Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educational Sciences: Theory & Practice - 13(3) 1767-1781 2013 Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. www.edam.com.tr/kuyeb DOI: 10.12738/estp.2013.3.1609 Türkçe Eğitimi Araştırmalarında Eğilimler Behice VARIŞOĞLU a Atatürk Üniversitesi Yüksel GÖKTAŞ c Atatürk Üniversitesi Abdullah ŞAHİN b Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Öz Bu araştırmanın amacı, Türkiye de SSCI ve ULAKBIM Sosyal Bilimler veri tabanları tarafından dizinlenen dergilerdeki 2000-2011 yılları arasında yayımlanan Türkçe eğitimi araştırmalarının, konu alanlarının, yöntemlerinin, araştırmalarda kullanılan veri toplama araçlarının, veri analiz yöntemlerinin ve örneklem özelliklerinin eğilimlerini tespit etmektir. Veri tabanlarından amaçlı örnekleme tekniği ile seçilen 44 dergideki 558 makale değerlendirilmiş ve makaleler Türkçe Eğitimi Yayın Sınıflama Formu (TEYSF) kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada içerik analizi yöntemi kullanılmış ve veriler SPSS 16.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre makale yöntemi açısından tarama modelindeki çalışmaların yoğunlukta olduğu, en çok nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı, verilerin en çok doküman ve anket ler yardımıyla toplandığı, veri analiz yöntemleri arasında da betimsel analiz in çok kullanıldığı belirlenmiştir. Örneklem grubu olarak ilköğretim öğrencileri nin, örneklem büyüklüğü olarak 31-100 kişi arasında değişen grupların olduğu; örnekleme tekniği olarak da kolay ulaşılabilir örnekleme tekniğinin çok kullanıldığı görülmüştür. Türkçe eğitiminin alanına göre yapılan incelemede, birden fazla beceri alanını kapsayan karma beceri alanları başlığı altındaki yayınlarla okuma eğitimi üzerine yapılan çalışmaların çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler Türkçe Eğitimi, Türkçe Eğitimi Araştırmaları, Araştırma Eğilimleri, İçerik Analizi. Tasarlanan her yeni araştırma, kendinden önceki araştırmaların ışığında şekillenir. Özellikle eğitim alanında yapılan araştırmalarda güncel olanları takip etmek çok daha önemlidir. Çünkü eğitim, değişim ve gelişim hareketlerinden en erken etkilenen alanların başında gelir. Eğitim alanındaki yenilikleri hayata geçirmek için ise iyi bir dil/ ana dil eğitimine ihtiyaç duyulmaktadır. Düşünen, sorgulayan, çözüm bulan, ilişkilendiren, anlamlandıran, sorunların kaynağına inen, temel dil becerilerini en etkili biçimde kullanan ve başka dilleri kolayca öğrenebilen insanı yetiştirebilmek için dil eğitimi önemlidir. Ülkemizde dil eğitimi ve öğretimi konusunda pek çok yönden araştırma yapılmıştır. Temel dil becerileri (dinleme, okuma, konuşma ve yazma eğitimi), dil bilgisi, çocuk edebiyatı, yabancılara Türkçe öğretimi, yöntem ve teknikler, materyal tasarımı, ders programı, ölçme ve değerlendirme, öğretmen eğitimi, ders kitabı incelemesi gibi konularda Türkçe eğitimi araştırmalarına yer verilmiştir. Araştırma konularının çeşitliliği, bu araştırmalarda kullanılan yöntemlerle ilgili toplu bir değerlendirmeyi gerekli kılmaktadır. a b c Sorumlu Yazar: Behice VARIŞOĞLU Türkçe Eğitimi alanında doktora öğrencisi ve araştırma görevlisidir. Çalışma alanları arasında yabancılara Türkçe öğretimi, okuma ve yazma eğitimi yer almaktadır. İletişim: Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü, 25170 Erzurum. Elektronik posta: bvarisoglu@hotmail.com Tel: +90 442 213 7013/107. Dr. Abdullah ŞAHİN Türkçe Eğitimi alanında doçenttir. İletişim: Çanakkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü, Çanakkale. Dr. Yüksel GÖKTAŞ Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi alanında doçenttir. İletişim: Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, 25170 Erzurum. Elektronik posta: yukselgoktas@atauni.edu.tr.
KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Türkçe eğitimi alanında ilköğretim birinci sınıflardaki ilkokuma yazma öğretimi konusundaki lisansüstü tezlerin eğilimlerini belirlemek amacıyla yapılan bir çalışmada, 2005 ten beri uygulanan İlköğretim Türkçe Programı (ilk okuma yazma öğretimi) ile ilgili lisansüstü tezlerin yöntemleri, evren ve örneklemleri, veri toplama araçları, içerdikleri sorular ve araştırma sonunda getirdikleri öneriler doküman analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir (Şahin, 2010). Türkçe eğitimi alanında yapılan tezlerin meta-analiz yöntemiyle incelendiği başka bir çalışmada ise 1981-2010 yılları arasındaki tezlerin yöntemleri, konuları, türleri, hedef kitleleri, yayın yılları, üniversiteleri ve enstitüleri üzerine toplu değerlendirme yapılmıştır (Coşkun, Özçakmak ve Balcı, 2012). Ancak, Türkçe eğitimi alanında yapılan yayınların benzer bir bakış açısıyla toplu olarak değerlendirildiği başka çalışmalara rastlanmamıştır. Oysa eğitimle ilgili diğer alanlarda, meta analiz ve içerik analizi yöntemleriyle yapılan, araştırmaların genel eğilimlerini belirleyen pek çok sayıda araştırma yapıldığı görülmektedir. Örneğin, Sözbilir ve Kutu (2008) Türkiye de fen eğitiminde yayımlanmış makalelerde kullanılan araştırma yöntemlerinin ve araştırılan konu alanlarının durumlarını ve yönelimlerini belirlemek amacıyla Türkiye de yayımlanan 28 eğitim araştırmaları dergisinden seçilen 413 makaleyi incelemişlerdir. Çalık, Ünal, Coştu ve Karataş (2008) Türkiye de fen eğitiminde yayımlanan 444 tezi yıl, araştırma konusu ve araştırma yöntemine göre incelemişlerdir. İncekara (2009) Türkiye deki coğrafya eğitimi çalışmalarının mevcut durum ve eğilimlerini belirlemek için Marmara ve Doğu Coğrafya Dergilerinde yayımlanan çalışmaları incelemiştir. Benzer çalışmayı Ulutaş ve Ubuz (2008) matematik eğitimi için yapmışlardır. Karadağ (2009) Türkiye de eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik dağılımlarını belirlenmek amacıyla 2003 2007 yılları arasında yapılan 324 tezi incelemiştir. Göktaş, Hasançebi ve arkadaşları (2012), SSCI ve ULAKBİM veri tabanlarında dizinlenen Türk menşeli eğitim dergilerindeki eğitim araştırmalarının yöntem, konu alanı, veri toplama araçları, veri analizi teknikleri ve örneklem özellikleri bakımından eğilimlerini belirlemişlerdir. Arık ve Türkmen (2009) Türkiye de yayımlanmakta olan ve SSCI de taranan eğitimle ilgili dergilerdeki makaleleri nitelik ve niceliğine göre inceleyip değerlendirmişlerdir. Yalçın, Bilican, Kezer ve Yalçın (2009) ise Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisinde yayımlanan makalelerin niteliğine ilişkin bir içerik analizi yapmışlardır. Yıldız (2004) da 1978-2001 yılları arasında Boğaziçi ve Ankara Üniversitesinde yapılmış 110 lisansüstü tezi incelemiştir. Göktaş, Küçük ve arkadaşları (2012) SSCI veri tabanlarında dizinlenen Türk menşeli dergilerdeki eğitim teknolojileri araştırmalarının yöntemsel boyutlarını ve genel eğilimlerini tespit etmişlerdir. Şimşek ve arkadaşları (2009) eğitim teknolojisi alanında yapılan toplam 259 yüksek lisans tezi üzerinde inceleme yapmışlardır. Şimşek ve arkadaşları (2008) Türkiye deki beş üniversitede (Anadolu, Ankara, Ortadoğu Teknik, Hacettepe ve Marmara Üniversiteleri) eğitim teknolojisi alanında yapılmış 64 adet doktora tezini incelemişler ve sonuçları değerlendirmişlerdir. Erdoğmuş ve Çağıltay (2009) Türkiye de bilgisayar ve öğretim teknolojileri alanındaki 248 yüksek lisans ve doktora tezini incelemişler ve bu alandaki eğilimleri belirlemişlerdir. Uzunboylu ve Özçınar (2009) ise 1990-2008 yılları arasında bilgisayar destekli dil öğrenimi ile ilgili araştırma ve yönelimleri 1309 araştırmayı inceleyerek tespit etmişlerdir. Sonuç olarak, Türkçe eğitimindeki araştırmaların da hangi yönlerden ele alındığını, hangi yönlerinin çalışılmadığını tam olarak görebilmek için alanla ilgili kapsamlı analiz çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkemizde Türkçe eğitimi alanındaki yayımların geçmişinin pek de geriye gitmediği bilinen bir gerçektir (Güzel, 2003). Özellikle Türkçe eğitiminin Türkiye de lisans ve lisansüstü düzeyde bir disiplin olarak ana bilim dallarına sahip olmaması da yapılan araştırmaları değerlendirmede, ilişkilendirmede ve kategorize etmede belli bir ölçütün bulunmamasına neden olmaktadır. Ancak bu durum, alandaki yayınların bazı ölçütlere göre değerlendirilmemesi konusunda bir gerekçe sunmamaktadır. Alan yazın tarandığında, diğer alanlardaki çalışmalarda görüldüğü gibi, Türkçe eğitiminde araştırmaları belli ölçütlere göre değerlendiren yeterli sayıda çalışmaya rastlanmamıştır. Bu bağlamda Türkçe eğitimi alanındaki araştırmaların incelenmesi, içerik ve yöntemsel eğilimlerinin belirlenmesi yapılacak yeni araştırmalar için yol gösterici olacaktır. Bu sebeple Türkçe eğitimi alanında yayımlanan makaleler üzerine geniş ve kapsamlı olarak ilk kez yapılan bu çalışmada, Türkiye de SSCI ve ULAKBIM Sosyal Bilimler veri tabanları tarafından dizinlenen 44 dergideki 2000-2011 yılları arasında yayımlanan makalelerin yöntemsel eğilimlerinin hangi yönde olduğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda cevabı aranacak araştırma soruları şunlardır: 1. Türkçe eğitimi araştırmaları yaygın olarak hangi dergilerde yayınlanmıştır? Bu araştırmaların yıllara göre dağılımı nasıldır? 2. Türkçe eğitimi araştırmalarında hangi araştırma alanları ve konuları yaygın olarak tercih edilmiştir? 1768
VARIŞOĞLU, ŞAHİN, GÖKTAŞ / Türkçe Eğitimi Araştırmalarında Eğilimler 3. Türkçe eğitimi araştırmalarının alanlarına ve konularına göre yöntemleri ve desenleri bakımından eğilimleri hangi yöndedir? 4. Türkçe eğitimi araştırmalarında yaygın olarak kullanılan örneklem seçim yöntemleri, örneklem düzeyi ve örneklem büyüklükleri nelerdir? 5. Türkçe eğitimi araştırmalarında yaygın olarak kullanılan veri toplama araçları nelerdir? 6. Türkçe eğitimi araştırmalarında yaygın olarak kullanılan veri analiz yöntemleri nelerdir? 7. Türkçe eğitimi araştırmaları yaygın olarak kaç yazar tarafından yapılmıştır? Yöntem Araştırmanın kapsamını oluşturan yayınların belirli konulara göre kategorize edilmesi, kodlama sürecinden geçirilmesi, verilerin sayısallaştırması, analizi ve raporlaştırılması sürecinde izlenen aşamalardan dolayı bu çalışmada içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırmalarda yaygın olarak kullanılan içerik analizi, birbirine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirmek ve bunları okuyucunun anlayacağı bir biçimde düzenleyerek yorumlamaktır. Bu çalışma, incelenen yayınların eğilimleriyle ilgili genel bir değerlendirme ve yorum sunduğu için içerik analizine uygundur. Verilerin Toplanması Çalışmada veri toplama aracı olarak Türkçe Eğitimi Yayın Sınıflama Formu (TEYSF) kullanılmıştır. Verilerin toplanması için kullanılan TEYSF, bir araştırmanın araştırma sürecindeki aşamaları göz önüne alınarak alt başlıklara ayrılmıştır. Her bir alt başlık da kendi içerisinde, verileri kodlamaya imkân sağlayacak maddelere ayrılarak oluşturulmuştur. Böylece inceleme yapılan her makale aynı ölçütlere göre değerlendirilebilmiştir. TEYSF, Sözbilir ve Kutu nun (2008) çalışmasında kullanılan formun araştırmacılar tarafından çalışmanın amacına uygun olarak yeniden düzenlenmesiyle oluşturulmuştur. Veri toplama aracının araştırmanın amacına uygun bir şekilde düzenlenebilmesi için birkaç taslak form oluşturulmuş; pilot uygulamalar sonunda formun son hâli ortaya çıkmıştır. Kullanılan formun geçerliliğini artırmak için eğitim bilimleri ve dil bilimi alanlarındaki uzmanların görüşlerine başvurulmuştur. Ayrıca TEYSF nin güvenilirliğini artırmak için değerlendirmeciler arasındaki tutarlılığa bakılmıştır. Her değerlendirmecinin örnek kodlama formları arasındaki ilişkiden yararlanılarak formun anlaşılamayan ya da zayıf kalan bölümleri üzerinde gerekli değişiklikler yapılmış ve form iyileştirilmiştir. TEYSF dokuz temel bölümden oluşmaktadır: 1. Makalenin künyesi, 2. Makalenin türü, 3. Makalenin alanı, 4. Makalenin konusu, 5. Makalenin yöntemi, 6. Makalenin veri toplama araçları, 7. Makalenin örneklemi, 8. Makalenin veri analiz yöntemi ve 9. Makaleyle ilgili araştırmacının görüşlerini belirteceği ek bölüm. Araştırmanın Kapsamı Bu çalışmanın kapsamını Türkiye de SSCI (n=5) ve ULAKBIM Sosyal Bilimler(n=39) veri tabanlarında dizinlenen dergilerdeki Türkçe eğitimi makaleleri oluşturmaktadır. Amaçlı örnekleme tekniği ile seçilen, dizinlendiği veri tabanında erişimine izin verilen ve 2000-2011 yılları arasında yayımlanan 44 dergideki 558 Türkçe eğitimi makalesi üzerinde inceleme yapılmıştır. Amaçlı örnekleme, araştırmada belli niteliklere sahip kişiler, olaylar, nesneler ya da durumlara göre bir seçim yapılacaksa kullanılır (Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2009, s. 91). Bu çalışma kapsamında da sadece Türkçe eğitimiyle ilgili olan yayınlar incelendiğinden amaçlı örnekleme tekniği kullanılmıştır. Çalışma kapsamında ulaşılabilen ve taranan dergiler ve dergilerdeki makale sayıları ekteki tabloda verilmiştir. Verilerin Analizi Çalışma sonunda elde edilen veriler SPSS 16.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz türlerinden frekans ve yüzde tabloları kullanılmıştır. Bulgular SSCI ve ULAKBİM Sosyal Bilimler veri tabanları tarafından dizinlenen 44 dergideki 558 makalenin incelendiği bu çalışmadan elde edilen bulgular araştırma soruları temel alınarak yedi başlıkta incelenmiştir. Türkçe Eğitimi Araştırmalarını Yayımlayan Dergiler Türkçe eğitimi makalelerinin en çok yayınlandığı dergilerin dağılımı Şekil 1 de gösterilmiştir: 1769
KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Şekil 1. Türkçe Eğitimi Araştırmalarının En Çok Yayımlandığı Dergiler Şekil 1 incelendiğinde, Türkçe eğitimi araştırmalarının en yoğun olduğu derginin Millî Eğitim Dergisi olduğu görülmektedir. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi ile Dil Dergisi de en çok Türkçe eğitimi araştırması barındıran diğer dergilerdir. Makalelerin Türkçe Eğitimi Konularına ve Eğitim Bilimleri Konu Alanlarına Göre Durumu Yıllara göre makale konularının dağılımı Tablo 1 ve Tablo 2 de gösterilmiştir: Tablo 1. Makalelerin Türkçe Eğitimi Konularının Yıllara Göre Dağılımı Makale konusu Yıllar Okuma Eğitimi Karma Beceri Alanları Dil Bilgisi/ Dil Araş. Yazma Eğitimi Yabancılara Türkçe Ö. İlkokuma Yazma Ö. Çocuk Edebiyatı Konuşma Eğitimi Dinleme Eğitimi Çok Dillilik Diğer Toplam 2000 1 1 1 1-1 - 1 - - - 6 2001 1 - - - - 2 - - - - 1 4 2002 2 5 1 2 - - 2 - - 2-14 2003 1 5 1 2 1 3 - - - - - 13 2004 8 8 3 1 4 2 1 2 1-2 32 2005 5 9 4 2 3 2 1 2 - - 1 29 2006 12 10 4 4 4 2 3 2 - - 2 43 2007 8 9 6 3 3 1 3 1 1 1 6 42 2008 21 10 5 9 2 4 4 3 2-9 69 2009 21 20 13 7 6 4 3 6 3-14 97 2010 24 12 14 21 10 8 3 4 2-37 135 2011 15 4 15 11 2 2 6 2 3-14 74 Toplam 119 93 67 63 35 31 26 23 12 3 86 558 Tablo 1 de, incelenen yayınların Türkçe eğitimindeki konularının yıllara göre dağılımına bakıldığında, en çok yayının 2010 yılında (n=135), en az yayının 2000 (n=6) ve 2001 (n=4) yıllarında yapıldığı; çalışmaların okuma eğitimi (n=119) ve birden fazla beceri alanını kapsayan karma beceri alanlarında (n=93) yığılma gösterdiği, dinleme eğitimi (n=12) ve çok dillilik (n=3) alanlarında ise yayın sayısının az olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca diğer başlığı altında toplanan yayınların sayısının da oldukça fazla olduğu görülmüştür. Tablo 2. Makalelerin Eğitim Bilimlerindeki Konularının Yıllara Göre Dağılımı Makale konusu Yıllar Öğretim Tutum/ durum/ ilgi belirleme Ders kitabı inc. Eğitim/öğretim sorunları Program/ müfredat çal. Öğrenme Ölçme ve değerlendirme Öğretmen eğitimi Öğretim/eğit. Tek. Ölçek/test geliştirme Diğer Toplam 2000 2 1-1 1 - - 1 - - - 6 2001 - - 2 2 - - - - - - - 4 2002 3 1 1 6 1 - - 1 - - 1 14 2003 4 2 1 - - - - 1 2-3 13 2004 12 2 5 2 1 3 2-1 1 3 32 2005 11 5 1 3 4 2-1 - - 2 29 2006 15 9 5 4 4-1 1 - - 4 43 2007 14 10 7-2 2-1 1-5 42 2008 20 17 6 4 8 4 1 3 2-4 69 2009 27 28 7 4 8 7 5 2 2 1 6 97 2010 25 34 18 14 11 8 3 2 2 5 13 135 2011 24 14 11 6 4 6 3-1 1 4 74 Toplam 157 123 64 46 44 32 15 13 11 8 45 558 Tablo 2 de gösterilen verilerde, incelenen yayınların eğitim bilimlerindeki konularının yıllara göre dağılımına bakıldığında, çalışmaların öğrenme (n=157) ve tutum/ durum/ ilgi/ görüş belirleme (n=123) konularında yığılma gösterdiği, öğretim/ eğitim teknolojileri(n=11) ve ölçek/ test geliştirme (n=8) konularında ise az sayıda yayının olduğu tespit edilmiştir. 1770
VARIŞOĞLU, ŞAHİN, GÖKTAŞ / Türkçe Eğitimi Araştırmalarında Eğilimler Yöntem ve Desenlerine Göre Yayınların Durumu Türkçe eğitimi makalelerinin yöntem ve desenlerinin dağılımı Tablo 3 te sunulmuştur: Tablo 3. İncelenen Yayınların Yöntem ve Desenlerine Göre Dağılımı NİCEL NİTEL ALAN YAZIN KARMA Toplam f % f % Yarı 55 78.57 Tam 7 10 Deneysel Zayıf 5 7.14 Tek 3 4.29 Tarama 101 48.79 277 49.64 Deneysel Betimsel 92 44.44 Olmayan Korelasyonel 8 3.86 Karşılaştırmalı 6 2.90 Eleştirel Çalışma 66 32.84 Kuram Oluşturma 49 24.38 Olgu Bilim 34 16.92 Örnek Olay 18 8.96 201 36.02 Kültür Analizi 17 8.46 Kavram Analizi 12 5.97 Tarihsel Analiz 5 2.49 Alan Yazın Derleme 63 95.45 Meta Analiz 3 4.55 66 11.83 Çeşitleme 8 57.14 Açıklayıcı 4 28.57 14 2.51 Keşfedici 2 14.29 Toplam 558 100 Türkçe eğitimi makalelerinin yöntem ve desenlerinin dağılımı incelendiğinde, nicel araştırmaların (%49.64), nicel araştırmalar içerisinde de deneysel olmayan çalışmalardan tarama modelinin (%48.79) diğer makale yöntem ve desenlerine göre daha çok tercih edildiği görülmektedir. Nitel araştırmalar içerisinde en fazla eleştirel çalışma (%32.84) yer almaktadır. Türkçe eğitimi araştırmalarında en az tercih edilen yöntem ve desenin karma araştırmalardan (%2.51) oluştuğu tespit edilmiştir. Araştırmalarda Türkçe eğitimi konularının yöntemlerine göre dağılımı Tablo 4 te gösterilmiştir: Tablo 4 teki verilere göre, makalelerin Türkçe eğitimi konularına göre yöntemlerinin dağılımı incelendiğinde, nicel araştırmalar içinde en çok tercih edilen makale alanının okuma eğitimi (n=83) olduğu görülmüştür. Bunu birden fazla beceri alanını kapsayan karma beceri alanlarında (n=41) ve diğer (n=49) alanlarda yapılan çalışmalar izlemektedir. Nitel araştırmalar arasında karma beceri alanlarında (n=38) yapılan çalışmalar yoğunluktadır. Alan yazın ve karma yöntemli araştırmalarda ise yine en çok tercih edilen çalışma alanı okuma eğitimi dir (n=16, n=4). Türkçe eğitimi araştırmalarının konularına göre yöntemleri incelendiğinde en az karma yöntemli araştırmalara yer verildiği, çok dillik ve dinleme eğitimi çalışmalarının da diğerlerine göre sayıca az olduğu görülmüştür. Tablo 4. Türkçe Eğitimi konularına Göre Yöntemlerin Dağılımı Konu Nicel Nitel Yöntem Alan Yazın Karma Toplam f f f f f Okuma Eğitimi 83 16 16 4 119 Karma Beceri Alanları 41 38 12 2 93 Dil Bilgisi/ Dil Araş. 21 34 11 1 67 Yazma Eğitimi 32 26 4 1 63 Yabancılara Türkçe Ö. 9 18 7 1 35 İlkokuma Yazma Ö. 17 9 4 1 31 Çocuk Edebiyatı 7 16 3-26 Konuşma Eğitimi 9 10 2 2 23 Dinleme Eğitimi 7 5 - - 12 Çok Dillilik 2-1 - 3 Diğer 49 29 6 2 86 Toplam 277 201 66 14 558 Araştırmalardaki eğitim bilimleri konularının yöntemlerine göre dağılımı Tablo 5 te gösterilmiştir: Tablo 5. Eğitim Bilimleri Konularına Göre Yöntemlerin Dağılımı Konu Nicel Nitel Yöntem Alan Yazın Karma Toplam f f f f f Öğretim 71 63 15 8 157 Tutum/ İlgi/ Görüş/ Durum 98 13 10 2 123 Belir. Ders Kitabı İnceleme 28 20 8-64 Eğit./ Öğretim Sorunları 17 22 5 2 46 Program/ Müfredat Çal. 15 21 10-44 Öğrenme 15 15 4-32 Ölçme ve Değerlendirme 7 6 2-15 Öğretmen Eğit. 7 6 - - 13 Eğitim Teknolojileri 5 6 - - 11 Ölçek/ Test Geliş. 8 - - - 8 Diğer 6 29 8 2 45 Toplam 277 201 66 14 558 Makalelerin eğitim bilimleri konularına göre yöntemleri incelendiğinde, nicel araştırmalarda tutum/ ilgi/ görüş/ durum belirleme (n=98) konulu çalışmaların, bunu öğretim (n=71) konusundaki çalış- 1771
KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ maların diğerlerine göre fazla olduğu görülmüştür. Nitel, alan yazın ve karma yöntemli araştırmalarda da en çok tercih edilen makale konusu öğretimdir (n=63, n=15, n=8). Ölçme ve değerlendirme, öğretmen eğitimi, öğretim/ eğitim teknolojileri, ölçek/ test geliştirme çalışmaları tüm yöntemlerde en az tercih edilen konulardır. Örneklem Özelliklerine Göre Yayınların Durumu Türkçe eğitimi araştırmalarının örneklem seçim yöntemlerine göre durumu Tablo 6 da verilmiştir: Tablo 6. İncelenen Yayınların Örneklem Seçim Yöntemlerine Göre Dağılımı f % Kolay ulaşılabilir örneklem 109 37.46 Rastgele/ seçkisiz örneklem 97 33.33 Amaçlı örneklem 63 21.65 Evrenin tamamı 15 5.15 Diğer 7 2.41 Toplam 291 100 Türkçe eğitimi araştırmalarında kullanılan örneklem seçim yöntemlerinin dağılımı incelendiğinde, kolay ulaşılabilir örneklem (n=109) yönteminin diğerlerinden çok, evrenin tamamının (n=15) ise az tercih edildiği görülmüştür. Türkçe eğitimi araştırmalarında kullanılan örneklem düzeylerinin durumu Tablo 7 de verilmiştir: Tablo 7. İncelenen Yayınların Örneklem Düzeyine Göre Dağılımı f % İlköğretim (1-5) öğrencileri 95 23.23 İlköğretim (6-8) öğrencileri 85 20.78 Lisans (eğitim fak.) öğrencileri 76 18.58 Öğretmenler 69 16.87 Ortaöğretim öğrencileri 19 4.65 Lisans (diğer fak.) öğrencileri 15 3.67 Okulöncesi öğrencileri 11 2.69 Öğretim üyeleri 6 1.47 Yöneticiler 6 1.47 Veliler 4 0.98 Lisansüstü öğrencileri 3 0.73 Diğer 20 4.89 Toplam 409 100 Türkçe eğitimi araştırmalarında kullanılan örneklem düzeyinin dağılımı incelendiğinde, en fazla ilköğretim 1-5 (n=95) ve ilköğretim 6-8 (n=85) düzeyindeki öğrencilerle lisans (eğitim fak.) (n=76) düzeyindeki öğrencilerden yararlanıldığı; öğretim üyeleri, yöneticiler, veliler ve lisansüstü öğrencilerden daha az veri toplandığı tespit edilmiştir. Örneklem büyüklüğünün dağılımı Tablo 8 de gösterilmiştir: Tablo 8. İncelenen Yayınların Örneklem Büyüklüğüne Göre Dağılımı f % 31-100 kişi 100 33.90 101-300 kişi 80 27.12 301-1000 kişi 46 15.59 11-30 kişi 33 11.19 1-10 kişi 25 8.47 1000 den fazla kişi 11 3.73 Toplam 295 100 Türkçe eğitimi araştırmalarında kullanılan örneklem büyüklüğünün dağılımı incelendiğinde, en fazla 31-100 (n=100) ve 101-300 (n=80) kişilik örneklem büyüklükleri tercih edilmiştir. 1000 den fazla (n=11) kişiden oluşan örneklem büyüklüğü ise diğerlerinden daha az seçilmiştir. Veri Toplama Araçlarına Göre Yayınların Durumu Veri toplama araçlarının kullanılma sıklığı ve yüzdelik değerleri Tablo 9 da gösterilmiştir: Tablo 9. İncelenen Yayınların Veri Toplama Araçlarına Göre Dağılımı f % Doküman 187 28.95 Anket 149 23.07 Tutum/ Algı/ Kişilik / İlgi veya Yetenek Testleri 60 9.29 Başarı Testi 60 9.29 Görüşme (Mülakat) 46 7.12 Gözlem 40 6.19 Veri Toplama Aracı Belirtilmemiş 30 4.64 Alternatif Testler 23 3.56 Diğer 51 7.89 Toplam 646 100 İncelenen makalelerde en çok kullanılan veri toplama araçları doküman (%28.95) ve anketlerdir (%23.07). Veri toplama aracı olarak diğerlerinden daha az kullanılan araçlar ise gözlem ve uygulanan bir ölçme aracıyla benzer özellik gösteren, gerektiğinde güvenirliği artırmak için aynı örneklem grubuna uygulanan alternatif testlerdir. Ayrıca makalelerin %4.64 lük bir kısmında veri toplama aracı hiç kullanılmamıştır. 1772
VARIŞOĞLU, ŞAHİN, GÖKTAŞ / Türkçe Eğitimi Araştırmalarında Eğilimler Veri Analizi Yöntemlerine Göre Yayınların Durumu Veri analizi yöntemlerinin kullanılma sıklığı ve yüzdelik değerleri Tablo 10 da gösterilmiştir: Makalelerde kullanılan veri analizi tekniklerinin dağılımına bakıldığında, nicel veri analizi (%75.71) tekniklerinin çoğunlukla olduğu; bunlardan da en çok tercih edilenin betimsel analiz (%59.94) olduğu tespit edilmiştir. Nitel veri analizi teknikleri içinde de en çok kullanılanı doküman analizi (%45.25) tekniğidir. Yazar Sayısına Göre Yayınların Durumu İncelenen yayınların yazar sayısına göre dağılımıyla ilgili veriler Tablo 11 de verilmiştir: İncelenen yayınların yazar sayısına göre dağılımına bakıldığında, tek yazarlı (%66.7) ve iki yazarlı (%25.6) çalışmaların Türkçe eğitiminde çoğunlukta olduğu görülmüştür. Çok yazarlı çalışmalara ise daha az yer verilmiştir. Tablo 11. İncelenen Yayınların Yazar Sayılarına Göre Dağılımı f % 1 yazarlı 372 66.7 2 yazarlı 143 25.6 3 yazarlı 35 6.3 4 yazarlı 6 1.1 5 yazarlı 1 0.2 6 yazarlı 1 0.2 Toplam 558 100 Sonuç ve Tartışma Türkçe eğitimi alanındaki yayınların genel eğilimini belirlemeye yönelik olarak yapılan bu çalışmada, Türkiye de SSCI ve ULAKBiM Sosyal Bilimler veri tabanlarında dizinlenen 44 dergiden ulaşılan 558 makale incelenmiş ve içerik analizi sonucunda elde edilen bulgulara göre değerlendirme yapılmıştır. Taranan 44 dergi içinden Türkçe eğitimiyle ilgili araştırmalar en çok Millî Eğitim Dergisi nde (n=80) yayımlanmıştır. Bu dergiyi Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (n=49), Dil Dergisi (n=37), Turkish Studies (n=30) ve Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (n=28) takip etmektedir. En fazla yayının Milli Eğitim Dergisi nde bulunması bu derginin yayın politikasından dolayı ana dil becerisine önem vermesinin yanı sıra, eğitim içerikli bakanlık dergisi olmasından ve çok eski tarihlerden beri süregelen bir dergi olmasından kaynaklanmış olabilir. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi nin 2010 Bahar sayısında çıkardığı Türkçe öğretimi özel sayısındaki makaleler, bu dergiyi en çok yayın barındıran ikinci dergi konumuna yükseltmiştir. Benzer bir durum Turkish Studies Dergisi nde de söz konusudur. Bu dergi 2010 yılında TÜRKÇE dilbilim çalışmaları adlı özel sayı ile 3. sıraya yerleşmiştir. Ayrıca yayınların azlığı ya da çokluğu dikkate alınmaksızın bakıldığında üniversite dergilerinin ve ULAKBİM de dizinlenen dergilerin lehine bir yoğunluk olduğu görülmektedir. ULAKBİM veri tabanında toplam 495 yayın yer alırken SSCI veri tabanında 63 yayın tespit edilmiştir. İncelenen yayınların Türkçe eğitimi konularının yıllara göre dağılımına bakıldığında, en çok yayının Tablo 10. İncelenen Yayınların Veri Analizi Tekniklerine Göre Dağılımı f % f % f % Frekans/Yüzde 233 56.42 Betimsel Ort./Stand.Sap. 156 37.77 Grafik 23 5.57 413 59.94 Diğer 1 0.24 t- testi 121 43.84 Anova/Ancova 52 18.84 NİCEL Diğer 33 11.96 689 75.71 NİTEL Kestirimsel Non- paramet. 28 10.14 Faktör Analizi 17 6.16 Korelasyon 14 5.07 Regresyon 8 2.90 Manova/Mancova 3 1.09 Doküman Analizi 100 45.25 İçerik Analizi 67 30.32 Betimsel Analiz 54 24.43 276 40.06 221 24.29 1773
KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ 2009 yılında yapıldığı ve bu çalışmaların okuma eğitimi ve karma beceri alanlarında toplandığı tespit edilmiştir. 2009 yılından geriye doğru gidildikçe yayın sayısında azalma olduğu görülmektedir. Benzer bir sonuç Coşkun ve arkadaşlarının (2012) çalışmalarında da ortaya konulmaktadır. Türkçe eğitimiyle ilgili yayınların son yıllarda artış göstermesi, Türkçe eğitimi alanının bir bilim olarak oturmaya başladığının ve bu alanda çalışan kişilerin sayıca arttığının bir işareti olabilir. Dinleme ve konuşma eğitimi, çocuk edebiyatı, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ve çok dillilik alanlarında ilk yıllarda yayınların olmaması ya da çok az olması dikkat çekicidir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ve çok dillikle ilgili çalışmaların azlığının sebebi olarak bu konuda eğitim veren lisans ve doktora programlarının açılmamış olması gösterilebilir. Yüksek lisans programı ise çok az üniversitede bulunmaktadır. Çocuk edebiyatıyla ilgili çalışmaların azlığının sebebi olarak da doçentlik alanı olarak Türkiye de henüz böyle bir alanın bulunmayışı gösterilebilir. Bu alan Türkiye de Türkçe eğitimi alanı, eğitim bilimleri ve yeni Türk edebiyatı alanı arasında bir yerde bulunmaktadır. Dinleme ve konuşma eğitimiyle ilgili yayınlara diğer beceriler üzerine yapılan yayınlardan daha az rastlanmasının sebebi olarak da uygulamanın zorluğu, değerlendirmenin gözlemi de içermesi gösterilebilir. Makalelerin konularına göre yöntemlerinin dağılımı incelendiğinde nicel araştırmalar içinde en çok tercih edilen makale konusunun okuma eğitimi olduğu görülmüştür. Nitel araştırmalarda en çok kullanılan çalışmalar karma beceri alanları konusunda toplanmaktadır. Alan yazın çalışmalarında ise okuma eğitimi, dil bilgisi/ dil araştırmaları ve karma beceri alanlarında eşit sayıda çalışmaya yer verilmiştir. Karma yöntemli çalışmaların alanlarına göre yöntemlerinin dağılımı incelendiğinde, okuma eğitimi ve karma beceri alanlarında yayın yapıldığı görülmektedir. Makalelerin yöntemleri eğitim bilimleri alanı konularına göre incelendiğinde nicel araştırmalarda en çok tercih edilen konuların tutum/ ilgi/ görüş/ durum belirleme çalışmalarıyla öğretim konusunda yapılan çalışmalar olduğu görülmüştür. Nitel araştırmalarda ve alan yazın çalışmalarında yayınların en çok toplandığı konu öğretim başlığıdır. Karma yöntemli çalışmaların konularına göre dağılımı incelendiğinde öğretim, tutum/ ilgi/ görüş/ durum belirleme ve diğer başlıklı konularda yayın yapıldığı görülmektedir. Bu bağlamda konuların özellikle öğretim başlığında toplanmasında, Türkçe eğitimi bölümlerinden mezun olan öğretmenlerin ağırlıklı olarak ilköğretim okullarında görev yapması ve öğrenciler için uygun öğretim yollarının aranması gibi sebepler gösterilebilir. Makalelerde araştırma yöntemi olarak nicel araştırmaların fazla tercih edildiği, nicel araştırma yöntemiyle yapılan çalışmalarda deneysel olmayan desenin çoğunlukla kullanıldığı görülmüştür. Bununla birlikte çalışmalarda araştırma yöntemi olarak daha çok betimsel ve tarama yöntemlerinin kullanıldığı ortaya çıkarılmıştır. Şahin (2010), Şimşek ve arkadaşları (2008), Alper ve Gülbahar (2009) ile Arık ve Türkmen in (2009) çalışmalarında da benzer sonuç elde edilmiştir. Bu sonuç, ülkemizde Türkçe eğitimiyle ilgili yapılan çalışmaların daha çok bir durumu ortaya koymaya yönelik olarak yapıldığını göstermektedir. Nitel araştırmaların nicel araştırmalara göre az tercih edilmesinde, çalışmalar üzerinde daha derinlemesine araştırma yapmanın ve araştırılacak konunun doğal ortamında bulunma zorunluluğunun (Ekiz, 2009, s. 31) araştırmacılar için zaman ve emek harcama konularında sıkıntı yaratması gibi sebepler gösterilebilir. Nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin farklı üstün yönleri olduğu ve birlikte kullanıldıklarında daha güvenilir veriler ortaya koyacağı kabul görmüş bir gerçektir. Alper ve Gülbahar da benzer durumu kendi çalışmalarında vurgulamaktadırlar. Ancak Türkçe eğitimi araştırmaları içerisinde en az yer alan çalışmalar karma araştırma türündedir. Türkçe eğitimi alanındaki yayınların örneklem özelliklerine bakıldığında 31-100 kişi arasında değişen örneklem grupları ile 101-300 kişi arasında değişen örneklem gruplarının daha çok tercih edildiği görülmektedir. 1000 den fazla kişiden oluşan örneklem grubu ise en az seçilen örneklem grubudur. Yayınların örneklem düzeyleri incelendiğinde, ilköğretim birinci ve ikinci kademedeki öğrencilerden daha çok yararlanıldığı görülmüştür. Ulutaş ve Ubuz (2008) da kendi çalışmalarında ilköğretim öğrencilerinin en çok veri toplanan çalışma grubu olduğunu belirtmiştir. Bunu, lisans öğrencileri (eğitim fakültesi) ve öğretmenlerden oluşan örneklem düzeyleri izlemektedir. Bu bulgudan hareketle araştırmacıların çoğunlukla araştırma problemlerini bu gruplara yönelik olarak hazırladıkları ve bu gruplara ulaşmanın öteki örneklem gruplarına ulaşmaya göre daha kolay olabileceği gibi sebepler öne sürülebilir. Türkçe eğitimi alanındaki yayınların örneklem teknikleri incelendiğinde, en çok kullanılan tekniğin kolay ulaşılabilir örneklem tekniği olduğu belirlenmiştir. Şimşek ve arkadaşları (2008) ile Arık ve Türkmen in (2009) çalışmaları bu bulguyla paralel sonuçlara sahiptir. Evrenin tamamına yönelik çalışmaların sayısı çok azdır. Araştırmada ikinci olarak en fazla kullanılan örneklem tekniğinin rast- 1774
VARIŞOĞLU, ŞAHİN, GÖKTAŞ / Türkçe Eğitimi Araştırmalarında Eğilimler gele olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun nedeni olarak deneysel çalışmaların fazla olması gösterilebilir. İncelenen makalelerde veri toplama aracı olarak en çok doküman ve anket kullanılmıştır. Ulutaş ve Ubuz un (2008) araştırmalarında da anketlerin en çok kullanılan veri toplama aracı olduğu sonucuna varılmıştır. Anketlerin çokça kullanılmasında ise kolay ve hızlı bir veri toplama aracı olması, maliyetinin düşük ve geniş katılıma uygun olması gibi sebepler etkili olabilir (Baş, 2006). Dokümanların sıkça tercih edilmesinde sistematik inceleme, toplu değerlendirme ve başka tekniklerle birlikte kullanılabilme olanağı tanıması gibi sebepler gösterilebilir. Çalışmada, incelenen makalelerde kullanılan veri analiz yöntemlerinin dağılımına bakıldığında, çoğunlukla betimsel analiz yönteminin ve alt tekniklerinden olan f ve % tablolarının; kestirimsel analiz yöntemlerinden ise t-testinin çokça kullanıldığı görülmüştür. Nitel veri analizi yöntemleri arasında da doküman analizi en çok tercih edilendir. Şimşek ve arkadaşlarının (2008) çalışmasında da veri analiz yöntemi olarak en fazla betimsel teknikler (%, f, SS vs.) in kullanıldığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla iki çalışmanın bulgularının birbiriyle paralel olduğu görülmektedir. Arık ve Türkmen (2009) ile Yalçın ve arkadaşlarının (2009) çalışmaları da bu bulguyu destekler niteliktedir. İncelenen makalelerin yazar sayısına göre eğilimlerine bakıldığında, tek yazarlı çalışmaların sayısının fazla olduğu görülmektedir. Alper ve Gülbahar ın (2009) çalışmasındaki bulgular da tek yazarlı çalışmaların sayısının fazla olduğu yönündedir. Bu durum doçentlik sınavında araştırmacıların herhangi bir engelle karşılaşmak istememelerinden kaynaklanıyor olabilir. Yazar sayısına göre yapılan incelemede üçten çok yazarlı çalışmaların çok az tercih edildiği görülmüştür. Türkçe eğitimi araştırmacılarının kalabalık gruplardaki çalışma ortamları içerisinde daha az yer aldıkları sonucuna varılmıştır. Bu durumun sebepleri arasında grup çalışmalarının sorumluluk, zaman yönetimi, iş bölümü ve koordinasyon gibi konularda araştırmacılara kısıtlama getirmesi gösterilebilir. 1. Türkçe eğitimi araştırmalarında çok az tercih edilen karma yöntemli çalışmalara daha çok ağırlık verilebilir. 2. Türkçe eğitimi alanında dinleme ve konuşma becerisi, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, çok dillilik, çocuk edebiyatı konularını ele alan çalışmalara ağırlık verilebilir. 3. Yapılacak çalışmalarda doküman ve anket dışında farklı veri toplama araçlarına ağırlık verilebilir. 4. Araştırmaların kapsamı açısından ekip çalışmasını gerektiren çok yazarlı çalışmalara ağırlık verilebilir. 5. Örneklem düzeyi açısından öğretmen adayları ve ilköğretim öğrencileri dışında farklı düzeylerde araştırmalar yapılabilir. 6. Evrenin daha iyi temsil edilebilmesi için örneklem gruplarının sayısının çok olduğu çalışmalara ağırlık verilebilir. 7. Yabancı dil olarak Türkçe eğitimi veren lisans ve doktora programlarının açılması, ayrıca hâlen çok az üniversitede var olan yüksek lisans programlarının artırılması hem bu alandaki hem çok dillilikle ilgili araştırmaları hem nitel hem de nicel olarak daha iyi hâle getirebilir. Öneriler Çalışmadan elde edilen sonuçlarla Türkiye de Türkçe eğitimi alanında yayımlanan makalelerin güncel eğilimleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarının Türkçe eğitimi araştırmacılarının yeni araştırmaları için yol gösterici olacağına inanılmaktadır. Bu doğrultuda, konuyla ilgili gelecekte yapılabilecek benzer veya ilişkili çalışmalar için araştırmacılar tarafından yapılacak öneriler şunlardır: 1775
Educational Sciences: Theory & Practice - 13(3) 1776-1781 2013 Educational Consultancy and Research Center www.edam.com.tr/estp DOI: 10.12738/estp.2013.3.1609 Trends in Turkish Education Studies Behice VARIŞOĞLU a Atatürk University Abdullah ŞAHİN b Çanakkale Onsekiz Mart University Yüksel GÖKTAŞ c Atatürk University Abstract The purpose of this study was to determine trends in the subject areas, methods, data collection tools, data analysis methods, and sample types used in recent studies on Turkish education, published in journals from 2000-2011. A total of 558 articles from 44 journals were selected from databases by the purposive sampling method and examined using the Turkish Education Publication Classification Form (TEPCF). The method used in the study was content analysis. The data was analysed using the SPSS 16.0 program. The findings were that survey studies were the most common with regard to method, quantitative research methods were most commonly used, data were mostly gathered by document and questionnaire, and descriptive analysis was the most commonly used data analysis method. Also, Elementary school students were the most commonly used sample group, the sizes of samples most commonly ranged between 31-100 participants, and convenience sampling was the most common sampling technique. Regarding Turkish education research areas, studies with titles referring to mixed skills areas which covered more than one skill and studies on reading education formed the majority. Key Words Turkish Education, Turkish Education Studies, Research Trends, Content Analysis. It is a known fact that Turkish academic publications on Turkish education are relatively new (Güzel, 2003). However, studies on language education and teaching are regularly published. There is a variety of research subjects in the field, and so it is useful for scholars working in specific areas to understand the broader literature. For this purpose, the methods used in these studies can be analysed collectively. Inadequate trend analysis studies for the area of Turkish education research exist at present: The very specialized study of Şahin (2010), which specifically examined trends in graduate theses that focused on reading education among elementary school first-grade students, and the trend analysis study of Coşkun, Özçakmak, and Balcı (2012). a b c Behice VARIŞOĞLU is currently a research assistant and graduate student of Turkish Education. Her research interests include teaching Turkish as a foreign language, reading teaching and writing teaching. Correspondence: Behice VARIŞOĞLU, Atatürk University, Kazım Karabekir Faculty of Education, Department of Turkish Education, 25170 Erzurum, Turkey. Email: bvarisoglu@hotmail.com Phone: +90 442 213 7013/107. Abdullah ŞAHİN, Ph.D., is currently an associate professor of Turkish Education. Contact: Çanakkale Onsekiz Mart University, Faculty of Education, Department of Turkish Education, Çanakkale, Turkey. Email: abdsahin25@hotmail.com. Yüksel GÖKTAŞ, Ph.D., is currently an associate professor of Computer Education and Instructional Technology. Contact: Atatürk University, Kazım Karabekir Faculty of Education, Department of Computer Education & Instructional Technology, 25240 Erzurum, Turkey. Email: yukselgoktas@atauni.edu.tr.
VARIŞOĞLU, ŞAHİN, GÖKTAŞ / Trends in Turkish Education Studies In other areas of education, many general trends studies have been conducted by means of metaanalysis and content analysis methods. For example, Sözbilir and Kutu (2008) examined articles published in Turkey on science education; Çalık, Ünal, Coştu, and Karataş (2008) examined theses on science education in Turkey; İncekara (2009) examined geography education studies in Turkey; Ulutaş and Ubuz (2008) examined math education studies; Karadağ (2009) examined doctorate theses on education science in Turkey; Göktaş, Hasançebi et al. (2012) examined studies in Turkish education journals indexed in SSCI and ULAKBİM databases; Arık and Türkmen (2009) examined articles in journals on education that were published in Turkey and were indexed in SSCI; Yalçın, Bilican, Kezer, and Yalçın (2009) examined articles that were published in the Hacettepe University Journal of Education; Yıldız (2004) examined graduate theses submitted to Boğaziçi University and Ankara University from 1978-2001; Göktaş, Küçük et al. (2012) examined education technology studies in Turkish journals, which were indexed in the SSCI database; Şimşek et al. (2009) examined Masters theses on education technology; Şimşek et al. (2008) examined doctorate theses on education technology submitted to four universities in Turkey (Anadolu, Ortadoğu Teknik, Hacettepe, and Marmara Universities); Erdoğmuş and Çağıltay (2009) examined Turkish Masters and doctorate theses on computer and education technologies; and Uzunboylu and Özçınar (2009) examined studies on computer assisted language teaching published between 1990-2008. Purpose The purpose of this study was to determine the methodological trends in Turkish education studies published from 2000-2011. The survey covered 44 journals that are indexed in the SSCI and ULAKBIM Social Sciences databases in Turkey. The research questions that guided the study were: 1- Where have Turkish education studies been published? What is the distribution of these studies according to years? 2- Which areas and subjects have been most researched in Turkish education studies? 3- What trends can be found regarding methods and designs in the Turkish education studies, by research areas and subjects? 4- What are the sample selection methods, sample levels (i.e., grades of research subjects, e.g., elementary grades 1-5, etc.), and sample sizes used in Turkish education studies? 5- What data collection tools are used in Turkish education studies? 6- What data analysis methods are used in Turkish education studies? 7- How many authors are listed in these articles? Method The content analysis method was used to categorize articles according to certain topics, to apply a coding process, and to quantify, analyse, and report the data. Content analysis is used extensively in qualitative studies to group similar data according to certain concepts and themes, and to organize and interpret the data. Scope of the Research The focus of this study was published research studies on Turkish education in journals indexed within the SSCI (n=5) and ULAKBIM Social Sciences (n=39) databases. Articles were selected by the purposive sampling technique (Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Akgün, Karadeniz, & Demirel, 2009, p. 91). In total, 558 Turkish education articles in 44 journals published from 2000-2011 were selected for analysis (see the Appendix). The Collection of Data The Turkish Education Publication Categorization Form (TEPCF) was used as a data collection tool. The TEPCF was constructed by reorganizing the form used in Sözbilir and Kutu s (2008) study, according to the purpose of this study. Opinions from 3 experts in the Education Sciences and Language Science areas, were consulted to ensure the validity of the form. The TEPCF consisted of nine basic parts: 1- Identification of article, 2- Type of article, 3- Area of the article, 4- Topic of the article, 5- Method used in the article, 6- Data collection tools used in the article, 7-Sample used in the article, 8-Data analysis method used in the article, and 9- Additional part for the researcher to comment and offer his/her opinions. 1777
EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Results The findings of this study are sorted according to the research questions above. 1- Milli Eğitim Dergisi (National Education/ Journal of Education and Social Sciences) was the journal in which the most studies were published. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (Journal of Turkology Research) and Dil Dergisi (Language Journal) were the other journals that included most of the Turkish education articles. 2- The distribution of articles by years and their areas of focus were as follows. The highest number of articles were published in 2010 (n=135), and the years with the smallest numbers were 2000 (n=6) and 2001 (n=4). By subject area, the highest numbers of articles were on reading education (n=119) and mixed skills (n=93), which contain at least two basic language skills. The areas of listening education (n=12) and multilingualism (n=3) had the smallest number of articles. Regarding subjects, learning (n=157) and attitude/ status/ interest/ view determination (n=123) were the most common; the smallest numbers were on the subjects of teaching/ education technologies (n=11) and scale/ test development (n=8). 3- Regarding methods and designs, quantitative studies (49.64%) were the most popular, with surveys (48.79%) composing the bulk of those studies (this is a non-experimental design). Among the qualitative studies, critical studies (32.84%) and those featuring a grounding theory (24.38%) were the most common. The least preferred method and design was mixed methods (2.51%). Regarding the frequency of certain methods according to subjects of the articles, in the quantitative studies the reading education (n=83) and mixed skills (n=41) areas were the most preferred. Among the qualitative studies, articles on mixed skills (n=38) were the most common. Among the literature review and mixed method studies, the most common subject was again reading education (n=16 and n=4, respectively). When the methods of articles according to subjects were examined, among the quantitative studies, studies on attitude/ interest/ view/ status determination (n=98) and teaching (n=71) were the most common. Teaching was the most preferred article subject in the qualitative, literature review, and mixed method articles (n=63, n=15, n=8). Measurement and assessment, teacher education, teaching/ education technologies, and scale/ test development studies were the least common subjects among all the methods. 4- Regarding sample selection methods, convenience sampling was preferred more than other selection methods, and the use of a census was the least preferred. Regarding sample levels, elementary school grades 1-5 students (n=95), Elementary school grades 6-8 students (n=85), and undergraduate students (in Education) (n=76) participated the most in these studies. Data was collected less from teaching staff, management, guardians, and graduate students. Regarding sample sizes, those including 31-100 (n=100) and 101-300 (n=80) participants were the most common. Sample sizes of more than 1000 (n=11) were the least common. 5- The most widely used data collection tools were document (28.95%) and questionnaire (23.07%). 6- Regarding data analysis techniques, quantitative data analysis (75.21%) techniques were the most common, and among these quantitative techniques, descriptive analysis (59.94%) was the most preferred one. Among the qualitative data analysis techniques, the most used one was the document analysis (45.25%) technique. 7- Regarding the number of authors, singleauthored (66.7%) and double-authored (25.6%) studies were the most common. Studies done by more than two authors were less common. Discussion The reason that National Education/Journal of Education and Social Sciences published most of the articles might be that this journal prioritizes Turkish language skills in its publication policy. National Education/Journal of Education and Social Sciences is also an education-oriented ministry journal with a long publication history. The articles published in the Türkçe Öğretimi Özel Sayısı (Turkish Teaching Special Volume) of the Journal of Turkology Research in Spring 2010 made this journal the publisher of the second-highest number of these articles. Additionally, university journals had published most of these articles, and a clear majority were found in the ULAKBİM indexed journals. While there were 495 publications in total in the ULAKBIM database, only 63 publications were found in the SSCI database. 1778
VARIŞOĞLU, ŞAHİN, GÖKTAŞ / Trends in Turkish Education Studies Regarding the distribution of articles by years, article numbers are fewer when looking backward in time from the year 2009. The increase of Turkish education publications in recent years might be a sign of the development of Turkish education as a science and/or the result of a larger number of people studying in this area. The hardness of application and involvement of observation within assessment may be reasons for the lower number of publications on audial and verbal education compared to studies on other skills. The high number of articles on teaching might be explained by the continuing need for improvements in education methods in elementary schools, where the graduates of Turkish education departments generally work. This article analysis indicated that quantitative studies were preferred as a research method, and non-experimental designs were the most widely used in quantitative studies. Additionally, descriptive and survey methods were very popular. Şahin (2010), Şimşek et al. (2008), Alper and Gülbahar (2009), and Arık and Türkmen (2009) obtained similar results in their studies. This result shows that studies on Turkish education in our country are being done in order to determine current situations. Qualitative studies were less preferred than quantitative studies. This might be due to the difficulty of conducting qualitative studies. Also, the requirement that the research subject must be found in its natural environment (Ekiz, 2009, p. 31) necessitates that more time and effort be spent on that type of research. Regarding mixed method studies, it is an accepted fact that quantitative and qualitative research methods each have their own advantages, but when these methods are used together more reliable data are usually obtained. Alper and Gülbahar (2009) emphasized this in their study. However, the least common research studies among the Turkish education publications in this analysis were those of mixed method design. In these articles, sample groups of between 31-100 participants and 101-300 participants were the most preferred. Regarding sample levels, Elementary school first stage and second stage students mostly participated in these studies. Ulutaş and Ubuz (2008) similarly determined that Elementary school students are the study group from whom most data are gathered. Based upon this finding, it can be suggested that researchers prepared their research questions specifically for these groups, and that accessing these groups might be easier than accessing other sample groups. Convenience sampling was the most common sampling technique in these studies. Şimşek et al. (2008) and Arık and Türkmen (2009) both offered similar results. In the examined articles, documents and questionnaires were most commonly used as data gathering tools. Ulutaş and Ubuz (2008) also found that the questionnaire was the most used data gathering tool. The reasons why questionnaires are mostly used might be that questionnaires are easy and fast data gathering tools, their cost is low, and they are suited to extensive participation (Baş, 2006). Documents may be preferred because they are suitable for systematic examination, collective assessments, and other techniques. In the examined articles, the descriptive analysis method, with frequency and percentage tables used as sub-techniques, and t tests for inferential analysis were mostly used. Document analysis was the most preferred of the qualitative data analysis methods. Şimşek et al. (2008) also found that descriptive techniques (%, f, SS, etc.) were mostly used as data analysis methods. Thus, the findings of these two studies agree with each other. Arık and Türkmen (2009) and Yalçın et al. (2009) also support this finding. Regarding the number of authors in the articles, single-authored studies were the most common. Alper and Gülbahar (2009) also stated this to be their finding. The reason for this situation might be that researchers do not want to encounter an obstacle during their Associate Professorship exams. More than three authors in the examined articles was least common. The reasons for this might be difficulties associated with group studies, time management, division of labour, and coordination. 1779
EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE References/Kaynakça Alper, A., & Gülbahar, Y. (2009). Trends and issues in educational technologies: A review of recent research in TOJET. The Turkish Online Journal of Educational Technology TOJET, 8 (2), Article 12. Arık, R. S. ve Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayınlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. http://oc.eab.org.tr/egtconf/pdfkitap/pdf/488. pdf adresinden edinilmiştir. Baş, T. (2006). Anket nasıl hazırlanır? Ankara: Seçkin. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Coşkun, E., Özçakmak, H. ve Balcı, A. (2012). Türkçe eğitiminde eğilimler: 1981-2010 yılları arasında yapılan tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. E. Yılmaz, M. Gedizli, E, Özcan ve Y. Koçmar (Ed.), Türkçenin eğitimi öğretimi üzerine çalışmalar içinde (s. 204-212). Ankara: Pegem Akademi. Çalık, M., Ünal, S., Coştu, B., & Karataş, F. Ö. (2008). Trends in Turkish science education. Essays in Education, Special edition, 23-45. Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık. Erdoğmuş, F. U. ve Çağıltay, K. (2009, Şubat). Türkiye de eğitim teknolojileri alanında yapılan master & doktora tezlerinde genel eğilimler. Akademik Bilişim Konferansı nda sunulan bildiri, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa. Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M. ve Sözbilir, M. (2012). Türkiye deki eğitim araştırmalarında eğilimler: Bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 177-199. Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G. ve Reisoğlu, İ. (2012). Türkiye de eğitim teknolojileri araştırmalarındaki eğilimler: 2000-2009 dönemi makalelerinin içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 443-460. Güzel, A. (2003). Türkçenin eğitimi-öğretimi bölümlerinde kurulması gerekli görülen anabilim dalları hakkında yeni projelerimiz. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13, 13-86. İncekara, S. (2009). Uluslararsı alanda coğrafya eğitimi arastırmaları ve Türkiye den örnekler: Mevcut durum ve gelecek yönler. Doğu Coğrafya Dergisi, 21, 123-136. Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 75-87. Şahin, A. (2010). 2005 Tarihli ilkokuma ve yazma öğretimi programının lisansüstü araştırma sonuçlarına göre değerlendirilmesi. L. Subaşı ve Ü. Bozkurt (Ed.), Türkçe öğretiminde güncel tartışmalar içinde (s. 217-230). Ankara: TÖMER Yayınları. Şimşek, A., Özdamar, N., Becit, G., Kılıçer, K., Akbulut, Y. ve Yıldırım, Y. (2008). Türkiye deki eğitim teknolojisi araştırmalarında güncel eğilimler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 439-458. Şimşek, A., Özdamar, N., Kobak, K., Uysal, Ö., Berk, C., Kılıçer, T. ve Çiğdem, H. (2009). İkibinli yıllarda Türkiye deki eğitim teknolojisi araştırmalarında gözlenen eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 9, 115-120. Sözbilir, M., & Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education [Special issue], 1-22. Ulutaş, F. ve Ubuz, B. (2008). Matematik eğitiminde araştırmalar ve eğilimler: 2000 ile 2006 yılları arası. İlköğretim Online, 7(3), 614-626. Uzunboylu, H. ve Özçınar, Z. (2009). Bilgisayar destekli dil öğrenme çalışmalarında araştırma ve yönelimler: Bir meta-analizi çalışmasının sonuçları. Eurasion Journal of Educational Research, 34, 133-150. Yalçın, N., Bilican, S., Kezer, F. ve Yalçın, Ö. (2009). Hacettepe üniversitesi eğitim fakültesi dergisinde yayınlanan makalelerin niteliği: İçerik analizi. http://oc.eab.org.tr/ egtconf/pdfkitap/pdf/488.pdf adresinden edinilmiştir. Yıldız, A. (2004). Türkiye deki yetişkin eğitimi araştırmalarına toplu bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 78-97. 1780
VARIŞOĞLU, ŞAHİN, GÖKTAŞ / Trends in Turkish Education Studies Appendix/Ek Yıllara Göre Dergilerdeki Makale Sayısı Yıllar Dergi Adı Veri tabanı 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Toplam Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi U - - 1-1 - - 1 3 1 1 3 11 Dergisi Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi U - - 1-1 - 1-3 3 4 1 14 Aile ve Toplum Dergisi U - - - - - - - - - - 1-1 Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi U - - 1 - - - - - 2-1 - 4 Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi U - - 2 2 1 3 1 2 1 2 - - 14 Dergisi Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi U - - - - 3 4 3 1 1 6 2 1 21 Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi U - - 1 - - - - - - 2 - - 3 Bilig S - - - - 1 - - - - 3 1 2 7 Çağdaş Eğitim Dergisi U - - 1 1 2-5 - 4 3 3 3 22 Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi U - - 2 - - - - 1-6 2 1 12 Değerler Eğitimi Dergisi U - - - - - - - - - 1 - - 1 Dil Dergisi U - - - 6 4 2 4 6 6 6 3-37 Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi U - - - - - 1 2-2 4 1 4 14 Eğitim Araştırmaları S - - - - 1 2 3 9 2-2 1 20 Eğitim ve Bilim S - - - 1-1 - - 2 1 2 3 10 EKEV U - - 2 1-1 2 - - 7 - - 13 Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi U - - - - - - - 1 2 2 4-9 Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi U - - - - - - - - 1-3 - 4 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler U - - - - - - 1 - - - - - 1 Dergisi Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi U - - - - 3 - - - 1 - - 2 6 Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi U - - - - - - - - 1 1 3 2 7 Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi U - - - - - - - 1-1 1-3 Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi S - - - - 1 1 1-2 1 - - 6 İlköğretim Online U 3 2 3 1 2 3 14 İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi U - - - - 2 - - - 4-2 - 8 Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi U - - 1 - - 1 1 1 1 3 4 3 15 Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi S - - - - - 4 - - - 3 3 10 20 Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi U - 2-1 - 1 1 1 1 - - - 7 Marmara Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim U - - - - - 1 1 - - 1 - - 3 Bilimleri Dergisi Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi U - - - - - - - - - 2 1 1 4 Dergisi Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi U - - - - - - - - 2 1 - - 3 Millî Eğitim Dergisi U 6 1 1 1 4 3 9 12 9 13 14 7 80 Millî Folklor Dergisi U - - - - - - - - - 1-1 2 Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler U - - - - 1 - - - 7 8 6 6 28 Enstitüsü Dergisi Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi U - - - - 2 2 1-1 1 2-9 Dergisi Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi U - 1 1 - - - - - 2 3 2 1 10 Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi U - - - - - - 1 1-1 - - 3 Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler U - - - - - - - - - - - 1 1 Dergisi TurkishStudies U - - - - - - - - - - 17 13 30 Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi U - - - - - - - - - - - 1 1 Türk Eğitim Bilimleri Dergisi U - - - - - 1 3 1 4 5 3 2 19 Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi U - - - - - - - 1-1 - - 2 Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi U - - - - - - 2 1 - - 45 1 49 Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi U - - - - 2 1 1-2 3-1 10 Toplam 6 4 14 13 32 29 43 42 69 97 135 74 558 U: ULAKBİM (n=495) S: SSCI (n=63) 1781