TC. EGE ÜNİVERSİTESİ DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ ENDODONTİ ANABİLİM DALI DÖNER ALETLERİN KANAL TEDAVİSİNDE KULLANIMI BİTİRME TEZİ Stj. Diş Hekimi Javid JAFARZADA Danışman Öğretim Üyesi: Prof.Dr. M. Kemal ÇALIŞKAN İZMİR-2015
ÖNSÖZ Döner alerlerin kanal tedavisinde kullanımı konulu tezimde yardımlarını esirgemeyen, değerli hocam Prof. Dr. Kemal ÇALIŞKAN a, öğrenim hayatım boyunca maddi manevi destekleriyle hep arkamda olan canım aileme teşekkürlerimi sunarım. İZMİR 2015 Stj. Diş Hekimi Javid JAFARZADA
İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 2. GENEL BİLGİLER...2 2.1. KÖK KANAL PREPARASYONUNDA KULLANILAN ALETLER...2 2.1.1. Geleneksel Paslanmaz Çelik El Aletleri...2 2.1.2. Flexible Paslanmaz Çelik El Aletleri...4 2.1.3. Motorla Kullanılan Paslanmaz Çelik El Aletleri...6 2.1.4. Sonik ve Ultrasonik Sistemler...8 2.2. Nİ-Tİ EĞELER...9 2.2.1. Tarihçesi...9 2.2.2. Üretimi...12 2.2.3. Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri...12 2.2.3.1. Korozyon...12 2.2.3.2. Sterilizasyon...13 2.2.3.3. Kesme Etkinliği...14 2.2.3.4. Burulma, Bükülme ve Dönme Yorgunluğu Özellikleri...14 2.2.3.5. Yıpranmaya ve Aşınmaya Karşı Direnç...15
2.2.4. Klinik Performansları...16 2.2.4.1. Şekillendirme Zamanı...16 2.2.4.2. Eğri Kök Kanallarının Şekillendirilmesi...17 2.2.4.3. Apikalden Debris Çıkışı...18 2.2.4.4. Kök Kanallarının Temizliği ve Bakterilerin Eliminasyonu...19 2.2.4.5. Biyouyumluluğu...20 3. NİKEL-TİTANYUM ESASLI DÖNER ALETLER...21 3.1. Döner Sistemlerin Kullanımında Yapılması Gerekenler...22 3.2. Günümüzde Kullanılan Döner Sistemler...24 3.2.1. LightSpeed...24 3.2.1.1. Uygulama Yöntemi...25 3.2.2. ProFile...28 3.2.2.1. Uygulama Yöntemi...30 3.2.3. Sistem GT...31 3.2.3.1. Uygulama Yöntemi...33 3.2.4. HERO 642...35 3.2.4.1. Uygulama Yöntemi...37
3.2.5. Hero Shaper...41 3.2.5.1. Uygulama Yöntemi...42 3.2.6. ProTaper...44 3.2.6.1. Uygulama Yöntemi...47 3.2.7. K3...49 3.2.7.1. Uygulama Yöntemi...50 3.2.8. Mtwo...51 3.2.8.1. Uygulama Yöntemi...53 3.2.9. RaCe...53 3.2.10. Quantec...54 3.2.11. FlexMaster...56 4. Döner Alet Sistemleri İle Yapılış Endodontik Tedavi Sonuçlarının Değerlendirilmesi...58 4.1. Çalışma 1...58 4.2. Çalışma 2...59 4.3. Çalışma 3...60 4.4. Çalışma 4...61
5. ÖZET...63 6. KAYNAKLAR...64 7. ÖZGEÇMİŞ...72
1. GİRİŞ Endodontik tedavinin başarısı; doğru teşhis, kök kanalarının etkin bir şekilde temizlenmesi, şekillendirilmesi, dezenfeksiyonu, apikal ve koronolde sıkı bir tıkama sağlayacak biçimde doldurulmasına bağlıdır. İdeal olarak hazırlanmış bir kök kanalı, orjinal kanal eğimini değiştirmeden ve apikal forameni koruyarak, krondan apekse doğru açılandırılmış şekilde olmalıdır. Kök kanalının düz olduğu durumlarda, kanalların şekillendirilmesi daha kolay yapılabilirken, dar ve eğri kök kanallarının biomekanik preparasyonlarında zorluklarla, karşılaşılmaktadır. Bu nedenle eğri kök kanallarının paslanmaz çelik aletlerle preparasyonda sıklıkla dirsek, basamak oluşumu, kanalın düzleşmesi, çalışma boyu kaybı, perforasyonlar, apikal tıkanma veya kanalda alet kırılması gibi güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Bu sorunların bir kısmını gidermek için çeşitli preparasyon teknikleri geliştirilirken, kök kanal aletlerinin yapısında da bazı değişiklikler önerilmiştir. Kök kanal sistemini temizleme ve şekillendirme süresini kısaltmak, hasta ve hekim yorgunluğunu azaltmak için motorla kullanılan sistemler geliştirilmiştir. Son yıllarda, elle kullanım için üretilen yeni nikel- titanyum kanal aletlerinin yanı sıra, kök kanal sisteminin temizleme ve şekillendirme işlemini kolaylaştırmak, kök kanal tedavisinin kalitesini arttırmak amacıyla, redüksiyonlu endodontik angldruvalarla birlikte kullanılan yeni nikel-titanyum döner aletler kullanıma sunulmuştur(1,2,3). Tezimin amacı döner alet sistemleriyle endodontik tedavi görmüş dişlerin klinik başarısı hakkında literatür işığı altında bilgi vermektir.
2. GENEL BİLGİLER 2.1. KÖK KANAL PREPARASYONUNDA KULLANILAN ALETLER 2.1.1. GELENEKSEL PASLANMAZ ÇELİK EL ALETLERİ Kök kanal aletleri 1960 ' lara kadar karbon çeliğinden üretilmekteydi. Ancak korozyona uğramaları ve sterilizasyon sonucu fiziksel değişimler göstermeleri nedeniyle daha sonraki yıllarda paslanmaz çelik el aletleri kullanılmaya başlanmıştır. Yapılan çalışmalarda sterilizasyonun, karbon çelik enstrümanlarda torkta ve açısal dönmelerde azalmaya neden olduğu, buna karşın paslanmaz çelik alaşımların mekanik özelliklerini etkilemediği gösterilmiştir(1). Paslanmaz çelik eğeler, küçük numaralarda göreceli olarak bir fleksibiliteye sahiptir. Özellikle #25 den büyük aletlerde fleksibiliteden söz etmek imkansızdır. Ayrıca bu aletler, metal hafızaları nedeniyle eğri kök kanallarına yerleştirildiklerinde eski durumlarına dönebilmek için kökün apikal kısmında eğimin dışına doğru, orta kısımda ise eğimin içine doğru bir basınç uygulayarak bu bölgede istenmeyen şekillendirmelere sebep olurlar. Bunun sonucunda kök ucunda zip oluşumu, kökler arası bölgeye bakan kısmında ise strip perforasyonlar meydana gelebilir. Prensip olarak, elle kullanım için üretilen geleneksel paslanmaz çelik kök kanal aletleri tasarımlarına göre üç farklı tipten oluşur: Bunlar reamer, K- tipi eğe ve Hedström eğesidir(1). 2
K-reamer eğeler başlangıçta üçgen kesitli çelik ç bir telin kendi etrafında burulmasıyla üretilirken, mekanik dayanıklılığının yeterli olmayıp sıklıkla kırılmaların meydana gelmesi sebebiylee bugün daha farklı üretilmektedir. K- reamerdaa kesici açı kanal duvarına dik olduğundan apikal ve koroner yönde hemen hemen eşit miktarda madde kaldırılır. Bu nedenle, K-reamerlar kullanıldığında çalışma boyunda Hedström eğelerine oranla daha fazla kayıplar oluşabilir. K-eğeleri tüm K-tipi eğee modifikasyonlarının (Flexicut, K-flexso,K-flex) prototipidir. Esas olarak döndürme hareketi yapılmadan kanaldann dışarı çekilerek (filling motion) kullanılırlar. Ancak kanalı döndürme hareketiyle (reaming motion) de genişletebilirler. K-eğelerinin kullanımı iyi kesme yeteneği ve fleksibilitesi nedeniyle önerilmektedir. Yeterli fleksibiliteye rağmen eğri kanallarda 40 no dan fazla apikal genişletme yapılmamalıdır. Hedström eğeleri yapımında kullanılan çeliğin ç özellikleri ve kesici kenarın açılandırılması optimal uyumuyla, Hedström eğelerinin mekanik dayanıklılığının artırılmasına çalışılmıştır. Buna rağmen, bugün tüm kanal aletleri içerinde en kötü dayanıklılık değerlerini göstermektedirler. Bunun sebebi aletin çekirdek çapının küçük olması vee çelik iskeletinin frezleme işlemiyle zayıflatılmasıdır (Şekil 1 )(4). Şekil 1. Hedström eğeleri 3