Kýrk Hadis Kitabý Üzerinden Ýsmet Özel Ýle Bir Hasbihâl

mülâkât Kýrk Hadis Kitabý Üzerinden Ýsmet Özel Ýle Bir Hasbihâl "Kendi kadrini/konumunu bilen hiç kimse helak olmadý, olmaz" der, seleften birçok kimse. Ýsmet Özel, "Kýrk Hadis" adlý eserinde, Müslüman'ýn kendi kadrini, konumunu, deðerini, bu dünyada nasýl bir yer iþgal ettiðini bilmesi; þahsiyetinin tekâmülü yolunda "istikamet azýðýný" mükemmelden uzaklaþma korkusu ile mükemmele ulaþma ümidi arasýnda ve bir kulluk idraki içinde temin etmesi gerektiði; bir gün mutlaka hesap vereceðini birinci meselesi yapmayan insanýn ziyanda; Müslümanýn hayatýnýn gayrimüslim insanlarýn hayatýndan farklý ve üstün olduðu gibi meselelerin altýný kalýn bir þekilde çiziyor. Ahlakýn engin boyutlarýný da gözler önüne serdiði bu kitabýnda, bizlere "niçin bu halde olduðumuz"u hatýrlatýyor ve "nerede ve nasýl olmamýz gerektiðini" iþaret ediyor. Yine bizlere "hadisleri gölgeye çekme yahut daha sisli bir alana sevk etme" çabasýnýn altýnda, Ýslam dünyasýný Ýslam dýþý bir merkezden idare etmeye çalýþanlarýn ve bu kimselerden nemalanýp ayný doðrultuda mesai sarf edenlerin tuzaklarýnýn yattýðýný ihtar ediyor. Bunun önüne de, ancak hadisleri canlý tuttuðumuz ve bunlarý yaþanýlýr kýldýðýmýz oranda geçebileceðimizi belirtiyor. Türkiye'de ve sair yerlerde Sünnet karþýsýnda itirazî bir tavýr takýnan Modernistlerin bu tavrýnýn altýnda kendilerini daha çok söz sahibi kýlma endiþesi yattýðý; ayrýca modern insanýn "çare" diye sunduðu þeyin bizzat "hastalýk" olduðunu da nazarýmýza vuran Ýsmet Özel pek güzel bir ifadeyle, "Allah Resulü'nün bize öðrettiði þey, hayatýmýzýn hâlis olarak yaþanabilmesi için, bize saðlanan bir yardýmdýr" diyor. Söyledikleri ve yazdýklarýyla hep yanký uyandýran Ýsmet Özel'in, "Kýrk Hadis" kitabý hak ettiði ilgiyi bulamadý, bir baþka ifadeyle de arzu edilir bir yanký uyandýrmadý, dersek abartýya kaçmýþ olmayýz herhalde. Bu durum ister istemez bizleri "acaba niçin?" diye sormaya götürüyor. Acabalarýn mahiyeti ve cevaplarý her ne olursa olsun "Kýrk Hadis" kitabýnýn bizlere söylediði çok þey var. Sýnýrlarý itinayla korumaya çalýþan Ýsmet Özel'in, "Kýrk Hadis" kitabýnda da sýnýrlarý olabildiðince korumaya çalýþtýðýný söyleyebiliriz. "Yaratýlmýþ biri olarak hiçbir þeyin hakkýný verdiðimden emin deðilim" diyen bir insanýn "gayretiyle" karþý karþýyayýz ve eksiklikleri de yaratýlmýþlýðý ölçüsünde. Faniliðinin her yanýndan sayha sayha yayýldýðý þu dünyada gerçekten de hüner, "haþyet"i de ilim bilmek ve bu hayatý "ihlâs ve istikamet" üzere yaþayýp, yaþatmaya vesile olmaktýr; yoksa kýt akýllarýmýzý, vicdaný kýt bir zümrenin korosuna ilhak edip Sünnet aleyhtarlýðýna çevirmek deðildir, diyoruz ve sizleri hasbihalimizle baþ baþa býrakýyoruz. R I H L E 110

Mu ham med Ay de mir: "Kýrk Ha - dis" ki ta bý ný zý dik kat le oku muþ bi ri ola rak, yi ne de bir gi riþ ol ma sý açý - sýn dan þu so ru yu sor ma ih ti ya cý his se di yo rum. Aca ba, Ýs met Özel'e "sün net" ve ya "ha dis" de nil - di ði za man bu, Ýs met Özel'de na sýl bir çað rý þým ya pý yor ya hut Sün - net'in Ýs met Özel için ye ri ve öne - mi ne dir? Ýs met Özel: Aca ba böy le bir so ru so ru la bi lir mi di ye dü þü nü yo rum ben? Þu ma na da; ya ni dün ya da bir in san var mý dýr ki "Kur'ân ve Sün net" de me den Sün net'ten bah set sin. Dün ya da bir in san Sün net'ten bah set ti ði za man, mü cer ret ola rak Sün net, di ye bir þey den na sýl bah se der! Þim di, iþin as lý ný her kes bi li yor, ama bu kâina týn ya ra týl dý ðý za - man dan be ri iman-inkâr ara sýn - da ki fark, iman-kü für ara sýn da ki zýt laþ ma do la yý sýy la ya þa nan bir ha di se ler bü tü nü var. Bu bü tü nün bir par ça sý, hem de hu zur suz luk la zik re de ce ði miz bir par ça sý bi zi Sün net'ten bah set me ye mec bur bý ra ký yor. Kur'ân ve Sün net de di ði miz za - man, zey tin ya ðý ve sir ke gi bi bir þey den bah set mi yo ruz. Ni ye bu ör ne ði ver dim. Çün kü in san lar, yu ka rý da Kur'ân, aþa ðý da Sün net gi bi bir man týk la ka fa la rý ný meþ gul eder ler. Bir þi þe ye zey tin ya ðý ný ve sir ke yi ko yar sa nýz, yu ka rý da zey - tin ya ðý aþa ðý da sir ke du rur, de ðil mi? Böy le de ðil dir, ya ni Kur'ân ve Sün net söz ko nu su edil di ði za man böy le bir ta hay yül yan lýþ týr. Biz, Kur'ân ve Sün net de di ði miz za man bir bü tün den bah se de riz; bir bü tü nü iþa ret ede riz, ama bu bü tü nün ne ler den mü te þek kil ol - du ðu hak kýn da da bir fik ri miz var - dýr. O ba kým dan, bi raz ön ce mü ra - Kur'ân ve Sünnet dediðimiz zaman, zeytinyaðý ve sirke gibi bir þeyden bahsetmiyoruz. Niye bu örneði verdim. Çünkü insanlar, yukarýda Kur'ân, aþaðýda Sünnet gibi bir mantýkla kafalarýný meþgul ederler. ca at et ti ði miz ben zet me nin bir ya - ný ný bü yü te lim is ter se niz. Þöy le ki; Ýs lam de di ði miz þey as lýn da sir ke ile zey tin ya ðý ara sýn da ki mü na se - be te de ðil, biz zat sir ke nin ken di si - ne ben zer. Ya ni su ve sir ke bir bi - rin den na sýl tef rik edi le cek? Önü - müz de bir sir ke var. Teþ bih te ha ta ol ma mak üze re, san ki Ýs lam'a bir ya kýþ týr ma cü re ti gös te rip, bir yol aç tý ðý mý zý dü þü ne lim: Su ile sir ke ara sýn da ki mü na se bet, Kur'ân'la Sün net ara sýn da ki mü na se be te ben zer. Ýs lam bü tü nüy le bir sir key - se eðer, bu nun su olan kýs mý Kur'ân'dýr, sir ke olan kýs mý da Sün net'tir. Eðer sir ke den su yu çý - ka rýr sa nýz, sir ke di ye bir þey den bah se de mez si niz. Ya ni su suz bir sir ke yok tur, ama sir ke su dan iba - ret de de ðil dir. Do la yý sýy la su suz na sýl sir ke ol maz sa, Kur'ân'sýz da Sün net ol maz. "Kar de þim, Sün - net'ten bah se di yo rum ben!" de ni - le mez, böy le bir þey yok, Kur'ân var sa Sün net var dýr. Ýs lam mo der nist le ri bil has sa, Müs - lü man la rýn kâfir kö pe ði ol ma la rý ný te min ga ye siy le, Kur'ân ve Sün net ara sýn da bir "hat" icat et ti ler. Böy le bir hat yok! Hz. Âiþe va li de miz ne de di: "O'nun ah la ký Kur'ân idi" ya ni O yü rü yen bir Kur'ân'dý. Ama yi ne gâvur lar bi ze, san ki Kur'ân'la Ýs lam ara sýn da bir hâki mi yet iliþ ki si te þek - kül ede bi lir miþ gi bi (bir þey sun ma - ya ça lýþ tý lar.) Ta rih için de Mu te zi le de "Kur'ân mahlûktur" di ye, bi zi bir tür lü için den çý ka ma ya ca ðý mýz bir ye re sevk et mek is te miþ ti. Bi zim, dün ya da in san la rýn sý rat-ý müs ta kim üze re ol ma la rý nýn baþ ka bir ih ti ma li ol ma dý ðý ný öð ren di ði - miz kay na ðýn tah ri bi, bi zi Sün - net'ten ba ðým sýz bir þe kil de ko nuþ - ma ya mec bur edi yor. Bir kay na ðý tah rib et me ye ça lýþ tý lar, ede bil di ler mi ede me di ler mi, bi le mi yo rum, ama bu gün iç açý cý bir du rum da de ði liz. Ýn san lar, ima nýn ne ye ta al luk et ti ði ko nu sun da cid di zihnî ka rý þýk lý ða sa hip ler. Ya hu di le rin ve Hý ris ti - yan la rýn dinî te lak ki le ri, san ki Ýs la - mýn ki ne pa ra lel miþ an la yý þýy la ha - re ket edi yor in san lar ve bu yüz den de ima nýn ne ye kuv vet te min et ti - ði ko nu sun da aciz ka lý yo ruz. Ya ni biz, þu an da yap tý ðý mýz ko nuþ ma - nýn bi ze Al lah'ýn bir lüt fu ol du ðu nu dü þün mek si zin ha re ket edi yo ruz. Bi ze put la rýn ya da Al lah'tan baþ ka ilah mýþ gi bi var sa yý lan nes ne le rin du ru mu hak kýn da Kur'ân'la ha ber ve ri len þey þu dur: "Al lah'tan baþ ka yal var dýk la rý nýz ise hiç bir þey ya - ra ta maz lar, hâlbu ki ken di le ri ya ra - tý lýp dur mak ta dýr lar." (Nahl, 20) Bi zim al dý ðý mýz her ne fe sin, Ya ra - da nýn bi ze al dýr dý ðý ne fes ol du ðu - nu pa ran te ze ala rak hiç bir þey ya - pa ma yýz. "Onu bi li yo ruz za ten" de - yip de bir þey ya pa ma yýz. Çün kü her yap tý ðý mýz þey anýn da de ðer - len di ri li yor. Þim di Sün net'i Kur'ân'dan ayý ra - rak de ðer len dir di ði miz za man eli - miz ko lu muz ta ma men bað lý ka lýr. Çün kü biz Sün net va sý ta sýy la, Müs lü man ola rak dün ya da ki ye ri - R I H L E 111

miz ko nu sun da þu ur sa hi bi ola bi li - yo ruz. Al lah Teâlâ Kur'ân-ý Ke rim'i biz bu gün le re gel me ye lim di ye in - dir di. Ya ni Kur'ân'ýn na zil ol du ðu za man ve þart lar ve de coð raf ya öy le te sa dü fen oluþ muþ bir þey de - ðil. Þim di, bi zim bu gü ne ge le ce ði - mi zi Al lah bil mi yor muy du? Ta bi ki bi li yor du. Ama O'nun rah me ti ga za bý ný aþ tý ðý için bi ze rah met et - ti, Kur'ân na zil ol du. Ya ni biz Kur'ân'a sa dýk kal ma yý ba þa ra bil - sey dik, bu gün le re gel me ye cek tik. Ama þöy le ol du, böy le ol du, her ney se. Al lah bu nu bi li yor du ve Resûlü'ne de bil dir miþ ti. Çün kü O: "Ben ikin di vak ti gel dim", "Ben ah - la ký ta mam la mak üze re gön de ril - dim" di yor, de ðil mi? Biz Sün net'te "mü kem mel" bir ah lak gö rü yo ruz, ya ni ta mam lan mýþ, tekâmül et miþ bir ah lak. Ama biz Kur'ân'a it ti ba et ti ði miz öl çü de o ah la kýn mü kem - mel li ðin den ha ber dar ola bi li riz. Ya ni, o or da, bu bur da, zey tin ya ðý yu ka rý da sir ke aþa ðý da ol du ðu za - man bu an la þýl maz. Ma dem mü'mi nin bir fe ra se ti var - dýr, bi zim ilk iþi miz böy le bir ay rý - mýn ol ma dý ðý ný an la mak ol ma lý dýr. Bi zim ilk iþi miz kâfir le rin bi ze yut - tur du ðu nun, yut tu ðu muz bir þey ol du ðu nu bil mek, ikin ci iþi miz de bu nu kus mak týr. Çün kü kus ma dý - ðýn za man sin di rir sin ve ar týk iþ iþ - ten geç miþ olur. Mu ham med Ay de mir: Sin dir mekus ma fas lýn dan ha re ket le þöy le bir so ru so ra cak ol sam: Mo dern za man lar da ha dis sa ha sýn da, da - ha doð ru su ge nel ola rak "dinî ilim ler" ala nýn da sarf-ý me sai eden le rin ka hir ek se ri ye ti, mev cu - du yan lýþ la ma, yýp rat ma ya da en azýn dan "ayýk la ma" gü dü süy le ha - re ket et ti. Çok az bir kýs mý da mev cu dun mo dern de ðer ler le ça - týþ ma dý ðý ný is pat la mak için ça ba sarf et ti. Ýs met Özel'in "Kýrk Ha - dis"te yap tý ðý ise, bü tün bu ça lýþ - ma lar kar þý sýn da "ya pý sal" bir fark - lý lýk gös te ri yor. Bu fark lý lý ðýn, ala - nýn te me li ni, ya pý sý ný an la ma ya ve iza ha dö nük, "tah kim edi ci" du - ruþ tan kay nak lan dý ðý ný söy le ye bi - li riz. Üs te lik siz bu nu, te me le ine - rek, zih ni yet se vi ye sin de ya pý yor - su nuz. Ça lýþ ma la rý bu alan lar dý - þýn da te mer küz et miþ bi ri si nin, bu per for man sý na sýl izah edi le bi lir? Hadis sözkonusu olduðunda iki þeyi birlikte görmek zarureti vardýr. Bir; bu hadisler bize nasýl ulaþtý? Ýki; bu hadisler bize niçin ulaþtý? Ýs met Özel: Ha dis söz ko nu su ol du - ðun da iki þe yi bir lik te gör mek za - ru re ti var dýr. Bir; bu ha dis ler bi ze na sýl ulaþ tý? Ýki; bu ha dis ler bi ze ni - çin ulaþ tý? Ha dis le rin biz zat var lý ðý - ný, na sýl lý ðý ný bul ma mýz la zým. Ya - ni in san lar, bir þe yin kay bol ma sý na ma ni ol mak üze re bi ze bun la rý ulaþ týr dý lar. Kay bol ma sý is ten me - yen bir þey var dý, bir ke re bu önem li. Bu ay ný za man da ha dis le - rin ter ti bi, tas ni fi ko nu sun da da Müs lü man ak lýn, Müs lü man zihnî ça ba nýn ne ye ta al luk et ti ði ne de iþa ret edi yor. Ýn san lar bun la rý, ter - tip et ti ler, tas nif et ti ler, tah lil et ti ler. Bu ra da ön ce lik le "Müs lü man ney - le meþ gul olur?" so ru su nun ce va bý var. Ýþ te sa hih ha dis, za yýf ha dis dün ya ka dar de re ce len dir me var. Her bi ri nin de özel bir iza hý var. Þim di bu bir! De mek ki bi zim, ha - dis ler le il gi len di ði miz za man, öð - ren mek zo run da ol du ðu muz bir zihnî sa ha var. Be nim öy le üze rin - de dur du ðum, ken dim me sa fe ka - tet ti ðim bir þey de ðil bu. Ama bu ol ma dan, ol ma dý ðý ný bi li yo ruz. Ýkin ci si de ni çin bu ha dis le rin bi ze ulaþ tý ðý me se le si dir. Bu da bi zim he lal-ha ram ko nu sun da ki has sa si - ye ti mi zin de re ce si ni be lir ler. Me - se la in san lar, hoþ la rý na git me di ði za man "se ne di ni söy le" fa lan fi lan di yor lar. Bu as lýn da, onun se ne di - nin sað lam olup ol ma ma sýn dan çok, bi zim he lal-ha ram kar þý sýn da - ki has sa si ye ti miz le ala ka lý bir þey. Çün kü -bi li yor su nuz- ba zý mu ta - sav výf lar eðer bir ko nu da te red düt var sa, te red dü de yol açan hu sus - la rý ber ta raf eder ler. Ya ni öy le de yap maz lar, böy le de yap maz lar. Bu ra da iþ te bi zim, kü für le el sý kýþ - ma ya he ves li olup ol ma dý ðý mýz ha - dis ler le çok ala ka lý. Ha dis ler ko nu - sun da ki "ni çin" kýs mý, bi zim þah - sen, in san ola rak, Müs lü man ola - rak ken di mi zi ne ka dar iman böl - ge sin de gü ven de his set ti ði miz; ne ka dar, kü für le se lam laþ mak tan zevk al dý ðý mýz me se le si ni açý ða çý - ka rýr. Ço ðu za man in san lar þu cüm le yi sarf eder ler: "O de vir ler geç ti." Han gi de vir ler geç miþ! Ya ni ço - cuk la ra "ne za man dan be ri Müs lü - man sýn?" so ru su nun ce va bý ola - rak "kâlû belâdan be ri" de mi yor lar mý? Ya ni ne ka dar za man geç miþ ola bi lir, han gi de vir den bah se di - yo ruz, kâlû belâ ne ka dar es ki? "Ýs met Özel için Sün net'in ma na sý ne dir?" (te bes süm edi yor). Þim di, Al lah ba na ih ti da na sip et ti - ði gün den bu gü ne ka dar, hat ta o ha dis ten ha ber dar ol mak sý zýn, ne - dir o ha dis: "Ge le cek te ki kar deþ le - ri mi öz lü yo rum." Da ha bu ha dis ten R I H L E 112

ha ber dar ol ma dan ön ce ben, bir ka ra be tin te sis edil me di ði yer de Ýs - lamî bir tav rýn gös te ri le me ye ce ði gö rü þüy le ya þa dým. Ya ni, Al lah Resûlü'nün mem nun ola ca ðý þey le - ri ya ka la mam zor ola bi lir, ama mem nun ol ma ya ca ðý þey le ri fark et mek o ka dar zor de ðil. Be nim Sün net'le ala kam bu. "Resûl-i Ek - rem, ne-ler-den mem nun olur du?" Onu ben çok ko lay ya ka la ya ma ya - bi li rim. Ama ne den mem nun ol - maz dý, onu ya ka la mam o ka dar zor de ðil. An la ta bi li yor mu yum? Ýþ - te, Sün net'e yan çi zen ler, ya ni Resûlul lah'ýn mem nun ol ma ya ca ðý þey le ri gör mez lik ten ge lip bun la rý ken di le ri ne ya kýþ tý ran in san lar Sün - net'le kö tü iliþ ki ku ru yor lar. Fa tih Ka ya: Bu gün ler de Sün net'e kar þý olan tav rýn al týn da ya tan se - bep, ki ta bý nýz da ifa de et ti ði niz "ya - þa ný lan ha yat ile nak le di len ha dis" ara sýn da ki sý kýn tý mý dýr? Ya ni, me - selâ bir ký sým in san lar "Sün net'in sübûtu", bi ze na sýl gel di ði hak kýn - da te red düt ler iz har edi yor lar. Bir kýs mý "Kur'ân var ken Sün net'e ne ge rek var, Sün net'e ne den ih ti yaç du ya lým ki " di yor lar. Bir kýs mý ise Kur'ân ve Sün net nass la rý ný an - la ma nok ta sýn da þim di ye ka dar Müs lü man la rýn be nim se di ði yo - lun, usu lün sað lýk lý ol ma dý ðý ný söy - le yip ye ni bir usul tek lif edi yor lar. Ama bu ra da, söy le nen þey ler ne ka dar fark lý olur sa ol sun, or tak ola rak söy le nen ve ya or ta ya ko - nu lan ta výr Sün net kar þýt lý ðý Bu tep ki nin al týn da ya tan siz ce ne dir? Ýs met Özel: Þim di kar de þim, ben - den iyi bi le ni niz var dýr, Resûl-i Ek - rem'in Ebû Zer'e: "Bu þe hir de ev - ler iki kat lý ol du ðu za man sen bu - ra da ya þa ma" de di ði ri va yet edi lir, de ðil mi? Þim di adam ku le iha le si - ne gir miþ, bu ada mýn Sün net'le fa - lan ola cak þey de ðil, an la ta bi li - yor mu yum? Ya ni hiç ya ký ný na gel me me si la zým, bu adam bu nun için her tür lü tak la yý atar. Ama bi ze Müs lü man gö rü nüp ka - zýk atan in san la rýn en bü yük ka zý ðý þu dur. Ör ne ðin di yor lar ki "Ýn san Kur'ân için in me di, Kur'ân in san için in di." Tüy le rim di ken di ken ol - du bu nu duy du ðum za man. Bun - dan da ha bü yük in hi raf ol maz. Pekâla bu nun ak si ni id dia et mek müm kün dür. Ha yýr, Kur'ân in san - lar için in me di, in san Kur'ân için in di, de ni le bi lir. Þim di biz Resûlul lah'tan bah se der - ken "âlem le re rah met" di yo ruz, de ðil mi? Ya ni bu, bü tün in san lýk için cen ne te gir me ih ti ma li nin son fýr sa tý Eðer Kur'ân in me sey di, biz de Al lah'ýn ga za bý na ve sa pýk lý - ða uð ra mýþ olan lar se vi ye sin de ola cak týk. Bu nun öy le eði lip bü kü - lür bir ta ra fý yok. Þim di biz, ni ye Kur'ân na zil ol ma dan ön ce ki za - ma na "devr-i ca hi li ye" di yo ruz? Ya ni bu nun an la þý lýr bir ta ra fý yok mu? Biz, ne den Ýs lam'ýn or ta ya koy du ðu ta rif le ri hiç vu ku bul ma - mýþ gi bi ha re ket edi yo ruz? Ben bu ki ta býn son sö zün de de dim, kay - na ðý ný ve met ni ni bu la ma dý ðým için yer ve re me di ðim ama yer ver - me yi çok is te di ðim bir ri va yet var - dý: "Ýn san la rýn kay be de cek le ri ilk ilim haþ yet tir." Al lah kor ku su nun ilim ol du ðu nu bil me yen in san la rýn Müs lü man ol ma la rý müm kün dür, ama Mü min ol ma la rý müm kün de - ðil dir. Biz Ehl-i Kýb le yi tek fir et me - di ði miz için on la ra Müs lü man de - riz. Ama Al lah kor ku sun dan ha - ber siz bir in sa nýn iman et miþ ol - ma sý na, ilim sa hi bi ol ma sý na imkân yok tur. "Kar de þim, ooo ne - ler bi li yor!" Ne ler bi lir se bil sin! Biz ne di yo ruz? Ca hi li ye dev ri On - lar an gut lar mýy dý? De ðil ler di, ne - ler bi li yor lar dý ne ler! Ama biz ca hi - li ye di yo ruz. Bu an lam da ilim den na sip le ri yok tu. Fa tih Ka ya: Bu ma na da, ilim le il - gi li ola rak kay nak la rý mýz da çok þey var. Ör ne ðin Ýmam Ma lik, il - min, Al lah'ýn in san la rýn gö nül le ri - ne ilkâ et ti ði bir nur ol du ðu nu söy - ler. Ýs met Özel: Bu nu Kur'ân-ý Ke - rim'den de öð ren me miz çok ko lay. Hil kat sü re ci için de di ye lim, Ýb lis di yor ki: "Ben se nin sa lih kul la rý nýn önü ne çý ka ca ðým." Al lah da ona di yor ki: "Sen ký ya me te ka dar müh let ve ril miþ ler den sin." De mek ki bi zim bil gi ko nu sun da ya pa ca ðý - mýz tef rik, onun Al lah'tan ge lip gel - me di ði ni an la mak la müm kün ola - cak. Eðer Al lah'tan gel mi yor sa, önü mü ze çý kan þey tan dýr. Ya ni bil - dik le ri mi zin kay na ðý Al lah de ðil se, ký ya me te ka dar müh let ve ril miþ olan þey ta nýn mü da ha le sin den mü te es sir olu yo ruz de mek tir. Ona bil gi bi le de mi yo rum ben, ama in - san lar onu bil gi sa ný yor lar. Bil gi doð ru dan doð ru ya Al lah'ýn ver di - ði dir. Al lah Teâlâ eðer: "Biz arý ya vah yet tik" di yor sa, in san la rýn, eþ - ref-i mahlûkat olan ki þi le rin ha ki - ka ti tef rik et me ko nu sun da ki du - ala rý na bigâne mi ka la cak? Müm - kün de ðil! Ama "ben bu nu an la - dým abi, me se le yi çöz düm" di yen adam, as lýn da kar þý sý na þey ta nýn çýk tý ðý ný fark et me yen za val lý bi ri si - dir. Ben me se le yi çöz düm, di yor. Ya ner den çö zü yor sun sen! Onun için Sün net bu iþe ya rar. (te bes süm edi yor) Tal ha Ha kan Alp: Bil gi kay na ðý bu ma na da, va hiy ola rak Hz. Pey - gam ber'e ini yor, Hz. Pey gam - ber'in di liy le de bi ze ula þý yor. R I H L E 113

Ýs met Özel: Hz. Pey gam - ber'den geç mi yor sa eðer, bil ki sa na za rar ve re cek bir yer den ge li yor dur. Tal ha Ha kan Alp: Pe ki, ge nel de es ki fel se fe yi, Yu - nan fel se fe si ni vs. bi zim ba zý ki tap lar da da ol du ðu gi bi Pey gam ber le re bað la - ma gay re ti var dýr. Me se la ba zý an tik çað fi lo zof la rý - nýn Mý sýr'da, Ben-i Ýs ra il pey gam ber le ri nin ta le be - le ri elin de ye tiþ ti ði söy le - nir. O hik me tin de bir þe - kil de Pey gam ber lik kan di - liy le ir ti bat lan dý rýl ma sý ça - ba sý var dýr. Aca ba bu ça - ba, ko nuþ tu ðu muz mev zu ile ala ka lý bir þey mi? Ýs met Özel: Þim di bir ke re bu ra da ula þa ma ya ca ðý mýz bir alan var. Oku du ðum Ýn gi liz ce bir ki tap - ta, Pla ton'un, Kur'ân-ý Ke rim de zik re dil me yen Ye rem ya Pey gam - be rin ta le be si ol du ðu ya zý lýy dý. Mý - sýr'a git ti ðin de onun la gö rüþ müþ. Doð ru dur, yan lýþ týr onu bil mem. Ama þu nu bi li yo rum. Ne yi bi li yo - rum? Ký zýl de ri li kut sal me tin le rin de tu fan dan bah se di lir. Þim di bun lar ora ya Be ring bo ða zýn dan mý geç ti - ler, yok sa ku zey de ku tup lar o za - man sý cak tý, or da in san lar aþa ðý mý in di ler, yok sa At las ok ya nu su nun ol du ðu yer de At lan tis ký ta sý ger - çek ten var mýy dý? Bun la rý bi zim bil me miz müm kün de ðil. Ama bil - di ði miz bir þey var, Kur'ân'dan öð - ren di ði miz. O da Ýs lam, Âdem aley his se lam'dan be ri de vam edi - yor. Onun için ba kýn, bi zim Da - ru'l-ýs lam ký la rak va tan laþ týr dý ðý mýz top rak lar, Âdem aley his se lam'dan be ri ge len Ýs lam'ýn iz le ri ni üze rin de ba rýn dý ran top rak lar dý. O yüz den teb li ðe mu ha tap ol duk la rý za man ta ný dýk bir þey le kar þý laþ tý lar. An la - ta bi li yor mu yum? Ama ney di ii, ne ol du uu? O Hi - ti to log la rýn bil dik le ri, bi lin me si ge - re ke nin ne ka da rý? Þim di Ký zýl de ri - li me tin le rin de tu fan ge çi yor sa, Nuh'un ge mi si Cudî da ðýn da mý, Að rý da ðýn da mý? Ko mik ge li yor de ðil mi? Bi zim, ken di ça pý mý za gö re böy le bir hikâyey le uð raþ mak ho þu mu za gi di yor. Ne re den bi le - ce ðiz, ne ol muþ, ne bit miþ? Bil me - miz müm kün de ðil! Biz þim di þu an da, mi ladî 2008 yý lýn da, þu an - da olan þey le rin ne ka da rý ný bi li yo - ruz. Bi ze de se ler ki þa hit ol du ðun þey le ri yaz. Ya za rýz da, yer yü zün - de bi zim yaz dýk la rý mýz dan ne ka - dar fay da la ný lýr? Mu ham med Ay de mir: Ýs met Özel'in -özel lik le Kýrk Ha dis ki ta - býn da- yaz mýþ ol duk la rý okun du - ðun da, üm met âlim le ri nin, Sün - net'le il gi li ko ru muþ ol duk la rý sý nýr - lar ve gös ter dik le ri has sa si yet açýk - ça gö rü lü yor. Ör ne ðin âlim le ri mi - zin "es-sün ne tü kâdý ye tun ale'l- Kitâb " di ye ifa de edi len ve "Sün net Kur'ân'a hâkim dir, ya ni onun hü - küm le ri ni be lir gin leþ ti rir, so mut laþ tý rýr" an la mýy la var lý ðý na bu lan du ruþ la rý ný Ýs met Özel'de gö re bi li yo - ruz. Özel lik le de ke li me-i þa ha det le il gi li açýk la ma - lar da. Si zi deh þe te dü þür - dü ðü nü söy le di ði niz o sö - zün sa hip le ri ve ben zer le - ri nin te mel aç ma zý ben ce, si zin de atýf ta bu lun du ðu - nuz "haþ ye ti" yi tir miþ ol - mak. Me tot ola rak ki mi ta kip et tik le ri ise bel li Gâvur olan la rýn ne yap - ma ya ça lýþ tý ðý da ma lum. Yi ti ri len bu va sýf la il gi li bir þey ler söy le ye cek olur sa - nýz, ne ler söy le ye bi lir si niz? Ýs met Özel: Biz Müs lü ma nýz el - ham du lil lah ve Ýh las sûre si bi zim için çok mü him, de ðil mi? Ký sa bir sûre dir, ama çok önem li dir. Halk ara sýn da da "üç kul hu vel lah bir el ham" der ler. Ýh las ya ni in san - lar Müs lü man ol ma la rý se be biy le bir fe rah lýk, bir yük se liþ ya þý yor lar mý ya þa mý yor lar mý? Yok sa ner - dey se ma sa nýn al tý na gi re cek gi bi mi his se di yor lar ken di le ri ni? Sün - net'e ba kýþ bu nun la ala ka lý bir þey. Adam "kim olu yor, gâvur bu bir ke re!" de me dik ten son ra ben onun Müs lü man lý ðý ný na sýl cid di - ye alý rým? An la ta bi li yor mu yum? Türk hal ký ne di yor: "Gâvu run ak - lý ol sa Müs lü man olur du" de mi - yor mu?! Fa tih Ka ya: Ka ra ca oð lan da: "Akýl - la rý yok tur, küf re uyar lar" di yor. Tal ha Ha kan Alp: Bu hu sus, Ehl-i Sün net'in Ma tu ri di aki de si ni alt - mýþ mad de ha lin de açýk la yan es- Se va du'l-azam'da da ge çi yor. R I H L E 114

Bun dan bin yýl, hat ta da ha uzun bir sü re ön ce ya zýl mýþ bu ki tap ta yer alan mad de ler den bi ri de "Kâfir le rin ak lý, Pey gam ber le rin ve mü min le rin ak lý na denk ola - maz" þek lin de dir. Ýs met Özel: Ta bi, ta bi, ya ni bir ke - re bu, te red dü de ma hal olan bir þey de ðil ve lü zum suz bir çar pýt - ma ya yer ver me me li yiz. Ama bir þe yi bil me li yiz. Ba ký nýz biz bu top - rak la rý va tan ha li ne ge ti rir ken, Da - ru'l-ýs lam ký lar ken, Ya hu di le re ve Hý ris ti yan la ra din da yat týk. De dik ki siz otu run otur du ðu nuz yer de. Siz Mu sa aley his se lam'ýn üm me ti - si niz. Siz de otu run otur du ðu nuz yer de, siz de Ýsa aley his se lam'ýn üm me ti si niz. Bu ne Hý ris ti yan iti - ka dýn da, ne de Ya hu di iti ka dýn da böy le de ðil. Biz da yat týk on la ra, böy le ka bul ede cek sin, böy le ola - cak sýn de dik. On lar da ha yat hak - ký adý na bu nu "yer" gö rün dü ler ve her fýr sat ta bu nun acý sý ný çý kar ma - ya ça lýþ tý lar ve bun la rýn ara sýn dan ih ti da et miþ gi bi gö rü nen ler de bir - çok þe yi if sat et ti ler. Ya ni bu gün in san la rýn Ýs lam'ýn as lý na mu ga yir be yan la rý þa þýr tý cý gel me me li. Çün - kü za ten bun lar, bir he sa býn hâsý - la sý. Fa tih Ka ya: Pe ki bu, di nin dö nü - þü mü ya hut din de re form çað rý la - rý nýn özel lik le aka de mik bir züm re; ay rý ca, din iþ le rin de yet ki li ký lýn mýþ bir ke sim ta ra fýn dan ge li yor ol ma - sý ný ma ni dar mý ka bul et mek la - zým? Ýs met Özel: Ma ni dar de ðil, be la lý ka bul et mek la zým. Bu çok cid di bir þey, bu bir ku sur fa lan de ðil, bu nun çok üs tün de bir þey. Ör ne - ðin se ne ler den be ri, bel ki yir mi se - ne yi aþan bir za man dan bu ya na Kut lu Do ðum Haf ta sý gi bi ken di si - ne sý fat bu la ma ya ca ðým bir þey ya pý lý yor. Bu nun sa vu nu lur hiç bir ta ra fý yok! Onun için bun la rýn hem cid di ye alýn ma sý müm kün de ðil, hem de te kin ka bul edil me si müm kün de ðil. O yüz den, bi ri le ri - nin iþi ne gel di ði için yü rü yor bir þey ler. On lar ken di ara la rýn da hal - let sin ler. Be nim yan dý ðým hu sus bi ri le ri nin yet ki ve im ti yaz la rý de ðil, be nim yan dý ðým hu sus Tür ki ye'de Müs - lü man lý ðý ný bir ka zanç bi len in - san la rýn bigâne li ði ve dan ga lak lý - ðý dýr. Be ni ra hat sýz eden bu dur. Ad nan Men de res'in bir sö zü, si ya - set ala nýn da yan lýþ yo rum la nýr, her hal de 46-50 ara sýn da bir dö - nem de söy len miþ ol sa ge rek ve he pi ni zin bil di ði bir söz: "O za - man biz de sîne-i mil le te dö ne riz." Þim di in san lar bu nu, se çim olur, biz de mil let le be ra ber ha re ket ede riz, þek lin de yo rum lu yor lar. Ha yýr! O sö zün an la mý þu: O za - man biz ara dan çe ki li riz, ya ni biz ken di mi zi mil le tin si ne sin de sa - yar, si zi mil let le baþ ba þa bý ra ký rýz; o za man siz he sa bý ný zý mil le te ve - re cek si niz, de mek. Ya ni bu, mil le - tin he sap so ra cak po zis yon da ol - du ðu nun ka bu lüy le ala ka lý bir þey dir. Bu nu bu la fa mu ha tap olan lar da ra hat sýz edi ci bul du lar. O za man "biz sîne-i mil le te dö ne - riz" de mek, "siz mil le te he sap ver - mek zo run da ka lýr sý nýz" de mek ti. Þim di böy le bir mil le tin var olup ol ma dý ðý bir me se le. Os man lý ida re si, Tan zi mat'tan son ra bi le din ile mu ahe ze edi le bi - len bir ida rey di. Ya ni Os man lý ida - re si Tan zi mat son ra sýn da bi le ha - re ket le ri nin din le uyuþ ma dý ðý yer - de ken di ni sa vu na ma yan bir du - rum day dý. Cum hu ri yet ida re si bu za ru re ti, bu mec bu ri ye ti, bu ký sýt lý - lý ðý kal dýr dý. Ama ge ne de bu bir ma nev ray la el de edil miþ bir þey - dir. Sa ra ha ten ve bi le bi le ya da gös te re gös te re ya pýl mýþ bir þey de ðil dir. Ya ni biz, cum hu ri ye tin ila nýy la be ra ber sal ta na týn ve hi la - fe tin et ki si nin yok edil di ði ni bi li yo - ruz, fa kat kul la ný lan ifa de yan lýþ týr. Tür ki ye'de ne sal ta nat kal dý rýl mýþ - týr, ne hi la fet kal dý rýl mýþ týr. Her iki - si nin de yet ki le ri Tür ki ye Bü yük Mil let Mec li si'ne dev re dil miþ tir. Ya ni hiç bir za man Tür ki ye'de iþ - ler, Ýs lam mu ha le fe ti nin ke li me le re dö kül dü ðü þe kil de ce re yan et me - miþ tir. Ýs lam mu ha le fe ti ni ke li me - le re dö ke me miþ ler dir. O yüz den bi zim, eli miz de ki en bü yük ko zu, san ki koz de ðil miþ gi bi al gý la ma mýz ka dar gaf le te denk dü þen bir þey yok tur. Ya ni bi zim ga fil li ði miz eli miz de ki koz - dan ha ber siz olu þu muz. Tür ki - ye'de Ýs lam'a olan mu ha le fet ke li - me le re dö kü le me miþ tir. Hiç kim - se nin gü cü bu na yet me miþ tir. An - cak kay dýr mýþ lar, eð miþ ler, bük - müþ ler fa lan fi lan. O yüz den bi - zim Müs lü man ol mak tan bir go - cun ma mýz ol ma ma lý. "Sen Þe ri at Dev le ti mi is ti yor sun" di ye sor - duk la rý za man ba na, be nim "sen ne is ti yor sun" di ye so ra bil mem la zým. Ben ce va bý mý ve ri rim, ön - ce sen ne is te di ði ni söy le. Sen ba - na "Þe ri at Dev le ti is ti yor mu sun" di ye so ra cak çap ta mý sýn? Sen kim sin, sen ne is ti yor sun? Ya ni de di ðim gi bi, Tür ki ye'de bir ta kým iþ le ri ka rýþ tý ran in san lar kar þý sýn da "ya ne den bun lar bu nu ya pý - yor?" de mek ye ri ne eðer mil let, ken di hay si ye ti ni çið net me mek gi bi bir tav rý be nim se se kor ka cak hiç bir þey yok. Ama bu nu bir de "bak bu he rif ler ne her ze ler yi yor - lar" þek li ne dö nüþ tü rür sek, o za - man on lar ka za nýr. R I H L E 115

Tal ha Ha kan Alp: Þim di, Tür ki - ye'de ge rek ik ti dar ge rek se elit ke - sim, Ýs lam'a mu ha le fe ti açýk ça ke - li me le re dö ke me di, dö ke mez de, bu gün de böy le dir. Ama þim di þöy le bir þey var. Ýs lam'a mu ha le - fet den di ði ve ya bu ko nu ele alýn - dý ðý za man, Ýs lam'ý da ar týk bir yo - rum ha li ne ge tir dik le ri için han gi Ýs lam di ye bir þey çý ký yor kar þý mý - za. Ör ne ðin Di ya net'in en son, "flört zi na dýr" açýk la ma sý gün de me düþ tü. Son ra bir kaç TV prog ram - cý sý bu na iti raz et ti, bi ri le ri aleyh te bir þey ler söy le di. Bu nun üze ri ne Di ya net bu nu yu mu þat tý, zi na de - ðil dir vs. de di. Bu ra da da gör dü - ðü müz gi bi Ýs lam'a mu ha lif olan þey ler, yi ne Tür ki ye'de Ýs lam'ýn "resmî mü mes sil le ri" olan çev re ler ta ra fýn dan "ha yýr, bu Ýs lam'a mu - ha lif de ðil dir" nok ta sý na ge ti ri le bi - li yor. Bel ki es ki den da ha gü ven li bir alan için dey dik, ba zý þey ler açýk ça Ýs lam'a mu ha le fet ola rak ka bul edi li yor du. Ama bu gün Ýs - lam'a mu ha le fet ola rak ka bul edil - mi yor. Çün kü "bu bir yo rum dur" de ni li yor. Ýs lam'ýn mo der ni zas yo - nu ile bir lik te böy le bir gü ven lik ala ný da or ta dan kalk mýþ olu yor. Ol mu yor mu da ha doð ru su? Ýs met Özel: Þim di bu iþin her ke si il - gi len di ren kýs mý, bi zim sa lih bir ha - yat di ye bir þey den ha ber dar olup ol ma ma mýz la ala ka lý. Ýti barî bir ih - las söz ko nu su ola bi lir mi? Ya hut ih las iti barî ola bi lir mi? Bu san ki ka bul edil miþ gi bi. "Bak gör dün mü, sa kal lý adam, iþ te ila hi yat fa - kül te si pro fe sö rü, bil mem ne, fa lan fi lan de di" do la yý sýy la fa lan fi lan Bu ül ke na sýl bir ül ke? Pa di þa hýn atý nýn diz gin le ri ni tu tup yü zü ne "gâvur pa di þah" di ye ba ðý rý lan bir ül ke bu ra sý. Ya ni iþ le ri, in san la rýn ken di ahi ret le ri ni fe da edip et me - Bu ül ke na sýl bir ül ke? Pa di þa hýn atý nýn diz gin le ri ni tu tup yü zü ne "gâvur pa di þah" di ye ba ðý rý lan bir ül ke bu ra sý. Ya ni iþ le ri, in san la rýn ken di ahi ret le ri ni fe da edip et me dik le ri nok ta sýn da de ðer len dir me - miz la zým. dik le ri nok ta sýn da de ðer len dir me - miz la zým. Ýn san lar "siz ne ha li niz var sa gö rün, ben bu nu yap mam" de yip bir ke na ra çe kil mi yor lar de - ðil mi? Bir yer den on lar da bir þey - le re bu laþ ma ya ça lý þý yor lar. Mu ham med Ay de mir: Þim di ma - dem söz mil le te gel di. Si zin "Gü - nü bir lik çý kar la rý mý zý göz önü ne ala rak yap tý ðý mýz de ðer len dir me - ler bi zi Müs lü man lýk ala ný dý þý na sü rük ler" cüm le ni zi de yu ka rý da ki açýk la ma la rý ný za ek le dik ten son ra, yi ne ki ta bý nýz da " Ger çi âlim ler pey gam ber le rin va ris le ri dir, di ye bi li yo ruz; ama Ýs la mi yet'te Müs lü - man olan bü tün top lum un sur la rý - na Ýs lam kar þý sýn da du yu la bi le cek has sa si ye tin yü küm lü lü ðü ge ti ril - miþ tir" di yor su nuz. Yi ne mil le tin he lal ve ha ram bi lin ciy le oy na ma - ya ça lý þan ve si zin de pek iti nay la vur gu da bu lun du ðu nuz o ke sim kar þý sýn da bu mil le tin üze ri ne dü - þen ne dir. Bu mil le tin, bu ta výr kar þý sýn da ki tav rý ne ol ma lý dýr? Ýs met Özel: Biz Müs lü man lar, tak - vi mi mi zi ne ile baþ la tý rýz? Hic ret le! Hic re tin ma na sý ne dir? Is tý lahî ola - rak hic ret ten ne kas te di yo ruz? Me - se la biz Ru me li'den, Kaf kas ya'dan bu ra ya ge çen le re de mu ha cir di - yo ruz, ama mu ha cir de di ði miz za - man ne yi kas te di yo ruz. Hat ta bu an lam da Ha be þis tan'a hic ret eden - le re de mu ha cir de mi yo ruz. Ya ni ýs tý lahî an lam da bu böy le de ðil. En sar ve Mu ha cir iliþ ki si için de mu ha cir, Mek ke'den Me di ne'ye göç et miþ olan dýr. Bi zim tak vi mi - miz bu ra da baþ lar. Eðer Mek ke'nin fet hi aký bet de ðil se, o ya pý lan hic - ret de ðil dir. Ya ni hic re tin hic ret ol - ma sý için Mek ke'nin fet hi ni gö ze ten bir ha re ke tin yü rü tü lü yor ol ma sý ge re kir. Çün kü kâfir ler bi zi ne Mek ke'de ya þat tý lar, ne de Me di - ne'ye hic re ti mi ze göz yum du lar. Bu iþ böy le bir þey dir. Bu nu an la - ma dan, va zi ye ti ida re et mek ile hiç bir þey te bey yün et mez. Onun için ken di mi zi izah et me miz, ken - di mi zi vaz' et me miz ge re ki yor. Mev cu di ye ti mi zi izah ede ce ðiz. Biz ni çin Müs lü ma nýz, ya ni biz Ya hu di de ði liz, biz Hý ris ti yan de ði liz, biz put pe rest de ði liz, biz Bu dist de ði - liz. Biz Müs lü ma nýz! Biz tak vi mi ni hic ret le baþ lat mýþ bir mil le tiz! Ya ni biz, en zor du ru mu nu ik bal ha li ne ge tir miþ bir mil le tiz. Biz en kö tü þart la rý mý zý za fer bay ra ðý ola rak yük selt miþ olan bir mil le tiz. "Ýda re ede lim iþ te, þu ra dan kre di ge le cek, fa lan fi lan " ol maz, böy le bir þey ola maz, bu Müs lü man lýk de ðil. Müs lü man lýk "ben sa na gös te ri - rim" de mek tir. Mu ham med Ay de mir: Bu so ru yu sor ma mým se be bi, ki ta bý ný zýn baþ - ka bir ye rin de ge çen þu ifa de le ri - niz di. "Ne re de Ýs lamî has sa si yet top lu mun ile ri ge len le ri ta ra fýn dan sav sak lan mýþ sa, ora da top lu mun ile ri ge len le ri dý þýn da ka lan lar Ýs - lamî has sa si ye te sa hip çýk mýþ lar. Ne re de halk yý ðýn la rý, bü yük ka la - ba lýk lar, þu ve ya bu se bep le yoz - laþ ma ya, çö zül me ye, bo zul ma ya R I H L E 116

ve is ten me yen iliþ ki le rin için de bu lun ma ya baþ la mýþ lar sa ora da is ter is te mez Ýs lamî has sa si yet le ri ko rur du ru ma ge len bir seç kin züm re baþ gös ter miþ tir." Þim di bu de ðer len dir me niz ýþý ðýn da Tür ki ye top lu mu nu bir tah li le ta bi tu ta cak olur sak, ne ler söy le ye bi lir si niz? Ýs met Özel: Þim di bu, vu ku bul du - ðu za man gör dü ðü müz bir þey. Ya ni oto ma tik ola rak na sýl ol sa vu ku bu lur di ye dü þü nü le cek bir þey de ðil. Geç mi þe bak tý ðý mýz za - man bu nu böy le gö rü yo ruz. Ner - de yük sek ta ba ka su ko yu ver diy se aþa ðý sý iþi sý ký tut muþ, ner de aþa ðý - sý de je ne re ol duy sa yük sek ta ba ka elin de kam çýy la mil le ti yo la ge tir - miþ tir. Bu böy le ol muþ ama hep böy le ola cak di ye bir þey yok. Tal ha Ha kan Alp: Ýki ke sim bir den su ko yu ve re bi lir de. Ýs met Özel: Evet Ama böy le ol - muþ ol ma sý, iki sin den bi ri nin ken - di ni izah edip, ken di ni vaz' et me si ha lin de ye ri ni bu la bi le ce ði ni gös - te rir bi ze. Ya ni bu nun ga ran ti si dir. Onun için bi zim Ýs tik lal Mar þý mýz "kork ma" di ye baþ lar. Bi li yor sun ki bu, Resûl-i Ek rem'in Sevr ma ða ra - sýn da Ebû Be kir'e söy le di ði dir. Bun lar te sa düf fa lan de ðil. Bi zim Ýs tik lal Mar þý mýz "kork ma" di ye baþ lar, biz de hic ret sý ra sýn da Resûlul lah'ýn að zýn dan "kork ma"yý duy mu þuz dur. Do la yý sýy la öy le sos yo lo jik, an tro po lo jik izah lar la bir ay dýn lýk el de ede me yiz. Nur kal bi miz den do ðar. Bu nun da ede bi ya tý ya pýl maz. Do ðar do ðar, doð maz doð maz! Mu ham med Ay de mir: Ma dem Ýs - tik lal Mar þý anýl dý, þu nu so ra yým. Ki ta bý nýz da: "Te cel li ye ba kýn ki ta - ri hin bi zi ge tir di ði nok ta, þa ir le re düþ man olan kim se ler le ha dis le re düþ man olan kim se le rin ay ný kim - se ler ol du ðu nok ta sý dýr" di yor su - nuz. Bu nu bi raz aça bi lir mi yiz? Ýs met Özel: Þi ir Oku ma Ký la vu - zu'nda Pab lo Pi cas so'nun bir sö zü - nü nak let miþ tim. Pi cas so di yor ki "Sa nat ha ki kat de ðil dir, sa nat bi ze ha ki ka ti öð re ten bir ya lan dýr." Ger çek ten de sa nat, sun'îdir, ne ti - ce iti ba riy le. Bi zim Müs lü man ola - rak da Türk ola rak da geç mi þi miz - de þi ir le ha ki kat ara sýn da sü rek li bir ge çiþ me ala ný doð muþ tur. Biz bir millî var lýk edin me mi zi ay ný za - man da þi ir söy le ye bi len mil let olu - þu mu za borç lu yuz. Di van ede bi - ya tý sü re ci için de, di van þa ir le ri nin bir kýs mý nýn Arap ça, Fars ça di van - la rý da var. Ya ni ada mýn hem Arap ça, hem Fars ça hem Türk çe di va ný var. Biz on la rýn üret ken, ve rim li, iþe ya rar kýs mý ný Türk çe di van la rýn dan te min et tik. Arap ça, Fars ça di van la rýn dan de ðil. Þim di Sün net-i Se niy ye bu mil le - tin ha ya týn da çok bü yük bir yön ta yin edi ci, is ti ka met ta yin edi ci bir þey ol muþ tur. Ýn san lar çok böy le fýkhî do na ným la de ðil, ama ken di - le ri ni Resûlul lah'ýn üm me ti say - mak tan te min et tik le ri bir has sa si - yet le, bir çe kin gen lik le ya þa dý lar. O yüz den Os man lý im pa ra tor lu ðu - nun ha ya tý bo yun ca Müs lü man lar, gay ri müs lim le re hiç bir za man gýp - ta ede rek bak ma dý lar. On lar da ha mü ref feh, da ha hü ner li, fa lan fi lan ol duk la rý za man bi le. Her za man Müs lü man lar da yük sek bir va kar var dý. Bu va ka rýn da ya na ðý bü yük öl çü de þi ir dir. Tür kü ne di yor: "Ka - le nin bur cu mu yam, dil bil mez Gür cü mü yem." Bu nu söy le yen as lýn da Er me ni, ken di di li ni kay - bet miþ, an cak Türk çe ke lam ede - bi len, onu da an cak o ka dar ede - bi len Ama yi ne de bu nun la övü nü yor. Dil bil mez Gür cü de ði - lim ben di yor. Böy le bir þey ol - muþ. Þi ir le Sün net ara sýn da bir ko re las - yon ger çek ten ol muþ. Ýn san lar bu top rak lar üze rin de al ný açýk ya þa - ma nýn, Müs lü man ol mak la çok yan ya na ol du ðu nu bi le rek ya þa - mýþ lar ve Müs lü man lýk la rý nýn ifa - de si nin de o ke la ma ula þa bil mek ol du ðu nu da an la mýþ lar. Öbü rü iþ - te bu nu ya pa mý yor. O yüz den son asýr da bi zim na at ya zan Er me ni le - ri miz de var dýr. Çün kü bu iþ böy le olu yor. Mü zik ala nýn dan ör nek ver mek da ha ko lay. Son za man - lar da cd'ler çý ka rý yor lar. Er me ni bes tekârlar, Rum bes tekârlar, Ya - hu di bes tekârlar di ye. Þim di bun - lar, ta mam ba zý la rý Rum, ba zý la rý Er me ni, ba zý la rý Ya hu di, ama ne mü zi ði yap tý lar, Türk mü zi ði yap tý - lar. Ya ni bir Türk ifa de imkâný ný kul la ný yor lar. Bu nun Sün net le ne ala ka sý var di - ye cek sin, ama iþ te bu ra da bir ye - rin den Resûlul lah'ýn üm me ti ol - ma ya bu laþ ma nýn imkânla rý na ta - lip ler. Ta bi ki din le ri ni terk et mi - yor lar, ama adam dan sa yýl ma nýn ne ol du ðu nu iti raf edi yor lar. Böy le bir þey bil has sa, de di ðim gi - bi di van þii rin de or ta ya çýk tý, Tan - zi mat son ra sýn da ki þi ir de de di van þi iri ge ri de bý ra kýl dýk tan son ra, hâlâ "Türk di lin de kýy me ti ha iz söz na sýl söy le ne bi lir" so ru su nun ce - va bý olan bir ede bi yat yü rü ye bil di. Türk di lin de kýy me ti ha iz söz söy - le mek, Müs lü man ol ma dan müm - kün ol ma yan bir þey dir. Ama bu - nu, bu ge liþ me sü re ci so na er dik - ten son ra an la ya bil dik. Ya ni biz top lum ola rak di li mi zi de di ni mi ze borç lu ol du ðu mu zu hâlâ an la ya - bil miþ de ði liz. O yüz den bun lar ar - týk gü nü müz de in san la rýn, mil let ol ma me se le si ni ne ka dar cid di ye R I H L E 117

al dýk la rýy la bir hal yo lu na gi re cek. Gi re cek ya da gir me ye cek. Ýn san - la ra bir þey le ri ka bul et ti re mez sin. Ýn san lar ken di le ri onu be nim se - dik le ri za man ma na lan dý ra bi lir ler. Þu nu hiç bir za man unut ma ya lým: Ýs lam þi fa dýr. Böy le ol du ðu nu bil - me mek için þi fa ya muh taç ol du ðu - nu bil me mek la zým dýr. Ýn san eðer, þikâye tin den ha ber dar de ðil se, o þikâye ti ni gi de re cek olan þey den na sýl ha ber dar ola bi lir. Adam bil - mi yor, nok sa nýn dan ha ber siz. "Ki - þi nok sa ný ný bil mek gi bi ir fan ol - maz" di ye bir þi iri miz de var de ðil mi? Mu ham med Ay de mir: Hz. Pey - gam ber (s.a.v)'in bir ha di sin de "Ken di siy le Al lah'ýn rý za sý ara na - cak bir il mi, dün ya lýk bir mak sat için öð re nen" kim se hak kýn da bir - ta kým uya rý lar var. Þim di ilim den sa na ta dö nük bir ký yas la ma ya pa - rak ve si zin Þu ara su re sin de ge çen þa ir ler le il gi li üç is tis na du ru ma atýf ta bu lun du ðu nuz, ay rý ca þer hi - ni yap mýþ ol du ðu nuz bir ha dis te ge çen þa ir Le bid'in "Al lah'tan gay - rý her þey ba týl dýr" çiz gi si ni ve þi ir "ah lakî ku ral lar be lir le mez" cüm le - niz le ifa de si ni bu lan tes pit le ri ni zi ve du yar lý lý ðý ný zý gö zar dý et me den þu nu so ra yým: Tür ki ye'de þi iri kut - sa yan ve bu ko nu da hay li ce abar - tý ya ka çan bir Müs lü man çev re var ve de bu nu Müs lü man lý ðýn ön ce - lik li va zi fe le ri ni çok ge ri de bý rak - mak pa ha sý na ya pý yor lar. Bu nu di le ge ti rir ken Çe ne baz lýk ki ta býn - da, ar týk bi zim Na zým'ý ate ist, Akif'i þe ri at çý bir þa ir ola rak gör me dü ze - yin den çýk mýþ ol ma mýz la zým tes - bit le ri ni zi ýs ka la ma dý ðý mý da be lir - te yim. Þim di þi ir üze rin den bu gi - di þat ne re ye de sem? Ýs met Özel: Ya ni bir þi ir fe ti þiz mi var di yor sun. Ben de bu na mu ka - bil, fe tiþ ko nu su olan þe yin ger çek - ten þi ir olup ol ma dý ðý ný me rak edi - yo rum. Eðer in san lar, Türk çe nin kay bol ma ya yüz tut muþ dil ler den bi ri ol du ðu nu ka bul edi le bi lir hü - küm ler ara sýn da sa yýp da ge ne de þi ir le meþ gul olu yor lar sa o in san la - rýn þi ir le meþ gul ol duk la rý ný ifa de et mek müm kün mü dür? Bu or ta - lýk ta can baz lýk ya pan lar (can baz lýk da de ðil, keþ ke can baz ol sa. Çün - kü can baz gü zel bir ke li me dir. At can ba zý, ko yun can ba zý bir de tel can ba zý bi li riz. Bun lar can la oy na - yan in san lar de mek tir. On lar bu nu yap mý yor lar. Pa ul Cézan ne adýn - da ki Fran sýz res sam der ki: "Her fýr ça dar be sin de ha ya tý mý ris ke atý - yo rum." Þim di bu adam res sam, an la ta bi li yor mu yum?) Ýþ te bun lar Tür ki ye'de þi iri ne ka - dar teb cil eder se et sin, ha yat la, bir lik te ya þa dý ðý in san lar la mü na - se be ti mar ji na li ze ol muþ þe yi bi ze þi ir di ye yut tur ma sýn lar. Ya ni sen, sev gi li ne bi le söy le ye me ye ce ðin laf la rý þi ir di ye ki me ka zýk lý yor sun. Böy le þey ol maz. Mu ham med Ay de mir: Ama bi zim kar þý mý za týr nak için de "Müs lü man kim li ðiy le" çý kýp da þi iri, Ýs lam'ýn önü mü ze koy du ðu ha ya týn ile ri - sin de bir dü ze ye ta þý yýp, bu ha ya tý çok ge ri le re atan in san la rýn ko nu - mun dan bah se di yo ruz. Bu nok ta - da þi ir ve Müs lü man la rýn ko nu - mun dan bah se de cek olur sak. Ýs met Özel: Þim di biz, Müs lü man - lar havf ve re ca ara sýn da ol ma lý dýr di yo ruz, de ðil mi? Ýn san lar as lýn da ne den ümit edi yor lar, ne den kor - ku yor lar sa onu rab edin miþ ler dir. Eðer adam, ki tap la rý nýn Av ru - pa'da, Ame ri ka'da neþ ro lun ma sý - nýn ken di si için bir kur tu luþ; fi lan - ca va kýf tan, fi lan ca or ga ni zas yon - dan ma dal ya al ma nýn ken di si için yük se liþ ol du ðu nu dü þü ne rek bir þey ler ya zý yor sa, iþin öbür kýs mý ný hiç ko nuþ ma ya lým. Tür ki ye'de bi - zim bir þan sý mýz ol du sa nat ba ký - mýn dan. Ne dev let ne de mil let sa - nat çý la rý ip le me di. Böy le ce sa nat - çý lar, ha ki ka ten yap týk la rý þe yin de ðer le ri içi ne hap sol du lar ve bu - ra dan da iyi þey ler çýk tý. Ama þim - di bü tün dün ya da her þey pa zar la - na bi lir, pi ya sa mal ze me si ha li ne ge ti ri le bi lir ol duk tan son ra böy le uy du ruk iþ ler çý ký yor or ta ya. Me se - la bi ri si, di nen ne yin ge çer li olup ol ma dý ðý ný dev let bü yük le ri ve ge - ne ral le ri miz bi lir di yor, de ðil mi? Þim di bu ra da bu laf lar edil dik ten son ra, þi ir-mi ir bun la rý boþ ver. Ya - ni on lar da o bap ta iþ ler ya pý yor. Ki min ta ra fýn dan tal tif edil me yi, ki min ký na ma sýn dan ka çýn ma yý dü þü nü yor ona ba ka lým. Mu ham med Ay de mir: Bu nu þu cüm le le ri niz do la yý mýn da di le ge - tir mek is te miþ tim. Ýz ni niz olur sa oku ya yým ve baþ ka bir so ru ya ge - çe yim: "As lýn da Müs lü man ola rak bi ze ha dis-i þe rif le ri sa de ce oku - ma nýn ye ter li ol ma sý la zým. Her kes ihlâsý nis pe tin de an la sýn. 40 ha dis ve si le siy le iþa ret et ti ði miz hu sus lar iti ba riy le biz in þal lah had di aþ mý - yo ruz dur." Ýþ te yu ka rý da ki so ru ma se bep olan buy du, ya ni had di aþýp aþ ma mak nok ta sýn da ki en di þe. De vam edi yo rum: "Bir þe yin na sýl an la þý la bi le ce ði ko nu sun da bir ça - ba gös ter me yi ter cih et tik. Bu zor bir þey. Ha dis üze ri ne ko nuþ mak, ol duk ça zor" di yor su nuz. So ra lým ho cam, aca ba ne den zor? Ýs met Özel: Þim di bu, mü te ka bi li - yet me se le si, ya ni in san lar Ýs lamî en di þe le ri ni is pat ile ha ya ta ge çi - re mez ler. Ýs lamî en di þe le rin var sa var dýr. Bu nu bir þe kil de is pat et ti - ðin za man or ta ya ri ya çý kar. R I H L E 118

Dolayýsýyla sen hadislerden bahsederek riyakâr bir tip olursun. Onun için bundan daha zor bir þey yok. Bu öyle bir þey ki Sünnet'e uymanýn ayný zamanda hakikate intibak etmenin bir þekli olduðunu, biçimden ayýrarak gösteremeyeceðine göre, insanlara birtakým perdeleri aralama kolaylýðý saðlayabilirsin. Bu da ancak senin yaþadýðýn zorluklarýn, vaki olduðunu ve bu zorluklarla baþkalarýnýn baþ etmesinin senin tecrübenden yararlanmasý aracýlýðý ile olabileceðini gösterebilirsin. En fazla bunu yapabilirsin. Yani kendini bir mevkide sayýp, þu þöyledir, bu böyledir, þu kadar zencefil, bu kadar kimyon diyerek insanlara bir tarif getiremezsin. Onun için iþte "inþaallah" dersin, haddi aþmayarak, "bakýn ben bu sýkýntýyý böyle atlattým, bu yol iþe yarýyor" diyebilirsin. Bizim Hýristiyanlardan ve Yahudilerden farkýmýz, onlarýn uzlaþma alaný üreterek dinlerini yaþatmalarý, bizim ise Kýrk Hadis kitabý yazmam ve insanlarý bu bakýmdan "vay canýna" dedirten bir duruma düþmem, benim bir artým deðil, Türkiye'nin bir eksisi. böyle bir þeye ihtiyaç duymadan sadece birbirimizin itikadî derinliðinden istifa ederek yaþamamýz, yaþatmamýz deðil. Mü'min mü'minin aynasýdýr. Eðer sen karþýndaki Müslümanda besleyici bir þey bulamýyorsan, sende bir bozukluk var demektir. Dolayýsýyla baþkasý yanlýþ yaptýðý zaman, senin doðru yapman mümkün deðil. Yani baþkasý kötü olduðu zaman sen iyi olamýyorsun. Hadislerden bahsetmenin zorluðu senin "ben böyle yapýyorum ama siz böyle yapmayýn" demeni imkânsýz kýlan bir þey. R I H L E 119 Kýrk Hadis kitabýnda ben, bana yakýnlýk göstermeyecek insana hiçbir þey söylemedim. Ben akýl falan vermedim. O yüzden de belki birçoklarý diyecek laf bulamadýlar. Çünkü bunu belki benim yazmamam lazýmdý. Benim Kýrk Hadis kitabý yazmam ve insanlarý bu bakýmdan "vay canýna" dedirten bir duruma düþmem, benim bir artým deðil, Türkiye'nin bir eksisi. Çünkü bunlarýn, rahatlýkla ve evleviyetle kabul edilecek þeyler olmasý gerekirdi. Hâlâ insanlarýn benim Kýrk Hadis kitabýmý okuyup "ya hakikaten bu iþin bu tarafý da varmýþ" demeleri yaþadýðýmýz son elli senenin felaketidir. Ve belki de bütün o Ýslamcý akýmlarýn bizi bir türlü istediðimiz alana sokamayýþýn bir þeyidir. Neyidir bilmiyorum ama bir þeyidir. Mesela benim daha ihtidamýn ilk yýllarýna kadar, diyelim ki yetmiþ beþ yýlýna kadar Türkiye'de bir insan beþ vakit namaz kýlmaya baþlarsa ona 'nurcu oldu' derlerdi.

Ya ni bu öbür le ri nin bir þey bil me - di ðin den di. Ama bu ra dan þu nu an lý yo ruz: De mek ki va kit na ma zý - na ria yet et mek bir eti ket ge rek ti - ri yor. Tür ki ye'de ar týk va kit na ma - zý na ria yet et me nin ma na ta þý ma - dý ðý bir ye re gel dik. Bu nu da si ya - sal Ýs lam'la te min et tik. Ya ni üni - ver si te ler de ba þör tü süy le der si ta - kip et mek mü him bir þey ol du. Fa kat üni ver si te ler de mes cit olup ol ma dý ðý unu tul du. Ýn san la rýn bu - na dik kat et me le ri la zým dý. Ýn san - lar va kit na ma zý ký lý yor lar mý kýl - mý yor lar mý? "Ya bý rak þe kil pe - rest li ði" de yi ve ri yor lar, de ðil mi? Ha di se bu. Mu ham med Ay de mir: "Ben bu kýrk ha dis di zi sin de ele al ma yý ya da et ra fýn da do lan ma yý dü þün dü - ðüm ha dis le rin hep si ni sýh hat li, ya ni sa hih de ni len ha dis ler ara - sýn dan seç me ye gay ret et tim. Bu - nu ya par ken Ýs lam mo der nist le ri kar þý sýn da ge ri le me, ne bi le yim, on la rýn bas ký la rý ný üze rim de his - set me gi bi bir duy gu ya sa hip ol - ma dý ðý mý ön ce lik le be lirt mek is ti - yo rum. Ben ce ha dis le re gü ven esas ol ma lý dýr ve hat ta bü yük Ýs - lam âlim le ri nin sa hih li ðin den cid - di þüp he ler du yu lan bir çok ha di - se is ti na den leh te Ýs lamî gö rüþ ler ge liþ tir dik le ri ni bi li yo ruz. Bun la rýn bo þu na ve yan lýþ yön len di ri ci bir ça ba ol ma dý ðý ný be lirt mek is ti yo - rum" di yor su nuz ilk ha di sin gi ri - þin de. Bi li yor su nuz Ýmam Ebû Ha ni fe, za yýf ha dis le ri re'y-i ri cal - den ön de tu tar ve bu ta výr ha dis - ler kar þý sýn da ki du yar lý lý ða en gü - zel bir ör nek tir. Yu ka rý da ki ifa de - le ri niz den ve ki ta bý nýz bo yun ca söy le di ði niz þey ler den si zin de bu du yar lý lý ðý ta þý dý ðý nýz açýk bir þe - kil de gö rü lü yor. Di ðer hu sus lar da da böy le Bu nok ta da si zi di ðer - le rin den, özel lik le de ha dis ler üze - rin de imal-i fikr et ti ði ni ve ýs la ha yö ne lik ça ba sarf et ti ði ni söy le yen in san lar dan ayý ran net bir çiz gi var. Da ha ön ce ge çen bir so ruy la ir ti bat lý ol sa da si zi böy le ký lan þey ler ne ler dir aca ba? Aca ba on - lar ne den baþ ka bir mev zi ye düþ - tü ler? Ýs met Özel: Bi li yor su nuz, in san - la rý du ala rý yön len di rir. Kur'ân-ý Ke rim: "Ýn san hay ra da þer re de dua eder" di yor. Be nim için ço - cuk lu ðum dan be ri, bu top rak lar üze rin de, sa lih bir ha yat, ye ri ne baþ ka bir þey ko na ma yan bir þey di. Bel ki bu laf la rý bil mi yor - dum, ama be nim için böy ley di ve bir þan sým ol du. Al lah'ýn lüt fu bu. Ben 1899 do ðum lu bir ba ba - nýn, 1902 do ðum lu bir ana nýn ço cu ðu yum. Do la yý sýy la ben bu top rak lar üze rin de baþ ka bir ha - ya týn vu ku bul du ðu nu ke li me ler - le de ðil, hal ile bi len bir in sa ným. Bir ge le cek ara mak be nim için hep en sýh hat li ola ný ya ka la mak an la mý na gel di. Ge le cek ara mak bir ih ti þam ara mak de ðil di be nim için. Bel ki de bu Os man lý la rýn içi ne düþ tü ðü en bü yük ku sur - dur. Ýn san lar resmî be lir le me le - rin, resmî da yat ma la rýn ca zi be si - ne ka pýl dý lar bel ki. Ben hiç bir za - man bu nu ca zip bul ma dým. Bu - dur bel ki ara da ki fark. Bu ko nu da ba zý ki tap lar yaz dým. Þu ma na da, ki tap la rým dan bi ri - nin adý "Wal do Sen Ne den Bu ra - da De ðil sin" idi. Ya ni ben de bu - na hay ret le bak tým. Be nim le, or - tak dün ya da, or tak et ki ler al týn da bu lun muþ in san la rýn na sýl olup da bu sü re ci be nim gi bi an lam - lan dýr ma dýk la rý be ni de þa þýr tan bir þey. Bu nu ben izah ede mem. Ne den in san lar böy le yap ma dý - lar? Hâlâ ay ný þe yi söy le ye bi li yo - rum. Al lah Teâlâ in san la ra zul - met mez. Ýn san lar bir bir le ri ne zul - me der ler. Hil kat te ku sur yok tur, ya ni biz, bir yer de ve bir çað da bu lun ma ba ký mýn dan her han gi bir ha ta nýn kur ba ný de ði liz. Do la - yý sýy la eðer bir ko nu da bir fark var sa o, is tek far ký dýr. O onu is te - miþ tir, öbü rü þu nu is te miþ tir. Onun için onun "o"su var dýr, bu - nun "bu"su var dýr. O yüz den ben de ba ký yo rum iþ te, ne olu yor ne bi ti yor di ye. Siz ler ben den genç in san lar sý nýz. Ben bu gün kü or - tam da ge rek ha yat stan dar dý ola - rak, ge rek ha yat for mu ola rak öbür le ri ne fark ata bi lir dim. Bu ne övü le bi le cek ne ye ri le bi le cek bir þey. Bu ta ma men ne is te di ði niz le ala ka lý. Me se la bu ko nu da ka dýn - la rýn pa yý çok bü yük. Ya ni ka dýn - la rýn Tür ki ye'de ço cuk la rý na, ko - ca la rý na han gi is tek le ri ulaþ týr dýk - la rý, ya þa dýk la rý ha ya tý çok et ki ler. Di ye bi le ce ðim bu Mu ham med Ay de mir: Bu na þu cüm le le ri ni zi de ek le ye rek son ve - re lim: "Asr-ý saa det de di ði miz za - man di li mi sa ye sin de biz ler, da ha son ra ya þa yan Müs lü man lar ne yin han gi ma na ya gel di ði, ne yin ne ye delâlet et ti ði ko nu sun da han gi olay la ra baþ vu ra ca ðý mý zý öð re ni - yo ruz." Ho cam bi zi kýr ma yýp bu ra ya (Hi - div Kas rý) gel di ði niz için çok te þek - kür ede riz. Ýs met Özel: Bir þey de ðil, ben de mem nun ol dum. R I H L E 120