Тurkic Weekly 2016 24 (32) (13 19 Haziran) Turkic Weekly, Sizi Türk dünyasındaki son gelişmelerin nabzını tutmanıza yardımcı olacak haber kaynağıdır. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden kilit öneme sahip siyasi, sosyal, ekonomik ve bilimsel olaylar hakkında güvenilir bilgi ve güncel analiz sunmaktadır. Bu haber bülteni Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı tarafından hazırlanmıştır.
NURSULTAN NAZARBAYEV İN RUSYA YA İŞ GEZİSİ Rapor döneminde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev Rusya ya resmi ziyarette bulunarak, Rusya Devlet Başkanıyla görüşmeler yaptı ve St.Petersburg ta düzenlenen 20. Uluslararası Ekonomi Forumuna katıldı. Söz konusu foruma diğer ülkelerden de üst düzey politikacılar katıldılar. V.Putin le yapılan görüşme sırasında, Devlet Başkanları kilit alanlar ve iki taraflı işbirliğinin yönleri dahil, geniş kapsamlı konuları ve Avrasya Ekonomik Birliği çerçevesinde entegrasyon süreçlerinin gelişimini görüştüler. Bunun dışında, dünya genelinde ve bölge gündeminde yer alan güncel konular, verimli işbirliğini daha da geliştirme perspektifleri ele alındı. Yeni Ekonomik Realite Eşiğinde konulu toplantıya katılan N.Nazarbayev dünyamızın bir kaç yıldır bir türlü dinmeyen küresel kriz dalgaları koşullarında yaşamakta olduğunu belirtti. Kazakistan Devlet Başkanı konuşmasında Dünya ekonomisinin artışına dair en temkinli tahminler bile çoğu zaman gerçekleşmemekte. Yakın gelecek için kürsel ekonominin artışına yönelik eksper değerlendirmeleri sürekli azalmaktadır... Bu eğilim ise, sosyal çatışmaların artmasına neden olmakta. Bugünlerde böyle bir durum dünya genelinde yaşanılmaktadır dedi. Nursultan Nazarbayev konuşmasında bununla birlikte, kontrol edilemeyen dış göçler, küresel ekonomi sorunlarının başlıca nedenlerinin çözümlenememesi, bir çok devletlerarası entegrasyon strüktürlerinde bürokrasi zorlukları gibi günümüzün güncel konularına da değindi. Bu bağlamda N.Nazarbayev, Avrupa Birliği ve Avrasya Ekonomik Birliği ekonomik alanlarının birleştirilmesi gerektiğini, bunun Büyük Avrasya ve dünya genelinde gelişimin ani artışa geçmesi için büyük bir potansiyel oluşturacağının altını çizdi. 1
TÜRK-RUS İLİŞKİLERİ İYİLEŞME BEKLEMEKTE Rapor döneminde Rus ve Türk basın yayınında Ankara ve Moskova arasindaki ilişkilerin iyileşebileceği yönünde çok sayıda haberler yer aldı. Özellikle, Türk basın-yayın kuruluşları Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan ın Rusya Günü vesilesiyle Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin e göndermiş olduğu ve Moskova ile Ankara arasındaki ilişkilerin hak ettiği düzeye ulaşmasını temenni ettiği kutlama yazısını yayımladılar. Türkiye Başbakanı Binali Yıldırım Rusya Başbakanı Dmitriy Medvedev e göndermiş olduğu kutlama yazısında yakın gelecekte ülkelerimiz arasındaki işbirliği ve ilişkilerin uluslarımızın ortak çıkarları için gerekli düzeye ulaşacağını umut etmekteyim demiştir. Türkiye nin en büyük devlet haber ajansı olan Anadolu Ajansının İstanbul Bürosu başkanı Hüseyin Altınalan ın belirttiğine göre, ilişki krizinde her iki ülke de zarara uğrayacağından dolayı, ilişkilerin normale dönmesi için Moskova ve Ankara uzun bir süre gizli müzakereler yapmıştır. Haber7 Gazetesi ise, diplomatik kaynaklara atıflarda bulunarak, Türkiye ve Rusya nın aralarındaki ilişkileri Ağustos ayının ortalarına kadar düzeltmeyi düşündüklerini belirtmiştir. Söz konusu gazetenin haberine göre, Rusya ile ilişkilerin düzeltilmesiyle ilgili olarak Türkiye tarafından hazırlanan yol haritasına göre Türk yetkilileri Ağustos ayının sonuna kadar Rusya da yapılacak bütün resmi etkinliklere katılacaktır. Rus bombardıman uçağının düşürülmesi olayından sonra Rusya ve Türkiye nin ilişkilerinde kriz yaşanmıştı. Söz konusu olay sonrası taraflar, iki taraflı ilişkiler yoğunluğunu azaltacak işlemler yapmış ve bu nedenle taraflar belşi bir derecede ekonomik zarara uğramıştı. 2
DÜNYA KAMUOYUNA ÇAĞRI 16 Haziran tarihinde Azerbaycan, Ermenistan askerleri tarafından rehin alınan Azerbaycan vatandaşları Şahbaz Guliyev ve Dilgam Askerov un serbest bırakılması konusunda dünya kamuoyuna yeniden seslendi. Azerbaycan Cumhuriyetinin Dış İşleri Bakanlığının basın işleri biriminin belirttiğine göre, 10 Haziran tarihinde BM Güvenlik Kurulunda barış operasyonları sırasında sivillerin korunması konusunda açık müzakereler yapılmıştır. Söz konusu etkinliğe Azerbaycan ın BM Daimi Temsilciliği de katılmıştır. Müzakereler sırasında BM Genel Sekreteri Ban Ki-Moon ve BM ye üye ülkelerden temsilciler konuşma yapmıştır. Azerbaycan tarafı konuşmalarında askeri çatışmalar sırasında sivil halka karşı kasıtlı olarak ateş açılmasının endişe uyandıracak bir olay olduğunu vurgulamıştır. Ermenistan ın Azerbaycan topraklarını işgali sırasında Azerbaycan ın sivil vatandaşlarının kasıtlı olarak hedef alındığı, onların öldürüldüğü, etnik temizlik yapıldığı, mülteci göçleri ve mecburi göçlerin yaşandığı belirtilmiş ve bütün bu yasadışı eylemlerin BM Güvelik Kurulunun 1993 tarihli kararına yansımış olduğu vurgulanmıştır (822, 853, 874 и 884). Azerbaycan temsilcisi, Azerbaycan vatandaşları Şahbaz Kuliyev ve Dilgam Askerov un işgal edilen Külbicar ilindeki anne babalarının mezarlarını ziyaret ederken, sivil oldukları halde Ermenistan askerleri tarafından rehin alınmış ve haksız yargılanmış olduklarını bildirmiştir. Azerbaycan tarafı BM Güvenlik Kurulu kürsülerinden bütün uluslararası kuruluşlara yeniden seslenmiş ve söz konusu sivil vatandaşların serbest bırakılması konusunda yardımcı olması çağrısında bulunmuştur. İşgal edilen Dağlık Karabağ ın ve onunla sınır bölgelerin geri verilmesine dair BM Güvenlik Kurulu tarafından alınan dört karar halen Ermenistan tarafından yerine getirlmemiştir. 3
PETROL VE GAZ SEKTÖRÜNDE TÜRKMEN-ÇİN İLİŞKİLERİ GENİŞLEMEKTE 15 Haziran tarihinde Türkmenistan Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhammedov, Aşgabat ı ziyaret eden Çin Hükümeti heyetinin başında bulunan Çin Halk Cumhuriyeti Komünist Partisi Merkez Komitesinin Dış İlişkiler Bakanı Sun Tao ile görüştü. Görüşme sırasında Türkmenistan Devlet Başkanı ve onun konuğu politik, ticari ekonomik, sosyal kültürel alanlarda, enformasyon ve komünikasyon teknolojileri, ulaştırma ve iletişim, yakıt ve enerji sektöründe Türkmen-Çin diyalogununun mevcut durumunu ve geleceğe yönelik perspektiflerini ele aldılar. Türkmen televizyon kanalı Vatan ın Çarşamba günü yayınladığı habere göre, Çin Halk Cumhuriyeti Komünist Partisi Merkez Komitesinin Dış İlişkiler Bakanı Sun Tao, Aşgabat ta ülke Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov ile yaptığı görüşmede Çin Hükümetinin Türkmenistan la işbirliğinin her bakımdan gelişmesine büyük önem vermekte olduğunu belirtmiştir. Görüşme sırasında taraflar, son yıllar dünya genelinde yaşanan mali-ekonomik krize rağmen, uzun vadeli ve stratejik nitelikteki devletlerarası diyalogu geliştirme süreçlerinin yaşanmakta olduğuna dikkat çekmiştir. Söz konusu televizyon kanalının belirttiğine göre, son zamanlar kilit yönlerde verimli işbirliğinin etkinleşmesi, genel olarak, Türkmenistan ve Çin in uluslararası politikanın güncel sorunları konusundaki görüş benzerliklerinden kaynaklanmaktadır. Şu an, Çin Türkmen gazının en büyük alıcısıdır. Çin in Milli Petrol ve Gaz Şirketi (CNPC) Ürün Paylaşımı Sözleşmesi gereği, Seyhun un sağ kıyılarında Bahtiyarlık sahasını geliştirmektedir. 4
İPEK YOLU DAHA DA İLERLEMEKTE Çin, Kazakistan, Türkmenistan ve İran ı bağlayan demir yolu güzergahı Çin in İyu şehrinde yolculuğuna başlamıştır. Çin, Kazakistan, Türkmenistan ve İran ı bağlayan söz konusu demir yolu çok elverişli olduğunu artık kanıtlamış durumdadır. Başlıca avantajı: malları hızlı ulaştırmasıdır. 10 bin kilometre mesafeyi söz konusu tren iki hafta içinde kateder. Yeni taşımacılık koridoru iş adamlarının büyük ilgisini çekmektedir. Artık bir çok iş adamı için yeni hızlı ticaret olanakları ortaya çıkacaktır. Kazakistan Temir Jolı Milli Şirketinin Başkan Yardımcısı Kanat Alpısbayev: Bu şehir, Çin in ihracat alanına endeksli en büyük üretim merkezlerinden biridir. Çin mallarının Kazakistan üzerinden Merkez Asya, Afganistan, İran ve Avrupa ya gönderilmesinde lojistik ve taşıma işlemleriyle ilgili konuları görüştük. Bugün bir kısım sözleşmeleri imzaladık. Bu sözleşmelere göre, söz konusu şehrin lojistik platformu Avrupa yönünde Kazakistan üzerinden 60 ı aşkın trenin geçmesini ve Merkez Asya yönünde ise, düzenli haftalık ulaşımı sağlayacaktır. 2020 ye doğru söz konusu güzergah üzerinden yılda 700 bine kadar konteyner taşınacaktır dedi. Gansu Lojistik Şirketinin Müdür Yardımcısı Say Jinsun: Daha önceleri Çin den malları genel olarak, deniz ve hava yollarıyla ulaştırırdık. Bunlardan biri çok uzun sürerdi, diğeri ise çok pahallıya mal olurdu. Şimdi ise, çok güzel bir alternatif ortaya çıktı. Demir yolu hem taşıma süresini, hem de masrafları da azaltacaktır. Kazakistan üzerinden taşınan Çin malları 15 gün içinde Avrupa ya ulaşacaktır. Biz, Kazakistan ın tranzit potansiyelini yüksek değerlendirmekteyiz dedi. İyu şehri Belediye Başkanı Yardımcısı Syun Tao: Kazakistan ve Çin arasındaki ticaret hacmi geçen yıl 50 milyon ABD doları etmiştir. Bu ise, 2014 yılına nazaran %8 den fazladır. Kazakistan ın gıda üreticileri ihracata önem vermeye başladılar. Gelecekte Kazakistan ürün ticareti hacmini 8 kat artırabilir. Ve bunu Horgos-Doğu Kapıları Özel Ekonomik Bölgesi olumlu yönde etkileyecektir. Söz konusu alan inşaatı planlara göre bu yıl tamamlanmalıdır. Hazırlayanlar: Marina Şapovalova, Nurbek Beken, Jan Siyü. 5
BAKÜ DE FORMULA-1 YARIŞMASI YAPILACAK Azerbaycan başkenti Bakü ilk defa Formula-1 Grand Prix Avrupa yarışmasına ev sahipliği yapacaktır. 17 Haziran Bakü de Formula-1 Grand Prix Avrupa dünya yarışmasının 8.aşaması başlayacaktır. Organizatörlerin verdikleri bilgiye göre, her biri iki pilottan oluşan 11 takımın birincilik için yarışacağı yolun uzunluğu altı kilometredir. Bakü Şehri Halkasında Lewis Hamilton, Fernando Alonso, Niko Rosberg, Sebastian Vettel, Valtteri Bottas vs. gibi ünlü pilotlar yarışacaktır. Bakü Şehri Halkası, yarışma sırasında hem pilotların, hem de milyonlarca televizyon seyircilerinin UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan İçeri Şehir i, Bakü nün modern yapıtları ve deniz sahilini seyredebileceği şekilde oluşturulmuştur. İlk gün Formula-1 ve GP2 serilerinde serbest yarışlar organize edilecek. 18 Haziran Formula-1 de serbest ve sıralı yarışlarla birlikte GP2 serisinin ilk yarışması yapılacak. Nihayet, üçüncü gün, 19 Haziran Grand Prix Avrupa yarışması ve GP2 serisi ikinci yarışı yapılacak. Her biri iki pilottan oluşan 11 takımın birincilik için yarışacağı yolun uzunluğu altı kilometredir. Baku City Circuit Operasyon Şirketinin Pazarlama ve İletişim Birimi Başkanı Nigar Arpadaray ın açıklamasına göre, Bakü de düzenlenecek olan Formula-1 Grand Prix Avrupa yarışmasına 37 ülkeden taraftarlar bilet almıştır. Williams takımının başkan yardımcısı Clair Williams ın belirttiğine göre, Formula-1 Grand Prix Avrupa yarışmasının organizatörleri Bakü de olağanüstü bir çalışma yapmıştır. Her şey çok güzel organize edilmiş, her şey iyi düşünülmüş, başta ekranlar, türbinler, giriş ve çıkış kapıları olmak üzere her konuda taraftarlar için uygun koşullar sağlanmıştır. 6
Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir. www.twesco.org 57-49-86 57 Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana, 010000 Kazakistan @intturkicacadem https://www.facebook.com/international-turkic-academy-832484896847678/