Yeni Türlerin Yetiştiriciliği Dr. C. Güngör MUHTAROĞLU Akvatek Su Ürünleri Ltd.
Su Ürünleri Sektörü Günümüze kadar olan deniz balıkları yetiştiriciliğinde birçok türün üzerinde çalışmalar yapılarak kültüre alınmıştır. Ancak büyük bir ekonomik değere sahip pelajik balıkların kültür şartlarında yetiştiriciliği, sorunların henüz aşılamaması nedeniyle istenilen düzeyin çok altındadır. Balıkların yetiştiriciliğinin başarıya ulaşabilmesi için ilk basamak olan balığın kültür sistemlerine adaptasyonunu sağlamak gerekmektedir. Daha sonraki safha ise doğadan yakalanan bireylerin uyum gösterdiği kültür sistemlerinde besiciliğinin gerçekleştirilebilmesidir. Bu aşamalar kat edildiği takdirde diğer bir aşama olan yetiştiricilik çalışmalarına geçilebilir Dr. Güngör MUHTAROĞLU 2
Özel sektör ve ürettiği türler Ege ve Akdeniz bölgesinde Çipura (Sparus aurata) Levrek (Dicentrarchus labrax) Granyöz Sarıağız ( Argyrosomus Regius) Sinagrit (Dentex dentex) Trança (Dentex gibbosus) Sivriburun karagöz (Puntazzo puntazzo) Fangri (Pagrus pagrus) Antenli Mercan (Sparus pagrus ) Karagöz (Diplodus vulgaris) Sargoz (Diplodus sargus) Minekop (Umbrina cirrosa) Eşkina (Sciaena umbra) Bantlı Mercan Kalkan (Psetta maxima) Kefal (Mugil cephalus) Mırmır ( Lithognatus mormyrus) Dr. Güngör MUHTAROĞLU 3.
Üzerinde Çalışılanlar Sarıkuyruk (Seriola dumerilii), Orkinos (Thunnus sp.) Lahoz(Epinephelus aeneus) Dil balığı (Solea solea) Barbun (Barbus barbatus) Burada yer alan türlerden bazıları ticari düzeyde üretilmekte bazı türlerde ise sadece anaç balıkların adaptasyonu düzeyinde çalışma yapılmaktadır.
Üretilen türler Kuluçkahane başarısı Kafes başarısı Karada toprak havuzlar Başarı kapalı devre sisteme uygunluk (RAS) Hastalık (kafes- kara) Anaç temini Pazar talebi Çipura (Sparus aurata) Yüksek Yüksek Yüksek Uygun Orta- düşük Yüksek Yüksek - Üretim ile ilgili problemler Öneriler Levrek (Dicentrarchus labrax) Yüksek Yüksek Yüksek Uygun Yüksek- orta Yüksek Yüksek - Sarıağız (Granyöz) ( Argyrosomus regius) Yüksek Yüksek Yüksek Uygun Yüksek- düşük Yüksek Orta - Sinagrit (Dentex dentex) Orta Orta Başarısız Uygun Yüksek-? Yüksek Orta Cannibalizm ve sindirim problemi Renk problemi Trança (Dentex gibbosus) Düşük Orta Denenmedi Uygun Düşük-? Düşük Orta -Renk problemi Yem kabulü Sivriburun karagöz Yüksek Yüksek Yüksek Uygun Düşük- düşük Yüksek Düşük Pazar fiyatı (Puntazzo puntazzo) Kapalı devre sistemi Düşük yoğunluk Kapalı devre sistemi Fangri (Pagrus pagrus) Orta Orta Denenmedi Uygun Orta-? Yüksek Orta Renk problemi Kapalı devre sistemi Antenli mercan Orta Orta Denenmedi Uygun Yüksek-? Orta Orta Renk problemi Kapalı devre sistemi Karagöz (Diplodus vulgaris), Orta Orta Denenmedi Uygun Orta -? Yüksek Düşük Pazar fiyatı Minekop (Umbrina cirrosa) Orta Orta Orta Uygun Yüksek -orta Yüksek Orta Yüksek FCR Kapalı devre sistemi Sargoz (Diplodus sargus) Yüksek Orta? Uygun Düşük-? Yüksek Orta Üretim zamanı Yüksek FCR Eşkina Kaya Levreği ( Sciaena umbra) Orta Orta? Uygun?-? Orta Düşük Bantlı mercan Düşük Orta Denenmedi Uygun Yüksek-? Düşük Çok Düşük Kalkan (Psetta maxima) Düşük Yapılmıyor Düşük Uygun Yüksek-yüksek Orta Yüksek Hastalık Problemi Kapalı devre sistemi Kefal (Mugil cephalus) Yüksek Yüksek Yüksek Uygun Yüksek-? Yüksek Yüksek Pazar fiyatı düşük Mırmır (Lithognathus mormyrus) Orta Yüksek? Uygun Düşük-? Yüksek Orta Pazar fiyatı düşük Yüksek FCR Üretim zamanı
Üzerinde Çalışılan Türler Kuluçkahane Başarısı Kafes Başarısı Karada toprak havuzlar Kapalı devre sisteme uygunluk (RAS) Hastalık Kafes Kara Anaç temini Pazar Talebi Üretim ile ilgili problemler Sarıkuyruk (Seriola dumerilii), Yok Yok Yok uygun Yüksek- Yüksek Orta Orta Parazit hassasiyeti Yumurta eldesi Orkinos (Thunnus sp.)?? Yok Uygun degil?-? Düşük Yüksek Yumurta eldesi Besin ihtiyaçlarının karşılanması Lahoz (Epinaphalus aeneus) Yok Yok Yok uygun Yüksek-? Orta Yüksek Hastalık İlk besleme Yumurta eldesi Dil balığı (Solea solea) Yok Yok Yok Uygun?-? Orta Yüksek İlk besleme Yumurta eldesi Barbun (Barbus barbatus) Anaç adayları??? Yüksek-? Orta Yüksek Tespit edilemeyen Mortalite
Alternatif Tür Üretim Aşamaları Üretim Sitemleri Kuluçkahane Kafes birimi Karasal üretim Üretim sistemeleri Kapalı devre sistemler Otomasyon ve kontrol sistemleri Dr. Güngör MUHTAROĞLU 7
Kuluçkahane Alg Üretim Fotobiyoreaktörleri Alternatif Alg Türleri ve Zooplankton Türleri Kapalı Devre Sistemleri (RAS)
Kafes: Çevre şartları ve hastalıklar Kafes mekanizasyonu Işık Sıcaklık Akıntı hızı Hastalık Stok yoğunluğu Kafes büyüklüğü Yemleme otomasyon (izlenmesi) Dr. Güngör MUHTAROĞLU 9
Karasal Çevre şartları hastalık Stok yoğunluk, Sıcaklık, tuzluluk, ışık su debisi Hastalıklar: bakteriyel ve paraziter hastalıklar vb. Kontrollü üretim Kapalı devre sistemler Dr. Güngör MUHTAROĞLU 10
Kapalı Devre Sistem (RAS) Kapalı devre sistemi (Recirculating System- RAS): Sucul canlıların kültüründe kullanılan suyun yeniden kullanılmasını sağlayan sisteme denir. Dr. Güngör MUHTAROĞLU 11
Akuakültür açısından Kapalı Devre Sistemleri RAS Avantajları Doğal Su Kaynakları Stoklama Miktarı Üretim Sezonu Otomasyon (Üretim Kontrolü) Market Kontrolü Çevre Koruma Atık Su Miktarı Alternatif Tür Düşük Kontaminasyon Dezavantajları Kurulum Maliyeti Yetişmiş Eleman Enerji Üretim Maliyeti? Biyolojik Risk 12 Dr. Güngör MUHTAROĞLU
Sonuç: Deniz Balıklarında daha fazla alternatif tür üzerinde çalışılabilme imkanı Ekonomik katma değer Bilginin (Know-how) geliştirilmesi Ekolojik dengenin korunması Sınırlı alan veya sınırlı su miktarlarında yoğun üretim yapılabilir olması Kontrollü üretim avantajı Balık sağlığı kontrolü Dr. Güngör MUHTAROĞLU 13
Öneriler: Su Ürünleri Sektörü İlk yatırım Desteği Enerji Desteği Türkiye de olmayan Türlerin üretim izni