Turkish Journal of Physiotherapy Rehabilitation

ISSN: 1300-8757 Fizyoterapi Rehabilitasyon Turkish Journal of Physiotherapy Rehabilitation Cilt / Volume 18 Sayı / No 1 Nisan / April 2007 Editör / Editor Prof. Dr. Yavuz Yakut Editör Yardımcıları / Editor Assistants Doç. Dr. Sibel Aksu Yıldırım Doç. Dr. Mintaze Kerem Günel Dr. Fzt. Özgen Aras Dr. Fzt. Aydın Meriç Doç. Dr. Nilgün Bek Doç. Dr. Volga Bayrakçı Tunay Doç. Dr. Zafer Erden Prof. Dr. Edibe Yakut Doç. Dr. Deniz İnal İnce Doç. Dr. Kezban Yiğiter Bayramlar Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Ayşe Karaduman Prof. Dr. Fatma Uygur (İng. Ed.) Prof. Dr. Saadet Otman Prof. Dr. Yavuz Yakut Prof. Dr. Gül Şener Fizyoterapi Rehabilitasyon Dergisi, Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL), Excerpta Medica (EMBASE), AMED Physiotherapy Index, SPORTDiscus ve Türk Tıp Dizini nde yer almaktadır. Turkish Journal of Physiotherapy Rehabilitation is listed in Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL), Excerpta Medica (EMBASE), AMED Physiotherapy Index, SPORTDiscus and Turkish Medical Index. Danışma Kurulu / Editorial Consultants Prof. Dr. Caner Açıkada, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Nevin Ergun, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Serap Alsancak, Ankara Univ. Prof. Dr. Yücel Erk, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Berna Arda, Ankara Univ. Prof. Dr. Hakan Gür, Uludağ Univ. Prof. Dr. Hülya Arıkan, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Nilgün Gürses, İstanbul Univ. Doç. Dr. Mehmet Asatekin, Orta Doğu Teknik Univ. Prof. Dr. Sezgin İlgi, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Mesut Birol Atay, Ankara Univ. Prof. Dr. Tunç Alp Kalyon, GATA Prof. Dr. Sabiha Aysun, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Hülya Kayıhan, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Tadej Bajd, Univ. of Ljubljana Prof. Dr. Nuray Kırdı, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Joseph A. Balogun, Chicago State Univ. Prof. Dr. Feza Korkusuz, Orta Doğu Teknik Univ. Prof. Dr. Gül Baltacı, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Ferhunde Öktem, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Osman Başgöze, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Ayfer Sade, Başkent Univ. Prof. Dr. Sinan Beksaç, Hacettepe Univ. Prof. Dr. İskender Sayek, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Erol Belgin, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Haluk Topaloğlu, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Richard Bohannon, Univ. of Connecticut Prof. Dr. Haluk Yetkin, Gazi Univ. Doç. Dr. Cenan Çağlar, İstanbul Prof. Dr. Aydın Yücetürk, İstanbul Prof. Dr. İrfan Çakın, Hacettepe Univ. Prof. Dr. İnci Yüksel, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Meral Çalgüneri, Hacettepe Univ. Prof. Dr. Massimo Zoppi, Univ. of Florence Prof. Dr. Nesrin Demirtaş, Osmangazi Univ.

Fizyoterapi Rehabilitasyon Turkish Journal of Physiotherapy Rehabilitation Türkiye Fizyoterapistler Derneği Yayın Organıdır Official Publication of The Turkish Physical Therapy Association Yılda 3 sayı. Nisan, Ağustos ve Aralık aylarında yayınlanır. Fizyoterapi Rehabilitasyon dergisi Fizyoter Rehabil olarak kısaltılmaktadır. Bu dergi Türkiye Fizyoterapistler Derneği üyelerine dağıtılır. Tüm hakları Türkiye Fizyoterapistler Derneği ne aittir. A year 3 issues. Published in April, August and December. Fizyoterapi Rehabilitasyon journal is abbreviated as Fizyoter Rehabil. The journal is distributed to the members only. All rights reserved. Adres / Address Hacettepe Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu 06100 Samanpazarı / ANKARA - TÜRKİYE Tel : 90 312 305 40 55 Fax : 90 312 305 20 12 e-mail : yyakut@hacettepe.edu.tr Sahibi / Owner Türkiye Fizyoterapistler Derneği / Turkish Physical Therapy Association Dernek Yönetim Kurulu / Executive Board Başkan / President Prof. Dr. Yavuz Yakut II. Başkan / Vice President Doç. Dr. Emine Handan Tüzün Genel Sekreter / Secretary General Uz. Fzt. Murat Dalkılınç Sayman / Treasurer Uz. Fzt. Seyit Çıtaker Üyeler / Members Dr. Fzt. Özlem Ülger, Uz. Fzt. Bülent Elbasan, Fzt. Zeynep Çalışkan

İçindekiler / Contents 1 Editörden Editorial Yavuz Yakut 3 The relationship between EQ-5D and SF-36 instruments in patients with low back pain Bel ağrılı hastalarda EQ-5D ve SF-36 ölçekleri arasındaki ilişki Levent Eker, Emine Handan Tüzün, Arzu Daşkapan, Zeliha Özlem Baştuğ, Yavuz Yakut 11 Fiziksel aktivite düzeyinin üniversite öğrencilerinde iki farklı yöntemle değerlendirilmesi Evaluation of physical activity level in undergraduate students by two methods Ummuhan Baş Aslan, Ayşe Livanelioğlu, Şehmus Aslan 20 Kas iskelet sisteminde ağrıya ait risk faktörlerinin lojistik regresyon analizi ile belirlenmesi: pilot çalışma Determination of musculoskeletal pain risk factors using logistic regression analysis: a pilot study Ali Cımbız, Nevin Uzgören, Özgen Aras, Sultan Öztürk, Emel Elem, Cihan Caner Aksoy 28 Responses to arm and treadmill exercise testing in patients with heart failure Kalp yetmezliği olan hastaların kol ve koşubandı egzersiz testi yanıtları Arzu Daşkapan, Hülya Arıkan 34 The effect of surgery on balance and physical performance in patients with low back pain Bel ağrısı olan hastalarda cerrahinin denge ve fiziksel performans üzerine etkisi Zeliha Başkurt, Bilge Kara, Ferdi Başkurt, Ümit Acar 42 Serebral paralizili çocuklarda fizyoterapi sonuçları: pilot çalışma Outcomes of physical therapy in children with cerebral palsy: a pilot study Şule Kişioğlu, Pelin Kalan, Gonca Çetin, Burçin Akçay, Akmer Mutlu 47 Yazarların dikkatine Information for authors

1 Editörden / Editorial Değerli Meslektaşlarım, Türkiye Fizyoterapistler Derneği, fizik tedavi okulları ve ilgili tüm fizyoterapist derneklerinin katkılarıyla 4-6 Mayıs 2007 tarihleri arasında Ankara da I. Ulusal Fizyoterapi Kongresi gerçekleşecektir. Ulusal ilk fizyoterapi ve rehabilitasyon kongremiz olması yönüyle hepimiz için ayrı bir öneme sahiptir. Nörolojik rehabilitasyon, pediatrik rehabilitasyon, koruyucu rehabilitasyon, ortopedik ve spor yaralanmalarında rehabilitasyon, ağrı ve klinik uygulamalarda manuel tedavi gibi konuların tartışılacağı oldukça geniş kapsamlı bu kongreye meslektaşlarımızın gösterdiği ilgiye şimdiden çok teşekkür ediyoruz. Kongre kapsamında poster ve bildiri olarak sunulan araştırma çalışmaları dergimizin 18 (2) Ağustos 2007 sayısında yayınlanacaktır. Dergimizin bu sayısında kronik bel ağrılı hastalarda EQ-5D ve SF-36 ölçekleri arasındaki ilişki, cerrahi geçiren ve geçirmeyen bel ağrılı hastalarda fiziksel performans ve denge farklılıklarının karşılaştırılması ve kalp yetmezliği olan hastalarda kol ve koşubandı egzersiz testlerine cevaplar konulu üç İngilizce makaleye yer verilirken, muskuloskeletal ağrı risk faktörlerinin lojistik regresyon analizi ile incelenmesi ve serebral paralizili çocuklarda fizyoterapi rehabilitasyon sonuçları: özel rehabilitasyon merkezinden bir perspektif başlıklı iki pilot çalışma ile birlikte fiziksel aktivite düzeyinin üniversite öğrencilerinde iki farklı yöntemle değerlendirilmesi konulu araştırma makalesi olmak üzere üç Türkçe makaleye yer verildi. Dergimizin bu sayısında yer alan yukarıda başlıklarını verdiğimiz araştırma makalelerini ilgiyle okuyacağınızı düşünüyoruz. Kongrede görüşmek üzere, çalışmalarınızda başarılar diliyoruz. Yeni sayılarda görüşmek dileği ile. Address correspondence to: Prof. Dr. Yavuz Yakut, yyakut@hacettepe.edu.tr Saygılarımla, Prof. Dr. Yavuz Yakut

Fizyoterapi Rehabilitasyon. 2007;18(1):03-10 The relationship between EQ-5D and SF-36 instruments in patients with low back pain Levent Eker, Emine Handan Tüzün, Arzu Daşkapan, Zeliha Özlem Baştuğ, Yavuz Yakut Eker L, Tüzün EH, Daşkapan A, Baştuğ ZÖ, Yakut Y. Relationship between EQ-5D and SF-36 instruments in patients with low back pain. Fizyoter Rehabil. 2007;18(1):03-10. Research Report L Eker Mother and Child Health Care and Family Planning General Directorate, Ministry of Health, Ankara, Türkiye MD EH Tüzün, A Daşkapan Başkent University, Faculty of Health Sciences, Department of Physical Therapy and Rehabilitation, Ankara, Türkiye PT, PhD, Assoc. Prof ZÖ Baştuğ Başkent University, Faculty of Health Sciences, Department of Physical Therapy and Rehabilitation, Ankara, Türkiye PT Y Yakut Hacettepe University, School of Physical Therapy and Rehabilitation, Ankara, Türkiye PT, PhD, Prof Address correspondence to: Dr. Levent Eker Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü 06434 Sıhhiye, Ankara, Türkiye E-mail: levent.eker@saglik.gov.tr Purpose: Health-related quality of life measures are crucial in assessing the patients with low back pain. Both the Short Form 36 and the EuroQol-5D are valid and reliable instruments for assessing health-related quality of life in patients with musculoskeletal diseases. This study investigated whether or not these two instruments yield equivalent information on the healthrelated quality of life of patients with chronic low back pain. Materials and methods: One hundred and thirty two patients with chronic low back pain completed both instruments during their enrolment procedure. Results: After controlling for some important socio-demographic variables, the partial correlation coefficients showed that there were generally low to moderate (r<0.49) negative correlation between the dimensions of the two instruments. Factor analysis revealed that although there are some similarities, the two instruments did not provide equivalent information on the health-related quality of life of patients with chronic low back pain. Conclusion: The results of this study indicate that the instruments are not interchangeable for assessing health-related quality of life in these patients. Keywords: Low back pain, Quality of life, Questionnaires. Bel ağrılı hastalarda EQ-5D ve SF-36 ölçekleri arasındaki ilişki Amaç: Bel ağrılı hastaları değerlendirmede sağlıkla ilgili yaşam kalitesi ölçekleri çok önemlidir. Kas iskelet hastalıkları olan hastalarda sağlıkla ilgili yaşam kalitesini değerlendirmek için hem Kısa Form-36 hem de EuroQol-5D geçerli ve güvenilir ölçeklerdir. Bu çalışma, bu iki ölçeğin kronik bel ağrılı hastaların sağlıkla ilgili yaşam kalitesi hakkında eşdeğer bilgi sağlayıp sağlamadığını araştırdı. Gereç ve yöntem: Çalışmanın başlangıcında kronik bel ağrılı 132 hasta her iki ölçeği doldurdu. Sonuçlar: Bazı önemli sosyo-demografik değişkenler kontrol edildikten sonra, kısmi korelasyon katsayıları iki ölçeğin boyutları arasında genellikle düşük-orta (r<0.49) negatif korelasyonlar olduğunu gösterdi. Faktör analizi, bazı benzerlikler olmasına rağmen, iki ölçeğin kronik bel ağrılı hastaların sağlıkla ilgili yaşam kalitesi hakkında eşdeğer bilgi sağlamadığını gösterdi. Tartışma: Bu çalışmanın sonuçları, bu hastalarda sağlıkla ilgili yaşam kalitesini değerlendirmek için iki ölçeğin birbirlerinin yerine kullanılamayacağını göstermektedir. Anahtar kelimeler: Bel ağrısı, Yaşam kalitesi, Anketler. www.fizyoterapi.org/journal

4 Health-related quality of life (HRQoL) measures are crucial in assessing the person with a chronic disabling condition such as chronic low back pain (LBP). In a systematic literature review, Grotle et al reported that there are at least 10 wellvalidated questionnaires for use among LBP patients. 1 Two of these questionnaires, the Oswestry Disability Index and the Rolland-Morris Disability Questionnaire, have also been validated in Turkey. 2,3 It is well known that disease-specific instruments do not allow comparisons to be made between low back pain patients with different diseases and with healthy control subjects due to the disease specificity of their questions. Therefore, it is recommended that researchers include a generic instrument together with a disease-specific instrument in order to produce complementary evidence to that provided by the disease-specific instrument and to assess the impact of the disease on HRQoL in comparison with the general population. 4-6 The Medical Outcomes Study 36-item Short Form Health Survey (SF-36) is one such generic instrument. It is a valid, reliable and responsive instrument for use in patients with LBP. 7,8 Koçyiğit H et al. established the validity and reliability of the Turkish version of the SF-36 in 1999. 9 The EuroQol (EQ-5D) is another generic HRQoL instrument designed to be used alongside condition-specific tools as a measure of health outcome. It has been shown that EQ-5D provides valid and reliable information about HRQoL in the general population and in a number of patient groups, including Parkinson s disease, 10 ankylosing spondylitis, 11 inflammatory bowel diseases, 12 schizophrenia 13 and knee osteoarthritis. 14 Although it has been used in economic analysis of health interventions targeted at patients with LBP, 15-17 its clinical usage as an outcome measure in this patient group is limited. An official Turkish version of the EQ-5D is available from the EuroQol Group but measurement equivalence of English and Turkish versions has not been investigated yet. 18 The content of both the SF-36 and EQ-5D draw from a similar definition of health status. 19 They are both based broadly on the 1946 World Health Organization (WHO) definition of health: Eker Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity. It may appear that many of the dimensions of the SF-36 are comparable to those of the EQ-5D when it is looked at in the context of the dimension names: for example, the mobility dimension in the EQ-5D appears to be comparable to the physical function dimension of the SF-36. However, this comparison of dimension names does not really demonstrate the true nature of the similarities or differences. A clearer understanding of the relationship between these instruments should be helpful in comparing studies in which different instruments were used to measure the HRQoL. Furthermore, if these instruments measure the same dimensions of health, then administrating one of them alone may reduce patient contact time. In the literature, there is insufficient published evidence indicating if these two instruments yield equivalent information in patients with chronic LBP. We therefore administrated both the SF-36 and EQ-5D to a group of patients with LBP to determine the patterns of relationship and association between dimensions of the two questionnaires. Operationally, this objective addresses two main questions: 1) Is there a high level of correlation between similar dimensions, and a low level or non-significant correlation between dissimilar dimensions in these instruments in patients with LBP? 2) What is the degree of similarity between the different dimensions of health measured by these instruments? Material and methods The patients included in this study were recruited from the outpatient clinic of Physical Medicine and Rehabilitation Department of Başkent University Hospital, Ankara, Turkey, aged 18 years and over, who consulted physiatrists for LBP, during the period December 2005 - April 2006. In this study, we included only patients who have back pain as a result of a back condition. Patients were excluded from the study if they had (1) LBP shorter than 3 months; (2) previous back surgery; (3) hip or knee osteoarthritis; (4) nonspinal conditions that could mimic the low back

Eker pain; or (5) cognitive disorders. Ethical approval was obtained from the Başkent University Council. A total of 170 consecutive patients who had a diagnosis of chronic LBP were approached and 154 (92.4%) gave informed consent to participate in the study. Twenty-two patients were excluded from the study because they did not meet inclusion criteria. Procedures: This study was conducted by personal interview and consisted of three main elements: a background questionnaire, the Turkish versions of SF-36, and EQ-5D instruments. The background questionnaire collected information on the sociodemographic characteristics of the participants such as gender (1= Female, 2= Male), age, level of education (1=Illiterate, 2=Primary level, 3=Secondary level, 4=High school level, 5=University Level), marital status (1=Married, 2=Single, 3=Divorced), and duration of LBP. Participants who completed the background questionnaire were then asked to complete the SF- 36 and EQ-5D instruments. To remove the ordering bias, these two instruments were administrated in alternate order. Thus, half of the respondents completed the SF-36 first, and the other half completed the EQ-5D first. Instruments: The SF-36 is a generic instrument and assesses HRQoL for the last four weeks on eight dimensions of health: physical functioning (PF), role physical (RP), bodily pain (P), general health (GH), vitality (V), social functioning (SF), role emotional (RE), and mental health (MH). 20 All items pertaining to each dimension (excluding health transition) are added and transformed to form a scale from 0 to 100, where a higher score indicates a better state of health or well-being. The EQ-5D consists of a health descriptive system and a visual analogue scale (EQVAS) for respondents to self-classify and rate their health on the day of administration of the instrument. 21,22 The descriptive system has five dimensions (mobility, self-care, usual activities, pain / discomfort and anxiety / depression). Each dimension comprises three levels (no problems, some/moderate problems, and extreme problems). A unique EQ- 5D health state is defined by combining 1 level from each of the 5 dimensions. Thus, EQ-5D generates a total of 243 theoretically possible health states. EQ-5D health states may be converted to a single summary index by applying scores from a standard set of values (or preferences) derived from general population samples to produce an EQ-5D index. The EQ-VAS is a vertical 20 cm visual analogue scale, with the end points labeled best imaginable health state at the top and worst imaginable health state at the bottom, these have numeric values of 100 and 0, respectively. Statistical analysis: The Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows 9.0) software package was used for statistical analyses. The missing values for each questionnaire were checked prior to further analysis. Spearman s correlation coefficients were calculated to assess the relationships between two ordinal variables or between an ordinal and an interval variable whereas Pearson s correlation coefficients were calculated for two continuous variables. Partial correlation analysis was performed to examine the relationship between the SF-36 and EQ-5D dimensions, with the effects of the socio-demographic variables, which were found to correlate significantly to the dimensions of SF-36 and EQ-5D, being controlled. Correlation coefficients were interpreted based on Davis set of descriptors: Correlation coefficient = 0.70 or higher: very strong association, 0.50 to 0.69: substantial association, 0.30 to 0.49: moderate association, 0.10 to 0.29: low association and 0.01 to 0.09: negligible association. 23 Then, a factor analysis was performed to examine the degree of similarity between the dimensions of health measured by these instruments. Varimax rotation method was selected to maximize the variance of the squared loadings of a factor on all the variables. The Eigenvalue greater than 1.0 was used to determine the number of factors to retain. With our sample size of 132, we considered factor loadings 0.48 and above to be significant. 24 Results As shown in Table 1, the study population consists of 41 male and 91 female patients with 5

6 Eker LBP (mean age: 59.4 years). The mean duration of LBP was 76.1±72.7 months (ranged from 4 months to 30 years). Most of the patients were married (63.6%) and had an educational level of high school or above (64.4%). As shown in Table 2, both SF-36 and EQ-5D subscales were significantly correlated with the various sociodemographic characteristics. After controlling for these characteristics, the partial correlation coefficients showed that there were generally low to moderate (r<0.49) negative correlation between the dimensions of the two instruments (Table 3). The highest correlation coefficients calculated between the EQ-5D dimensions and the SF-36 dimensions were as follows: r=-0.40 for the mobility of EQ-5D and the physical functioning of SF-36; r=-0.40 for the usual activities of EQ-5D and the bodily pain of SF-36; r=-0.47 for the self care of EQ-5D and the physical functioning of SF- 36; r=-0.35 for the pain/discomfort of EQ-5D and the bodily pain of SF-36; and r=-0.46 for the anxiety/depression of EQ-5D and the mental health of SF-36 (p<0.01). Table 1. Socio-demographic characteristics of the study population (N=132). X±SD Age (years) 59.4±12.7 Duration of LBP (months) 118.6±143.7 n (%) Gender Female 91 (68.9) Male 41 (31.1) Educational level Illiterate 2 (1.5) Primary level 34 (25.8) Secondary level 11 (8.3) High school level 42 (31.8) University 43 (32.6) Marital status Single 13 (9.8) Married 84 (63.6) Divorced 35 (26.6) LBP: Low back pain. As shown in Table 4, using the Eigenvalue greater than 1.0 rule, the factor analysis resulted in three-factors. The first factor was significantly correlated with the mobility, usual activities, selfcare, and pain/discomfort dimensions of EQ-5D and the physical functioning dimension of SF-36. The second factor was significantly correlated with the general health, vitality, role emotional, and the mental health dimensions of SF-36 and the anxiety/depression dimension of EQ-5D. The final factor was significantly correlated with the role physical, bodily pain, and the social functioning dimensions of SF-36. Discussion The SF-36 and EQ-5D are both multidimensional health status measurements, which measure a concept of health based on a range of different dimensions of health. Neither of them reveals identical dimensions in their definition of health; but some broad similarities exist, at least in the context of the names of the dimensions of health. This study provided the first empirical qualitative evidence on the relationship between the EQ-5D and SF-36 instruments in patients with chronic LBP. The first striking result of this study is the direction of correlations between the SF-36 and EQ-5D dimensions. As is expected, there are negative correlations between the dimensions of the two instruments, even if not all correlations are significant. However, the strength of the correlations obtained between the dimensions of the two instruments, i.e. low to moderate correlations, does not reflect a perfect relationship between them. This finding is consistent with the results of previous studies. In a general population survey conducted by Brazier et al the EQ-5D instrument was found to correlate moderately with the SF-36 instrument. 25 Likewise, Hurst et al noted a moderate correlation between the EQ-5D scales and the SF-36 scales in patients with rheumatoid arthritis. 26 The factor analysis results showed the mobility and the self care dimensions of EQ-5D, and the physical functioning dimension of SF-36 collected in the first factor.

Eker 7 Table 2. Correlation coefficients between the socio-demographic characteristics and the scores generated by the SF-36 and EQ-5D. Age Socio-demographic characteristics Educational Marital Gender level status Duration of LBP SF-36 Physical functioning -0.21* 0.43** 0.29** -0.32** -0.18* Role physical 0.23** 0.19* -0.24** Bodily pain 0.18* -0.24** General health 0.31** -0.23** -0.20* Vitality 0.29** -0.22* Social functioning 0.24* 0.19* -0.18* Role emotional 0.20* -0.29** Mental health EQ-5D Mobility -0.22* -0.19* Usual activities 0.25* -0.28* 0.20* Self-care -0.20* -0.22* Pain / discomfort -0.32** -0.19* Anxiety / depression -0.17* -0.18* 0.22* * Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed), ** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). Table 3. Partial correlation coefficients between the subscales of the SF-36 and the subscales of the EQ-5D. EQ-5D subscales MO UA SC PD AD SF-36 r r r r r Physical functioning -0.40** -0.38** -0.47** -0.33** -0.40** Role physical -0.23** -0.33** -0.23** -0.10-0.10 Bodily pain -0.32** -0.40** -0.33** -0.35** -0.23** General health -0.22* -0.24** -0.16-0.20* -0.35** Vitality -0.06-0.24** -0.17-0.03-0.28** Social functioning -0.17-0.33** -0.24** -0.14-0.28** Role emotional -0.08-0.10-0.15-0.06-0.36** Mental health -0.06-0.18* -0.17-0.02-0.46** Control variables = Age, gender, educational level, marital status, and duration of LBP. * Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed), ** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). MO = Mobility, UA = Usual activities, SC = Self-care, PD = Pain / discomfort, AD = Anxiety / depression.

8 Eker Table 4. Rotated factor matrix. Physical functioning -0.59 Factor 1 2 3 Role physical 0.80 Bodily pain 0.73 General health 0.57 Vitality 0.73 Social functioning 0.70 Role emotional 0.65 Mental health 0.85 Mobility 0.88 Usual activities 0.71 Self-care 0.72 Pain / discomfort 0.67 Anxiety / depression -0.69 Only factor loadings > 0.48 are shown. This finding suggests that there are some similarities between physical functioning and mobility, and self care. However, the abovementioned EQ-5D dimensions had relatively higher factor loading scores compared with the physical functioning dimension of SF-36. The low score obtained for the physical functioning dimension of SF-36 suggests that there was also some dissimilarity between this subscale and the EQ-5D subscales, i.e. the mobility, and the selfcare subscales. If one looks carefully at the content of these dimensions, it becomes apparent that there are qualitative differences in the content coverage of these dimensions. For instance, the physical functioning dimension of SF-36 includes 10 items (physical limitations in performing vigorous, and moderate activities; in lifting or carrying groceries; in climbing one, and several flights of stairs; in bending, kneeling, or stooping; in walking one, and several blocks, and more than one mile; and in bathing or dressing) whereas the mobility dimension of EQ-5D includes only one activity, i.e. walking. Likewise, the self-care dimension of EQ-5D specifies two basic personal activities (washing and dressing). The factor analysis results also showed that the role emotional and mental health dimensions of the SF-36 and the anxiety/depression dimension of the EQ-5D loaded on the same factor. This finding was consistent with the result obtained by Oberg and Oberg. 27 However, the strength of the factor loadings suggests that there was also dissimilarity between the anxiety/depression dimension of the EQ-5D and the mental health dimension of the SF- 36. A careful examination of the two dimensions reveals there are noticeable differences in the wording of them. Firstly, anxiety/depression dimension asks the respondents directly to indicate whether they are anxious or depressed whereas the other one measures the mental health by indirect items. Secondly, the mental health dimension of the SF-36 also includes positive emotions as well, such as feeling calm and peaceful. One of the interesting results of the factor analysis was that there was no overlap between the bodily pain dimension of the SF-36 and the pain/discomfort dimension of the EQ-5D, and between the social functioning of the SF-36 and the usual activities of the EQ-5D. This may be a result of the differences in the wording of each dimension. For instance, the bodily pain dimension specifies the pain intensity and its effect on normal work, including housework and work outside, whereas the pain/discomfort dimension describes one or two different symptoms, i.e. pain or discomfort. The social functioning dimension asks respondents specifically to indicate whether their social activities have been affected by their own physical or emotional health problems whereas the usual activities dimension asks only whether there are problems with performing their usual activities such as work, study, housework, family or leisure activities. So, we believe that the usual activities dimension of the EQ-5D also covers non-healthrelated factors, which may influence social activities. It is well known that socio-demographic characteristics of individuals, such as age, education, gender, and family income influence social interactions. 28 One limitation of this study was that we did not assess the EQ-5D's sensitivity to change, which is important if a HRQoL instrument is to be used in clinical trials to test effectiveness of treatment. This was a cross sectional study with only one evaluation of

Eker HRQoL. This issue should be a priority of further studies. As a conclusion, our data suggest that even if the SF-36 and EQ-5D are utilized to provide complementary information regarding general HRQoL, these two instruments do not provide equivalent information on the HRQoL of patients with chronic LBP. It appears that both instruments are not interchangeable for assessing HRQoL in this patient group. On the other hand, our findings should be interpreted with caution since the participants were patients from a particular clinic in Turkey. Acknowledgement We acknowledge the EuroQol Group for permission to use the Turkish version of EQ-5D. We also thank the Medical Outcomes Trust for permission to use the Turkish version of SF-36 Health Survey. References 1. Grotle M, Brox JI, Vollestad NK. Functional status and disability questionnaires: what do they assess? A systematic review of back-specific outcome questionnaires. Spine. 2005;30:130-140. 2. Yakut E, Duger T, Oksuz C, et al. Validation of the Turkish version of the Oswestry Disability Index for patients with low back pain. Spine. 2004;29:581-585. 3. Kucukdeveci AA, Tennant A, Elhan AH, et al. Validation of the Turkish version of the Roland-Morris Disability Questionnaire for use in low back pain. Spine. 2001;26:2738-2743. 4. Bombardier C, Melfi CA, Paul J, et al. Comparison of a generic and a disease-specific measure of pain and physical function after knee replacement surgery. Med Care. 1995;33 (suppl 4):131-144. 5. Fletcher A, Gore S, Jones D, et al. Quality of life measures in health care II: design, analysis, and interpretation. BMJ. 1992;305:1145-1148. 6. Guyatt G, Feeny D, Patrick D. Issues in quality-of-life measurement in clinical trials. Control Clin Trials. 1991;12 (suppl 4): 81S-90S. 7. Bombardier C. Outcome assessments in the evaluation of treatment of spinal disorders: summary and general recommendations. Spine. 2000;25:3100-3103. 8. Ruta DA, Garratt AM, Russell IT. Patient centered assessment of quality of life for patients with four common conditions. Qual Health Care. 1999;8:22-29. 9. Koçyiğit H, Aydemir Ö, Fişek G, et al. Kısa Form-36 (KF-36) nın Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. İlaç ve Tedavi Dergisi. 1999;12:102-106. 10. Schrag A, Selai C, Jahanshahi M, et al. The EQ-5D-a generic quality of life measure-is a useful instrument to measure quality of life in patients with Parkinson's disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2000;69:67-73. 11. Haywood KL, Garratt AM, Dziedzic K, et al. Generic measures of health-related quality of life in ankylosing spondylitis: reliability, validity and responsiveness. Rheumatology (Oxford). 2002;41:1380-1387. 12. Konig HH, Ulshofer A, Gregor M, et al. Validation of the EuroQol questionnaire in patients with inflammatory bowel disease. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2002;14:1205-1215. 13. Prieto L, Sacristan JA, Hormaechea JA, et al. Psychometric validation of a generic health-related quality of life measure (EQ-5D) in a sample of schizophrenic patients. Curr Med Res Opin. 2004;20:827-835. 14. Fransen M, Edmonds J. Reliability and validity of the EuroQol in patients with osteoarthritis of the knee. Rheumatology (Oxford). 1999;38:807-813. 15. Gilbert FJ, Grant AM, Gillan MG, et al. Does early imaging influence management and improve outcome in patients with low back pain? A pragmatic randomised controlled trial. Health Technol Assess. 2004;8:1-131. 16. Kendrick D, Fielding K, Bentley E, et al. The role of radiography in primary care patients with low back pain of at least 6 weeks duration: a randomised (unblinded) controlled trial. Health Technol Assess. 2001;5:1-69. 17. Seitz R, Schweikert B, Jacobi E, et al. Economic rehabilitation management among patients with chronic low back pain. Schmerz. 2001;15:448-452. 18. http://www.euroqol.org/translations/translations_availabl e2.htm. 19. Brazier J, Roberts J, Tsuchiya A, et al. A comparison of the EQ-5D and SF-6D across seven patient groups. Health Econ. 2001;13:873-884. 20. Ware JE, Gandek B. Overview of the SF-36 Health Survey and the International Quality of Life Assessment (IQOLA) Project. J Clin Epidemiol. 1998;51:903-912. 21. Brooks R. EuroQol: the current state of play. Health Policy.1996;37:53-72. 22. Rabin R, de Charro F. EQ-5D: a measure of health status from the EuroQol Group. Ann Med. 2001;33:337-343. 23. Davis JA. Elementary Survey Analysis. Englewood Cliffs: Prentice-Hall; 1971. 24. Hair JF, Anderson RE, Tatham RL, et al. Multivariate Data Analysis. 5 th ed. Upper Saddle River: Prentice Hall; 1998. 25. Brazier J, Jones N, Kind P. Testing the validity of the Euroqol and comparing it with the SF-36 health survey questionnaire. Qual Life Res. 1993;2:169-180. 26. Hurst NP, Jobanputra P, Hunter M, et al. Validity of Euroqol-a generic health status instrument-in patients with rheumatoid arthritis. Economic and Health Outcomes Research Group. Br J Rheumatol. 1994;33:655-662. 27. Oberg U, Oberg T. Do EuroQol and SF-36 yield equivalent information, or do they represent different 9

10 Eker domains of knowledge? Proceedings of the 18th Plenary Meeting of the EuroQol Group. EuroQol Group; 2001:177 185. 28. Popielarz PA, McPherson JM. On the edge or in between: niche position, niche overlap, and the duration of voluntary memberships. Am J Sociol. 1995;101:698-720.

Fizyoterapi Rehabilitasyon. 2007;18(1):11-19 Fiziksel aktivite düzeyinin üniversite öğrencilerinde iki farklı yöntemle değerlendirilmesi Ummuhan Baş Aslan, Ayşe Livanelioğlu, Şehmus Aslan Baş Aslan U, Livanelioğlu A, Aslan Ş. Fiziksel aktivite düzeyinin üniversite öğrencilerinde iki farklı yöntemle değerlendirilmesi. Fizyoter Rehabil. 2007;18(1):11-19. Research Report U Baş Aslan, Pamukkale University, School of Physical Therapy and Rehabilitation, Denizli, Türkiye PT PhD, Assist Prof A Livanelioğlu Hacettepe University, School of Physical Therapy and Rehabilitation, Ankara, Türkiye PT, PhD, Prof Ş Aslan Pamukkale University, School of Sports Science and Technology, Denizli, Türkiye MSc Address correspondence to: Assist Prof. Ummuhan Baş Aslan Pamukkale University, School of Physical Therapy and Rehabilitation, Eski Sağlık Koleji, Kat 1, Bayramyeri, 20100, Denizli, Türkiye E-mail: umbaslan@yahoo.com Amaç: Fiziksel aktivite anketleri ve kardiyorespiratuar uygunluk ölçümü iki önemli fiziksel aktivite değerlendirme yöntemidir. Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeylerini fiziksel aktivite anketi ve kardiyorespiratuar uygunluk ölçümü ile belirlemek ve fiziksel aktivite alışkanlıklarında cinsiyete göre farklılığı değerlendirmekti. Gereç ve yöntem: Çalışmaya 18 ve 25 yaşları arasındaki 207 üniversite öğrencisi katıldı. Örneklemin % 48,79 unu kızlar oluşturdu. Öğrencilerin fiziksel aktivite yapma alışkanlıkları anket ile değerlendirildi ve bu anket sonuçlarına göre öğrencilerin aktivite düzeyi sınıflandırıldı (sedanter, aktif ve çok aktif). Kardiorespiratuar uygunluk 400 m lik bir atletizm pistinde bir mil yürüme testi ile ölçüldü ve tahmini maksimal oksijen tüketimi (VO 2max) değeri Kline ın formülü ile hesaplandı. Sonuçlar: Çok aktif gruptaki kızların ve erkeklerin orta, yüksek şiddetli ve toplam fiziksel aktivite puanı sedanter ve aktif gruptaki öğrencilerin değerlerinden daha yüksek bulundu (p<0.05). Benzer şekilde, aktif gruptaki öğrencilerin değerlerinin diğer gruptakilere göre daha yüksek olduğu görüldü (p<0.05). Orta ve yüksek şiddetli aktivitelere katılım ve VO 2max değerlerinde cinsiyet farklılığı bulundu (p<0.05). Yüksek şiddetli aktiviteye katılımın ve VO 2max değerinin erkeklerde daha fazla olduğu belirlendi (p<0.05). Tartışma: Çalışmamızın sonuçları kız ve erkek öğrencilerin fiziksel aktivite alışkanlıklarında faklılık olduğunu ve VO 2max ile fiziksel aktivite alışkanlığı arasında ilişki olduğunu düşündürdü. Anahtar Kelimeler: Fiziksel aktivite, Fiziksel uygunluk, Anket, Cinsiyet. Evaluation of physical activity level in undergraduate students by two methods Purpose: Physical activity questionnaire and measurement of cardiorespiratory fitness are two important methods of physical activity (PA) assessment. The purposes of this study were (1) to determine PA level using the PA questionnaire and cardiorespiratory fitness in undergraduate students (2) to detect gender differences in habitual physical activity. Materials and methods: 207 undergraduate students, aged 18 to 25 years participated in this study. 48.79% of the sample was female. PA was assessed with a PA questionnaire and classified into three PA groups (sedentary, active and very active). Cardiorespiratory fitness was measured in a 330 m outdoor track with one-mile walking test and predicted maximal oxygen consumption (VO 2max) estimated by Kline s formula. Results: Moderate, vigorous and total PA scores were found higher in the both female and male very active groups when compared with sedentary and active groups (p<0.05). Similarly, the VO 2max of the subjects in the very active group was higher than the other groups (p<0.05). Gender differences were found for moderate, vigorous activity scores and VO 2max values (p<0.05). Vigorous activity scores and VO 2max were higher in males than in females (p<0.05). Conclusion: The results of this study suggested that PA patterns of female and male students were different and VO 2max associated with habitual PA. Keywords: Physical activity, Physical fitness, Questionnaire, Gender. www.fizyoterapi.org/journal

12 Düzenli olarak yapılan fiziksel aktivitenin hastalıkların oluşumunu engellediği veya belirtilerini geciktirdiği görüşü yeni olmamakla birlikte, bu hipotez hala tartışılmaktadır. Modern yaşamdaki iki gelişme bu alanda yapılan araştırmalara ilgiyi artırmıştır. Birincisi ileri teknolojinin iş ve ulaşım şeklini değiştirerek günlük yaşamda daha az fiziksel aktiviteye ihtiyaç duyulur hale getirmesi, ikincisi ise hastalık ve ölüme, enfeksiyonlar ile bulaşıcı hastalıklar yerine kronik dejeneratif hastalıkların neden olmasıdır. 1 Düzenli olarak yapılan fiziksel aktivite kan basıncını düşürüp, 2 obeziteyi önleyerek 3 bazı sağlık problemlerinin oluşma riskini azaltmaktadır. Koroner arter hastalıkları, 4 kardiyovasküler hastalıklar, 5 bazı kanser tipleri, 6-7 tip 2 diyabet, 8 osteoporoz 9 ve fiziksel aktivite arasında ilişki kanıtlanmış olmakla birlikte hala birçok sorunun cevabı için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. 10 Bu nedenle, fiziksel aktivite düzeyinin doğru ve güvenilir yöntemlerle ölçülmesi önem kazanmış ve ölçüm için doğrudan ve dolaylı yöntemler geliştirilmiştir. 1,11 Doğrudan ölçüm yöntemleri; gözlem, oda kalorimetresi (vücutta ısı üretimi), çift katmanlı su tekniği, akselerasyon vektörleri (akselerometre), hareket algılayıcıları (pedometre) ve günlük tutma yöntemidir. Dolaylı ölçüm yöntemleri ise indirekt kalorimetre, besin kayıtları (günlük enerji alımı), fizyolojik ölçümler (kardiyorespiratuvar uygunluk, kalp hızı, ısı, ventilasyon) ve fiziksel aktivite anketleridir. 11 Epidemiyolojik araştırmaların büyük bir kısmında fiziksel aktivite ve enerji tüketimi ölçümünde fiziksel aktivite anketleri kullanılmaktadır. 1,10,11-13 Anketler, ucuz, uygulanması kolay ve büyük popülasyon araştırmaları için en uygun yöntemlerdir. Son yıllarda çok sayıda araştırmacı anket geliştirmiştir. Bu anketlerin uzunlukları, içerdiği aktivite tipleri ve sorgulanan zaman dilimi, büyük farklılıklar göstermektedir. 10 Fiziksel aktivitenin değerlendirilmesinde kullanılan bir diğer yöntem olan kardiyorespiratuar uygunluk düzeyi ağır ve dinamik bir egzersiz sırasında kardiyovasküler ve respiratuar sistemin çalışan kaslara oksijen taşıyabilme becerisini yansıtır. Kardiyorespiratuar uygunluğun ölçümünde altın standart maksimal Baş Aslan oksijen tüketiminin (VO 2max ), maksimal iş yükü sırasında doğrudan ölçülmesidir. Ancak bu yöntemin pahalı ekipman gerektirmesi, zaman alıcı bir yöntem olması, deneyimli ekip gerektirmesi, test uygulanan bireyin büyük efor sarf etmesi, risk taşıması ve büyük popülasyon çalışmalarına uygun olmaması nedeni ile submaksimal test protokolleri geliştirilmiştir. 12 VO 2max ı tahmini olarak ölçen submaksimal testlerin protokolleri koşubandında yürüme, bisiklet ergometresi, basamak testi, sahada yürüme ve koşma testlerini içermektedir. 14 Kardiyorespiratuar uygunluk, fiziksel aktivitenin dışında yaş, genetik yapı, vücut kompozisyonu ve cinsiyet gibi faktörlerden etkilenmektedir. 10,13 Kardiyorespiratuar uygunluk düzeyi bireyin fiziksel aktivite şekli hakkında bilgi vermemesine rağmen kardiyorespiratuar uygunluk, fiziksel aktivite ve kardiyovasküler sağlık arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmalarda 12 ve fiziksel aktivitenin değerlendirilmesinde kullanılan yöntemlerin geçerliliklerinin belirlenmesinde, değerli bir dolaylı ölçüm yöntemidir. 13 Bu çalışmanın amaçları: 1) Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeylerini fiziksel aktivite anketi ve kardiyorespiratuar uygunluk ölçümü ile belirlemek ve 2) Fiziksel aktivite alışkanlıklarında cinsiyete göre farklılığı değerlendirmekti. Gereç ve yöntem Bireyler: Çalışmaya, Pamukkale Üniversitesinde öğrenim gören ve çalışmaya katılmaya gönüllü olan öğrenciler alındı. Olguların yaşları 18 ile 25 yıl arasında değişmekte olup, kız öğrencilerin yaş ortalaması 20.59±1.26 yıl, erkek öğrencilerin yaş ortalaması ise 21.39±1.58 yıldır. Olguların demografik özellikleri Tablo 1 de gösterilmektedir. Yöntem: Çalışmaya kabul edilmeme kriterleri; kardiyovasküler problemin var olması ve fiziksel aktivite sırasında göğüs ağrısı hissedilmesi, baş dönmesi ile birlikte denge veya bilinç kaybı şikayetinin var olması, fiziksel aktivite alışkanlığındaki değişikliğe bağlı olarak kas-iskelet sistemi problemi oluşması, hipertansiyon veya kalp problemi için ilaç kullanıyor olması, fiziksel

Baş Aslan aktivite yapmasını engelleyecek başka herhangi bir durumun varlığı idi. 15 Çalışmamızda öğrencilerin fiziksel aktivite alışkanlıkları Fiziksel Aktivite Değerlendirme (FAD) Anketi 16 ve kardiyorespiratuar enduransları bir mil yürüme testi 14 ile değerlendirildi. Önce çalışmaya katılmaya gönüllü olan 300 öğrenciye FAD anketi dağıtıldı. Anketi doldurarak getiren 238 öğrenciye randevu verildi. 22 öğrenciye farklı nedenlerden (şehir dışında olma, soğuk algınlığı gibi hastalığa yakalanma vb.) dolayı bir mil yürüme testi yapılamadı ve bu test 216 öğrenciye uygulanabildi. Yapılan incelemeler sonucunda dokuz anketteki verilerin yetersiz olduğu görüldü ve bu veriler çalışmaya alınmadı. 101 i kız ve 106 sı erkek olmak üzere toplam 207 öğrenciden elde edilen verilerle istatistiksel analiz yapıldı. Fiziksel Aktivite Değerlendirme Anketi Karaca ve arkadaşları tarafından geliştirilen FAD anketi ile fiziksel aktivite alışkanlıkları değerlendirilmektedir. Ankette haftada en az bir kez olmak üzere düzenli olarak yapılan aktiviteler ve bu aktivitelerin ne kadar sürede yapıldığı sorgulanmaktadır. Anket, tanımlayıcı bilgiler (yaş, boy, vücut ağırlığı), iş ile ilgili aktiviteler, okul ile ilgili aktiviteler, ulaşım aktiviteleri, merdiven çıkma, ev aktiviteleri, hobi olarak yapılan aktiviteler ve spor aktiviteleri bölümlerini içermektedir. 16 Bu anketin yedi bölümünün toplamından elde edilen değerin güvenilirlik katsayısı Karaca tarafından 0.68 bulunmuştur. 17 Anketin geçerliliği ise aynı araştırmacı tarafından aktivite günlüğü ile değerlendirilmiş ve aralarındaki korelasyon değeri 0.72 olarak belirlenmiştir. 16 Fiziksel Aktivite Değerlendirme Anketinden Haftalık Enerji Tüketiminin Hesaplanması: Ankete kaydedilen aktivitelerin şiddeti aktivitelerin MET (Metabolik Equivalent) değerlerine göre belirlendi. 18 Aktivitelerin MET değeri Ainsworth ve arkadaşları tarafından oluşturulan aktivite listesinden bulundu. 19 Aktiviteler şiddetlerine göre üç sınıfa ayrıldı: <3 MET değerindeki aktiviteler hafif şiddetli, 3-6 MET değerindeki aktiviteler orta şiddetli ve >6 MET değerindeki aktiviteler ise yüksek şiddetli aktivite olarak sınıflandırıldı. 20 13 Anketlerde kaydedilen aktiviteler saat/hafta biriminde hesaplandı. Her bir aktivitenin süresi ve haftalık frekansı çarpılarak o aktivitenin bir haftada kaç saat süre ile yapıldığı bulundu (saat/hafta) ve aynı şiddet sınıfındaki aktivitelerin süreleri toplandı. Merdiven çıkma bölümünde aktivite süresinin bulunabilmesi için çıkılan kat sayısı/2 formülü kullanıldı. 16 Hafif, orta, yüksek şiddetli aktiviteler ve uyku aktivitelerinin süreleri toplanarak bireyin haftada toplam kaç saat aktivite yaptığı bulundu. Aktivite Düzeyinin Belirlenmesi: Olgular aktivite düzeylerine göre sedanter, aktif ve çok aktif olarak üç gruba ayrıldı. Gruplama için FAD anketinde rapor edilen tüm aktivitelerin kilokalori/hafta değerleri toplandı. 21 Kilokalori/hafta değeri aktivitelerin MET/hafta değerleri ve bireylerin vücut ağırlıkları çarpılarak bulundu. 19 Aktivitelerin MET/hafta değerleri ise Karaca ve arkadaşlarının kullandığı yöntemle hesaplandı. 16 FAD anketine göre hesaplanan haftalık enerji tüketimi 1000 kilokalori/hafta dan az olanlar sedanter, 1000-2500 kilokalori/hafta aktif ve 2500 kilokalori/hafta dan yüksek olanlar çok aktif grubuna alındı. 21 Bir Mil Yürüme Testi: Olguların kardiyorespiratuvar uygunlukları bir mil yürüme testi ile değerlendirildi. Bu test 400 metrelik bir atletizm pistinde uygulandı. Testten önce olgulara radial arterden nabız sayma öğretildi. Ayrıca teste başlamadan önce 10 dakika boyunca germe ve yerinde sayma hareketleri ile olguların ısınmaları sağlandı. Olgulardan bir mili (1609 m) mümkün olduğunca hızlı yürümeleri ve testin bitimini takiben hemen nabızlarını almaları istendi. 14 Tahmini VO 2max hesaplanabilmesi için Kline ve arkadaşlarının geliştirdiği formül kullanıldı. 22 İstatistiksel Analiz Tablo ve metin içinde veriler ortalama ± standart sapma (X±SD) olarak ifade edildi. Aktivite düzeylerine göre gruplar tek yönlü varyans analizi ile karşılaştırıldı. Anlamlı çıkan parametreler için ikili gruplar halinde post hoc (tukey HSD) testi uygulandı. Ayrıca örneklemimizde aktivite düzeyine göre sınıflandırma yapılmadan kız ve erkeklerin verileri

14 Baş Aslan t- testi ile karşılaştırıldı. Verilerin analizi için SPSS paket programı kullanıldı. Sonuçlar Çalışmamız, 101 i kız ve 106 sı erkek toplam 207 olgu üzerinde gerçekleştirildi. Fiziksel aktivite düzeylerine göre kızların 29 u (% 28.71) sedanter, 31 i (% 30.70) aktif ve 41 i (% 40.59) çok aktif grubu oluştururken, erkeklerin 18 i (% 16.98) sedanter, 23 ü (% 21.70) aktif ve 65 i (% 61.32) çok aktif grubunda yer aldı. Cinsiyetler Arası Fark FAD anketinden hesaplanan hafif şiddetli aktivite ve toplam saat/hafta değerleri açısından cinsiyetler arasında fark bulunmadı (p>0.05). Orta şiddetli aktivite değerlerinin kızlarda, yüksek şiddetli aktiviteler ve uyku sürelerinin ise erkeklerde fazla olduğu belirlendi (p<0.05, p<0.01). VO 2max değeri cinsiyetlere göre karşılaştırıldığında ise erkeklerin VO 2max değeri kızlara göre daha yüksek bulundu (p<0.01) (Tablo 2). Aktivite Düzeyine Göre Gruplar Arası Fark Farklı fiziksel aktivite düzeyindeki gruplarda FAD anketi ve değerlerinin dağılımı incelendi. Kızlarda FAD anketi, saat/hafta değerlerine bakıldığında hafif şiddetli aktivite ve uyku aktivitesinde gruplar arasında fark bulunmazken (p>0.05); orta ve yüksek şiddetli aktivite ile toplam saat/hafta değerlerinin çok aktif olgulardan oluşan grupta daha fazla olduğu görüldü (p<0.05) (Tablo 3). Erkeklerdeki FAD anketi saat/hafta sonuçları değerlendirildiğinde, gruplar arasında sadece hafif şiddetli aktivite için fark bulunmadı (p>0.05). Orta ve yüksek şiddetli aktivite ile toplam saat/hafta değerleri çok aktif grupta artış gösterdi (p<0.05). Uyku aktivitesinde bulunan anlamlı farklılık ise sedanter olgulardan oluşan birinci grupta uyku süresindeki fazlalığı ortaya koydu (Tablo 4). VO 2max değerleri gruplar açısından karşılaştırıldığında hem kızlarda hem de erkeklerde istatistiksel açıdan her üç grup arasında anlamlı fark bulundu (p<0.05). Olguların aktivite düzeyi arttıkça VO 2max değerlerinin de arttığı belirlendi (Tablo 5). Tablo 1. Kadın ve erkeklerin gruplara göre tanımlayıcı verileri. Aktif X±SD Sedanter X±SD Çok aktif X±SD p KADIN Yaş (yıl) 20.59±1.38 20.61±1.17 20.58±1.26 0.99 Boy (cm) 159.31±4.92 161.42±4.54 162.93±6.41 0.03* Vücut ağırlığı (kg) 52.50±9.03 53.58±4.54 55.41±5.52 0.17 VKİ (kg/m²) 20.66±3.35 20.56±1.52 20.89±1.94 0.83 VO 2max (ml.kg - ¹.dk - ¹) 32.86±4.56 38.49±5.24 43.11±6.5 0.000* ERKEK Yaş (yıl) 21.5±0.92 21.83±1.72 21.20±1.65 0.25 Boy (cm) 172.33±8.32 171.83±7.34 175.81±8.15 0.06 Vücut ağırlığı (kg) 67.54±10.33 64.37±7.41 70.60±8.38 0.011* VKİ (kg/m²) 22.66±2.41 21.77±1.71 22.83±2.14 0.12 VO 2max (ml.kg - ¹.dk - ¹) 38.76±5.03 46.75±74 54.04±7.5 0.000* * p<0.05. VKİ: Vücut kütle indeksi.

Baş Aslan 15 Tablo 2. Fiziksel Aktivite Değerlendirme Anketinden elde edilen verilerin saat/hafta ve MET/hafta değerlerinin ve VO 2max değerlerinin cinsiyetlere göre karşılaştırılması. Fiziksel aktivite değerlendirme anketi Kadın (N=101) X±SD Erkek (N=101) X±SD Hafif şiddetli aktivite (saat/hafta) 66.00±27.98 63.52±24.09 0.49 Orta şiddetli aktivite (saat/hafta) 16.90±12.34 11.64±8.66 0.000** Yüksek şiddetli aktivite (saat/hafta) 2.56±4.86 5.46±5.30 0.000** Uyku (saat/hafta) 55.74±9.28 59.23±8.59 0.005* TOPLAM (saat/hafta) 141.21±31.80 139.85±30.73 0.76 VO 2max (ml.kg - ¹.dk - ¹) 41.55±2.74 45.42±2.77 0.000** p * p<0.05. Tablo 3. Farklı fiziksel aktivite düzeyindeki kadınlarda Fiziksel Aktivite Değerlendirme Anketi değerlerinin dağılımı. Grup I Sedanter (N=29) Grup II Aktif (N=31) Grup III Çok Aktif (N=41) Anova Tukey X±SD X±SD X±SD p Grup p Hafif şiddetli aktivite 62.51±22.55 68.41±33.58 66.65±27.23 0.70 I-II 0.68 (saat/hafta) II-III 0.93 I-III 0.82 Orta şiddetli aktivite 8.48±5.69 13.82±7.9 25.20±2.10 0.000* I-II 0.10 (saat/hafta) II-III 0.000* I-III 0.000* Yüksek şiddetli aktivite 0.60±0.51 1.22±0.83 4.96±6.94 0.000* I-II 0.86 (saat/hafta) II-III 0.002* I-III 0.000* Uyku 56.98±7.69 55.05±8.59 55.39±10.84 0.68 I-II 0.70 (saat/hafta) II-III 0.98 I-III 0.76 Toplam 128.57±24.56 138.48±34.83 152.21±30.83 0.007* I-II 0.42 (saat/hafta) II-III 0.14 I-III 0.005* * p<0.05.