TÜRK GELENEKSEL GİYİM KÜLTÜRÜNÜN BİR PARÇASI OLAN ŞALVARIN TÜRK VE DÜNYA MODASINA YANSIMALARI

1399 TÜRK GELENEKSEL GİYİM KÜLTÜRÜNÜN BİR PARÇASI OLAN ŞALVARIN TÜRK VE DÜNYA MODASINA YANSIMALARI ÜSTÜN, Gülçin YURDAKUL, Soneser TÜRKİYE/ТУРЦИЯ ÖZET Maddi kültürün bir öğesi olarak giyim, bir milletin milli kültürünü, gelenek ve göreneklerini, yaşam biçimini simgeleyen ve tanıtan en önemli unsurlardan biridir. İlk başlarda dış etkenlere karşı korunma güdüsüyle başlayan giyinme ihtiyacı toplumların medeniyet düzeyi ve yaşam biçimlerinin farklılığı ile şekillenmiştir. Yüzyıllar boyunca zengin giyim kültürüyle batı toplumlarının ilgisine mağruz kalan ülkemiz, geleneksel giyimin önemli bir parçası olan şalvarın Avrupalı modacılar tarafından da fark edilmesine ve moda çizgilerine esin kaynağı olarak farklı biçimlerde hem erkek hem de kadın giysilerine modern çizgilerle yansımasına etken olmuştur. Çalışmada hâlen moda dünyası içersinde ilgiyle karşılanmakta olan şalvarın genel özellikleri bölgelere göre farklılıkları, günümüz Türk ve dünya modasına yansımaları ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Geleneksel Türk giyimi, şalvar. ABSTRACT Reflections of Shalwar, Piece of Traditional Turkish Clothing Item, on Turkish and World Fashion As an element of material culture, clothing is one of the most important elements symbolizing and introducing a nation s culture, traditions and customs and life styles. Deriving from the drive at first to be protected against outside factors, the need to wear has been shaped through the level of civilization and difference of life styles. Throughout the centuries, exposed to the great deal of interest by western

1400 societies with their rich clothing culture, our country paved the way for shalwar, a traditional clothing item, to be recognized by European fashion designers and led to be reflected on both men s and women s fashion line as a source of inspiration. In this study, the general features of shalwar, met by a great deal of interest, and its difference by the regions and its reflections on Turkish and world fashion has been dealt with. Key Words: Traditional, Turkish clothing, shalwar (baggy trousers). 1. Giriş İnsanın toplumsal yaşantısının bir ürünü olan kültür zaman süreci içersinde ortaya çıkardığı ürünler ve kalıntıları ile aynı zamanda tarihe kaynak olma özelliğini de taşımaktadır. Maddi kültürün bir öğesi olarak giyim, bir milletin millî kültürünü, gelenek ve göreneklerini, yaşam biçimini simgeleyen ve tanıtan en önemli unsurlardan biridir. Tüketimin en görünür biçimlerinden biri olan giyim, kimliğin kurulmasında önemli rol oynar. Giyim tercihleri, insanların hem belli bir zaman dilimine uygun görünüşlere ilişkin güçlü normları hem de olağan üstü bir seçenek zenginliğini barındıran kültürün belirli bir biçimini kendi amaçları doğrultusunda nasıl yorumladıklaını gösteren eşsiz bir alandır (Crane, 11) Bir toplumun estetik, dinsel, siyasal, ekonomik, sosyal, çoğrafi ve kültürel birikimlerinin sonucu olarak biçimlenir ve kuşaktan kuşağa aktarılır. Her ülke farklı giyim kültürü ile diğer milletlerden ayrılan özellikler taşır. İlk başlarda dış etkenlere karşı korunma güdüsüyle başlayan giyinme ihtiyacı toplumların medeniyet düzeyi ve yaşam biçimlerinin farklılığı ile şekillenmiştir. Giyim tarihi incelendiğinde eski devirlerden bu güne kadar giyinme biçimlerinin pek çok aşama kaydettiği görülür. Her milletin kendi yaşama şekli, kültür ve dini inanışına göre bir giyim şekli oluşturduğu dikkati çeker. Örneğin kurulduğu ilk yüzyıllarda göçer bir toplum olan Türk milletinde at binmek yaşamın en önemli aktivitesi olduğu için giyimlerinin de at binmeye, avlanmaya, günlük tarım işlerini kolaylıkla yapabilmesine yardımcı olacak şekillerde biçimlendiği ve günümüze izlerinin az yada çok değişerek taşındığı görülmektedir (Arslaner, 367). Türk toplumu yüzyıllar boyu zengin bir giyim kültürüne sahip olmuş, bu zenginlik giyim biçimlerinde olduğu kadar, giyim malzemelerinde de kendini göstermiştir. Anadolu nun birçok uygarlığın beşiği olması, uzun tarihsel geçmişi, Orta Asya nın etkisi, tarih boyunca çok geniş topraklara yayılarak oradaki kültürlerden de etkilenmesi giyim çeşitliliğinde ve zen-

1401 ginliğinde büyük rol oynamıştır. Türklerin Anadolu ya yerleşmesinden Osmanlı Devleti ne gelinceye kadar giyim ile ilgili bilgiler yeterli olmamakla birlikte, Türk geleneksel giyim biçiminde önemli bir yere sahip olan şalvarın izlerini resim ve yazıtlarda görmek mümkündür. Şalvar olarak adlandırılan hem erkek hem de kadınların belden aşağı giydiği bol ağlı geniş giysinin ve daha dar olan ve pantolonu andıran çakşırların özellikle Osmanlı Devleti nin kuruluşundan sonra daha da yaygınlaştığı, hatta Osmanlı Dönemi nde ilk olarak II. Sultan Mahmut un yaptığı kıyafet inkilabından sonra belli sosyal sınıflarda yavaş yavaş şalvarın yerini almaya başlayan pantolonların bile yine de özellikle Anadolu da ve kırsal kesimlerde şalvara olan bağlılığın yerini alamadığı ve halen günümüzde özellikle Anadolu da geleneksel giyimin bir parçası olarak kullanıldığı bilinmektedir. (Tezcan, 43). Osmanlılarla birlikte hem saray giysilerinde hem asker hem de şehirli ve köylü tüm halk sınıflarında yer alan şalvar yüzyıllar boyunca her tabakadan insan tarafından farklı biçim kumaş, renk ve boylarda giyilmiştir. 19. yüzyılın başında, alt tabakalardan paşazadelere kadar İstanbul delikanlıları arasında şalvar paçalarını sıvayarak arkaları basık pabuçlarla çıplak ayaklı gezmek yaygın bir moda halini almış, Bu ilginç moda da 1826 da Yeniçeriliğin kaldırılmasına kadar devam etmiştir.( Koçu, 217) Cumhuriyet dönemi ile birlikte modernleşme çabalarının kılık kıyafet inkılabı ile daha da etkin hale gelmesi bu geleneksel giysinin şehirden Anadolu ya kaymasına ve kırsal bölgelere mal olmasına neden olmuştur. Yüzyıllar boyunca zengin giyim kültürüyle batı toplumlarının ilgisine mağruz kalan ülkemiz, geleneksel giyimin önemli bir parçası olan şalvarın Avrupalı modacılar tarafından da fark edilmesine ve moda çizgilerine esin kaynağı olarak farklı biçimlerde hem erkek hem de kadın giysilerine modern çizgilerle yansımasına etken olmuştur. Çalışmada halen moda dünyası içersinde ilgiyle karşılanmakta olan şalvarın genel özellikleri bölgelere göre farklılıkları, günümüz Türk ve dünya modasına yansımaları ele alınacaktır. 2. Materyal ve Yöntem 2.1. Materyal Araştırmanın materyalini, konu ile ilgili kaynakların taranmasından elde edilen bilgiler ve resimler teşkil etmektedir.

1402 2.2. Yöntem Araştırmada tarama yöntemi izlenmiştir. Bu amaçla geleneksel kıyafetlerle ilgili literatür ve görsel kaynak taraması yapılmış, elde edilen bilgi ve resimler amaçlar doğrultusunda düzenlenerek, araştırmanın ilgili bölümlerinde sunulmuştur. Çalışmada Türkiye nin 7 farklı coğrafi bölgesinde ki şehirlerin geleneksel giyimleri içersinde yer alan şalvar giysisi incelenecektir. Çalışmadaki yer ve zaman kısıtlaması nedeniyle her bölgenin en belirgin farklılıklarını ortaya koyan şalvar parçaları ele alınacaktır. 3. Bulgular Türk tarihinde toplumsal yaşam ve özelliklerinde çeşitli dönemlere ait giyim karakterleri ile ilgili bilgilere çok az rastlanmaktadır. Aynı zamanda İslamiyetten önce yaşayan Türk toplumlarının giyimleri ile ilgili belge bulmak ve bunları sınıflandırmakta güçtür. Ancak, Orta Asya da ele geçen duvar resimlerinden, minyatürlerden ve bölgelere ait yayımlanmış gezi yazılarından Türk lerin Anadolu ya yerleşmeden önceki giyim özelliklerini yansıtan bilgilere ulaşılabilmektedir.bu bilgilerden halkın giysi yapımında kullandıkları materyal ve modellerin, ata binmeye ve hareketli hayata uygun tarzda olduğu anlaşılmaktadır.türk toplumlarında bu tarz bir yaşam biçimini kolaylaştırmak ve günlük hayatın gerektirdiği hareketliliği en konforlu hale getirecek işlevsel bir giysi arayışı sonucu şekillenen Şalvar giysisi,belden aşağı giyilen bir pantolonun,özellikle ağ kısmının düşürülerek, darape ve büzgülerle bollaştırılması ile tipik özelliğini kazanmıştır (Koçu, 216). Farklı iklim özellikleri ve geçim kaynakları şalvarın bu genel yapısı üzerinde bazı model değişikliklerine neden olmuş,bazı bölgelerde paça boyunun kısalıp ağ bolluğunun azaldığı,kullanılan kumaşların ise bölgesel özelliklerin izini taşıyarak farklılaştığı gözlenebilmektedir.bununla birlikte zengin drapelere birlikte ağ uzunluğununda artış yada paçaların genişletilerek toplandığı, kumaşlarında yünlülerden ipeklilere ya da pamuklulara dönüştüğünü görmek mümkündür. Selçuklu lar dönemine ilişkin yapılan araştırmalarda da şalvarın özellikle kadın giyiminde yer alan bir giysi türü olduğunu ortaya koymaktadır. Bu dönemde kadın giyimi ve süsleme öğeleri, Anadolu yu etkilemiş, yıllarca çeşitli farklarla da olsa izlerini sürdürmüştür. Kısaca Selçuklu ka-

1403 dın giyimi ve süsleme geleneği sonraki dönemlerin giyim ve süslemelerinde temel olmuş bazı değişikliklerle birlikte günümüze kadar gelmiştir. Zaman, bölge, iklim, siyasi yapı ve ekonomik koşullar nedeni ile farklılıklar gösteren bu giyimin üste giyilen entariler, salta ve fermaneler gibi parçalarla tamamlandığı, bele kemer veya kuşak sarılarak süslendiği anlaşılmaktadır. Bilim ve teknolojinin ilerlediği günümüz dünyasında giyim, modaya bağlı olarak sürekli değişmektedir.ülkemizde özellikle kentlerde yaşayan insanların yaşantı düzeylerinde çalışma hayatından kaynaklanan değişim, sürekli kendini yenileyen giyim modasının etkin olmasını sağlamıştır. Fakat modanın genel anlamda, kentlerde yaşayan tüm halkı aynı düzeyde etkilediğini de söylemek mümkün değildir.. Kırsal kesimde yaşayan halkın bir bölümü de dünyanın her yerinde olduğu gibi geleneksel (mahalli) giyimlerini korumayı sürdürmektedir.bugün bir çok bölgede sandıklarda saklanan bu kıyafetler bayram, düğün, kına gecesi gibi özel günlerde ve bölgesel halk oyunlarında itinayla giyilmekte, hatta günlük yaşamlarında da bu giysilerin bir yada birkaç parçasını giymeyi sürdürmektedir. Ülkemizde sosyal, kültürel ve ekonomik farklılıklar yüzünden doğan heterojen yapı, aynı bölgede ve hatta daha küçük yerleşim birimlerinde dahi farklı kıyafetlerin giyilmesini gerektirecek etkidedir.bu yüzden hemen hemen her coğrafi bölgede geleneksel giyimin bir parçası olarak yer alan şalvarın da farklılaştığı, değişik renk,biçim,süsleme ve materyaller kullanılarak giyildiği görülmektedir. Şalvar Giysisinin Bölgelere Göre Dağılımı Marmara Bölgesi Marmara bölgesinde giyilen şalvarların en belirgin özelliği erkek şalvarlarını tamamlayan tozluklardır. Hem erkek hemde kadın şalvarlarında kordon ve sutaşı ile yapılmış süslemeler görülür. Kumaşlar genellikle yünlü-pamuklu karışımıdır.

1404 Şalvar Giysisinin Bölgelere Göre Dağılımı Marmara Bölgesi : Marmara bölgesinde giyilen şalvarların en belirgin özelliği erkek şalvarlarını mamlayan tozluklardır.hem erkek hemde kadın şalvarlarında kordon ve sutaşı ile yapılmış slemeler görülürkumaşlar genellikle yünlü pamuklu karışımıdır. Bilecik Yöresi Erkek Şalvarı Bilecik Yöresi Erkek Şalvarı (www.uslanmam.com/turkkulturu/28143-yoresel-giysiler.html) Edirne Yöresi Kadın Şalvarı Edirne Yöresi Kadın Şalvarı (Bozkuş ve diğ.,64)

1405 Bursa Yöresi Kadın ve Erkek Şalvarı Bursa Yöresi Kadın (Bozkuş ve Erkek ve Şalvarı diğ., 52,53) (Bozkuş ve diğ., 52,53) Karadeniz Bölgesi Bu bölgede giyilen erkek şalvarlarında daha çok siyah renk hakim olup,ayak bileği ile diz kapağı arası dar,bele kadar olan bölüm ise hem yanlardan hemde özellikle kalça kısmından genişlemektedir. Ağ kısmı baldırların orta bölümüne kadar düşürülmüşve bu kısım üçgen şeklinde bir parça ile genişletilmiştir. Kadın şalvarlarında ise daha fazla çeşitlilik görülür. Kutnu kumaşlar, kadife ve pazenden yapılan ve fazla genişlemeyen bu şalvarların boyları Batı Karadeniz bölgesinde daha çok ayak bileğine kadarken Doğu Karadeniz e doğru boylarının diz kapağına çıktığı dikkati çeker.

Bu bölgede giyilen erkek şalvarlarında daha çok siyah renk hakim olup,ayak bileği ile diz kapağı arası dar,bele kadar olan bölüm ise hem yanlardan hemde özellikle kalça kısmından genişlemektedir.ağ kısmı baldırların orta bölümüne kadar düşürülmüşve bu kısım üçgen şeklinde bir parça ile genişletilmiştir.kadın şalvarlarında ise daha fazla çeşitlilik 1406 görülür.kutnu kumaşlar,kadife ve pazenden yapılan ve fazla genişlemeyen bu şalvarların boyları batı karadeniz bölgesinde daha çok ayak bileğine kadarken doğu karadenize doğru boylarının diz kapağına çıktığı dikkati çeker. Bartın Yöresi Kadın Ş. Bolu Yöresi Erkek Ş. Rize Yöresi Erkek Şalvarı Bartın Yöresi Kadın Ş. Bolu Yöresi Erkek Ş. Rize Yöresi Erkek Şalvarı (Bozkuş ve diğ., 34, 46, 155) diğ., 34, 46, 155) Ege Bölgesi Ege bölgesinin iklim şartlarından kaynaklanan birtakım özellikleri erkek şalvarlarında hemen farketmek mümkündür. Bu bölgede kesik şalvar olarak adlandırılan ve baldırlarda biten şalvarlar dikkati çeker. Aynı zamanda baldırlara kadar dar olup ağ kısmı dikdötgen bir parçayla genişletilmiş şalvarlarıda görmek olasıdır. Kadın şalvarları daha çok bileğe kadar inmekte olup kullanım yerine göre ipekli, basma ve pazen kumaşlardandır. Erkek şalvarlarında özellikle diz mesafesinden yukarı doğru yapılan kapitone ve işlemeler görülmektedir.

Bu bölgede kadın şalvarları giyildiği yere göre değişmekle birlikte daha çok kırmızı Ege bölgesinin iklim şartlarından kaynaklanan birtakım özellikleri erkek şalvarlarında hemen farketmek mümkündür.bu bölgede kesik şalvar olarak adlandırılan ve baldırlarda biten şalvarlar dikkati çeker.aynı zamanda baldırlara kadar dar olup ağ kısmı dikdötgen bir parçayla genişletilmiş şalvarlarıda görmek olasıdır.kadın şalvarları daha çok bileğe kadar inmekte olup kullanım yerine göre ipekli, basma ve pazen kumaşlardandır.erkek şalvarlarında özellikle diz mesafesinden yukarı doğru yapılan kapitone ve işlemeler görülmektedir. 1407 Afyon Yöresi Kadın Şalvarı Denizli Yöresi Erkek Şalvarı (Emirdağ.gov.tr) (Bozkuş ve diğ., 61) Afyon Yöresi Kadın Şalvarı Denizli Yöresi Erkek Şalvarı (Emirdağ.gov.tr) (Bozkuş ve diğ., 61) İzmir Yöresi Erkek ve Kadın Şalvarı (Bozkuş ve diğ. 95, 96) İzmir Yöresi Erkek ve Kadın Şalvarı (Bozkuş ve diğ. 95, 96) Akdeniz Bölgesi :

1408 Akdeniz Bölgesi Bu bölgede kadın şalvarları giyildiği yere göre değişmekle birlikte daha çok kırmızı sarı renklerde atlas ve satenden yada basma ve yöresel kumaşlardan yapılmaktadır. Bölgede bol kesimli beli uçkurlu,boyu ayak bileği ile diz mesafesi arasında değişen şalvarları görmek mümkündür. Erkek şalvarlarında renkler genellikle siyah olup,gri renklerde şalvarlara da rastlanmaktadır. Çuha yada dokuma bezlerden yapılan şalvarlarların dize kadar düşen bol ağlı olanları yanında daha geniş ve bileğe doğru paçası daralanlarıda vardır. Adana Yöresi Kadın Şalvarı Burdur Yöresi Erkek Şalvarı Adana Yöresi Kadın Şalvarı (Bozkuş ve diğ., Burdur 8, 51) Yöresi Erkek Şalvarı (Bozkuş ve diğ., 8, 51) İç Anadolu Bölgesi : İç Anadolu Bölgesi İç Anadolu bölgesinin erkek şalvarlarının genellikle siyah renkte şayak kumaşından,dar İç kesimli Anadolu ve kısa bölgesinin ağlı oldukları dikkati erkek çeker.kadın şalvarlarının şalvarları genellikle ise bileğe siyah kadar olup,günlük renkte şayak kullanılan kumaşından şalvarların pazen,dar yada kesimli basmadan,özel ve kısa günlerde ağlı oldukları kullanılanların dikkati ise ipekli çeker.kadın kumaşlardan yapıldığı anlaşılmaktadır. şalvarları ise bileğe kadar olup,günlük kullanılan şalvarların pazen yada basmadan,özel günlerde kullanılanların ise ipekli kumaşlardan yapıldığı anlaşılmaktadır.

İç Anadolu Bölgesi : İç Anadolu bölgesinin erkek şalvarlarının genellikle siyah renkte şayak kumaşından,dar kesimli ve kısa ağlı oldukları dikkati çeker.kadın şalvarları ise bileğe kadar olup,günlük 1409 kullanılan şalvarların pazen yada basmadan,özel günlerde kullanılanların ise ipekli kumaşlardan yapıldığı anlaşılmaktadır. Sivas Yöresi Erkek Şalvarı (http://www. cumhuriyet. edu.tr./sivas/sivas06.html) Sivas Yöresi Erkek Şalvarı Ankara Yöresi Erkek Şalvarı Ankara Yöresi Erkek Şalvarı (Bozkuş ve diğ., 23, 73) Eskişehir Yöresi Erkek Şalvarı (Bozkuş ve diğ., 23, 73) Eskişehir Yöresi Erkek Şalvarı Güneydoğu Anadolu Bölgesi : Bölgede erkek şalvarları daha çok siyah şayak ve kahverengi,gri yün kıl kumaşlardan

1410 Güneydoğu Anadolu Bölgesi Bölgede erkek şalvarları daha çok siyah şayak ve kahverengi,gri yün kıl kumaşlardan yapılmakta olup, dizin altına kadar düşen bol ağı ve dizden sonra daralan paçaları bileğe kadar inmektedir. Kadın şalvarlarında kahme şalvar olarakta adlandırılan belden uçkurla büzülmüş bol ve bilekte biten şalvarlar görülmektedir. Daha çok kırmızı renklerin hakim olduğu desenli ve çizgili kahme kumaşlar kullanılmıştır. Gaziantep Yöresi Kadın Şalvarı Şanlıurfa Yöresi Erkek Şalvarı (Bozkuş ve diğ., 76, 167)

1411 Doğu Anadolu Bölgesi Bu bölgede kadın şalvarlarının genellikle kırmızının tonlarında ipekli ve kadife kumaşlardan yapıldığı ve geniş ağları ile bileğe kadar inen dökümlü paçaları dikkat çeker.bununla birlikte erkek şalvarlarında oldukça çeşitlilik söz konusudur. Renkler maviden yeşile kırmızıdan siyaha değişim gösterirken yünlü kumaşların yanında kadife kumaşlarında erkek giyiminde kullanıldığı görülmektedir. Bazı yörelerde neredeyse pantolona dönüşen kısa ağlı şalvarların yanı sıra, diz kapağının altına kadar inen şalvarlara da rastlanmaktadır. Bunun yanısıra dizin üst bölümüne kadar daralarak sonrasında genişleyen bazı erkek şalvarlarında zengin işlemelerde dikkat çekicidir.

1412 Şalvarın Günümüz Türk Modasına Yansımaları Geleneksel Türk giyimi içinde önemli bir yere sahip olan şalvar Türk modacılarına da esin kaynağı olmuş ve koleksiyonlarda yer almıştır.bu çalışmada zamanın kısıtlı olması nedeniyle bunlardan birkaç örnek sunulabilmiştir. Ünlü Türk modacı Cemil İpekci nin koleksiyonunda yer alan bu modeller transparan kumaştan hazırlanmış,altta şalvar ve üstte de yeleği andıran bir bluzdan oluşmaktadır. Model özellikleri ile olduğu gibi süsleme ve aksesuarlarıyla da Türk geleneksel giysi özelliklerininin modern çizgilerle günümüze yansıtıldığı görülmektedir.

Ünlü Türk modacı Cemil İpekci nin koleksiyonunda yer alan bu modeller transparan kumaştan hazırlanmış,altta şalvar ve üstte de yeleği andıran bir bluzdan oluşmaktadır. Model özellikleri ile olduğu gibi süsleme ve aksesuarlarıyla da Türk geleneksel giysi özelliklerininin 1413 modern çizgilerle günümüze yansıtıldığı görülmektedir. Resim 1 1 Resim2 2 Transparan Transparan bir şalvar bir şalvar ve ve büstiyerden oluşan bu bu modeller modeller,bartın,bartın yöresi kadın yöresi şalvarlarının kadın şalvarlarının model özelliğini model taşımaktadır. özelliğini Şalvar, taşımaktadır. hem modeli ile hem Şalvar, de süslemeleri hem modeli ile geleneksel çizgilerimizi taşımaktadır. Resim 6 adeta bir gelindiği andırmaktadır. (Resim 3-4- ile 5-6)( hem http://www.modaturkiye.com/fashion/newsread.php?id=3) de süslemeleri ile geleneksel çizgilerimizi taşımaktadır. Resim 6 âdeta bir gelindiği andırmaktadır. (Resim 3, 4, 5, 6) ( http://www.modaturkiye.com/fashion/newsread.php?id=3)

1414 Resim 3 Resim 4 Resim 5 Resim 6

1415 Yine ünlü bir Türk modacısı olan Zuhal Yorgancıoğlu nun koleksiyonunda yer alan bu modellerde ise halk ve saray giysileri aslına daha yakın çizgilerle Yine ünlü modernize bir Türk modacısı edilmiştir. olan Zuhal (Resim7-8) Yorgancıoğlu nun (www.anadolu.be/eskisayi3/ koleksiyonunda yer alan bu Eski3i%E7indekiler.html modellerde ise halk ve saray - 6k) giysileri aslına daha yakın çizgilerle modernize edilmiştir. (Resim7-8) (www.anadolu.be/eskisayi3/eski3i%e7indekiler.html - 6k) Resim 7 Resim 8 Şalvarın Günümüz Dünya Modasına Yansımaları Şalvarın Günümüz Dünya Modasına Yansımaları Yüzyılarca batı dünyasının büyük ilgisini çeken doğu ülkeleri, modacılarada Yüzyılarca ilham kaynağı batı olmuştur.20.yüzyılın dünyasının büyük ilk yarısının ilgisini en önemli çeken modacılarından doğu ülkeleri, olan ve modacılarada Paul Poiret, ilham 1900 lü kaynağı yılların olmuştur. başlarından 20. itibaren yüzyılın doğu dünyasına ilk yarısının ilgisini tasarımlarına en önemli Fransa da Fashion of King (modanın kralı)olarak adını moda dünyasına yazdıran modacılarından taşıyarak göstermiştir.onun olan ve Fransa da Osmanlı Fashion harem giysilerinden of King esinlenerek (modanın hazırladığı kralı)olarak adını moda dünyasına yazdıran Paul Poiret, 1900 lü yılların başların- kolleksiyonlar içinde Harem Pant olarak adlandırdığı şalvarlarda yer almaktadır.bu kolleksiyon,poiret in anısına ithafen Haziran 2007 den itibaren Newyork Metropolitan dan itibaren Museum doğu of Art da dünyasına izlenime açılmıştır.(www.metmuseum.org/special/se_event. ilgisini tasarımlarına taşıyarak göstermiştir. Onun Osmanlı asp?occurrenceid=%7b0dc3d00f-4611-4f91-8dc2-cc3c1a5c48d5%7d) harem giysilerinden esinlenerek hazırladığı kolleksiyonlar içinde Harem Pant olarak adlandırdığı şalvarlarda yer almaktadır.bu kolleksiyon,poiret in anısına ithafen Haziran 2007 den itibaren Newyork Metropolitan Museum of Art da izlenime açılmıştır.(www.metmuseum. org/special/se_event.asp?occurrenceid=%7b0dc3d00f-4611-4f91-8dc2-cc3c1a5c48d5%7d)

1416 Resim 9 Resim 10 (http://www.thecityrev iew.com/oriental.html) (http/www.digischool.nlckv2m odernepoiretpaul_poiret.htm) Poiret nin Poiret nin 1914 1914 yılında hazırladığı (resim (Resim 9) ve 1922 9) ve yılına 1922 ait yılına ait kolleksiyonundan (Resim 10) iki örnek yukarıda yer kolleksiyonundan (resim 10) iki örnek yukarıda yer almaktadır. almaktadır. Poiret in arttırdığı bu ilgi günümüze kadar bir çok dünya modacısına esin kaynağı olmuş, dönem dönem kolleksiyonlarında şalvar pantolonlara da yer Poiret in arttırdığı bu ilgi günümüze kadar birçok dünya modacısına vermişlerdir. esin kaynağı olmuş, dönem dönem kolleksiyonlarında şalvar pantolonlara da yer vermişlerdir.

1417 Fendi 2005 İlkbahar Koleksiyonu (www.stlye.com/fashionshow/collec tion/s2007rtw/complete/thumb /FENDI) Jean Paul Gaultier 2007 Sonbahar Koleksiyonu (www.style.com/fashionshow/colle ctions/f2007ctr/) Versace 2007 İlkbahar Kolleksiyonu (www.sytle.com/fashionshow/colletci ons/2007rtw/completecollectionver sace) Zara 2007 İlkbahar Koleksiyonu (http://www.zara.com.tr/v07/index. html)

1418 3.Sonuç İletişim çağının yaşandığı günümüzde toplumlar arasında yoğun bir kültür değişimi olduğu gözlenmektedir. Özellikle gelişmiş ülkeler kendi kültürlerini dünyaya yaymak için her türlü aracı kullanmaktadır.kültürler arası etkileşim kaçınılmaz bir gerçektir. Ancak bu etkileşimde sadece etkilenen taraf olmak zamanla o toplumun öz benliğinden uzaklaşarak kimliğini kaybetmesine neden olacaktır. Bu nedenle toplumlar kendi kültür ögelerine sahip çıkıp diğer toplumlara tanıtarak bu etkileşimin daha dengeli gelişmesine çalışmalıdır. Giyim de günümüzde hâlâ toplumsal önemini koruyan bir araç, vazgeçilmez bir kültür öğesidir. Bu nedenle özellikle millî kültürün bir parçası olan ve ülkenin karakterini, özelliklerini yansıtan geleneksel giyimin korunması,dünyaya tanıtılması önemlidir. Türkiye de gelişmiş bir hazır giyim sektörü mevcuttur.üretim kalitesi ile önemli bir rekabet gücüne sahip hazır giyim sektörü bu gücünü artırmak ve kalıcı hale getirmek için markalaşma ve kendi özgün tasarımlarıyla Türk modasını dünyaya tanıtma çabaları içindedir. Özgün tasarımların yapılmasında ve geleneksel giysilerimizin çağdaş yorumlarla sunulmasında şalvar önemli bir yer tutmaktadır.öyle ki artık şalvar dünya modacılarının koleksiyonlarında da sıklıkla yer almaktadır. Ancak bu çalışmalar şalvarla sınırlı kalmamalı geleneksel Türk giyiminin diğer parçaları da (cepkenler, üçetekler, başlıklar, vb.)tek tek incelenerek çağdaş yorumlarla dünyaya tanıtılmalıdır.son derece zengin olduğu herkes tarafından bilinen geleneksel Türk giyiminin korunması ve dünyaya tanıtılması için; Ülke çapında yöresel halk giysilerini saptayan bir derleme çalışmasının yapılması, Giyim eşyalarının orjinallerinin toplanıp korunması, Geleneksel Türk giyimlerinin sergilenebileceği geniş çaplı bir giyim müzesinin kurulması; Giyim konusunda araştırma yapılmasının teşvik edilmesi ve araştırma yapanlara destek olunması Hazır giyim kuruluşlarının Türk modasını geliştirecek yönde modernize çalışmalarına yönelmesi ve bu tür çalışmaları teşvik etmeleri gerekmektedir.

1419 KAYNAKÇA Arslaner, Çiğdem. (2007), http://.www.hbektas.gazi.edu.tr/dergi/kearmagan/araslaner.htm - 367k Bozkuş Taner, Erol Hacıbekiroğlu ve diğerleri. (-), Geleneksel Türk Giysileri. Ankara Büyükşehir Belediyesi Eğitim Kültür Daire Başkanlığı, Marj Ajans, Ankara. Crane, Diana, (2000), Fashion and Its Social Acendas Class, Gender and Identity in Clothing. The University of Chicago Press. Koçu, Reşat Ekrem, (1996), Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Güncel Yayıncılık: 18 Tezcan, Mahmut, (2007), www1001kitap.com/bilim/mahmut_tezcan/ turk_ailesi_antropolojisi/aile08_giyim.html - 43k http://www.digischool.nlckv2modernepoiretpaul_poiret.htm http://www.thecityreview.com/oriental.html www.metmuseum.org/special/se_event. asp?occurrenceid=%7b0dc3d00f-4611-4f91-8dc2- CC3C1A5C48D5%7D www.stlye.com/fashionshow/collection/s2007rtw/complete/thumb/ FENDI www.style.com/fashionshow/collections/f2007ctr/gaultier www.sytle.com/fashionshow/colletcions/2007rtw/completecollectionversace http://www.zara.com.tr/v07/index.html http://www.modaturkiye.com/fashion/newsread.php?id=3 www.anadolu.be/eskisayi3/eski3i%e7indekiler.html http://www.emirdağ.gov.tr/giyim kuşam.asp http://www. cumhuriyet.edu.tr./sivas/sivas06.html www.uslanmam.com/turk-kulturu/28143-yoresel-giysiler.html

1420