İÇİNDEKİLER. Önsöz... BİRİNCİ BÖLÜM TURİZM ENDÜSTRİSİ

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Önsöz... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZM ENDÜSTRİSİ 1. Turizm Endüstrisi Turizm Olayı ve Kavramı Turizm Endüstrisi Tanımı ve Temel Özellikleri Turizm Endüstrisinin Dünya da ve Türkiye de Yeri ve Önemi Turizm İşletmeleri Konaklama İşletmeleri Seyahat İşletmeleri Tur Operatörleri ve Seyahat Acenteleri Ulaştırma İşletmeleri Karayolu Ulaştırma İşletmeleri Demiryolu Ulaştırma İşletmeleri Denizyolu Ulaştırma İşletmeleri Havayolu Ulaştırma İşletmeleri Yeme-İçme İşletmeleri Ticari İşletmeler Ticari Olmayan İşletmeler Diğer Turizm İşletmeleri Turizmle İlgili Özel Malları Üreten İşletmeler Turizme Hizmet Eden Ticari İşletmeler Turizmle İlgili Özel Hizmet Üreten İşletmeler Turizm Tanıtma ve Reklam Yapan İşletmeler Turizm İşletmelerini Diğer Endüstri İşletmelerinden Ayıran Ekonomik Özellikler... 31

2 viii İKİNCİ BÖLÜM KONAKLAMA ENDÜSTRİSİ 2. Konaklama Endüstrisi Konaklama Endüstrisinin Yeri ve Önemi Konaklama İşletmeleri ve Özellikleri Konaklama İşletmeciliğinin Dünyada ve Türkiye de Tarihsel Gelişimi Konaklama İşletmeciliğinin Dünyada Gelişimi Konaklama İşletmeciliğinin Türkiye de Tarihsel Gelişimi Konaklama İşletmelerinin Genel Nitelikleri Konaklama İşletmelerinin Sınıflandırılması Asli Konaklama İşletmeleri Oteller Moteller Tatil Köyleri Pansiyonlar Kampingler Apart Oteller Hosteller Tamamlayıcı Konaklama İşletmeleri Butik Oteller Özel Tesisler Çiftlik Evleri-Köy Evleri Yayla Evleri Dağ Evleri Golf Tesisleri Termal Tesisler Turizm Kentleri Turizm Kompleksleri Tatil Merkezleri Zincir Tesisler Personel Eğitim Tesisleri Tatil Siteleri ve Villaları... 75

3 ix ÜÇÜNCÜ BÖLÜM OTEL İŞLETMESİNİN TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE SINIFLANDIRILMASI 3. Otel İşletmesinin Tanımı, Özellikleri ve Sınıflandırılması Otel İşletmesinin Tanımı Otel İşletmelerinin Özellikleri Otel İşletmelerinin Sınıflandırılması Hukuki Bakımdan Otellerin Sınıflandırılması Turistik İşletme Belgeli Oteller Turistik İşletme Belgesiz Oteller Mülkiyet Bakımından Otellerin Sınıflandırılması Özel Otel İşletmeleri Kamu Otel İşletmeleri Karma Otel İşletmeleri Büyüklük Bakımından Otellerin Sınıflandırılması Büyük Otel İşletmeleri Büyük Otel İşletmelerinin Üstünlükleri Finansal Üstünlükler Satın Alma Bakımından Üstünlükleri Reklam Yapma Bakımından Üstünlükleri Yönetim Bakımından Üstünlükleri Büyük Otel İşletmelerinin Sakıncaları Orta ve Küçük Otel İşletmeleri Orta ve Küçük Otel İşletmelerinin Üstünlükleri Düşük Sermaye İle Kurulabilme ve İşletilebilme Üstünlükleri Düşük İstihdam İle Çalışabilme Üstünlükleri Devamlı Müşterilere Sahip Olma Üstünlükleri Daha verimli Çalışma Üstünlükleri Orta ve Küçük Otel İşletmelerinin Sakıncaları Gelişmeleri Yakından Takip Edememe Büyük Otel İşletmeleri İle Rekabet Edememe Orta ve Küçük Otel İşletmelerinin Sayısının Artması... 94

4 x Statüleri Bakımından Otel İşletmeleri Bağımsız Otel İşletmeleri Zincir ve Grup Otel İşletmeleri Ulusal Zincir ve Grup Otelleri Uluslar Arası Zincir ve Grup Oteller Faaliyet Süreleri Bakımından Otel İşletmeleri Devamlı Oteller Mevsimlik Oteller Konaklama İhtiyacı Türü Bakımından Otel İşletmeleri Şehir Otelleri Kıyı Otelleri Dağ Otelleri Kaplıca Otelleri Havaalanı Otelleri Karayolları Kavşak Otelleri Fiyat Düzeyleri Bakımından Otel İşletmeleri Ekonomik Oteller Orta Düzey Oteller Lüks Oteller Otel İşletmelerinin Diğer İşletmelerden Farkı Mali Yapı Açısından Farkı Maliyet Açısından Farkı Pazarlama Açısından Farkı Talep ve Arz Açısından Farkı Üretim Açısından Farkı Çalışanlar Açısından Farkı Muhasebe Açısından Farkı Yatırım Açısından Farkı

5 xi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM OTEL İŞLETMELERİNDE KURULUŞ YERİ SEÇİMİ 4. Otel İşletmelerinde Kuruluş Yeri Seçimi Kuruluş Yeri Kavramı Kuruluş Çalışmaları ve Aşamaları Otel İşletmelerinin Kuruluş Yeri Faktörleri Doğal Faktörler Ekonomik ve Sosyal Faktörler Ulaştırma ve İletişim Olanakları Ulaştırma Türleri Müşteriye ve Tedarik Merkezine Mesafe Haberleşme Olanakları Arazi ve İnşaat Giderleri Sosyal Kaynaklar Personel Temini ve Ücretler Bölgesel Finansal Politika Yasal Faktörler Psikolojik Faktörler Toplanma Koşulları Otel İşletmelerinin Kuruluş Yeri İle İlgili Spesifik Faktörler Şehir Otellerinde Yer Seçiminde Etki Eden Spesifik Faktörler Kıyı Otellerinde Yer Seçimine Etki Eden Spesifik Faktörler Dağ Otellerinde Yer Seçimine Etki Eden Spesifik Faktörler Termal Otellerin Yer Seçimine Etki Eden Spesifik Faktörler Otel İşletmelerinde Amaçlara Göre Kuruluş Yeri Seçiminde Maliyet Hesaplamaları Kârı Maksimize Etme Amaçlı Kuruluş Yeri Seçme Sosyal Kârlılık ve Sosyal Fayda Amaçlı Kuruluş Yeri Seçme Büyüme Amaçlı Kuruluş Yeri Seçme İşletmelerin Büyüme Yöntemleri Yatay Büyüme Dikey Büyüme Tamamlayıcı Büyüme Çeşitlendirici Büyüme

6 xii BEŞİNCİ BÖLÜM OTEL İŞLETMELERİNDE FİNANSAL YÖNETİM 5. Otel İşletmelerinde Finansal Yönetim Finansal Yönetimin Tanımı Finansal Yönetimin Fonksiyonları Yatırım Kararları Finansman Kararları Dividant Kararları Finansal Analiz Teknikleri Finansman Kaynakları ve Yöntemleri Özkaynaklar Özsermaye Finansmanı Otofinansman Yabancı Kaynaklar İpotek Kredileri Banka Kredileri ve Teşvikler Kısa Dönemli Ticari Krediler Dönen Krediler Finansal Kiralama Yöntemi İmtiyaz Yöntemi Alacak Devri Yöntemi Forfaiting Yöntemi Barter Yöntemi Condominium Yöntemi Satma ve Geri Kiralama Yöntemi Donanım Kiralama ve Menkul Değerlerin Rehin Verilmesi Girişim / Risk Sermayesi Melek Finansman Sermaye Piyasalarına Açılma Tahvil Çıkarılması Bütünleşme ve İşbirlikleri Forward Yöntemi Opsiyon Yöntemi Futures Yöntemi Swap Yöntemi

7 xiii ALTINCI BÖLÜM OTEL İŞLETMELERİNDE MALİYET VE FİYATLANDIRMA 6. Otel İşletmelerinde Maliyet ve Fiyatlandırma Otel İşletmelerinde Maliyet ve Yapısı Varlık, Gelir, Gider, Harcama ve Maliyet Kavramları Maliyetlerin Sınıflandırılması Sabit Maliyet Değişken Maliyet Toplam Maliyet Marjinal Maliyet Doğrudan ve Dolaylı Maliyetler Kontrol Edilebilen ve Kontrol Edilemeyen Maliyetler Fırsat Maliyeti Otel İşletmelerinde Maliyet Yapısı Maliyet Yönetimi ve Yaklaşımları Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Hedef Maliyetleme Tam Zamanında Maliyetleme Yaşam Boyu Maliyetleme Kaizen Maliyetleme Otel İşletmelerinde Fiyatlandırma Fiyatlama Kavramı Fiyatlandırmaya Etki Eden Faktörler Otel İşletmelerinde Fiyatlandırma Politikaları Maliyete Dayalı Fiyatlama Maliyet Artı Fiyatlama Marjinal Maliyet Bazlı Fiyatlama Talebe Dayalı Fiyatlama Rekabete Dayalı Fiyatlama Kâra Dayalı Fiyatlama Otel İşletmelerinde Fiyatlandırma Yöntemleri Oda Fiyatları Hesaplama Yöntemleri

8 xiv Yatırım Maliyeti Yöntemi Gelir-Gider Tahmini Fiyatlama Yöntemi Odaların Niteliklerine Göre Fiyatlama Yöntemi Hubbart Yöntemi Kişi Sayısına Göre Fiyatlama Yöntemi Oda Büyüklüğüne Göre Fiyatlama Başabaş Analizi Yöntemiyle Fiyatlama Yiyecek-İçecek Fiyatları Hesaplama Yöntemleri Sübjektif Fiyatlama Yöntemleri Objektif Fiyatlama Yöntemleri Çarpan Yoluyla Fiyatlama Yöntemi Porsiyon Maliyet Yöntemi Temel Maliyet İle Fiyatlama Başabaş Analizi Yöntemiyle Yiyecek-İçecek Fiyatlama YEDİNCİ BÖLÜM OTEL İŞLETMELERİNDE GELİR YÖNETİMİ 7. Otel İşletmelerinde Gelir Yönetimi Gelir Yönetimi Gelir Yönetiminin Gelişim Süreci Otel İşletmelerinde Gelir Yönetimi Gelir Yönetiminin Amaçları Gelir Yönetimi İçin Gerekli Koşullar Kapasitenin Sınırlı Olması Sabit Maliyetlerin Yüksek Olması Değişken Maliyetlerin Düşük Olması Marjinal Maliyetin Düşük Olması Talebin Zamana Duyarlı ve Dalgalı Olması Ürünlerin Benzer Olması Ürünlerin Stoklanamaz Olması

9 Ürünlerin Önceden Satılabilir Olması Gelir Yönetiminin Unsurları Pazar Bölümleme Talep ve Rezervasyon Özellikleri Fiyat Değişiminin Etkilerinin İzlenmesi Kapasite Üstü Rezervasyon Politikası Erken Bilgi Sistemi Gelir Yönetiminin Otel İşletmelerinde Uygulanmasında Yaşanan Güçlükler Bir Geceden Fazla Geceleme Oda Dışı Gelirler Tutarlı ve İlkeli Fiyat Politikası Eksikliği Bilginin Merkezileşmemesi Rezervasyon Oluşturma Süreci Doluluk Yığılımı Gelir Yönetiminde Otel İşletmeleri Açısından Olası Sorunlar Kısa Vadeli Düşünmek Müşteriden Gelen Tepkiler Çalışanların Direnç Göstermesi Teşvik ve Ödül Sisteminin Yetersiz Kalması Çalışanların Eğitimi Örgütsel Yapıdaki Yetersizlikler ve Üst Yönetimin İlgisizliği İdeal Bir Gelir Yönetimi Sisteminde Olması Gereken Özellikler Gelir Yönetiminin Otel İşletmelerine Sağladığı Faydalar Gelir Yönetiminde Fiyatlama Gelir Yönetiminde Stratejik Kararlar ve Uygulamalar Talep Tahminlerinin Yapılması Alt Sistem ve Süreçlerin Bulunması Amaç, Strateji ve Taktiklerin Saptanması Geri Bildirimin Sağlanması Yüksek ve Düşük Talebin Yönetilmesi Rezervasyon Sistemleri, Dağıtım Sistemleri ve Gelir Yönetimi xv

10 xvi SEKİZİNCİ BÖLÜM OTEL İŞLETMELERİNDE BÜTÇELEME 8. Otel İşletmelerinde Bütçeleme Bütçenin Tanımı ve Amaçları Bütçenin Yararları, Sakıncaları ve Sınırları Bütçenin Yararları Bütçenin Sakıncaları Bütçenin Sınırları İşletme Bütçelerinin Çeşitleri Bütçe Düzenlemesi ve Dönemleri Bütçe Düzenleme Aşamaları Genel Bütçenin Unsurları Faaliyet Bütçeleri Mali Bütçeler Bütçe Kontrolü DOKUZUNCU BÖLÜM OTEL İŞLETMELERİNDE YÖNETİM 9. Otel İşletmelerinde Yönetim Yönetimin Tanımı Yönetimin Amacı Yönetimin Özellikleri Yönetimin İşlevleri Otel İşletmelerinde Planlama Otel İşletmelerinde Örgütleme Otel İşletmelerinde Yöneltme Otel İşletmelerinde Koordinasyon Denetim Yönetici ve Özellikleri Yönetim Kademeleri ve Özellikleri Yönetsel Beceriler Yöneticilik Rolleri

11 9.9. Yönetim Tarihi ve Yaklaşımları Klasik Yönetim Yaklaşımı Neo-Klasik Yönetim (Davranışsal) Yaklaşımı Modern Yönetim Yaklaşımı Sistem Yaklaşımı Durumsallık Yaklaşımı Post-Modern Yönetim Yaklaşımları xvii ONUNCU BÖLÜM OTEL İŞLETMELERİNDE ORGANİZASYON VE YAPILARI 10. Otel İşletmelerinde Organizasyon ve Yapıları Organizasyonun Tanımı Organizasyon Yapılarını Belirleyen Unsurlar Organizasyon Sürecinin Aşamaları Otel İşletmelerinde Organizasyon Yapısı Otel İşletmelerinde Organizasyon Yapısının Gelişim Süreci Otel İşletmelerinde Organizasyon Yapısının Temel İlkeleri Organizasyon Yapısının Şekillendirilmesi Otel İşletmelerinde Organizasyon Modelleri Fonksiyonel Organizasyon Modeli Doğrusal Organizasyon Modeli Karma Organizasyon Modeli Otel Organizasyonunda Temel Bölümler Yönetim Bölümü Odalar Bölümü Önbüro Bölümü Kat Hizmetleri Bölümü Yiyecek ve İçecek Bölümü Teknik Hizmetler Bölümü Güvenlik Bölümü Pazarlama ve Satış Bölümü İnsan Kaynakları Bölümü Muhasebe Bölümü

12 xviii ŞEKİLLER Şekil 1.1. Turizm Endüstrisi ve Alt Sistemleri Şekil 1.2. Turizmde Dağıtım Sistemi Şekil 1.3. Ağırlama ve Turizm Endüstrisi İlişkisi Şekil 2.1. Türkiye nin Yıllara Göre Belgeli Yatak Kapasite Sayıları Şekil 4.1. Otel İşletmesi Kuruluş Yeri Şekil 4.2. İşletme Kurma Süreci ve Aşamaları Şekil 4.3. Başabaş Analiz Noktası Grafiği Şekil 4.4. Turizm Sektöründe Büyüme Biçimleri Şekil 6.1. Toplam Sabit Maliyet Şekil 6.2. Toplam Değişken Maliyet Şekil 6.3. Toplam Maliyet Şekil 6.4. Marjinal Maliyet Grafiği Şekil 6.5. Toplam Maliyet ve Toplam Gelir Şekil 6.6. Fiyatlama Kararını Etkileyen Faktörler Şekil 6.7. Otel İşletmelerinde Başabaş Noktası Grafiği Şekil 9.1. Yönetimin İşlevleri Şekil 9.2. Planlamanın Boyutları Şekil 9.3. İşletme Hiyerarşisinde Yönetim Kademeleri Şekil 9.4. Hiyerarşik Kademe ve Yönetsel Beceri İlişkisi Şekil 9.5. Açık Sistem Olarak İşletme Organizasyonu Şekil 9.6. Üst ve Alt Sistem İlişkisi Şekil 9.7. İşletme Organizasyon Yapısını Etkileyen İçsel ve Dışsal Faktörler Şekil Fonksiyonel Organizasyon Tipi Şekil Doğrusal Organizasyon Tipi Şekil Karma Organizasyon Tipi Şekil Üst Kademe Yönetim Şekil Odalar Bölümü Organizasyon Şeması Şekil Önbüro Bölümü Organizasyon Şeması Şekil Kat Hizmetleri Bölümü Organizasyon Şeması Şekil Yiyecek-İçecek Bölümü Organizasyon Şeması Şekil Teknik Hizmetler Bölümü Organizasyon Şeması

13 Şekil Güvenlik Bölümü Organizasyon Şeması Şekil Pazarlama ve Satış Bölümü Organizasyon Şeması Şekil İnsan Kaynakları Bölümü Organizasyon Şeması Şekil Muhasebe Bölümü Organizasyon Şeması xix

14 xx TABLOLAR Tablo 2.1. Dünyada En Fazla Oda Sayısına Sahip Zincir Otellerin Büyüme Trendleri Tablo 2.2. Yıllara Göre Turizm Belgeli Konaklama İşletmelerinin Sayısı Tablo 2.3. Türlerine ve Sınıflarına Göre Turizm Belgeli Konaklama Tesislerinin Sayısı Tablo 2.4. Türlerine ve Sınıflarına Göre Turizm Belgeli Konaklama Tesislerinin Geliş, Geceleme, Doluluk ve Kalış Sayısı Tablo 6.1. Otel İşletmelerinde Maliyet Oranları Tablo 7.1. Oda Fiyatları ve Doluluk Birleşimleri Tablo 7.2. Oda Türüne Göre Tek Kişi Fiyatı Tablo 7.3. Oda Türüne Göre Çift Kişi Fiyatı Tablo 7.4. Örnek İndirim Çizelgesi Tablo 7.5. Gelir ve Eşdeğer Doluluk Formüllerinin Uygulanması