Irmağı Deltası ile olan bağlantıdan kaynaklanan fırsatlardan istifade etmesini sağlayacaktır. Ayrıca, Devlet, Dijital Ticaret ve Ulaştırma Ağ Sistemini (Digital Trade and Trasportation Network System) 2005 yılında başlatmayı hedeflemekte olup, bu sistem ile lojistik firmalarına, etkin, güvenilir ve düşük ücretli bilgi değişimi için güvenli, tarafsız ve açık bir elektronik platform sağlayarak, Hong Kong un en önemli lojistik bilgi kanalı olma rolünü güçlendirecektir. 2004 yılının Kasım ayında, Devlet Hong Kong Limanı- Master Planı 2020 konulu bir çalışmayı tamamlamış olup, bununla 2020 ve ötesi Hong Kong limanının master planını ve rekabetçi ve sürdürülebilir stratejileri belirlemiştir. Hava taşımacılığında, toplam hava yolcu hareketi, SARS ın etkisiyle 2003 yılındaki %20 lik düşüşün ardından 2004 yılında %29 luk bir artış ile 24,2 milyona erişmiştir. 2004 yılında, hava yoluyla gelen yolcuların sayısı %30 oranında artarak 12,4 milyon olmuştur. Çin den havayoluyla gelen yolcuların sayısındaki sürekli artışın yanısıra, havayoluyla diğer ülkelerden gelen yolcu sayısı da SARS öncesi dönemdeki sayıları oldukça geride bırakmıştır. Dışa yönelik turizmin SARS ın etkilerinden kurtulması ile birlikte, havayoluyla giden yolcu sayısı da 2004 yılında %27 oranında artarak 11,9 milyona ulaşmıştır. Benzer şekilde, uçak hareketleri de (hem yolcu hem de kargo uçuşları) 2003 yılındaki %9 luk düşüşü müteakip, 2004 yılında %26 lık bir artış göstererek tüm zamanların en yüksek değeri olan 237.200 e erişmiştir. Hava kargo hareketleri açısından da, ticaret performansındaki önemli artışa paralel olarak, hem iç hem de dışa yönelik hava kargo taşımacılığı 2004 yılında sırasıyla %12 ve %17 olmak üzere keskin bir yükseliş göstermiştir. Toplam hava kargo hareketi ise 2004 yılında, 2003 yılındaki %7 lik yükselişin çok üstünde, %17 lik bir artışla rekor seviyede 3,1 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Sonuç itibariyle, Hong Kong Uluslararası Hava Alanı, 1998 yılındaki açılışından sonra 7 nci defa arka arkaya dünyanın en işlek havalimanı olma özelliğini devam ettirmiştir. Okyanus taşımacılığında, toplam okyanus kargo hareketleri 2004 yılında, 2003 yılıyla aynı oranda %7 lik bir artış göstererek 158,6 milyon ton olmuştur. Transit kargo taşımacılığı 2004 yılında %14 lük bir büyümeyle, %2 lik büyüme gösteren doğrudan kargo taşımacılığına nazaran daha önemli bir büyüme gerçekleştirmiştir. Toplam okyanus kargo hareketi itibariyle, iç ve dış okyanus kargoları, bir önceki yılki sırasıyla %6 ve %10 luk artış ile kıyaslandığında, 2004 yılında %5 ve %10 luk bir büyüme göstermiştir. Hong Kong Limanı tarafından işlem gören konteyner trafiği değerlendirildiğinde ise, 20 Feetlik (TEU) birim bazında, 2003 yılındaki %7 lik artışa nazaran 2004 yılında toplam %8 lik bir artış göstererek 22 milyon TEU ya ulaşmıştır. 2004 yılının toplamı itibariyle, iç ve dış konteyner hareketi sırasıyla %9 ve %6 lık artış göstermiştir. Bununla beraber, giderek daha fazla nihai ürünün, dolaylı olarak Hong Kong Limanı yerine doğrudan Çin limanlarından yüklendiği gerçeğinden hareketle, Shenzhen deki konteyner hareketi 2003 yılındaki %40 lık yükselişin ardından 2004 yılında da %28 lik bir artış gerçekleştirmiştir. Sonuç itibariyle, Hong Kong, son onüç yıl içerisinde 12nci defa bir kez daha dünyanın en işlek konteyner limanı olma özelliğini 2004 yılında da korumuştur. 20