BÖLÜM 5 SPRİNKLER SİSTEMLERİNDE SU İHTİYACI 5.1 Sprinkler Sistei Su İhtiyacının Belirlenesi 5.2 Tehlike Sınıfına Göre Su İhtiyacının Belirlenesi 5.2.1 Ön Hesaplı Boru Sistelerinde Su İhtiyacı 5.2.2 Ta Hesaplı Sistelerde Su İhtiyacı 5.3 Özel Tasarı Yaklaşıına Göre Su İhtiyacı 5.3.1 Konut Tipi Sprinkler İçin Su İhtiyacı 5.3.2 Su Perdeleri İçin Su İhtiyacı 5.4 Alanlarında Su İhtiyacı 5.4.1 Genel Bilgiler 5.4.2 Alanlarında Yoğunluk / Alan Tasarılı Sisteler İçin Su İhtiyacı 5.4.3 Alanlarında Spesifik Uygulaa Gerektiren Sisteler İçin Su İhtiyacı 5.5 Yangın Popası Seçii 5.6 Yangın Su Deposu Kapasitesinin Belirlenesi 5.1. Sprinkler Sistei Su İhtiyacının Belirlenesi 5.1.1. Sprinkler sisteleri için gerekli su ihtiyacı aşağıda verilen yaklaşılara göre belirlenelidir. 1. Tehlike sınıfı yaklaşıına göre 2. Özel tasarı yaklaşıına göre 3. alanlarına göre 5.1.2. Sprinkler sistei su ihtiyacı, hidrolik hesaplarda kullanılacak olan tasarı kriterlerine göre belirlenir. Tasarı kriterleri ve dolayısıyla siste ihtiyacı olan su debisi için gerekli boru çapları hidrolik hesap ile belirlenelidir. 5.1.3. Sprinkler sistelerine suyu sağlayan sabit boru tesisatı çapı yapılacak hidrolik hesaplara göre belirlenelidir.¹5.1.4. Miniu su besleesi; sprinkler sistei su ihtiyacına, yangın dolabı ve hidrant sistei için gerekli hortu sisteleri su ihtiyacı eklenerek belirlenelidir. 5.1.5. Farklı tehlike sınıflarına sahip ve Fiziksel olarak bariyer veya ısı geçişini geciktiren böle ile birbirinden ayrılaış açık bağlantılı alanların bulunduğu yerlerde daha yüksek tasarı kriterinin bulunduğu alan; daha düşük tehlike sınıfında yer alan alana doğru 4.6 genişletilelidir. 5.1.6. Binada, farklı tehlike sınıflarında yer alan çok sayıda bölü bulunası halinde, sprinkler su ihtiyacı en yüksek tehlike sınıfındaki ahale göre belirlenelidir. Binada baskın sisteler veya özel tasarılı sisteler bulunası halinde, su ihtiyacının belirlenesinde diğer sistelerin en yüksek su ihtiyacı veya sistelerin eş zaanlı çalışa duruu dikkate alınalıdır. 5.2. Tehlike Sınıfına Göre Su İhtiyacının Belirlenesi Tehlike sınıfı yaklaşıına göre, sprinkler su ihtiyacının belirlenebilesi için öncelikle tasarıda kullanılacak hesap yönteine göre borulaa sistei seçilir. Yönetelik gereği sprinkler sistei boru çapları hidrolik hesap yönteine göre belirlenelidir. Boru çaplarının hidrolik hesap yöntei ile belirlendiği sisteler, Ta Hesaplı Boru Sisteleri olarak adlandırılır. Diğer boru çapı belirlee yöntei ise tablo yönteidir. Boru çaplarının bir kısının boru tablo yöntei kullanılarak, bir kısının da hidrolik hesap yöntei ile belirlendiği sisteler, Ön Hesaplı Boru Sisteleri olarak tanılanır. Ön hesaplı boru sistelerine kullanıı sınırlı büyüklükte olan alanlarda, evcut yapılara ilaveler veya revizyonlar duruunda izin verilektedir. Boru tablo yönteinde, boru çapları sprinkler sayısına karşılık gelen çaplara göre tablolardan belirlenir. Ancak ana beslee hatlarının çapları, yine hidrolik hesap yöntei kullanılarak belirlenir. Tablo yöntei, yüksek basınç ve yüksek boru çapı ihtiyacı nedeniyle genellikle tercih edileyen bir yöntedir. Tablo yönteiyle belirleniş boru çapları kullanan sprinkler sistelerinin su ihtiyacının belirlenesi hakkında genel bilgilere, Madde 5.2.1 de sadece bilgi aaçlı olarak yer veriliştir. 5.2.1. Ön Hesaplı Boru Sistelerinde Su İhtiyacının Belirlenesi 5.2.1.1. Ön hesaplı boru sistelerine sadece aşağıdaki ahallerde kullanıına izin verilektedir: Düşük ve orta tehlike sınıfında yer alan ahaller 465 ² yi geçeyen yeni yapılarda Boru çapları tablo yönteine göre belirleniş olan evcut yapılara ilaveler veya revizyonlar duruunda Su deposunun ve popaların sadece sprinkler sisteini beslediği sistelerde Not: Birleşik sistelerde, ön hesaplı boru sistelerine izin verilez. 5.2.1.2. Ön hesaplı boru sistei kullanılan sprinkler sistelerinde su ihtiyacı aşağıda verilen kurallara göre belirlenelidir: (a) Tablo yöntei sadece K faktörü 80 olan sprinkler kulanılan tasarılarda uygulanalıdır. Bu yönte her kat veya kolonda sınırlı sayıda sprinkler kullanıına olanak sağlar. (Bkz. Madde 7.3) (b) Madde 7.3 de verilen boru çap tablolarına göre belirleniş sisteler ile korunan düşük ve orta tehlike sınıfı
ahallerde, iniu su ihtiyacı belirlenirken, Tablo 5.2 kullanılalıdır. (c) Tablo 5.2 de belirtilen debi değerleri, en üst sprinkler seviyesinde gerekli olan iniu basınç değerinde sağlanalıdır. En üst seviyedeki iniu basıncın düşük tehlike sınıfında 1 bar alınası tavsiye edilir. Su besleesi için gerekli topla basınç belirlenirken, en üst sprinkler seviyesinde gerekli olan basınç değerine, en üst noktadaki sprinkler ile popa odası arasındaki statik yükseklik ve boru basınç kaybı ve tesisat üzerinde basınç kaybı yaratan özel ekipanların kayıpları ayrıca hesaplanarak, ilave edilelidir. Tehlike Sınıfı Debi (lt/dk) Min.Basınç Düşük Tehlike Sınıfı - - Orta Tehlike Sınıfı 1-Islak ve Ön Etkili 540 0.7 Orta Tehlike Sınıfı 1-Kuru Orta Tehlike Sınıfı 2- Islak ve Ön Etkili Orta Tehlike Sınıfı 2-Kuru Orta Tehlike Sınıfı 3- Islak ve Ön Etkili Orta Tehlike Sınıfı 3- Kuru Orta Tehlike Sınıfı 4- Islak ve Ön Etkili 1000 1 1350 1.4 2100 1.5 5.2.2. Ta Hesaplı Boru Sistelerinde Su İhtiyacının Belirlenesi 5.2.2.1. Ta hesaplı boru sistei kullanılan sprinkler sistelerinde su ihtiyacı, yoğunluk/alan tasarı kriterlerine göre belirlenelidir. 5.2.2.2. Tehlike sınıfına göre su ihtiyacı, Tablo 5.2.2.2 de verilen yoğunluk/alan kriterlerine göre aşağıdaki kurallar dikkate alınarak belirlenelidir: (a) Operasyon alanında istenen tasarı yoğunluğu sağlayacak boru sistei hidrolik hesap prosedürüne uygun olarak belirlenelidir. (b) Tabloda verilen kriterler sadece standart sprey sprinkler için geçerlidir. Hızlı tepkili sprinklerin yüksek tehlike sınıfı ahallerde kullanıına izin verilez. Duvar tipi sprinklerin düşük tehlike sınıfı ahallerde kullanıına izin verilir ve orta tehlike sınıfı için onaylı ise kullanılabilir. Geniş etkili duvar tipi sprinkler tabloda verilen operasyon alanı veya iniu 5 sprinkler tarafından korunan alandan hangisi büyükse, bu alanın taaında tasarı yoğunluğunu sağlaalıdır. (c) Asa tavan ve yükseltiliş döşee boşluklarına veya kanal gibi engelli yapıların altına onte edilen ilave sprinkler su ihtiyacı tabloda tasarı kriteri verilen tavan sprinkler su ihtiyacına eklenez. (d) Korunan ahalde, su perdesi vb. korua sisteleri bulunuyorsa, su perdesi su ihtiyacı sprinkler sistei su ihtiyacına eklenelidir. (e) Operasyon alanında bulunan sayıdaki sprinkler çalıştığında tasarı yoğunluğu, tabloda verilen değerden az olaalıdır. Mahal alanının, operasyon alanından daha küçük olduğu yerlerde, tasarı yoğunluğu değeri tabloda verilen değerden az olaalıdır. (f) Aşağıda belirtilen sprinkler tiplerinin her 6 etrede 1 etre yüksekliği geçen eğili çatıda kullanılası duruunda (depolaa alanları hariç) operasyon alanının %30 arttırılası gereklidir. (çatı eğii = % 16.7) 5 - Sprey sprinkler, geniş korualı ve hızlı tepkili sprinkler dâhil - İri dalacıklı sprinkler Tablo 5.2.2.2 Tehlike Sınıfına Göre Sprinkler Sistei Su İhtiyacı İçin Tasarı Kriterleri Tehlike Sınıfı Tasarı Yoğunluğu (/dk) Düşük Tehlike Sınıfı 2, 25 84 Operasyon Alanı (²) Islak veya Ön Tepkili Kuru İzin verilez.ot1 kullanılır
Orta Tehlike Sınıfı 1 5, 0 72 90 Orta Tehlike Sınıfı 2 5, 0 144 180 Orta Tehlike Sınıfı 3 5, 0 216 270 Orta Tehlike Sınıfı 4 5, 0 360 Yüksek Tehlike Sınıfı İşle 1 Yüksek Tehlike Sınıfı İşle 2 Yüksek Tehlike Sınıfı İşle 3 Yüksek Tehlike Sınıfı İşle 4 7,5 260 325 10,0 260 325 12,5 260 325 Baskın sisteler kullanılır. NOT : Baskın sisteler EN12845 Standardının kapsaında değildir. İzin verilez.yti1 kullanılır 5.2.2.3. Yangın hidrantı, yangın dolabı ve sprinkler tesisatlarının birlikte kullanıldığı birleşik sistelerde; sprinkler sistei su ihtiyacına, yangın dolabı ve hidrant için ilave su ihtiyacı eklenelidir. (a) Farklı tehlike sınıfı ahallerin bulunduğu çok sayıda siste bulunan binalarda, hortu sisteleri için ilave edilecek su ihtiyacı ve süre, sistedeki en yüksek tehlike sınıfına göre belirlenelidir. (b) Bina içi yangın dolabı sisteinin kullanılacağı durularda, su ihtiyacı belirlenirken Tablo 5.2.2.3 te verilen yangın dolabı debisi 100 lt/dk en uzak noktadaki yangın dolabına ilave edilir ve ilave edilecek ikinci 100 lt/dk lık yangın dolabı debisi, sprinkler sisteinin o tasarı noktasındaki gerekli basıncına göre arttırılarak belirlenelidir. (c) Popalar sadece sprinkler sisteini besliyorsa, yangın dolabı ve hidrant su ihtiyacı popa kapasitesi belirlenirken değerlendirilez. (d) Hidrant sistei için ilave edilecek su ihtiyacı, sprinkler su ihtiyacına şebekeye bağlantı noktası veya saha hidrant bağlantı noktasından hangisi siste kolonuna daha yakınsa, o noktada ilave edilerek belirlenir. (e) Yetkili kuruluşlar tarafından hortu sistelerinin, sprinkler sistei ile birlikte eş zaanlı çalışasının gerekli görüldüğü ahallerde, hidrolik hesaplaada yangın dolabının sprinkler sisteine bağlantı noktasındaki çalışa basıncı dikkate alınarak boru çapları belirlenelidir. Tablo 5.2.2.3 Yangın Dolapları ve Hidrant Sistei İçin İlave Edilecek Su İhtiyaçları Bina Tehlike Sınıfı İlave Edilecek Yangın Dolabı Debisi (lt/dk) İlave Edilecek Hidrant Debisi (lt/dk) Düşük Tehlike 100 400 30 Orta Tehlike-1 100 400 60 Orta Tehlike-2-3-4 100 1000 60 Yüksek Tehlike 200 1500 90 Süre (dk) 5.2.2.4. Sprinkler ve yangın dolapları sisteine de suyu sağlayan ortak sabit boru kolonunda, itfaiyenin sisteden su alası için 2 ve üstü bağlantı ağızları bırakılası duruunda, birleşik siste tesisat kolon çapı; Tablo 5.2.2.4 e göre hidrolik hesaplarla belirlenelidir. Topla su ihtiyacı olarak; Madde 5.2.2.2 ve Madde 5.2.2.3 e göre hesaplanan siste su ihtiyacı toplaı ile Tablo 5.2.2.4 te verilen debi değerleri kıyaslanarak, yüksek olan değer kullanılalıdır. (a) Birleşik boru tesisatının kullanılasına sadece düşük ve orta tehlike sınıfı ahallerde izin verilir. (b) Kolon sisteinin çapı, daha küçük çapın uygunluğu hidrolik hesapla belirlenediği takdirde en az 4 olalıdır. (c) İtfaiye bağlantı ağzı vana bağlantıları ana kolonlar üzerinden doğrudan yapılalıdır.
Tablo 5.2.2.4 İtfaiye Bağlantı Ağzı Sabit Kolon Tesisatı İçin Su İhtiyaçları Kolon Sayısı İtfaiye Bağlantı Ağzı Çapı 2 ½ İtfaiye Bağlantı Ağzı Çapı 2 En üst tasarı noktasındaki in. basınç (bar) Debi (lt/dk) En üst tasarı noktasındaki in. basınç (bar) 1 6 1893 4 800 Debi (lt/dk) 2 6 1893+946 4 800+400 3 6 3785 4 1600 5.3 Özel Tasarı Yaklaşıına Göre Su İhtiyacının Belirlenesi 5.3.1. Konut Tipi Sprinkler Tasarıı İçin Su İhtiyacı 5.3.1.1. Konut tipi sprinkler su ihtiyacı aşağıdaki kurallara göre belirlenelidir: (a) Operasyon alanı en büyük hidrolik ihtiyacı gerektiren 4 adet sprinklerin bulunduğu alan olalıdır. (b) En büyük hidrolik ihtiyacı gerektiren 4 adet sprinklerdeki akış aşağıdaki değerlerden büyük olalıdır: Ürün onay listelerinde yer alan iniu akış debisi Operasyon alanında iniu 4.1 (/dk) tasarı yoğunluğu sağlayacak boru sistei Madde 6.3 te verilen hidrolik hesap prosedürüne uygun olalıdır. (c) Modifikasyon ve evcut konut tipi sprinkler ile korunan binalara yapılan ilavelerde, 4.1 /dk dan daha düşük olan onaylı tasarı yoğunluğu değerinin kullanıına izin verilir. (d) Tavan arası, bodru veya yaşa alanları dışında kalan ancak aynı yapı içinde yer alan diğer tip ahaller ayrı tasarı kriterlerine göre korunalıdır. (e) Yangın dolabı su ihtiyacı ve su beslee süresi için Tablo 5.2.2.3 te düşük tehlike sınıfı için verilen debi ve süre kullanılalıdır. 5.3.2. Su Perdeleri İçin Su İhtiyacı 5.3.2.1. Su perdeleri için su ihtiyacı aşağıdaki kurallara göre belirlenelidir. (a) Su perdeleri, uzunluğu boyunca her etrede 37 lt/dk lık debi sağlayacak şekilde, hidrolik hesapla tasarlanır. Su perdesindeki her bir sprinklerden akan su debisi 57 lt/dk dan az olaalıdır. (b) Su perdesi ile aynı ahalde bulunan sprinkler sisteinin aynı anda devreye giresinin öngörüldüğü durularda, su perdesi ihtiyacı, sprinkler su ihtiyacına eklenerek hidrolik hesaplarla dengelee yapılalıdır. (c) Su perdesinde otoatik sprinkler kullanıldığı durularda, su perdesinde açılacak sprinkler sayısı, ahalde bulunan diğer sprinkler sisteinin operasyon alanı içinde kalan paralel branşanı üzerindeki sayıya eşit olarak alınır. 5.4. Alanlarında Su İhtiyacının Belirlenesi 5.4.1.Genel Bilgiler 5.4.1.1. alanlarında yoğunluk/alan tasarılı sisteler veya spesifik uygulaa gerektiren sisteler kullanılarak korua sağlanır. Yanıcılık sınıfı, depolaa konfigürasyonu veya paketlee şekline bağlı olarak bazı depolaa yüksekliklerinde yoğunluk/alan tasarılı sprinkler tipleri ile sadece tavandan korua yeterli olurken, bazı durularda raf-arası sprinkler sistei ile korua sağlanası gerekli olaktadır. Spesifik uygulaa gerektiren sprinkler tipleri, yüksek depolaa alanlarında, genellikle raf arası sprinkler kullanaksızın siste tasarıına olanak sağlar. 5.4.1.2. Özel uygulaa gerektiren sprinkler tipleri onaylanış depolaa yükseklikleri ve tavan yüksekliklerine uygun olarak kullanılırlar. Sadece tavandan korua yapılabildiği gibi, bazı yüksek depolarda raf-arası sprinkler sistei ile birlikte kullanılası gereklidir. Özel tasarılı sprinkler kullanılası duruunda, sprinklerin üretici onay bilgilerinde yer alan tasarı kriterleri dikkate alınalıdır. 5.4.1.3. Etkin sprinkler koruası için aksiu depolaa yükseklikleri ve aksiu açıklık esafeleri utlaka dikkate alınalıdır. tasarı alanı, depolaa yüksekliği ve açıklığı en fazla olan en yüksek iktarda su gerektiren alan olalıdır. Tavan veya çatı yüksekliğinin 9.1 yi geçtiği ve açıklığın 6.1 den fazla olduğu yerlerde, en üst depolaa seviyesi ile tavan arasında 6.1 lik yükseklik için korua sağlanalıdır. Bu duru depolaa yüksekliği 3.7 ye kadar olan genel depolaa duruunda uygulanaz. 5.4.1.4 Farklı tehlike sınıflarına sahip ve fiziksel olarak bariyer veya ısı geçişini geciktiren böle ile birbirinden ayrılaış açık bağlantılı alanların bulunduğu yerlerde, daha yüksek tasarı kriterinin bulunduğu alan, daha
düşük tehlikede yer alan alana doğru 4.6 genişletilelidir. 5.4.1.5 alanlarında hızlı tepkili sprinkler ancak depolaa alanları için onaylı olası duruunda kullanılabilir.5.4.1.6 Topla su ihtiyacı; sprinkler sistei su ihtiyacına, hortu sisteleri için gerekli su ihtiyacı eklenerek belirlenelidir. 5.4.1.7 Tasarı kriterlerini sağlayacak boru sistei hidrolik hesap prosedürüne uygun olarak belirlenelidir. 5.4.2. Alanlarında Yoğunluk/Alan Tasarılı Sisteler İçin Su İhtiyacının Belirlenesi 5.4.2.1 Tasarı yapılacak depolaa alanı ile ilgili aşağıdaki bilgiler sağlanalıdır. - Depolanan ürünün yanıcılık sınıfı - konfigürasyonu - Paketlee şekli - yüksekliği - Tavan yüksekliği - Açıklık 5.4.2.2 alanlarında sprinkler sistei su ihtiyacı, yoğunluk/alan tasarı kriterlerine göre belirlenelidir. 5.4.2.3 alanlarında ıslak borulu sprinkler sistei kullanılalıdır. Dona riski olan veya özel duruların bulunduğu ahallerde kuru tip ve ön tepkili sprinkler tiplerine izin verilir. Kuru veya ön tepkili sprinkler sistei kullanılası duruunda yoğunluk değiştirileksizin, operasyon alanı %30 oranında arttırılalıdır. Operasyon alanı %30 arttırıldığında, 557 ² yi geçeelidir. Yoğunluk/alan kriteri seçiinde bu duru dikkate alınalıdır. 5.4.2.4 alanlarında tavan sprinkler sisteinde kullanılacak sprinkler tipi, tasarı yoğunluğu dikkate alınarak belirlenelidir. (a) Tasarı yoğunluğu 8.2 lt/dk-² veya daha az olan yerlerde, K faktörü 80 veya daha yüksek olan standart sprinkler kullanılalıdır. (b) Tasarı yoğunluğu 8.2 lt/dk-² ve 13.9 lt/dk-² arasında olan yerlerde, K faktörü 115 veya daha yüksek olan standart sprinkler kullanılalıdır. (c) Tasarı yoğunluğu 13.9 lt/dk-² nin üzerinde olan yerlerde, K faktörü 160 veya daha yüksek olan depolaa alanları için onaylanış sprinkler tipleri kullanılalıdır. 5.4.2.5 alanlarında sprinkler sistei su ihtiyacı, tavan sprinkler sistei su ihtiyacı ile raf arası sprinkler sistei su ihtiyacının toplaına eşittir. Düzeni 1 2 Genel Paletli, Sabit Blok Halinde, Kutu 3 Dar Raflı 4 Raflı Yanıcılık Sınıfı Sınıf I, II, III, IV, A Grubu Plastik Sınıf I, II, III, IV (Streçlee yok) Sınıf I, II, III, IV (Streçlee var) A Grubu Plastik Sınıf I, II, III, IV A Grubu Plastik Sınıf I, II, III, IV Sınıf I,, II, III, IV Maksiu Yüksekliği (Hd) Maksiu Açıklık (A) Hd 3.7 3.7 < Hd 9.1 3.7 < Hd 4.6 3.7 < Hd 7.6 3.7 < Hd 4.6 Hd 3.7 3.7 < Hd 7.6 A değeri için Bkz. Tablo 13.2.1 A 6.1 A 6.1 A değeri için Bkz. Tablo 15.2.5(b) A 6.1 A değeri için Bkz. Tablo 15.2.5(b) A değeri için Bkz. Tablo 13.2.1 Tek ve çift sıralı raf Ref. Tasarı Kriteri NFPA 13 Tablo 13.2.1 Şekil 13.2.1 Şekil 14.2.4.1 Şekil 14.2.4.2 Şekil 14.2.4.1 Şekil 4.2.4.2 Şekil 14.2.4.3 Şekil 15.2.1 Tablo 15.2.5 (b) Şekil 14.2.4.1 Şekil 14.2.4.2 Şekil 14.2.4.3 Şekil 15.2.1 Şekil 15.2.5 (b) Tablo 13.2.1 Şekil 13.2.1 Tablo 16.2.1.3.2 Şekil 16.2.1.3.2 (a), (b),
Sınıf I, II, III, IV A Grubu Plastik Hd 7.6 1.5 < Hd 3 Hd = 4.6 Hd = 6.1 Hd = 6.1 Hd = 7.6 Hd = 7.6 Hd 7.6 (Kartonlu genleşiş veya genleşeiş ve kartonsuz genleşeiş Çok sıralı raf (Raf genişliği 4.9 Koridor genişliği 2.4 ) Çok sıralı raf (Raf genişliği > 4.9 veya Koridor genişliği < 2.4 ) Tek ve çift sıralı raf Koridor genişliği 1.2 A 3.1 ) Çok sıralı raf A 3.1 ) raf A 3 raf 1.5 < A 3.1 raf A <1.5 raf 1.5 raf A < 1.5 raf 1.5 < A 3.1 Tek ve çift sıralı raf A 3.1 Tek ve çift sıralı raf koridor genişliği 1.2 (c), (d), (e), (f), (g) Tablo 16.2.1.3.4.3 Tablo 16.2.1.3.3.1 Şekil 16.2.1.3.2 (a), (b), (c), (d), (e), (f), (g) Tablo 16.2.1.3.4.3 Tablo 16.2.1.3.3.2 Şekil 16.2.1.3.2 (a), (b), (c), (d), (e), (f), (g) Tablo 16.2.1.3.4.3 Tablo 16.3.1.1 Şekil 16.3.4.1.1 (a), (b), (c), (d), (e), (f), (g), (h), (i), (j) Tablo 16.3.1.2 Şekil 16.3.4.1.3 (a), (b), (c) Şekil 17.2.1.2 (a) Şekil 17.2.1.2 (b) Şekil 17.2.1.2 (c) Şekil 17.2.1.2 (d) Şekil 17.2.1.2 (e) Şekil 17.2.1.2 (f) Tablo 17.3.1.1 Şekil 17.3.1.2 (a), (b) Şekil 17.3.1.2.1 (a), (b) Madde 17.3.4.1.4 Şekil 17.3.4.1.4
plastik Çok sıralı raf A 3.1 Şekil 17.3.4.1.3 (a),(b), (c), (d), (e), (f) 5.4.2.6 alanı bilgilerine göre tavan sprinkler sistei için iniu su ihtiyacı için gerekli yoğunluk/alan tasarı kriterleri Tablo 5.4.2 de referans verilen NFPA13 tablolarına göre belirlenelidir. Miniu tavan sprinkler sistei su ihtiyacı; tasarı yoğunluğu ve operasyon alanının çarpıına eşittir. 5.4.2.7 Tablo 5.4.2 de referans verilen NFPA13 tablolarına göre raf-arası sprinkler sistei gerekli ise yine tablolarda belirtilen yerleşi şekilleri dikkate alınarak, gerekli raf-arası sprinkler seviye sayısı tespit edilelidir. 5.4.2.8 Her raf-arası sprinkler seviyesinde, yangın esnasında açılacağı varsayılan sprinkler sayısı, iniu rafarası sprinkler su ihtiyacını belirler. Miniu raf-arası sprinkler su ihtiyacı; açılacağı varsayılan sprinkler sayısı ile bir sprinklerden akan su debisinin çarpıına eşittir. Açılacağı varsayılan sprinkler sayıları Tablo 5.4.2.8 de veriliştir. Gerekli debi ve basıncı sağlayan boru çapları hidrolik hesapla belirlenelidir. (a) K faktörü 80 veya daha yüksek olan standart raf-arası sprinklerden iniu 1 bar basınçta su akışı sağlanalı ve bir sprinklerden akan su debisi 114 lt/dk dan az olaalıdır. (b) 3.7 ye kadar genel depolaada açılacak sprinkler sayısı; 4 adet sprinkler, 1 seviye için (c) 7.6 ye kadar ve üzerinde yanıcılık sınıfı I-II-III-IV olan ürünler için raflı depolaada açılacak sprinkler sayısı; 6 adet sprinkler, Sınıf I, II, III ve sadece 1 seviye için 8 adet sprinkler, Sınıf IV ve sadece 1 seviye için 10 adet sprinkler (En üst iki seviyenin her birinde 5 adet sprinkler), Sınıf I, II, III ve 1 den fazla seviye 14 adet sprinkler (En üst iki seviyenin her birinde 7 adet sprinkler), Sınıf IV ve 1 den fazla seviye (d) 7.6 ye kadar ve üzerinde plastik sınıfı için raflı depolaada açılacak sprinkler sayısı; 8 adet sprinkler, sadece 1 seviye için 14 adet sprinkler (En üst iki seviyenin her birinde 7 adet sprinkler), 1 den fazla seviye Düzeni Genel Raflı Yüksekliği (Hd) Yanıcılık Sınıfı Raf-arası Seviye Sayısı Hd 3.7 Tüü 1 4 Hd 7.6 & Hd > 7.6 Sınıf I, II, III Sınıf IV Plastik 1 6 >1 10 1 8 >1 14 1 8 >1 14 Açılacak Sprinkler Sayısı Açıklaalar En üst iki seviyenin her birinde 5 adet prinkler En üst iki seviyenin her birinde 7 adet sprinkler En üst iki seviyenin her birinde 7 adet sprinkler 5.4.2.9 Yangın hidrantı, yangın dolabı ve sprinkler tesisatlarının birlikte kullanıldığı sistelerde; sprinkler sistei su ihtiyacına, Tablo 5.4.2.9 da verilen yangın dolabı ve hidrant için ilave su ihtiyacı eklenerek topla su ihtiyacı belirlenelidir. Hidrolik hesaplarda aşağıdaki kurallar dikkate alınalıdır:
(a) Popalar sadece sprinkler sisteini besliyorsa, yangın dolabı ve hidrant su ihtiyacı popa kapasitesi belirlenirken değerlendirilez. (b) Farklı tehlike sınıfı ahallerin bulunduğu çok sayıda siste bulunan binalarda, hortu sisteleri için ilave edilecek su ihtiyacı ve süre, sistedeki en yüksek tehlike sınıfına göre belirlenelidir. (c) Bina içi yangın dolabı sisteinin kullanılacağı durularda, su ihtiyacı belirlenirken, ilave edilecek 100 lt/dk lık yangın dolabı debisi en uzak noktadaki yangın dolabına ilave edilir ve ilave edilecek ikinci 100 lt/dk lık debi, sprinkler sisteinin o tasarı noktasındaki gerekli basıncına göre arttırılarak belirlenelidir. (d) Hidrant sistei için ilave edilecek su ihtiyacı, sprinkler su ihtiyacına şebekeye bağlantı noktası veya saha hidrant bağlantı noktasından hangisi siste kolonuna daha yakınsa, o noktada ilave edilerek belirlenir. (e) Raflı depolaa alanlarında, yangın dolaplarının tavan sprinkler sisteinden beslenesine izin verilir. (f) Yetkili kuruluşlar tarafından hortu sistelerinin, sprinkler sistei ile birlikte eş zaanlı çalışasının talep edildiği durularda, hidrolik hesaplaada yangın dolabının sprinkler sisteine bağlantı noktasındaki çalışa basıncı dikkate alınarak boru çapları belirlenelidir. Tablo 5.4.2.9 Alanlarında Yoğunluk/Alan Tasarılı Sprinkler Sistelerine İlave Edilecek Hortu Sistei Su İhtiyaçları Tehlike Sınıfı Yanıcılık Sınıfı Genel Paletli, Sabit Blok, Kutu Halinde, Dar Raflı Raflı Tüü Sınıf I, II, III Sınıf IV Plastik Süre (dk) Bkz. NFPA13 Tablo 13.2.1 3.7 < Hd 6.1 6.1 < Hd 9.1 3.7 < Hd 6.1 6.1 < Hd 9.1 90 120 120 150 Hd < 1.5 90 1.5 < Hd 6.1 6.1 < Hd 7.6 120 150 Sınıf I,II,III Hd > 3.7 90 Sınıf IV Hd > 3.7 120 Plastik 1.5 < Hd 6.1 6.1 < Hd 7.6 120 150 Hd > 7.6 120 Yangın Dolabı Debisi (lt/dk) Bkz. NFPA13 Tablo 13.2.1 200 1900 Yangın Dolabı + Hidrant Debisi (lt/dk) Bkz. NFPA13 Tablo 13.2.1 5.4.2.10 İtfaiyenin sisteden su alası için 2 1/2 hortu bağlantı ağızlarının sprinkler sisteini besleyen birleşik boru tesisatından alınasına sadece düşük ve orta tehlike sınıfı binalarda izin verilir. Yetkili kuruluşlarca gerekli görüldüğü durularda, ayrı hattan beslee sağlanalıdır. 5.4.3 Alanlarında Spesifik Uygulaa Gerektiren Sistelerin Su İhtiyacının Belirlenesi 5.4.3.1 alanlarında spesifik uygulaa gerektiren sprinkler tipleri, onaylı oldukları aksiu depolaa ve tavan yüksekliklerine göre seçilelidir. Tablo 6.2.3 te spesifik uygulaa gerektiren sprinkler tipleri için NFPA
13 e göre izin verilen aksiu depolaa ve tavan yükseklikleri veriliştir. Ancak tabloda verilen yüksekliklerin üzerinde korua yapabilen onaylanış ürünler olabileceği dikkate alınarak, üretici onay bilgileri dikkate alınarak seçi yapılalıdır. 5.4.3.2Spesifik uygulaa gerektiren sistelerde su ihtiyacını belirleek için gerekli tasarı kriterleri NFPA13 veya üretici bilgilerinden alınabilir. Tasarı kriteri olarak, tasarı sprinkler sayısı ile sprinkler için gerekli iniu basınç değerleri kullanılır. Tasarı kriterleri; sprinkler K faktörü, depolaa konfigürasyonu, yanıcılık sınıfı, depolaa ve tavan yüksekliğine göre testlerle belirleniş değerlerdir. Spesifik uygulaa gerektiren sistelerin su ihtiyacının belirlenesi için örnek Şekil 5.4.3 te veriliştir. 5.4.3.3 İri dalacıklı ve kontrol odlu sprinkler için gerekli iniu basınç ve tasarı sprinkler sayısı üretici bilgilerinden elde edilir. 5.4.3.4 ESFR sprinkler sistelerinde operasyon alanı olarak, kritik hidrolik tasarı alanındaki her üç branşan borusu üzerinde 4 adet olak üzere, en az 12 adet sprinklerin koruduğu alan alınalıdır. Operasyon alanı en az 89 ² olacak şekilde tasarı yapılalıdır. ESFR sprinkler için su ihtiyacının belirlenesi için örnek Şekil 5.4.3 te veriliştir. 5.4.3.5 Spesifik uygulaa gerektiren sistelerde, sprinkler su ihtiyacına ilave edilesi gerekli hortu sisteleri su ihtiyaçları Tablo 5.4.3.5 te veriliştir. Su besleesi, tabloda belirtilen iniu çalışa süresi için yeterli kapasiteye sahip olalıdır. Tablo 5.4.3.5 Alanlarında Spesifik Uygulaa Gerektiren Sisteler İçin İlave Edilecek Hortu Sistei Su İhtiyaçları ve Miniu Su Beslee Süreleri Şekli Sabit Blok Paletli Raflı Yanıcılık Sınıfı I, II, III, IV, Plastik I, II, III, IV, Plastik İri Dalacıklı Kontrol Modu ESFR Hortu İhtiyacı Süre (saat) Hortu İhtiyacı Süre (saat) Hortu İhtiyacı 1900 2 1900 1.5 946 1 1900 2 1900 2 946 1 I, II 1900 1.5 1900 1.5 946 1 III 1900 1.5 1900 2 946 1 IV 1900 2 1900 2 946 1 Plastik 1900 2 1900 2 946 1 Süre (saat)
Şekil 5.4.3 ESFR Sprinkler İçin Miniu Su İhtiyacı Örneği 5.4.3.6 Yetkili kuruluşlar tarafından hortu sistelerinin, sprinkler sistei ile birlikte eş zaanlı çalışasının talep edildiği durularda, hidrolik hesaplaada sistelerin çalışa basıncı dikkate alınarak debiler belirlenelidir. 5.5 Yangın Popası Seçii 5.5.1 Popalar, aşağıda verilenlere uygun olarak gerekli aksiu gücü tein edebilen elektrik veya dizel otorla çalıştırılalıdır: (a) Aşırı yüklee yapılayan karakteristik güç eğrili popalar için, güç eğrisinin tepe noktasındaki gerekli aksiu güç. (b) Karakteristik güç eğrisi artış gösteren popalar için, herhangi bir popa yükü duruu için gerekli aksiu güç.5.5.2 Sistede bir popa kullanılası halinde aynı kapasitede yedek popa olalıdır. Birden fazla popa olası halinde topla kapasitenin en az %50 si yedeklenek şartıyla yeterli sayıda yedek popa kullanılalıdır. 5.5.3 Yangın popaları, sulu söndüre sistelerine basınçlı su sağlayan, ana debi ve ana basınç değeri ile ifade edilen popalardır. Popalar, kapalı vana (sıfır debi) basa yüksekliği ana basa yüksekliği değerinin en fazla %140 a kadar olalı ve %150 debideki basa yüksekliği, ana basa yüksekliğinin %65 inden daha küçük olaalıdır. Bu tür popalar,istenen basınç değerini karşılaak koşuluyla, ana debi değerlerinin %130 u kapasitedeki siste talepleri için kullanılabilir. 5.5.4 Popa, kararlı bir basınç-debi eğrisine sahip olalıdır. Bu eğride kapalı vana (sıfır debi) basa yüksekliği ve en büyük basınç ve debinin artasıyla birlikte topla basınç azalır. Popalar uygulanabilir karakteristik basınçdebi eğrilerine sahip olalı ve ükün olan bütün debilerde çalıştırılabilelidir. 5.5.5 Popanın ana debisi, kritik hidrolik tasarı alanı için hidrolik hesap ile belirlenen debibasınç eğrisinin bir fonksiyonudur. Popa test eğrisi, kritik hidrolik tasarı alanında gerekli olan basınç değerinden, en az 0,5 bar daha yüksek bir basınç sağlaalıdır. Popa Debisi: Kritik hidrolik tasarı alanı için gerekli debi Popa Basıncı: Kritik hidrolik tasarı alanı için gerekli basınç + 0.5 bar 5.5.6 Popa; hidrolik olarak en çok su gerektiren alanın basınç debi grafiğindeki debi ve basıncı, tü su deposu su seviyelerinde karşılayabilelidir.
5.6 Yangın Su Deposu Kapasitesinin Belirlenesi 5.6.1 Sulu söndüre sisteleri, yangın dolapları sistei, hidrant sistei, sprinkler sistei için yapılış hidrolik hesaplar neticesinde gerekli olan su basınç ve debi değerleri erkezi veya şehir şebekeleri tarafından karşılanaıyorsa; kapasiteyi karşılayacak yangın popa istasyonu ve deposu oluşturulalıdır. 5.6.2 Sistede en az bir güvenilir su kaynağı bulunalıdır. Sulu söndüre sisteleri için kullanılacak su depolarının yangın rezervi olarak ayrılış bölüleri başka aaçlar için kullanılaalı, depo tesisatı sadece söndüre sistelerine hizet verecek şekilde düzenlenelidir. 5.6.3 Su deposu haci, her siste için iniu basınç/debi şartlarında gerekli olan su ihtiyacına göre belirlenir. 5.6.4 Her bir sistein iniu su besleesi, Tablo 5.6 da belirtilen iniu çalışa süresi için yeterli kapasiteye sahip olalıdır. Tablo 5.6 Su Besleeleri İçin Miniu Çalışa Süresi Tehlike Sınıfı Düşük Tehlike 30 Orta Tehlike 60 Yüksek Tehlike İşle 90 Yüksek Tehlike 90 Süre (dk) Not : 1) Yapıda sulu söndüre sistei olarak sadece yangın dolapları sistei evcut ise su kapasitesi TS En 671-1 ve TS EN 671-2 ye uygun, sisteler için tasarı debi değerlerinin Tablo 5.6 da verilen sürelerle çarpıı ile hesaplanır. (100 lt/dk ve 400lt/dk) 2) Yapıda sadece çevre hidrant sistei bulunası duruunda su ihtiyacı en az 1900 litre debiyi 90 dakika süre ile karşılayacak kapasitede olak üzere yapının risk sınıfına göre yapılacak hidrolik hesaplar ile belirlenelidir. 5.6.5 alanlarında su besleeleri için çalışa süresi, yanıcılık sınıfı ve depolaa yüksekliği dikkate alınarak Tablo 5.4.3.5 e göre belirlenelidir. 5.6.6 Hidrant, hortu ve sprinkler tesisatlarının birlikte kullanıldığı durulardaki gibi, birleşik su besleeleri, aşağıdaki şartları sağlaalıdır : (a) Sisteler ta hesaplı olalıdır. (b) Su besleesinin süresi en çok su ihtiyacı olan siste için gerekenden az olaalıdır. (c) Su besleesi, her sisteden eş zaanlı aksiu hesaplanış debilerin toplaını sağlayabilelidir. Debiler en çok su ihtiyacı olan siste için gerekli basınca kadar düzeltilelidir. (d) Su besleesi ile sisteler arasına ikili boru bağlantıları onte edilelidir.