Değişiklik 3 Güzelyurt Akdeniz Kırsal Gelişme Bölgesi

10 Kasım 2014 Tarihinde Bakanlar Kuruluna Sunulan, 12 Kasım 2014 tarihindeki Bakanlar Kurulu Toplantısında İlk Görüşmesi Yapılan ve 11 Aralık 2014 Tarihinde Planlama Makamına Geri Gönderilen Ülkesel Fizik Plan Tasarısında Değişiklik Önerileri Değişiklik Paketi: 11 Değişiklik Konu Başlığı: Turizm Sektörü ile İlgili Değişiklikler Tasarı Ülkesel Fizik Plan Raporu nda, Bölüm V Sektör Politikaları ve Bölüm VI Bölge Strateji ve Politikaları kapsamında yer alan Turizm Sektörü ile ilgili strateji ve politikalara yönelik aşağıda belirtilen 6 Değişiklik düzenlemesi yapılmıştır. 1. Bölüm V Sektör Politikaları Değişiklik 1 2. Ekonomik Gelişme ana başlığı altındaki, Syf. 8-12 arasındaki mevcut 2.1. Turizm bölümü çıkacak, yerine ekteki yeni 2.1 Turizm bölümü girecektir. 2. Bölüm VI Bölge Stratejileri ve Politikaları Değişiklik 2 Lefkoşa- Girne Kentsel Gelişme Bölgesi 5.2.5 Bölge ile İlgili Mekansal ve Sektörel Politikalar ana başlığı altındaki, 5.2.5.7 Bölge İçin Ekonomik Gelişme ve Yatırım Fırsatları alt başlığı altındaki (a) Sayfa 80 de yer alan mevcut e parafgrafı ile f paragrafı ve e paragrafı altındaki Politika LŞA- GRN 44: Lefkoşa da Kültür, Sağlık ve Kongre Turizminin Geliştirilmesi politika paketi çıkacak, yerine ekteki yeni e paragrafı ve yeni Politika LŞA- GRN 44: Lefkoşa da Kültür, Sağlık, Spor ve Kongre Turizminin Geliştirilmesi politika paketi girecektir. (b) Sayfa 81 de yer alan mevcut Politika LŞA- GRN 45: Girne de Kitle, Kültür, Sağlık, Spor ve İnanç Turizm Gelişmesi politika paketi çıkacak, yerine ekteki yeni Politika LŞA- GRN 45: Girne de Kitle, Kültür, Sağlık, Spor ve İnanç Turizm Gelişmesi politika paketi girecektir. Değişiklik 3 Güzelyurt Akdeniz Kırsal Gelişme Bölgesi 6.1.3 Bölge ile İlgili Mekansal ve Sektörel Politikalar ana başlığı altındaki, 6.1.3.7 Bölge İçin Ekonomik Gelişme ve Yatırım Fırsatları alt başlığı altındaki (a) Sayfa 112 de yer alan mevcut b. Turizm paragrafı çıkacak, yerine ekteki yeni b. Turizm paragrafı girecektir. (b) Sayfa112 de yer alan mevcut Politika GZY- AK 25: Turizm politika paketi çıkacak, yerine ekteki yeni Politika GZY- AK 25: Turizm politika paketi girecektir. Değişiklik 4 Karpaz Tatlısu Kırsal Gelişme Bölgesi 6.2.3 Bölge ile İlgili Mekansal ve Sektörel Politikalar ana başlığı altındaki, 6.2.3.1 Bölgenin Kritik konuları ile İlgili Politikalar alt başlığı altındaki (a) Sayfa 130 da yer alan mevcut Politika KRPZ- TTLS 03: Kitle Turizmi ile Özel İlgi Turizmi ile Bütünleştirilmesi politika paketi çıkacak, yerine ekteki yeni Politika KRPZ- TTLS 03: Kitle Turizminin Özel İlgi Turizmi ile Bütünleştirilmesi politika paketi girecektir. (b) Sayfa 131-132 de yer alan mevcut Politika KRPZ- TTLS 04: Karpaz Gate Marina Turizm Tesisinin Bölgenin Kalkınmasına Etkisi politika paketi çıkacak, yerine ekteki yeni Politika KRPZ- TTLS 04: Karpaz Gate Marina Turizm Tesisinin Bölgenin Kalkınmasına Etkisi politika paketi girecektir. 1

Değişiklik 5 Karpaz Tatlısu Kırsal Gelişme Bölgesi 6.2.3 Bölge ile İlgili Mekansal ve Sektörel Politikalar ana başlığı altındaki, 6.2.3.7 Bölge İçin Ekonomik Gelişme ve Yatırım Fırsatları alt başlığı altındaki Syf. 149 da yer alan mevcut Politika KRPZ- TTLS 27: Turizm politika paketi çıkacak, yerine ekteki yeni Politika KRPZ- TTLS 27: Turizm politika paketi girecektir. Değişiklik 6 Mesarya Kırsal Gelişme Bölgesi 6.3.3 Bölge ile İlgili Mekansal ve Sektörel Politikalar ana başlığı altındaki, 6.3.3.6 Bölge İçin Ekonomik Gelişme ve Yatırım Fırsatları alt başlığı altındaki Syf 149 da yer alan mevcut Politika MSRY 18: Turizm politika paketi çıkacak, yerine ekteki yeni Politika MSRY 19: Turizm politika paketi girecektir. Ekler : Turizm Sektörü ile İlgili Değişiklikler EK 1. Bölüm V Sektör Politikaları Altındaki Turizm Bölümü Değişiklik Paketi 1. Değişiklik 1 EK 2. Bölüm VI Bölge Stratejileri ve Politikaları Altındaki Turizm Sektörü Strateji ve Politikaları Değişiklikleri 2. Değişiklik 2 3. Değişiklik 3 4. Değişiklik 4 5. Değişiklik 5 6. Değişiklik 6 2

EK 1: Tasarı Ülkesel Fizik Plan Strateji ve Politikalar Raporu, Bölüm V Sektör Politikaları Altındaki Turizm Bölümü Değişiklik Paketi Değişiklik 1: 2. Ekonomik Gelişme ana başlığı altındaki, mevcut 2.1. Turizm alt başlığı altındaki Syf. 8-12 arasındaki bölüm çıkacak, yerine aşağıdaki yeni 2.1 Turizm bölümü girecektir. 2.1 Turizm 2.1.1. Sektörün Önemi 2.1.1.1. KKTC Ülke ekonomisine sağladığı doğrudan ve dolaylı katkısı ile turizm sektörü, en önemli öncü sektörlerden biridir. Dünya turizm hareketinde önemli bir paya sahip olan Akdeniz Bölgesi nde yer alan KKTC de turizm sektörünün en önemli turizm ürünleri, zengin tarihi ve doğal güzellikleri ve özgün kültürüdür. Turizm sektörünün, zengin tarihi ve doğal çevresi ile sahip olduğu yüksek potansiyele ve mukayeseli üstünlüğe karşın, ekonomi içinde hala istenilen düzeyde olmaması, bu sektörün gelecekte gelişme potansiyeline sahip olduğunun bir göstergesidir. Gelişme potansiyelinin kullanılması ve sürdürülebilir turizm faaliyetinin sağlanması, sektörün en önemli mukayeseli avantajını oluşturan zengin kaynaklarından sürekli ve dengeli yararlanma kabiliyetinin korunmasına bağlıdır. 2.1.1.2. Kuzey Kıbrısı; Karpaz yarımadasını içine alan ve Koruçam Burnu ile Zafer Burnu arasında uzanan dağlık alan (Beşparmak Dağları), Kuzeyde Beşparmak Dağları ile güneyde Trodos Dağları arasında uzanan, batısında Güzelyurt, doğusunda Mesarya ovalarının geniş yer kapladığı orta çukur alan, Kuzeyde kıyı boyunca uzanan, yer yer genişleyip daralan kıyı düzlüklerinin bulunduğu alan olmak üzere üç bölgeye ayırmak mümkündür. 2.1.1.3. Girne, Mağusa İskele ve son yıllarda Karpaz Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin, turistik gelişmesi için en çok tercih edilen bölgelerini oluşturmaktadır. 2.1.1.4. Kuzey Kıbrıs ta 2014 yılı sonu verilerine göre, ülkede toplamda 144 tesiste 20617 yatak bulunmaktadır. Ancak bu tesislerin ve yatak kapasitesinin tamamı aktif değildir. Farklı yıllarda ve yıl içinde mevsimsel olarak aktif olan tesislerin sayısında değişimler izlenmektedir. 2014 yılı sonu itibarı ile mevcut tesis sayısının % 93 ünü oluşturan 134 adet tesiste yer alan ve mevcut toplam yatak kapasitesinin % 94 üne ne karşılık gelen 19444 adet yatağın aktif olduğu görülmektedir. Bunun yanısıra, toplam 11420 yatak kapsayan 52 tesis de inşaa halindedir. Yarım inşaat durumda olan tesislerin bir kısmının uzun yıllardır inşaatı devam etmemektir. Bu da ekonomik bir kayıptır. Mevcut tesisler ve yarım inşaat halindeki tesisler dikkate alındığında, ülkede toplam 196 tesiste, Turizm Gelişim Planın üst hedefi olan 59500 yatak kapasitesinin % 53,8 karşılık gelen 32037 yatak kapasitesi olduğu görülmektedir.bu durum yatak kapasitesinde %58 lik bir artış ifade etmektedir. 2.1.1.5. Kuzey Kıbrıs artan turist sayısı paralelinde, eko-agro turizm, kuş gözlem imkanları, golf, kablumbağa izleme, dalma, tarihi yerleri görme gibi pek çok aktivite ile birlikte 5 yıldızlı otellerden tatil köylerine, pansiyonlara kadar çeşitli konaklama fırsatları sunmaktadır. 2014 yıl sonu verilerine göre, Kuzey Kıbrıs ta halen faaliyet gösteren 14 tane 5 yıldızlı otel bulunmaktadır. Bunların bünyelerinde gazinolar (casino) da bulunmaktadır. Butik oteller, geleneksel köy evleri ve pansiyonları ile Kuzey Kıbrıs ayrıca özellikli ve nitelikli tatil olanağı sunmaktadır. Butik otellere ve geleneksel köy evlerine ilave olarak pek çok köyde pansiyonlar bulunmaktadır. 2.1.1.6. Kuzey Kıbrıs da önemli turizm yatırım bölgesi Bafra Turizm Yatırım Bölgesi nde çok sayıda 5 yıldızlı otel yatırımı bulunmaktadır. Bafra adanın kuzey doğu kısmında ileri doğru uzanan kara parçasında yer almaktadır. Bölgedeki yatırımların tamamlanması halinde 13 tane 5 yıldızlı otel, 1 golf alanı ve tema parkı dahil iki özel ilgi turizmi aktivitesini içerecek yatırımların toplam tutarının 1 milyar $ ı geçmesi beklenmektedir. Toplam 15 bin yatak kapasitesi sunarak önemli bir kitle turizmi bölgesi haline gelmesi hedeflenen Bafra Turizm bölgesi ile birlikte Kuzey Kıbrıs yatak kapasitesi orta dönemde 50 bini geçeceği öngörülmektedir. 2.1.1.7. Sektörün gelişmesinde ekonomik, sosyal, politik, doğal afetler, terör ve benzeri dış faktörler belirleyici rol oynamaktadır. Avrupa ekonomisinin yavaş toparlayacağı öngörülmüştür. Bunun yanısıra, Türkiye ye gelen Rus turistlerin %70 ini çeken Doğu Akdeniz bölgesindeki önemli çekim merkezi olan Türkiye nin güneyindeki büyük tesislerin, Rus para biriminin değer kaybetmesine bağlı olarak turist sayılarındaki azalmanın da KKTC için 3

domino etkisi yaratması beklenmektedir. Sonuçta mevcut tesislerin doldurulabilmesi için, KKTC pazarı olan İngiltere, Almanya gibi ülkelere ve Türkiye iç piyasasına yoğunlaşılması, tanıtım ve uygun paketler, erken rezervasyonda indirim kampanyaları ile tesislerini doldurulması gayretine girilmesi beklenmektedir. Sektörün gelişmesinde belirleyici rol oynayan ekonomik, sosyal, politik, doğal afetler, terör ve benzeri dış faktörlerin yanısıra sıkı bütçe politikaları da dikkate alındığında, mevcut durumdaki devlet politikalarının aynen devam etmesi halinde, KKTC turizminde yeni bir gelişme olması beklenmemektedir. 1 2.1.1.8. KKTC nin güneş, deniz, kum konseptine dayalı geleneksel ve küresel turizm ürünleri ile bölgesinde rekabetçi olması mümkün değildir. Bu nedenle turizm potansiyelinden daha fazla yararlanabilmek için özel ilgi turizmine (nichlere) yönelmesi gerekmektedir. Adanın tarihsel ve kültürel zenginliği, kültür turizmi için potansiyel içermektedir. Kültür turizmi yanında, agro turizm gibi özel ilgi alanlarının geliştirilmesine yönelik yeni teşvik modellerine ve politikalara ihtiyaç vardır. Sürdürülebilir bir turizm sektörü için, KKTC nin turizm sektörü hedef ve politikaları; çevrenin korunması ve geliştirilmesini sağlayacak, doğal kaynakların kullanımında geriye dönüşün olmadığı bilincini topluma benimsetecek, ekonomik kazançlarla çevre koşullarının duyarlı bir şekilde dengeyi oluşturmasını sağlayacak, tarihi mirasa ve kültürel dokuya duyarlılık gösterecek, KKTC nin kendine özgü koşullarını ve bölgesel farklılıklarını dikkate alacak, bölgesel kalkınmaya en üst düzeyde katkı sağlayacak, ürün çeşitliliğine gidilmesine olanak verecek, kalite anlayışını benimseyerek rekabet üstünlüğüne dayalı turizm modelinin gelişimini sağlayacak nitelikte olmalıdır. 2.1.1.9. KKTC için, büyük oteller yanı sıra, ev pansiyonculuğu, özel ilgi turizmi ve eko turizme dayalı bir gelişme planı hazırlamıştır. Turizm Gelişim Planı, KKTC nin kendine özgü koşulları ve kısıtlamaları çerçevesinde, bölgesel farklılıkları göz önüne alan, doğal çevreye, tarihi mirasa ve kültürel dokuya duyarlı ve sahip çıkan, sürdürülebilir niteliğinin yanı sıra yerel kaynak kullanımına uygun, yaratılan ekonomik katkının ülke içinde kalması ile ülke ekonomisine katkıda bulunan; toplam kalite anlayışını benimseyen ve sürekliliğini koruyacak bir devlet politikası olarak turizm yapılanmasını gerçekleştirecek planları ortaya koymayı ana amaç olarak belirlemektedir. Plan, doğal, kültürel, tarihi zenginliklerini ve sit alanlarını, çevre değerlerini koruyarak, ülkenin sahip olduğu rekabet avantajı yaratan kaynaklarını etkin bir şekilde kullanarak, toplumsal bilinci geliştirerek, ülke vatandaşlarının yaşam kalitesini ve gelirini artırarak, ülkeyi cazibe merkezi haline getirerek, ülkeyi ziyaret eden turistlerin beklentilerini karşılayacak düzeyde sürdürülebilirliği mümkün olan, farklı ürünler sunan, farkındalık ve farklılaşma yaratan bir turizm destinasyonu yaratmayı strateji olarak benimsemiştir. 2.1.1.10. Turizm Gelişim Planın Ana Hedefleri: (1) Ürün geliştirmede bölgesel farklılıkların ön plana çıkarılması, (2) Sürdürülebilir turizm modelinin oluşturulması, (3) Turizmin tüm ülkeye yayılması ve 12 ay boyunca canlı tutulması, (4) Turizmde kalitenin bir yaşam şekli haline getirilmesi, (5) Mevcut yaşam koşulları değiştirilmeden oluşturulacak, yerel halka dayalı bir gelişim modeli benimsenmesi olarak belirlenmiştir. 2.1.1.11. Turizm sektöründeki gelişmelere ve tüm göstergelere bakıldığında, mevcutlar, yarım inşaatlar ve devletin arazi kiralamak, teşvik vermek veya izinlendirmek suretiyle taahüt altına girdiği gerçekleştirilmesi planlanmış olan tesisler dikkate alındığında, toplam yatak sayısı potansiyelinin, Turizm Gelişim Planında belirlenmiş üst hedef 59500 nin % 90 na karşılık gelen 54108 olduğu görülmektedir. Plan da Girne Bölgesi için 23000 olan yatak sayısı üst hedefinin aşılma eğiliminin olduğu, yaklaşık 25600 e ulaştığı izlenmektedir 2.İskele İlçesinde yer alan Karpaz bölgesine de talep yüksektir. Bafra Turizm alanı yanısıra Karpaz alt bölgesinde özellikle büyük tesislere yönelik yüksek talep eğiliminin bölge için belirlenen üst limiti zorlayabileceği anlaşılmaktadır. 2.1.1.12. Ülkenin taşıma kapasitesine uygun yatak kapasitesinin tahmini veya projeksiyonu, ancak farklı değişkenlerle (Gayrısafi Milli Hasıla,Turist Sayısı vb.) korelasyon oluşturularak modellenerek 1 KITOB Danışma Toplantısı 2015 2 Ülkesel Fizik Plan Çalışmaları Kapsamında Kullanılan Turizm Planlama Dairesi 2014 yılı sonu İstatistikleri 4

hesaplanması halinde bilimsel ve sürdürülebilir hedefler öngörülebilecektir. Ülkesel Fizik Plan, 2031 yılında ulaşılabilecek turist sayısı ve buna bağlı olarak yatak sayısı tahminin bilimsel olarak hesaplanabilmesi için ciddi bir araştırma ve analiz yapılmasını ve ülke ile bölgelerine göre turizm taşıma kapasitesi araştırma ve değerlendirmesi yapılmasını önermektedir. Ancak tüm gelişmeler ve eğilimler ışığında, Ülkesel Fizik Plan, bölgeler arası dengenin sağlanması stratejik hedefi, strateji ve politikaları ile Turizm Sektörü nün daha sürdürülebilir olarak gelişebilmesi ve turizm potansiyeli yüksek bölgelerin turizmden adil pay alabilmesi ve bu bölgelerde yaşayabilmesi için Ülkesel Fizik Plan da Turizm Gelişim Planı nın ülke üst limitinin % 10 oranında arttılarak 65500 e çıkarılması önerilmektedir. 2.1.1.13. Turizm Gelişim Planı uyarınca, KKTC için toplam yatak sayısı hedefi dikkate alınarak, Turizm Gelişim Planı nda bölgeler için öngörülen üst limit hedef yatak sayıları dağılımı, Ülkesel Fizik Plan nin Planlama Bölgeleri ve Plan da öngörülen Ana Gelişme Merkezi Olan ve Yeni Roller Belirlenmiş Yerleşimler kapsamındaki turizm açısından öneri yeni çekim merkezleri dikkate alınarak, ÜFP Planlama Bölgeleri ve Çekim Merkezlerine göre yeniden düzenlenerek, Reel Sektör Danışma Kurulu tarafından hazırlanan Turizm Sektörü Stratejisi, Turizm Gelişim Plan ve Ülkesel Fizik Planın birbirini tamamlayıcı ve destekleyeci şekilde uyumlaştırılmıştır. (Bakınız aşağıdaki 2.1.4 Mevcut Turizm Yatak Kapasitesi, Eğilimler,Turizm Gelişim Planı Hedeflerinin Ülkesel Fizik Plan Strateji ve Turizm Stratejisine Göre Değerlendirilmesi başlığı altındaki Tablo 2) 2.1.1.14. ÜFP kapsamında belirlenen turizm sektörü ile ilgili bir dizi konu ve sorunun giderilebilmesi ve Turizm sektörünün atılım yapabilmesi için, mevcut dışsal koşullar da dikkate alınarak, ülke içi politikalarının gözden geçirilmesi ve gerek sektörün kendi içinde daha sürdürülebilir kılınması ve gerekse öncü sektörlerden birisi olarak ülkenin daha sürdürülebilir, bölgeler arası dengeyi gözetecek şekilde gelişmesinde etkin rol oynamasını, rekabet edebilirliği ve yaşayabilirliği sağlayacak yeni teşvik sistemlerinin geliştirilmesi öngörülmektedir. Bu çerçevede Plan da, Turizm Gelişim Planı na da ışık tutacak bir dizi politikalar yer almaktadır. 2.1.2. Sektörel Ana Konular 2.1.2.1. Akdeniz Bölgesi içinde Doğu Akdeniz alt bölgesinde yer alan KKTC nin bu çevredeki rakiplerine kıyasla farklılaştırılmış bir turizm ürünü sunamaması: Ada ekonomisi olmanın ve ekonomik ambargonun etkileri sonucu oluşan yüksek maliyetlerle, mukayeseli olarak avantajının olmadığı fiyat konusunda rekabete girmektedir. Sonuç olarak, düşen talebi yeniden yakalamak için fiyatlar aşağı çekilmekte böylece, harcama potansiyeli düşük olan kesim lehine olmak üzere talebin yapısı değişmektedir. Ayrıca KKTC de turizm sektörünün gelişmesi; ekonomik, sosyal, politik, doğal afetler, terör ve benzeri dışsal faktörlerden etkilenmeye açıktır. 2.1.2.2. Kitle turizmi ülkemiz turizminde tek politika olarak benimsenmese de bugüne kadar bu yönde yatırımlar yapılması ve teşvikler verilmesi: Kitle ve ikincil konut turizm türleri ülke turizminin geleceği için büyük gelişme gösterebilecek ve sürdürülebilirliğini koruyacak bir turizm hareketi değildir. Kuzey Kıbrıs ın uluslararası direk bir uçuş noktası olmaması, kitle turizminin istenilen düzeyde gelişmemesinin en büyük nedenlerindendir. 2.1.2.3. Özel ilgi turizmi alanları açısından özel öneme sahip, arkeolojik kalıntılar, dini yapılar, tarihi eserler ve kültürel dokunun daha fazla ilgi beklemesi: Turistik ürünler özel ilgi turizmi haline halen dönüştürülmemiş ve profesyonelleşme bağlamında markalaşma yaratılamamıştır. Şöyle ki, ürün kalitesi çevre ve ürün öğeleri katılarak halen artırılamamıştır. Dolayısıyla, yüksek girdi maliyetleri de dikkate alınınca artan doluluk oranlarına rağmen turistik tesislerin kazanç oranları düşük seviyede kalmaktadır. Bu açıdan katma değeri yüksek turistik ürün ortaya konamadığı için turist başına gelirde büyük istikrarsızlık yaşanmaktadır. 2.1.2.4. Farklı bölgeler için bölgesel farklılıklarına göre sektörel politikalar bulunmaması: Turizm sektörü bir çok sektörü etkilemektedir. Ancak sektörlerin birçoğunda sektör politikası veya farklı bölgeler için bölgesel farklılıklarına göre sektörel politikaları bulunmaması, sektörlerin ayrı ayrı, kendi hedefleri doğrultusunda hareket etmesine yol açmakta ve bunun sonucunda da ülkeye ve topluma sağlanacak toplam yarar azalmaktadır. 2.1.2.5. Turizmin, başta çevre olmak üzere diğer sektörlerle etkin koordinasyonun olmaması: Turizm yatırım stratejisinin ve kapasite artırıcı yatırım kararlarında bölgesel düzeyde fiziki, sosyal ve ekonomik taşıma kapasitelerinin belirlenmemiş olması, sektörün gelişmesini olumsuz yönde etkilemektedir. 5

2.1.2.6. Yerel ürünlerin üretimini yapan küçük ve orta ölçekli işletmelere dayalı turizm modelinin potansiyel olmasına rağmen yeterince gelişmemesi: Lefkara işi, şarap, zeytinyağı ve benzeri yerel ürünlerin üretimini yapan küçük ve orta ölçekli işletmelere dayalı bir turizm modeli, KKTC nin kendine özgü koşulları ve kısıtlamaları ile birlikte üstünlüklerine dayalı ve bölgesel farklılıklara ve özel ilgi alanlarına bağlı olarak gelişebilmesi için önemli bir potansiyeldir. Çevrenin korunmasını ile birlikte yerel girdi kullanımı, katma değer yaratma, böylece ülke ekonomisi içinde kalarak tekrar ülke ekonomisine dönmesi hedeflerine ulaşılmasını sağlayabilecek böylesi bir turizm modeline yönelik bu önemli potansiyel yeterince değerilendirilememektedir. 2.1.2.7. Mevcut teşvik sisteminin etkili olmaması ve turizm ikincil ürün yatırımlarını yeterince desteklememesi: Mevcut teşvik sistemi, turizm alanında yatırım yapan girişimcilere geniş olanaklar sağlamakta, ancak, içecek işletmeleri, rekreasyon alanları işletmeleri, seyahat acentesi gibi diğer turizm işletmeleri ile el işleri, hediyelik eşya ve benzeri turizm ikincil ürün yatırımlarına yeterince olanaklar sunulmamakta, bölgelerarası ve sektörün kendi içinde rekabet edebilirliğini, yaşayabilirliğini sağlayacak düzenlemeleri kapsamamaktadır. 2.1.2.8. Turizm gelişmesinin bölgeler arasında dengeli bir şekilde yayılmaması ve bölgelerin mukayeseli üstünlüklerine bağlı bölgesel farklılıklarının turizm ürünü olarak değerlendirilememesi: Turizm gelirleri bölgeler arasında dengesiz olarak dağılmakta, yatak kapasitesi, istihdam ve gelirden en yüksek payı Girne Bölgesi almaktadır. Girne Bölgesi ve Karpaz Bölgesi turizm yatırımları bakımından talebin en yüksek olduğu bölgelerdir. 2014 yılı sonu verilerine göre, aktif olan tesislerin % 68 i aktif olmayan tesislerin % 35 i ve yarım inşaat olan tesislerin % 42 si Girne Bölgesi nde yer almaktadır. Ülke genelinde aktif olmayan toplam 1173 yatağın % 35 i Karpaz Bölgesi nde bulunmaktadır. Aktif olan, aktif olmayan ve yarım inşaat halindeki tesisler yanı sıra, önümüzdeki yıllarda gerçekleştilmesi planlanan ve kamusal arazi kiralanması, teşvik verilmiş olması veya yürülükteki mevzuat uyarınca izinlendirilmiş olan, mevcut aktif yatak kapasitesinden daha fazla yaklaşık 22000 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Bunların önemli bir kısmı Girne de ve Karpaz Bölgesi nde Bafra Turizm alanında yer almaktadır. Girne dışında, özellikle eko-agro turizm açısından yüksek potansiyeli sahip bölgelerin potansiyelinin değerlendirilmiyor olması bölgeler arası dengesizlik yaratmakadır. 2.1.2.9. Büyük konaklama tesislerinin toplam yatak kapasitesinin orta ve küçük ölçekli konaklama tesislerine göre yüksek bir oranda olması: Yarım inşaat halinde olanlar hariç, mevcut konaklama tesislerinin %65 ni, yarım inşaatlar dahil % 71 ni büyük konaklama tesisleri oluşturmaktadır. Önümüzdeki yıllarda gerçekleştirilmesi planlanan 3 konaklama tesisleri de dikkate alındığında, bu oranın orta ve küçükler aleyhine artmakta olduğu, tüm mevcut ve potansiyel konaklama tesislerinin % 81 ni, yatak kapasiteleri 200 ve üzerinde olan konaklama tesislerinin oluşturacağı görülmektedir. Yatak kapasitesi 200 ün altında olan orta ve küçük tesislerin oranının %19 ile %35 arasında bir düzeyinde kalması, bu tesislerin rekabet edebilirliğini, yaşayabilirliğini olumsuz etkilemekte ve sektörün sürdürülebilir gelişmesini engellemektedir. 2.1.2.10. Aktif olmayan, atıl durumda olan turistik tesislerin ekonomik kayıp olması : Aktif olan, kapalı durumda olanlar ve yarım inşaat halinde olanlar dahil olmak üzere toplam 32037 yatak kapasitesine sahip mevcut turistik tesislerin %4 ü kapalı durumda, %36 sı inşaatı devam eden tesisler oluşturmaktadır. Kapalı durumdaki tesisler ve yarım inşaat durumda olan tesislerin bir kısmının uzun yıllardan bu yana inşaatı devam etmemesi ekonomik bir kayıptır. 2.1.2.11. İkincil konutların, kayıtsız olarak iç ve dış piyasada turizm konaklama olarak kullanılmaları nedeniyle, ülke turizmi sektöründe faaliyet gösteren konaklama tesislerini olumsuz yönde etkilemesi ve ekonomiye katkısının sağlanmaması: İkincil konut turizmi son yıllarda yabancıların taleplerinden dolayı artan konut inşaatları ve bu konutların mal sahipleri tarafından diğer yabancılara kiralanmasıyla oluşan bir turizm şeklidir. Bugüne kadar, uluslararası piyasaların talebinin sağladığı gelir nedeniyle çekici olan ve canlı bir emlak geliştirme sektörünün gelişmesine yol açan ikincil konut amaçlı gelişmeler engellenmemiş ancak bir turizm hareketi olarak da görülmemiştir. Son yıllarda artan konut sayısı ve bu konutların önemli bir kısmının ikincil konut olarak kullanılması, kayıtsız olarak iç ve dış piyasada turizm konaklama amacı ile pazarlanmaları nedeniyle, ülkenin turizm sektöründe faaliyet gösteren konaklama tesislerini olumsuz yönde etkilemektedir. 3 Gerçekleştilmesi Planlanan Turizm Konaklama Tesisi, devlet tarafından kiralanmış kamusal üzerinde veya özel mülk üzerinde planlanlanmış / projendirilmiş ve/veya teşvik verilmiş ve/veya yürürlükteki mevzuat uyarınca izinlendirilmiş ancak henüz gerçekleşmemiş turizm konaklama tesisleri kapsar. 6

2.1.2.12. Turizm konusunda girişimcilik, beceri ve deneyimlerin sınırlı olması: Alternatif turizm türleri için potansiyeli yüksek bölgelerde, özellikle Karpaz, Akdeniz Koruçam, Güzelyurt Bölgeleri nde temel sektörel faaliyet alanı tarım olması nedeniyle, bu bölgelerde yaşayan nüfusun turizm konusunda girişimcilik, beceri ve deneyimleri de sınırlıdır. 2.1.2.13. Turizm sektörünün gelişmesi öngörülen bölgelerde altyapılar yetersizliği ile çevre ve mekan kalitesinin düşüklüğü: Turizm sektörünün gelişmesi öngörülen bölgelerde destekleyici tamamlayıcı, bölgenin çekiciliğini artıracak cazip kılacak, ulaşım, telekomünikasyon, su, elektrik ve benzeri altyapılar ile çevre kalitesi eksik veya yetersizdir. 2.1.2.14. Ülke turizmi için büyük öneme sahip doğal ve tarihi kültürel miras alanlarının yeterince korunmaması: Doğal ve tarihi çevrenin korunmaması, turistik tesis ve yan tesisler ile eklentilerinin doğal çevreye ve özgün mimariye uyumlu bir biçimde gerçekleştirilmemesi ve çevre kirliliği, özel koruma bölgeleri ve milli parklar gibi konularda etkin politikaların henüz istenilen ölçüde geliştirilememesi ve koordinasyonun sağlanamamasından doğan sorunlar mevcuttur. Uluslararası çevre kurallarının benimsenmemesi ve çevre bilincinin oluşmaması turizmin önemli bir boyutu olan çevre açısından turistlerde memnuniyetsizlik yaratabilmektedir. Bu sınırlı kaynakların savurganca kullanılması nedeniyle, gerek su, doğal ve tarihi kültürel miras alanları gibi hassas çevresel kaynaklar, gerekse yerel sosyal kültürel değerler ve yaşam olumsuz etkilenmekte, bozulmakta, giderek erozyona uğramakta, hatta kaybolmaktadır. Ülke turizmi için önem oluşturan bu kaynakların erozyona uğraması veya kaybolması turizm gelişme potansiyelini olumsuz yönden etkileyebilecek önemli bir tehdittir. 2.1.2.15. Yüksek su tüketilmesi: Turistlerin tüketim alışkanlıkları, yıkanma, yemek gibi kişisel ihtiyaçlar ve rekreasyon amaçlı su kullanımı gibi kullanımlarla turizm sektöründe su tüketimi yüksek olmaktadır. 2.1.2.16. Kıyıları kullanma eğiliminin yüksek olması: Deniz kum güneş kitle turizm türüne bağlı olarak turizmin kıyıları kullanma eğiliminin yüksek olması ve kıyıların yoğun olarak kullanılması, kıyı yönetim planının olmayışı sonucu olarak yatırımların plansız gelişmesi, atık suyun kanalizasyon sistemlerinin bulunmaması nedenleriyle, kıyıların fiziki ve ekolojik yapısı bozulmakta, halkın erişimi sınırlanmakta, manzara değeri azalmakta ve çekiciliği azalmaktadır. Ayrıca kıyılardaki turizm yapılaşmaları iklim değişikliğine bağlı potansiyel risk ve tehlike altındadır. 7

Harita 1 : Turizm Gelişme Bölgeleri ve Yatak Kapasitesinin Dağılımı 8

2.1.3. Sektör Politikalar ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF ÜFP EKON 1 : Sürdürülebilir Ekonomik Gelişmeyi Sağlamak Amacı ile KKTC nin, bölgelerinin ve insanların ekonomik potansiyelini kullanmak 1.1. KKTC nin ve bölgelerinin mukayeseli avantajlarını ön plana çıkarmak ve mukayeseli avantajlarına uygun sektörlerin gelişmesini desteklemek, TURZM 01: Mukayeseli üstünlüklere dayalı, rakiplere göre farklılaştırılmış, birbirini destekleyici toplam turizm ürününün yaratılması desteklenecektir. TURZM 02: Turizm sektörünün Kalkınma Planları, Yıllık Programlar, Ülkesel Fizik Plan stratejileri, hedef ve politikaları ile Sektörel Planlar ve yerel ölçektedeki imar planları ile uyum içinde olması desteklenecek ve sağlanacaktır. ÜFP EKON 1.4 Gelişme Sektörler arası, bölgeler arası ve bölgeler içi dengeli gelişmeyi sağlamak ÜFP EKON 1.3 Ekonomik rekabet edebilirliği geliştirmek, ÜFP EKON 1.4 Gelişme Sektörler arası, bölgeler arası ve bölgeler içi dengeli gelişmeyi sağlamak girmesinden sonraki 2 yıl içinde mukayeseli üstünlüklere göre farklılaştırılmış turizm ürünleri belirlenecek ve pazarlanma stratejisi geliştirilecektir. girmesinden sonraki 3 yıl içinde Turizm Gelişim Planı Stratejileri, ÜFP hedef ve stratejileri ile uyumlaştırılacaktır. Turizm Tanıtma ve Pazarlama Dairesi Turizm Gelişme Kurulu Turizm den Sorumlu Bakanlık TURZM 03: Turizmin ülkenin sosyal, ekonomik, fiziksel ve çevresel taşıma kapasiteleri ve halkın sosyo ekonomik özellikleri, altyapı, ulaşım, haberleşme ve üstyapı gelişme hedefleri ile uyumlu bir şekilde gelişmesi desteklenecek ve teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.4 Gelişme Sektörler arası, bölgeler arası ve bölgeler içi dengeli gelişmeyi sağlamak ÜFP ÇEV 3.2 Ekolojik sistemleri, biyolojik çeşitliliği ve doğal değerleri korumak ve iyileştirmek girmesinden sonraki 3 yıl içinde, öncelikle Karpaz, Akdeniz gibi hassas bölgelerden başlanarak, tüm bölgelerin turizm taşıma kapasiteleri belirlenecektir. Turizm Gelişme Kurulu Turizm den Sorumlu Bakanlık 9

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF girmesinden sonraki ikinci 5 yıl içinde, turizm taşıma kapasitelerine ve mukayeseli üstünlüklerine uygun olarak, bölgesel turizm sektörü gelişme stratejileri ve uygulama eylem planları hazırlanacaktır. Turizm Gelişme Kurulu Turizm den Sorumlu Bakanlık TURZM 04: Girne, Mağusa ve Bafra Bölgeleri nde kitle turizminin kontrollü olarak gelişimi sağlanacak ve mevcutların kalitesi artırılacak, aktif olmayan ve yarım inşaat halinde olan tesislerin ve turizm bölgelerindeki yatırımların tamamlanması, ekonomiye kazandırılması desteklenecek ve teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.3 Ekonomik rekabet edebilirliği geliştirmek, ÜFP EKON 1.4 Gelişme Sektörler arası, bölgeler arası ve bölgeler içi dengeli gelişmeyi sağlamak girmesinden sonraki 1 yıl içinde, aktif olmayan ve yarım inşaat halinde olan tesislerin tamamlanmasına yönelik teşvik paketleri hazırlanacaktır. Turizm den Sorumlu Bakanlık Kalkınma Bankası girmesinden sonraki 2 yıl içinde, Girne ve Mağusa bölgesinden başlanarak kitle turizmine yönelik mevcut tesislerinin kalite tespiti yapılarak iyileştirilmesi için yürürlükte olan teşvik programları geliştirilecektir. Kalkınma Bankası 10

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF girmesinden sonraki 5 yıl içinde Bafra Turizm Yatırım Bölgesinde hedeflenen 15,000 yatağın tümü tamamlanması için yasal düzenlemeler yapılacaktır. Turizmden Sorumlu Bakanlık Orman Dairesi TURZM 05: Karpaz- Tatlısu, Mesarya, Güzelyurt-Akdeniz bölgelerinden başlanarak Turizm Gelişim Planı na uygun olarak, köy /agro/ eko turizm, özel ilgi ve benzeri türden ülkenin ve bölgelerin mukayeseli avantajlarına uygun Topluma Dayalı Turizmin gelişmesi ve bu modelin yerleşmesi desteklenecek ve teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.4 Gelişme Sektörler arası, bölgeler arası ve bölgeler içi dengeli gelişmeyi sağlamak ÜFP ÇEV 3.2 Ekolojik sistemleri, biyolojik çeşitliliği ve doğal değerleri korumak ve iyileştirmek girmesinden sonraki 1 yıl içinde, topluma dayalı turizm modelinin gelişmesine yönelik yerel ölçekte girişimciliğin gelişmesini sağlayıcı düzenlemeler yapılacaktır. girmesinden sonraki 5 yıl içinde, öncelikle, Karpaz, Güzelyurt-Akdeniz bölgelerinden başlanarak, mukayeseli avantajlarına uygun topluma dayalı turizm modeli dikkate alınarak turizm amaçlı çevre planları hazırlanacaktır. Turizmden Sorumlu Bakanlık Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Çevre Koruma Dairesi 11

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF TURZM 06: Turizm Gelişim Planı na uygun olarak, bölgelerin mukayeseli üstünlüklerine dayalı olarak turizmin çeşitlendirilmesi desteklenecek, doğal ve tarihi çevre ve sosyokültürel yapı gibi turizm ürünlerinin, uluslararası seviyede tanıtım ve pazarlama faaliyetleri geliştirilecektir. ÜFP EKON 1.3 Ekonomik rekabet edebilirliği geliştirmek girmesinden sonraki 2 yıl içinde, turizm ürünlerinin, uluslararası seviyede tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin artırılabilmesi için stratejiler geliştirilecektir. Turizm Tanıtma ve Pazarlama Dairesi Sektör İle İlgili Ana Paydaş Sivil TURZM 07: Turizm Gelişim Planı na uygun olarak yat ve cruise turizminin geliştirilmesi desteklenecektir. ÜFP EKON 1.3 Ekonomik rekabet edebilirliği geliştirmek girmesinden sonraki 2 yıl içinde mevcut yat limanlarının uluslararası standartlara getirilmesi için gerekli düzenlemeler yapılacaktır. Limanlar Dairesi Kaymakamlıklar Çevre ve Koruma Dairesi Mevcut kapasitenin yetersiz olması halinde, 2 yıl içinde yat limanı potansiyeli araştırılarak, uygun konumda, ülke taşıma kapasitesine uygun sayı ve kapasitede yat limanı yapılabilecek alanlar belirlenecektir. Limanlar Dairesi Kaymakamlıklar Çevre ve Koruma Dairesi 12

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF girmesinden sonraki 2 yıl içinde cruise turizminin geliştirilmesine yönelik fizibilite çalışmaları yapılacaktır. Limanlar Dairesi Kaymakamlıklar Çevre ve Koruma Dairesi TURZM 08: Havayolu ulaşım kalitesi ve hava limanı altyapısı geliştirilecektir. ÜFP MEK 4.3 İş, konut, hizmetler ve pazara erişilebilirliği arttırmak girmesinden sonraki 1 yıl içinde uluslarası uçuşlara uygun olacak hava limanı altyapı ihtiyacı belirlenecektir. Sivil Havacılık Dairesi Planlama İnşaat Dairesi girmesinden sonraki 1 yıl içinde ulaşılabilirliğin kolaylaştırılmasına için ulaşım maliyetlerinin düşürülmesine yönelik düzenlemeler yapılacaktır. Turizmden Sorumlu Bakanlık Ulaşımdan Sorumlu Bakanlık Maliye Bakanlığı 13

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF TURZM 09: Denizyolu ulaşımının geliştirilerek ve deniz limanları iyileştirilerek, turistlerin tercih edeceği bir ulaşım şekline getirilmesi desteklenecektir. ÜFP MEK 4.3 İş, konut, hizmetler ve pazara erişilebilirliği arttırmak Alt ULŞ 04: Deniz yolu taşımacılığının ve ülke limanları arasında yolcu taşımacılığının gelişmesi ile sunulan hizmet ve kalitenin artırılması desteklenecek ve teşvik edilecektir. girmesinden sonraki 1 yıl içinde deniz limanı altyapı ihtiyacı belirlenecektir. Limanlar Dairesi 1.2. Özel Sektör Stratejisine uygun olarak, İstihdam fırsatları ve iş olanakları yaratmak TURZM 10: Turizm sektöründe çalışan işgücünün kapasitelerinin geliştirilmesi ve yeni kalifiye eleman yetiştirilmesi desteklenecektir. EĞTM01: Gelişme sektörlerine göre ihtiyaç duyulan, iş kolları ve mesleki beceri alanları belirlenecektir ve mesleki eğitim olanaklarının artırılması, çıraklık ve staj benzeri entegre öğrenimeğitim altyapısının geliştirilmesi ve bölgelere göre yaygınlaştırılması sağlanacaktır. girmesinden sonraki 1 yıl içinde, Kırsal Gelişme Bölgelerinde tarıma dayalı turizmin (Agro-Turizm) gelişmesini sağlayıcı ve destekleyici düzenlemeler yapılacaktır. girmesinden sonraki 1 yıl içinde, belirlenecek ihtiyaca göre Turizm Meslek okullarının açılmasını sağlayıcı düzenlemeler yapılacaktır. Tarım Bakanlığı Turizmden Sorumlu Bakanlık Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eğitim Bakanlığı 14

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF 1.3. Ekonomik rekabet edebilirliği geliştirmek, TURZM 11: Turizm ürünlerine dayalı küçük ve orta ölçekli işletmeler, finans kaynaklarına mesleki bilgi ve danışmanlık hizmetlerine erişimi kolaylaştırılarak, girişimcilik ve yönetim becerilerinin geliştirilmesini sağlayacak eğitimler verilerek, sağlıklı bir biçimde yapılanmaları ve gelişmeleri desteklenecektir. ÜFP EKON 1.2 İstihdam fırsatları ve iş olanakları yaratmak. girmesinden sonraki 2 yıl içinde, turizme yönelik yerel ürünlerin üretilmesini, kullanımının yaygınlaştırılması için projeler hazırlanacaktır. Tarım Bakanlığı YAGA TURZM 12: Sürdürülebilir bir turizm gelişmesi hedefine ulaşılabilmesi amacı ile, orta ve küçük konaklama tesisleri ile büyük tesislerinin aşamalı olarak dengelenebilmesi ve yatak kapasitesinin dağılımının turizm ürününe uyumunun sağlanabilmesi için, orta ve küçük konaklama tesisleri teşvik edilerek, rekabet edebilirlikleri ve sürdürülebilir olmaları sağlanacaktır. ÜFP EKON 1.3 Ekonomik rekabet edebilirliği geliştirmek ÜFP EKON 1.2 İstihdam fırsatları ve iş olanakları yaratmak. TURZM 18: Turizm Gelişim Planına uygun olarak, bölgelerin doğal, tarihi ve kültürel çevresi, sosyal ve kültürel özellikleri korunarak, ekonomik faaliyetler ile uyum içinde ve birbirini destekleyici ve bölgelerin taşıma kapasitelerine uygun turizm gelişimi desteklenecek, turizm sektörünün gelişiminde sektörün kendi içinde daha sürdürülebilir kılınması ve öncü sektörlerden birisi olarak, girmesinden sonraki 1 yıl içerisinde, küçük ve orta ölçekli işletmelere teşvik verilebilmesi için yasal düzenleme yapılacaktır. Güzelyurt - Lefke, Tatlısu, Bafra Dışındaki Karpaz, Girne de aktif olmayan orta ve küçüklerin canlandırılması, Lefkoşa Surlar içi, Girne Liman arkası ve Türk Mahallesi ve Planda Tarihi ve Kültürel Yaşam Merkezleri ile Citta Slow yerleşmeleri teşvik kapsamına alınacaktır. Turizmden Sorumlu Bakanlık Kalkınma Bankası YAGA 15

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF turizm potansiyeli yüksek bölgelerin turizmden adil pay alabilmesi ve bu bölgelerde gelişebilmesi ve yaşayabilmesi için, bölgeler arası dengeyi gözetecek şekilde gelişmesi ve sektörün kırsal bölgelerde rekabet edebilirliği, yaşayabilirliğini ve sürdürülebilirliğinin sağlanması teşvik edilecektir. girmesinden 1 yıl içerisinde, kapalı tesislerin tamamının ve yarım kalmış orta ve küçük konaklama tesisi yatırımlarının %50 sinin tamamlanabilmesi için teşvik modelleri geliştirilecektir. girmesinden sonraki 2 yıl içerisinde, orta ve küçük tesislerin, büyük tesislere oranının 2026 yılına kadar toplam yatak kapasitesinin %42-45 nin büyük konaklama tesisleri, %47-55 nin Orta ve Küçük konaklama tesisleri ve %3-8 nin Turistik Konut olarak mevsimlik kiralanan ikincil konut olmasını sağlayacak teşvik paketleri geliştirilecektr. Turizmden Sorumlu Bakanlık Kalkınma Bankası Turizmden Sorumlu Bakanlık Kalkınma Bankası 16

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF TURİZM 13: Mevcut İkincil konutların kayıt altına alınarak, turizm konaklama türlerinde çeşitlilik yaratılması sağlanacaktır. GMEN 06: Yerel planlar yolu ile belirlenmiş alanlarda ikincil konut gelişmeleri sınırlandırılarak gayrimenkul değerleri arttırılacak ve gelişim sektörleri ile uyumlu birlikteliği sağlanacaktır. GMEN 07 : Boş veya ikincil konutların yoğun olarak bulunduğu bölgelerde, ikincil konutların kullanım süreleri ile orantılı olarak emlak vergileri yeniden düzenlenecektir. KNT 20: Boş veya ikincil konutların yoğun olarak bulunduğu bölgelerde, konutların kullanım sürelerinin arıtılmasını teşvik edecek şekilde emlak vergilerine düzenleme getirilecektir. girmesinden sonraki 2 yıl içerisinde mevcut ikincil konutların tümü tesbit edilecek ve kayıt altına alınacaktır. 2026 yılına kadar toplam konut stokunun % 1 i toplam turizm yatak kapasitesinin % 8 ni aşmayacak sayıda ikincil konutlar Turistik Konut kapsamında kayıt altına alınacaktır. Kaymakamlıklar İçişleri Bakanlığı Maliye Bakanlığı Kaymakamlıklar Maliye Bakanlığı 17

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF 1.4. Gelişme Sektörler arası, bölgeler arası ve bölgeler içi dengeli gelişmeyi sağlamak TURZM 14: Bölgesel özelliklere göre, turizm sektörünün, tarım ve hayvancılık sektöründen faydalanacak, tarım sektöründeki gelişmeleri destekleyecek, tamamlayacak şekilde gelişmesi desteklenecek ve teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.1 KKTC nin ve bölgelerinin mukayeseli avantajlarını ön plana çıkarmak ve mukayeseli avantajlarına uygun sektörlerin gelişmesini desteklemek Tar 12: Kırsal kalkınma bölgelerinde tarıma dayalı sanayi ve turizm sektörlerinin gelişmesi teşvik edilecektir. girmesinden sonraki 2 yıl içinde KOBİ lerin en az %50 si rekabetle ilgili mevzuata ters düşmemek kaydıyla kümelenecek, birlikte üretmeleri ve pazarlamalarını sağlayacak mekanizmalar oluşturularak ortak hareket kabiliyetleri artırılacaktır. girmesinden sonraki 2 yıl içinde, turizm sektörünün talebine uygun üretilebilecek ürünler tespit edilecek ve bu ürünlerin üretim ve kullanımının geliştirilmesi için yasal düzenlemeler yapılacaktır. Tarım Dairesi Sanayi Dairesi Tarımdan Sorumlu Bakanlık Tarım Dairesi Turizmden Sorumlu Bakanlık Tarımdan Sorumlu Bakanlık TURZM 15: Toplam turizm ürünün zenginleşmesi ve turizm sektörünün getirilerinden faydalanan kesimin büyümesini sağlamak için, bölgesel farklılıklara uygun olarak, el sanatları, kilimcilik, dokumacılık, yiyecek imalatı gibi turizm yan endüstrilerinin geliştirilmesi ve kalitelerinin artırılması desteklenecek ve teşvik edilecektir. SNY 05: Kırsal alanlarda turizmi tamamlayıcı, desteleyici yerel ürünlerin üretimi desteklenecektir girmesinden sonraki 1 yıl içinde, Kırsal Gelişme Bölgelerinde tarıma dayalı turizmin (Agro-Turizm) gelişmesini sağlayıcı ve destekleyici düzenlemeler yapılacaktır. Sanayi Dairesi Tarım Dairesi KOBİGEM Kalkınma Bankası Toplum Kuruluş (STK) lar 18

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF girmesinden sonraki 1 yıl içinde, yerel ve kültürel ürünlerin tanıtımının yapılmasını sağlayıcı proje ve düzenlemeler yapılacaktır. Turizmden Sorumlu Bakanlık Tarımdan Sorumlu Bakanlık TURZM 16: İkincil ürünleri oluşturabilecek yiyecek içecek işletmeleri, rekreasyon alanları işletmeleri, seyahat acentesi gibi diğer turizm işletmeleri ile el işleri ve hediyelik eşya imal eden tesisler de teşvik kapsamına alınacaktır. ÜFP EKON 1.2 İstihdam fırsatları ve iş olacakları yaratmak girmesinden sonraki 2 yıl içinde, turizme yönelik yerel tarımsal ürünlerin üretilmesini, kullanımının yaygınlaştırılması için yeni teşvik modelleri geliştirilecektir. Tarım Dairesi girmesinden sonraki 1 yıl içinde, ikincil ürünler oluşturabilecek tesislere teşvik verilebilmesi için yasal düzenleme yapılacaktır. Turizmden Sorumlu Bakanlık Kalkınma Bankası 19

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF TURZM 17: Mevcut ve yeni açılan tesislere yerli işgücü istihdamı ile birlikte yiyecek içecek ve diğer sanayi ürünleri gibi ihtiyaçların gibi ihtiyaçlarının yerli ürünlerden karşılanması böylece diğer sektörlerin gelişmesi ve istihdam yaratma olanaklarını geliştirmeleri sağlanacaktır. ÜFP EKON 1.2 İstihdam fırsatları ve iş olacakları yaratmak girmesinden sonraki 1 yıl içinde, tesislere yerli işgücünün istihdamın arttırılması ve yiyecek içecek gibi günlük ihtiyaçlar ile inşaat aşamasında gerekli diğer sanayi ürünleri gibi ihtiyaçların yerli ürünlerden karşılanmasını belirli oranlarda zorunlu kılacak mevzuat hazırlanacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Sanayi Dairesi Turizmden Sorumlu Bakanlık Ekonomiden Sorumlu Bakanlık TURZM 18: Turizm Gelişim Planına uygun olarak, bölgelerin doğal, tarihi ve kültürel çevresi, sosyal ve kültürel özellikleri korunarak, ekonomik faaliyetler ile uyum içinde ve birbirini destekleyici ve bölgelerin taşıma kapasitelerine uygun turizm gelişimi desteklenecek, turizm sektörünün gelişiminde sektörün kendi içinde daha sürdürülebilir kılınması ve öncü sektörlerden birisi olarak, turizm potansiyeli yüksek bölgelerin turizmden adil pay alabilmesi ve bu bölgelerde gelişebilmesi ve yaşayabilmesi için, bölgeler arası dengeyi gözetecek şekilde gelişmesi ve sektörün kırsal bölgelerde rekabet edebilirliği, yaşayabilirliği ve sürdürülebilirliğinin sağlanması teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.1 KKTC nin ve bölgelerinin mukayeseli avantajlarını ön plana çıkarmak ve mukayeseli avantajlarına uygun sektörlerin gelişmesini desteklemek ÜFP MEK 4.2 Gelişim sektörleri arasındaki kaynak ve toprak kullanımına yönelik rekabet ve mekânsal çelişkileri azaltmak girmesinden sonraki 5 yıl içinde bölgelerin mukayeseli üstünlükleri göz önüne alınarak belirlenen turizm türlerine uygun olarak yerel ölçekteki imar planları hazırlanacaktır. 20

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF TURZM 12: Küçük ve orta ölçekli işletmelere dayalı bir turizm modelinin oluşturulabilmesi, Orta ve küçük konaklama tesislerinin büyükler karşısında aşamalı olarak dengelenebilmesi, büyük tesisler ile aralarında denge sağlanarak rekabet edebilirlikleri, yaşabilirlilikleri ve sürdürülebilir olmalarının sağlanması desteklenecek ve teşvik edilecektir. büyük tesisler ile aralarında denge sağlanarak rekabet edebilirlikleri ve sürdürülebilir olmalarının sağlanması desteklenecek ve teşvik edilecektir. girmesinden sonraki 1 yıl içinde Turizm Gelişim Plan gözden geçirilerek, toplam yatak kapasitesi ülke üst hedefi 65500 ne çıkarılacak; Toplam yatak kapasitesinin %62 - %65 nin Kentsel Gelişme Bölgelerinde, %35 - %38 nin Kırsal Gelişme Bölgelerinde yer almasını sağlayacak teşvik düzenlemeleri yapılacaktır. girmesinden sonraki 2 yıl içinde Karpaz- Tatlısu, Mesarya ve Güzelyurt- Akdeniz Kırsal Gelişme Bölgeleri ne özel turizm modelleri ve teşvik sistemleri geliştirilecektir. Devlet PLanlama Örgütü Turizm Bakanlığı Turizm PLanlama Dairesi Devlet PLanlama Örgütü TURZM 19: Karpaz-Tatlısu Kırsal Gelişme Bölgesi nde Turizm Gelişim Planına ve Yerel Kalkınma Stratejisinin kırsal bölgelerde ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi hedefine uygun olarak; bölgenin doğal, tarihi ve kültürel mirası korunarak turizm amaçlı kullanılacak ve bölgenin özelliklerine göre inanç, kültür, sağlık, kongre, spor, eko/agro turizmin gelişmesi teşvik edilecek ve Tatlısu Bölgesi, Topluma Dayalı Alternatif Eko-Turizm Merkezi olarak gelişmesi desteklenecek ve teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.1 KKTC nin ve bölgelerinin mukayeseli avantajlarını ön plana çıkarmak ve mukayeseli avantajlarına uygun sektörlerin gelişmesini desteklemek ÜFP MEK 4.2 Gelişim sektörleri arasındaki kaynak ve toprak kullanımına yönelik rekabet ve mekânsal çelişkileri azaltmak girmesinden sonraki 5 yıl içinde, Karpaz Tatlısu Kırsal Gelişme Bölgelesi nde eko/ agro, inanç, kültür, sağlık, kongre ve spor turizminin geliştirilmesine yönelik mevcut teşvik paketleri geliştirilecektir. Sorumlu Ana Uygulayıcı Kurumla 21

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF TURZM 20: Batı-Kuzeybatı (Güzelyurt-Akdeniz) Kırsal Gelişme Bölgesi nde Turizm Gelişim Planına ve Yerel Kalkınma Stratejisinin kırsal bölgelerde ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi hedefine uygun olarak; bölgenin doğal, tarihi ve kültürel mirası korunarak turizm amaçlı kullanılacak ve inanç, kültür, spor, eko/ agro turizmin gelişmesi desteklenecek, teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.1 KKTC nin ve bölgelerinin mukayeseli avantajlarını ön plana çıkarmak ve mukayeseli avantajlarına uygun sektörlerin gelişmesini desteklemek ÜFP MEK 4.2 Gelişim sektörleri arasındaki kaynak ve toprak kullanımına yönelik rekabet ve mekânsal çelişkileri azaltmak girmesinden sonraki 5 yıl içinde, Güzelyurt Akdeniz Kırsal Gelişme Bölgesi nde eko/ agro, inanç, kültür, spor turizminin geliştirilmesine yönelik mevcut teşvik paketleri geliştirilecektir. Sorumlu Ana Uygulayıcı Kurumla TURZM 21: Mesarya Kırsal Gelişme Bölgesi nde Turizm Gelişim Planına ve Kırsal Kalkınma Stratejisinin kırsal bölgelerde ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi hedefine uygun olarak; bölgenin doğal, tarihi ve kültürel mirası korunarak turizm amaçlı kullanılacak ve köy turizmi/ eko ve agro turizmin gelişmesi desteklenecek, teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.1 KKTC nin ve bölgelerinin mukayeseli avantajlarını ön plana çıkarmak ve mukayeseli avantajlarına uygun sektörlerin gelişmesini desteklemek ÜFP MEK 4.2 Gelişim sektörleri arasındaki kaynak ve toprak kullanımına yönelik rekabet ve mekânsal çelişkileri azaltmak girmesinden sonraki 5 yıl içinde, Mesarya Kırsal Gelişme Bölgesi nde eko/ agro, inanç ve kültür turizminin geliştirilmesine yönelik mevcut teşvik paketleri geliştirilecektir. 22

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF TURZM 22: Mağusa-İskele Kentsel Bölgesi nde Turizm Gelişim Planına uygun olarak, bölgenin doğal, tarihi ve kültürel mirası korunarak,turizm amaçlı kullanılacak, inanç, kültür, sağlık, kongre, spor ve deniz, kum, güneş turizmi teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.1 KKTC nin ve bölgelerinin mukayeseli avantajlarını ön plana çıkarmak ve mukayeseli avantajlarına uygun sektörlerin gelişmesini desteklemek ÜFP MEK 4.2 Gelişim sektörleri arasındaki kaynak ve toprak kullanımına yönelik rekabet ve mekânsal çelişkileri azaltmak girmesinden sonraki 5 yıl içinde, Mağusa-İskele bölgelerinde inanç, kültür, sağlık, kongre, spor ve kitle turizmine yönelik mevcut teşvik paketleri geliştirilecektir. girmesinden sonraki 2 yıl içinde Kapalı Maraş Bölgesi nin kullanıma açılma senaryolarına bağlı olarak, mevcut turizm tesislerinin geleceği, KKTC turizmi üzerindeki olası etkileri ve gelişme stratejileri belirlenecektir. TURZM 23: Lefkoşa- Girne Kentsel Bölgesi nde Turizm Gelişim Planı na uygun olarak, bölgenin doğal, tarihi ve kültürel mirası korunarak turizm amaçlı kullanılacak ve bölgenin özelliklerine göre kültür, sağlık, spor ve kongre turizmin gelişmesi teşvik edilecektir. ÜFP EKON 1.1 KKTC nin ve bölgelerinin mukayeseli avantajlarını ön plana çıkarmak ve mukayeseli avantajlarına uygun sektörlerin gelişmesini desteklemek ÜFP ÇEV 3.3 Tarihi ve kültürel mirasın korunmasını ve geliştirilmesini sağlamak girmesinden sonraki 2 yıl içinde Lefkoşa İmar Planı ve Lefkoşa Suriçi Surlar ve Hendekler Turizm Alanı Gelişme Stratejileri ne uygun olarak, Yatırım Ortaklığı oluşturulacaktır. Eski Eserler ve Müzeler Dairesi 23

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF ÜFP SOS 2 : Sürdürülebilir Bir Sosyal ve Kültürel Yaşamı Sağlamak Amacı ile girmesinden sonraki 2 yıl içinde, yürürlükteki planlar ve mevzuat gözden geçirilecek, kongre, spor ve sağlık turizmi için gerekli altyapı ve teşvik kriterleri belirlenecektir. Lefkoşa Suriçi Surlar ve Hendekler Turizm Alanı Gelişme Stratejisi ne uygun olarak, ÜFP nin yürürlüğe girmesinden sonraki 5 yıl içinde, turizm konaklama tesisi olmaya uygun listeli bina veya bina grupları belirlenecek ve konaklama tesisine dönüştürülecektir. Toplumun tüm kesimlerinin sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak ve yaşam kalitesini geliştirmek 2.4. Sosyal Sorumluluğu ve katılımı sağlamak TURZM 24: Turizm Gelişim Planı na uygun olarak turizm politikalarının belirlenmesi ve bölgesel turizm ürünlerinin geliştirilmesi ve işletmelerince sunulan ürünler ve hizmetlerle ilgili olarak, yerel halka danışılacak ve kararlara dahil edilecektir. ÜFP EKON 2.4 Sosyal sorumluluğu ve katılımı sağlamak girmesinden sonraki 2 yıl içinde, yerel halkı dâhil etme amacıyla yerel koordinasyon komiteleri kurulacaktır. Turizmden Sorumlu Bakanlık 24

ÜFP SEKTÖREL POLİTİKALAR İLİŞKİLİ OLDUĞU HEDEF ÜFP ÇEV 3 : Sürdürülebilir Bir Çevre Sağlamak Amacı İle Sınırlı doğal kaynakları, biyolojik çeşitliliği, tarihi ve kültürel mirası korumak, kirlilikleri risk ve tehlikeleri önlemek; 3.1. Su kaynakları ortamlarını, miktarını ve kalitesini korumak TURZM 25: Turizm Gelişim Plan ın Ülkenin sosyal, ekonomik ve çevresel taşıma kapasitelerine uygun bir model oluşturulması politikasına uygun olarak turizm tesislerinde verimli su kullanımı, tasarrufu ve geri dönüşümlü suyun kullanılması için gerekli altyapıların sağlanması zorunlu olacaktır. ALTSU 07: Tüm sektörel gelişmelerde su tüketimini azaltacak ve / veya atık suyu arıtarak yeniden kullanımını sağlayacak ekipmanların kullanımı zorunlu olacaktır. girmesinden sonraki 5 yıl içinde, yatak kapasitesi 200 üzerinde olan mevcut turizm tesislerinden başlanarak, toplam yatak kapasitesinin %30 nun altyapısı verimli su kullanımı sağlayacak duruma getirilecektir. Turizmden Sorumlu Bakanlık Su İşleri Dairesi 3.2. Ekolojik sistemleri, biyolojik çeşitliliği ve doğal değerlerin korunmak ve iyileştirmek TURZM 26: Dağlar, kıyılar, orman alanları, ÖÇKB ve benzeri doğal alanlarda, bu alanların çevresel değeri bozulmadan korunarak özel ilgi turizmi çerçevesinde hassas kullanımları sağlanacaktır. ÜFP EKON 1.1 KKTC nin ve bölgelerinin mukayeseli avantajlarını ön plana çıkarmak ve mukayeseli avantajlarına uygun sektörlerin gelişmesini desteklemek ÜFP MEK 4.2 Gelişim sektörleri arasındaki kaynak ve toprak kullanımına yönelik rekabet ve mekânsal çelişkileri azaltmak girmesinden sonraki 1 yıl içerisinde, doğal alanların turizm ürünü olarak tanıtımına yönelik düzenlemeler yapılacaktır. Turizmden Sorumlu Bakanlık Çevre Koruma Dairesi 25