MALİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI SATINALMA VE İHALE UYGULAMA BİRİMİ Uzman Ramazan TÜRKEŞ Uzman Barış ERDUVAN
İHALELERE YÖNELİK BAŞVURULAR ŞİKAYET VE İTİRAZEN ŞİKAYET ZEYİLNAME 2
İhaleler Yönelik Başvurular (4734 S. Kanun md. 54) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 54.maddesinde, İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler. 3
İhaleler Yönelik Başvurular (4734 S. Kanun md. 54) 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelere ilişkin olarak aday, istekli veya istekli olabileceklerin, önce idareye şikayet, daha sonra da Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunabilecekleri şeklinde iki aşamalı bir inceleme sistemi öngörülmüştür. Şikayet ve itirazen şikayet, dava açılmadan önce kullanılması gereken zorunlu başvuru yollarıdır. Bu yollar tüketilmeden yargı yoluna gidilemez. Aksi takdirde bu durum idari merci tecavüzü oluşturur. 4
Dayanaklar ve İlgili Düzenlemeler 4734 sayılı Kanunun başta 53, 54, 55, 56 ve Tebligatla ilgili 65. maddeleri olmak üzere ilgili hükümleri, İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik, İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ, 5
Başvuru Yolları (İYBHY 4.Md) İhalelere yönelik başvuru yolları Şikayet İtirazen şikayet Şikayet: İhale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından İdareye yapılan başvurulardır. 6
Başvuru Yolları (İYBHY 4.Md) İtirazen şikayet ise; a) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya süresi içinde karar alınmaması halinde, b) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından herhangi bir nedenle alınan ihalenin iptali kararına karşı, c) İtirazen şikayet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından verilen ihalenin iptali kararına karşı, Kuruma yapılan başvurudur. 7
Başvuru Ehliyeti (İYBHY 5.Md) İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem ve eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden; a) İstekli olabilecekler, b) Adaylar, c)istekliler başvuruda bulunabilir. 8
Başvuru Süreleri (İYBHY 6.Md) İdareye şikayet süresi; İdareye şikayet süresi; ihale sürecindeki şikayete konu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelere yönelik başvurularda 5 gün, Diğer hallerde 10 gündür. Ancak, ilan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikayetler, birinci fıkradaki süreleri aşmamak kaydıyla başvuru veya teklif sunulmadan önce en geç ihale veya son başvuru tarihinden üç iş günü öncesine kadar yapılabilir. (Örneğin; ihale veya son başvuru tarihi Pazartesi günü olan ihalelerde, bir önceki Salı günü son başvuru tarihidir.) 9
Başvuru Süreleri (İYBHY 6.Md) Kuruma itirazen şikayet süresi; Şikayet veya itirazen şikayet üzerine idare tarafından alınan iptal kararına karşı yapılacak başvurularda 5 gün, Münferit alım ihalelerinde 3 iş günü, Diğer hallerde 10 gündür. 10
Sürelerle İlgili Genel Esaslar (İYBHY.7.Md, İYBHT 4.md.) Süreler; İlana yönelik başvurularda ilk ilan tarihini, düzeltme ilanı yapılan hallerde düzeltme ilanının yayımlandığı tarihi, gazetelerde veya bültende birden fazla yayımlanan ilanlar arasında çelişki olması halinde son ilan tarihini, Ön yeterlik veya ihale dokümanının ilana yansımayan hükümleri için dokümanın satın alındığı tarihi, Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde ihale dokümanının teslim alındığı tarihi, Zeyilnameye yönelik başvurularda ise zeyilnamenin bildirildiği tarihi, 11
Başvuruların Şekil Unsurları (İYBHY 8.Md, İYBHT 5.Md) Şikayet başvuruları idareye, itirazen şikayet başvuruları ise Kuruma hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle yapılır. Dilekçelerde yer alan hususlar İdareye Şikayet Kuruma İ.Şikayet a Başvuru sahibinin ve varsa vekil ya da temsilcisinin; adı, soyadı veya unvanı, adresi, varsa bildirime esas elektronik posta adresi ve faks numarası ile imzası b İhaleyi yapan idarenin ve ihalenin adı veya ihale kayıt numarası, c Başvuru konusunun farkına varıldığı veya bildirildiği tarih, ç Başvurunun konusu, sebepleri ve dayandığı deliller belirtilmelidir. 12
Başvuruların Şekil Unsurları (İYBHY 8.Md, İYBHT 5.Md) d e Dilekçelerde yer alan hususlar İtirazen şikayet başvurularında ayrıca idareye yapılan şikayetin tarihi ve varsa şikayete ilişkin idare kararının bildirim tarihi, İdareye Şikayet x Kuruma İ.Şikayet İtirazen şikayet başvurularında başvuru bedelinin yatırıldığına dair belge ve varsa idarece şikayete verilen cevabın bir örneğinin eklenmesi zorunludur. x Ayrıca dilekçeye başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgelerin (imza beyannamesi/imza sirküleri, ortak girişim beyannamesi veya sözleşmesi, vekaletname, temsil belgesi, ticaret sicil gazetesi vb.) aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneklerinin eklenmesi gerekmektedir. 13
Başvuruların Şekil Unsurları (İYBHY 8.Md; İYBHT 5.Md) Ancak idareye şikayet durumunda, aday veya isteklinin başvuru belgeleri veya teklif zarfı içerisinde bu belgelerinin bulunması durumunda, dilekçe ekinde söz konusu belgeler sunulmamış olsa da başvurunun usulüne uygun olduğu kabul edilir. İtirazen şikayet dilekçelerine, başvuruda bulunmaya yetkili olunduğuna dair belgeler ile imza sirkülerinin aslı veya yetkili mercilerce onaylı örneklerinin eklenmesi zorunludur. 14
Başvuruların Şekil Unsurları (İYBHY 8.Md; İYBHT 5.Md) Ortak girişim adına yapılacak şikayet veya itirazen şikayet başvurularının, pilot ortak/koordinatör ortak veya temsil yetkisi verilen özel ortak ya da ortakların tamamı tarafından yapılması zorunludur. Bu başvurulara, ortak girişim beyannamesinin veya sözleşmesinin, özel ortak tarafından yapılan başvurularda ayrıca özel ortağa temsil yetkisi verildiğine ilişkin belgenin eklenmesi gerekir. Temsil yetkisine sahip olmayan özel ortak tarafından şikayet başvurusunda bulunulması halinde, başvuru süresinin sonuna kadar pilot/koordinatör ortağın şikayete katılması veya özel ortağa temsil yetkisi vermesi gerekmektedir. 15
Başvuruların Yapılacağı Yerler (İYBHY 9.Md) Şikayet başvuruları ihaleyi yapan idareye, itirazen şikayet başvuruları ise Kuruma elden veya posta yoluyla yapılmalıdır. Başvuru dilekçesine eklenen bütün belgeler; belgelerin adları, sayfa sayıları, asıl/tasdikli/fotokopi vb. olduklarını gösteren iki nüsha dizi pusulası ile birlikte sunulur. İdare dizi pusulası ekindeki bilgi ve belgelerin dizi pusulasında belirtilen şekilde olup olmadığını kontrol eder. 16
Şikayet Başvurusu Üzerine İnceleme (İYBHY. 10/2 Md., İYBHT 6/5. md) Şikayet dilekçesi ekinde sunulması zorunlu belgelerin hiç sunulmaması veya eksiklik bulunması halinde, başvuru sahibine bildirim yapılmaz, ancak başvuru sahibi sürenin sonuna kadar eksiklikleri giderebilir. İdare tarafından dilekçedeki eksikliklerin bildirilmesi zorunluluğu bulunmadığından, başvurunun şekil şartlarına uygun olarak yapılması önem arz etmektedir. 17
İdare Tarafından İnceleme (İYBHY. Md.10) İdare tarafından yapılan inceleme sonucunda 10 gün içerisinde karar alınarak başvuru sonuçlandırılır. Bu süre içinde idarece bir karar alınmaması durumunda başvuru reddedilmiş sayılır. İlan ile ön yeterlik veya ihale dokümanına yönelik şikayet başvurularının ihale veya son başvuru tarihinden önce sonuçlandırılması esastır. 18
İdare Tarafından İnceleme (İYBHY 10.Md; İYBHT 7.Md) İdareye yapılan şikayet başvurusu üzerine inceleme 1- İhale yetkilisince bizzat yapılabilir 2- İhale yetkilisinin görevlendireceği bir veya birden fazla raportör tarafından da yapılabilir. İhale komisyonu üyeleri de raportör olarak görevlendirilebilir. 19
İdare Tarafından İnceleme (İYBHY 11. Md, İYBHT 7. md.) Şikayet üzerine alınacak kararlar; a-ihale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline, b-düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda, düzeltici işlem belirlenmesine, c-başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşmenin imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde ihalenin iptalini veya düzeltici işlem belirlenmesini gerektirecek hukuka aykırılığın tespit edilememesi hallerinde başvurunun reddine karar verilir. 20
Kararın Tebliği Ve Yapılacak İşlemler (İYBHY 13.Md; İYBHT 7/10. Md) Şikayet üzerine idarece verilen kararlar, karar tarihini izleyen 3 gün içinde, başvuru sahibi istekliye bildirilir. İdareye şikayet başvurusunda bulunulması halinde, başvuru üzerine alınan kararın son bildirim tarihini, süresi içerisinde bir karar alınmaması halinde ise bu sürenin bitimini izleyen tarihten itibaren on gün geçmeden ve itirazen şikayet başvurusunda bulunulmadığına ilişkin Kurumun internet sayfasından sorgulama yapılmadan, Kuruma itirazen şikayet başvurusu yapılan hallerde ise itirazen şikayet başvurusu nihai kararla sonuçlandırılmadan, sözleşme imzalanamaz 21
Kuruma İtirazen Şikayet Başvurusu (İybhy 14.Md; İYBHT 8.Md) İhale sürecinde yapılan şikayet başvuruları üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması, Süresi içinde karar alınmaması halinde veya Şikayet ya da itirazen şikayet üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. 22
Doğrudan Kuruma Başvurma Halleri 1) İdare tarafından şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı, (İYBHY. Md. 14/1, İYBHT Md.2/2 2) Şikayet başvurusu üzerine idarece alınan kararla bir hak kaybına veya zarara uğradığını yada uğramasının muhtemel olduğunu iddia edenler, (İYBHY Md 14/3, İYBHT md. 7/14 3) Hukuki durumda değişiklik yaratan Kurul kararlarının eksik veya yanlış uygulandığını iddia eden ilgililer, (İYBHY. Md. 23/2) 4) Münferit alımlar için 3 iş günü içinde doğrudan KURUMA itirazen şikayet başvurusunda bulunurlar. 23
Kuruma İtirazen Şikayet Başvurusu (İYBHY. 15 md., İYBHT 12/2 md.) Başvurular 16 madde çerçevesinde incelenir. İdareye başvuruda bulunulması gerekirken doğrudan Kuruma yapılan başvurular ile, İdareye başvurulmuş olmakla birlikte Kurumun haberdar edilmesine yönelik başvurular veya İdarenin on günlük karar alma süresi beklenilmeden yapılan başvurular ihaleyi yapan idareye gönderilir. 24
Ön İnceleme Konuları Ve Ön İnceleme Üzerine Yapılacak İşlemler Yön. Md.16-b Başvuru ehliyeti, (Kanun Md. 54, Yön. Md.5) Şekli anlamda Aday, istekli, uğrama istekli olabilecek ihtimali Doküman almak Teklif vermek, ilana ilişkin hususlar Esasa ilişkin Hak kaybı, zarara veya zarara uğrama menfaat tanımı önemli 25
Kurumca Yapılacak İşlemler (İYBHY. 16.md, İYBHT 13.md) Başvuru dilekçesi ve eklerinde Yönetmeliğin 8 inci ve 16 ncı maddelerinde sayılan bilgi ve/veya belgelerde eksiklik bulunması ve başvuru süresinin henüz dolmamış olması halinde, başvuru sahibi veya vekili/temsilcisi tarafından söz konusu eksikliklerin başvuru süresi içerisinde tamamlanmasını teminen eksik bilgi ve belgeler Kurumun www.ihale.gov.tr adresinde yayımlanır. Henüz başvuru süresi dolmamış olan itirazen şikayet başvurularında hangi hususların eksik olduğu Kurumun www.ihale.gov.tr adresinden takip edilebilir ve başvuru süresinin sonuna kadar söz konusu eksiklikler başvuru sahibi tarafından giderilebilir. 26
Kurumca Yapılacak İşlemler (İYBHY 16 Md.;İYBHT 13/3. Md) İtirazen şikayet başvurusu üzerine yapılan inceleme sonucunda başvurunun şekil unsurlarına aykırı olmadığının tespit edilmesi durumunda, şikayetin esasının incelenmesine geçilerek idareden gerekli görülen bilgi ve belgeler veya ihale işlem dosyası daire başkanlığı tarafından istenir. İtirazen şikayet başvurusu üzerine Kurumca başvuru sonuçlandırılıp nihai karar bildirilinceye kadar, idareler sözleşme imzalayamaz. 27
Kurum Tarafından Yapılan İnceleme İtirazen şikayet başvuruları Kanunun 56 ve Yönetmeliğin 18. maddelerinde belirtildiği şekilde incelenir. İncelemenin kapsamı; a) İlan veya ön yeterlik/ihale dokümanına yapılan başvurular, başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirtilen hususlarla sınırlı incelenir. b) İhalenin iptali kararlarına karşı yapılan başvurular, iptal gerekçeleriyle sınırlı olarak incelenir. 28
Kurum Tarafından Yapılan İnceleme (İYBHY 18.Md) İhale veya ön yeterlik dokümanının verilmesi, başvuruların veya tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve ihalenin sonuçlandırılmasıyla ilgili olarak ise, başvuru sahibinin iddiaları ve idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirtilen hususlar ile itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği yönünden incelenir. 29
Kurumca Yapılacak İşlemler (İYBHY 8/10) İdareye başvuru konularının yanı sıra yeni konular da eklenerek Kuruma başvurulması halinde, itirazen şikayet başvurusunun incelenmesinde idareye başvuruda konu edilmeyen hususlar dikkate alınmayacaktır. Örnek: İdareye 3 iddia ile başvurdu. Kuruma yaptığı başvuruda 5 iddiası var. Kurum farklı olan 2 iddiayı dikkate almayacaktır. 30
Kurumun İnceleme Süresi (İYBHY 18.Md) - 21 (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihaleler, ihalenin iptal edilmesi kararına karşı yapılacak başvurular ile, - Münferit sözleşme sürecindeki ihale işlemlerine ilişkin itirazen şikayet başvurularında; ihale işlem dosyası ile ihaleye ilişkin gerekli bilgi ve belgelerin Kurum kayıtlarına alındığı tarihten itibaren 10 iş günü içinde, Diğer itirazen şikayet başvurularında 20 gün içinde nihai kararını verir. 31
Kurum Tarafından Alınacak Kararlar (İYBHY 21 Md.) (1) İtirazen şikayet başvuruları üzerine Kurul tarafından gerekçeli olarak; a) İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline, b) İdare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda, düzeltici işlem belirlenmesine, c) Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşme imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde ihalenin iptalini veya düzeltici işlem belirlenmesini gerektirecek hukuka aykırılığın tespit edilememesi veya itirazen şikayet başvurusuna konu hususun Kurumun görev alanında bulunmaması hallerinde başvurunun reddine, karar verilir. (2) Ayrıca, başvuru teminatı yatırılan hallerde başvuruya konu hususun Kurumun görev alanında bulunmaması hali hariç, itirazen şikayet başvurusunun reddedilmesi halinde, başvuru teminatının gelir kaydedilmesine de karar verilir. (3) Kurul tarafından gerekli görülen hallerde, tespit edilen aykırılıklara ilişkin olarak idari ve/veya cezai yönleriyle gereği yapılmak üzere konunun ilgili idarelere bildirilmesine ve/veya yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar verilir. 32
İhale Dokümanında Değişiklik Yapılması (Zeyilname) 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu nun 29. Maddesine göre ve 55. Maddesine göre Zeyilname yapılır 29. Madde: İlân yapıldıktan sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler yapılabilir. Yapılan bu değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan zeyilname, son teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde ihale dokümanı alanların tamamına gönderilir. Zeyilname ile yapılan değişiklikler nedeniyle tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, ihale tarihi bir defaya mahsus olmak üzere en fazla yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir. Zeyilname düzenlenmesi halinde, teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere tekliflerini geri çekerek, yeniden teklif verme imkanı sağlanır. 33
İhale Dokümanında Değişiklik Yapılması (Zeyilname) 55. Madde: Şikayet üzerine yapılan incelemede tekliflerin hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin bulunması ve idarece ihale dokümanında düzeltme yapılmasına karar verilmesi halinde, gerekli düzeltme yapılarak 29 uncu maddede belirtilen usule göre son başvuru veya ihale tarihi bir defaya mahsus olmak üzere ertelenir. Ancak belirlenen maddi veya teknik hataların veya eksikliklerin ilanda da bulunması halinde 26.maddeye göre işlem tesis edilir. (26. madde:13 üncü maddeye göre yirmibeş (Pazarlık) ve kırk günlük ilan süresi bulunan ihalelerde ilânların yayımlanmasını takip eden onbeş gün diğer ihalelerde ise on gün içinde hatalı hususlar için düzeltme ilânı yapılmak suretiyle ihale veya ön yeterlik gerçekleştirilebilir. 34
TEŞEKKÜRLER 35