Kopenhag Öncesi ve Sonrasında Uluslararası Gelişmeler Kapasitelerin Artırılması Projesi Bahar Ubay 1
İçerik İklim Değişikliği Rejimi Kilometre Taşları UNFCCC ve Politika Grupları İki Eksenli Müzakere Süreci Kopenhag dan Ne Umuldu? Ne Bulundu? Yeni Rejimin Fırsatlarını Yakalamak
İklim değişikliği ile mücadele kronolojisi Küresel Kilometre Taşları 1994 BMİDÇS 2005 Kyoto Protokolü 2012 BM İnsan Çevresi Konferansı, 1972 (Stockholm) Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı (UNCED), 1992 (Rio) BMİDÇS 3.Taraflar Konferansı 1997 (Kyoto) BM Binyıl Zirvesi, 2000 Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi, 2002 (Johannesburg) Kyoto Protokolü nün yürürlüğe girmesi, 2005 1972 1995 2000 2005 2010 6. Kalkınma Planı (1990-1994) 7. Kalkınma Planı (1996-2000) 8. Kalkınma Planı (2001-2005) 9. Kalkınma Planı (2007-2013) AB-TR Gümrük Birliği (1996) Yerel Gündem 21(1997) UÇEP (1998) Ulusal SK Raporu (2002) Türkiye deki Gelişmeler AB-TR Katılım Süreci (2003) BMİDÇS ye taraf olunması IDKK (2004) TÜRKİYE KYOTO PROTOKOLÜNE TARAF OLDU (2009) Birinci Ulusal Bildirim (2007) 3
UNFCCC Çerçevesinde Ülke Gruplanmaları * Ek I e COP7 de eklendi ** Malta nın Ek I e eklenmesi yönünde değişiklik talebinde bulundu.
İklim Değişikliği ile Mücadelede Bağlayıcı Anlaşmalar İklim Değişikliği ÇerçeveSözleşmesi Kyoto Protokolü Kopenhag Mutabakatı (?) 5
2012 Sonrasıİklim Rejimi Bali Eylem Planı Kopenhag Mutabakatı
Bali Eylem Planı 2007 yılında BMİDÇS nin 13. Taraflar Konferansı nda, Bali Eylem Planı(Bali Yol Haritası)kabul edilmiştir(bali Eylem Planı, Aralık 2009 da Kopenhag da yapılan 15. Taraflar Konferansı na kadar 2012 sonrasına dair yürütülecek müzakerelerin çerçevesini çizen belgedir). Bali Eylem Planı nın ana konuları: Ortak Vizyon Azaltım Uyum Teknoloji Transferi Finansman 7
Bali Eylem Planı Yapı Taşları Ortak Vizyon Uzun dönemli işbirliği için ortak vizyon geliştirmek Azaltım Gelişmiş ülkelerin azaltım taahhütleri Ölçülebilir, raporlanabilir, doğrulanabilir Gelişmekte olan ülkelerin ulusal uygun azaltım eylemleri (NAMA) vs. Uyum Uyum eylem planları Finansman Kırılganlığın tanımlanması vs. Teknoloji Teknoloji transferi Fikri mülkiyet hakları vs. Finans Finansman kaynağı Fonların yönetilmesi vs.
COP15 Öncesi 2009 Müzakerelerinde Gelişmeler BONN II Görüşmeleri AWG-LCA 6 & AWG-KP 8 1-12 Haziran2009, Almanya BONN III Gayri resmi görüşmeler,10-14 Ağustos 2009,Almanya AWG-LCA 7 & AWG-KP 9 28 Eylül-9 Ekim2009 Bangkok, Tayland AWG-LCA 7 & AWG-KP9 2-6 Kasım 2009 Barselona, İspanya Taslak müzakere metni Daha çok azaltım ve hedefler üzerine yoğunlaşan görüşmeler 200 sayfalık bir müzakere metninin ortaya çıkması ile sonuçlandı. - AWG-LCA kapsamında müzakereler uzun dönemli işbirliği, uyum, azaltım, finans, teknoloji ve kapasite artırımı için ortak vizyon konularını kapsayan müzakere metni üzerine odaklandı. AWK-KP kapsamında ise 2012 sonrası için emisyon azaltım taahhütleri de dahil olmak üzere önerilen değişikliklere odaklanıldı. Sadeleştirilmiş müzakere metni Müzakere dokümanı ve azaltım taahhütleri üzerine yoğunlaşıldı. Gelişmiş ülkelerin büyük kısmı gelişmekte olan ülkelerin azaltım faaliyetlerine dikkat çektiler. Japonya, AB, Amerika gibi ülkeler, taahhütlerinin gelişmekte olan ülkelerin azaltım eylemlerine bağlı olacağını belirttiler. Müzakereler ana olarak azaltım üzerine yoğunlaştı ve gelişmiş ülkelerin alacağı toplam taahhüt üzerinde uzlaşmaya varılamadı. Her iki müzakere ekseni de azaltım hedefleri sebebiyle tıkandı ve gelişmekte olan ülkelerin azaltım eylemleri için sağlanacak olan finansman konusunda belirsizlikler devam etti.
Kopenhag dan Ne Umuldu? Politik deklarasyon, COP kararı, yasal olarak bağlayıcı bir anlaşma Kopenhag da uzlaşmaya varılması beklenen temel noktalar nelerdi? Sanayileşmiş ülkelerin azaltım taahhütleri Çin, Hindistan gibi büyük gelişmekte olan ekonomilere sahip ülkelerin ne oranda salım sınırlamasına gidecekleri Gelişmekte olan ülkelerin azaltım ve uyum eylemleri için gerekli olan finansman nasıl sağlanacağı ve bu finansmanın nasıl yönetileceği
ve Ne bulundu? Kopenhag Mutabakatı Copenhagen Accord BASIC Ülkeleri Tarih: 19 Aralık 2009 Bağlayıcı yönü? Finansman yetersizliği (Mevcut ODA desteğinden farksız?)
Ek-I Ülkelerince Açıklanan Hedefler (Ekim 2009) Taraf Olası Sayısallaştırılmış Emisyon Sınırlama ve Azaltma Yükümlülükleri ile ilgili Bilgiler 2020 yılına kadarki aralık Referans veya tek değer, yüzde yıl LULUCF un Dahil Edilmesi Durum Avustralya %-5 ten %-15 veya % -25 e 2000 E Resmen ilan edildi Belarus %-5 ten %-10 a 1 1990 DSB Resmen ilan edildi Kanada % -20 2006 DSB Resmen ilan edildi Hırvatistan %+6 1990 E Değerlendiriliyor Avrupa Birliği %-20 ila %-30 1990 %-20 için H, %-30 Mevzuat ile kabul için E edildi İzlanda %-15 1990 E Resmen ilan edildi Japonya %-25 1990 DSB Resmen ilan edildi Linçeyştayn %-20 ile %-30 1990 H Resmen ilan edildi Monako %-20 1990 -- Resmen ilan edildi Yeni Zelanda %-10 ila %-20 1990 E Resmen ilan edildi Norveç %-30 ila %-40* 1990 E 3 Resmen ilan edildi Rusya F. %-10 ila %-15 1990 DSB Resmen ilan edildi İsviçre %-20 ila %-30 1990 E Resmen ilan edildi Ukrayna %-20 1990 DSB Değerlendiriliyor ABD % 17 2005 Resmen ilan edildi
Gelişmekte Olan Ülkelerce Açıklanan Hedefler Taraf Olası Sayısallaştırılmış Emisyon Sınırlama ve Azaltma Yükümlülükleri ile ilgili Bilgiler 2020 yılına kadarki aralık veya tek değer, yüzde İsrail %-37 G.Kore % -30 G.Afrika %-34 Türkiye %-11 Singapur %-16 Endonezya %-26 Brezilya %-36.1-%-38.9 Meksika %-50(2050 yılı itibariyle) Referans yıl (artıştan indirim) Baz Senaryo (BAU) Baz Senaryo (BAU) Baz Senaryo (BAU) Baz Senaryo (BAU) Baz Senaryo (BAU) Baz Senaryo (BAU) Baz Senaryo (BAU) 1990
Mutabakat ve İki Eksenli Müzakere Süreci Yeni Anlaşma Metni Kopenhag Mutabakatı AWG-LCA AWG-KP
Azaltım Mitigation KM nda Azaltım düzenlemelerinin ağırlığa sahip oluşu Gelişmiş ülke azaltım eylemlerinde birçok EK I ülkesince aşağıdan yukarı yaklaşımı Gelişmiş olan ülkelerin azaltım eylemlerinde uzlaşmaya varılamayanlar: - finansal olarak desteklenmeyen NAMA ların da uluslararası ölçülebilir, raporlanabilir ve doğrulanabilir kriterlere tabii olup olmaması - ikinci olarak NAMA ların uluslararası sisteme nasıl kayıt edileceği
Uyum -Adaptation Kopenhag dan çıkan uyum metninde belirsizliğini koruyanlar: 1) uyum finansmanından kimler yararlanmalı (hepsi? / öncelik LDC lerde hepsi/ sadece en kırılgan ülkeler) 2) yeni finansman için yeni bir mekanizma mı? Var olan kurumlarından mı istifade edilmeli? 3) bölgesel merkezlerin rolü
Finansman -Finance Gelişmekte olan ülkeleresağlanacak fonlar KA ile belirlendi. Kopenhag Yeşil İklim Fonunun(CGCF) oluşturulması öneriliyor. KA, yeni iklim finansmanı konusunda esnek davranıyor. Söz konusu finansmanın uluslararası kuruluşlarca aktarılacağını belirterek, özel bir kuruma atıfta bulunmuyor. Ek olarak, bütün iklim fonunun CGCF tarafından dağıtılmayacağını da belirtiyor.
Teknoloji Mutabakat kapsamında yeni bir teknoloji mekanizmasında uzlaşma AWG-LCA bünyesinde de teknoloji transferi uzman grubu(egtt) yerine teknoloji yönetim kurulu oluşturulması Teknoloji transferi bağlantılı fikri mülkiyet hakları üzerine anlaşmazlıklar
Piyasa Mekanizmaları Kopenhag toplantısının sonunda hala taraflar CDM bünyesindeki projelerin adil dağılımını sağlamak amacı ile bölgesel teşvik/düzenleme konusunda uzlaşma sağlayamadı. Diğer GEF UNFCCC çatısında operasyonel olarak devam CCS in2010 da çözümlenmesi Adaptasyon Fon Kurulunun resmileşmesi
Kopenhag Sonrası Ülkelerin Kopenhag Mutabakatından yapıcı şekilde çıkarımlarda bulunarak süreçteki olası bariyerlerin aşılmasına tüm Taraf larca katkı verilmesi Mutabakatın geniş destek almasının sağlanması Sayısallaştırılmış hedeflerin bildirilmesi(31 Ocak 2010)
Yeni Rejimin Fırsatlarını Yakalamak İnsan Hakları ve iklim değişikliği ilişkisini ele almak Düşük salımlı kalkınmayı sağlamak İşgücü kalitesini bu yönde artırmak ve istihdam gücünün bu yönde geliştirilip artırılmasında çaba sağlamak
2010 un Önemli Tarihleri 31 Mayıs-11 Haziran 2010, Bonn Almanya AWG-LCA 9 AND AWG-KP 11 29 Kasım 10 Aralık 2010, Meksika Şehri, Meksika 29 Kasım 10 Aralık 2010, Meksika Şehri, Meksika COP16 / CMP6
Biz neler yapıyoruz? 23
BM Projeleri İklim Değişikliği Eylem Planı Projesi ÇOB, UNDP Türkiye nin Uluslararası İklim Değişikliği Müzakerelerine etkin katılımı ve Gönüllü Karbon Piyasalarına yönelik kapasitesinin geliştirilmesi Projesi - ÇOB,DPT,UNDP Türkiye nin İklim Değişikliğine Uyum Kapasitesinin Artırılması ÇOB, TKİB,STB, UNDP, UNEP, FAO, UNIDO Rio Sözleşmeleri (İklim Değişikliği, Çölleşme ile Mücadele, Biyoçeşitlilik) arasında sinerjinin geliştirilmesi Projesi ÇOB, UNEP İklim Değişikliği II. Ulusal Bildirimi hazırlanması Projesi ÇOB,UNDP 24
Teşekkürler www.undp.org.tr